Ο «πρωτότυπος» καρχαρίας. Ozarcus mapesae: Fossil Species Reveals Sharks aren’t Living Fossils

Ο πανάρχαιος καρχαρίας φωτίζει την εξέλιξη τους. Modern-day sharks, like this lemon shark, are not as primitive as researchers thought, according to a new study. Paleontologists from the American Museum of Natural History have described a shark species that lived during Carboniferous period, about 325 million years ago. The analysis of its fossilized skull shows that living sharks are actually quite advanced in evolutionary terms, despite having retained their basic ‘sharkiness’ over millions of years. PHOTOGRAPH BY BERNARD RADVANER, CORBIS

Μια εκπληκτική ανακάλυψη έκανε ομάδα ερευνητών στις ΗΠΑ. Ανακάλυψαν καλοδιατηρημένα απολιθώματα ενός εκ των πρώτων ειδών καρχαρία. Η μελέτη των σπάνιων αυτών απολιθωμάτων ρίχνει νέο φως στην εξέλιξη των τρομερών ψαριών..

Μπίνγκο!

A recreation of Falcatus, a primitive shark that closely resembled Ozarcus mapesae, a newly identified shark-like species. Both of these species were very different than today's sharks, which exhibit a leaner, lighter, faster and sleeker body design. WIKIMEDIA COMMONS

Η καταγωγή και εξέλιξη των καρχαριών προβληματίζει έντονα τους επιστήμονες. Ο σκελετός τους είναι στην ουσία μια «σκαλωσιά» μαλακών χόνδρων και όχι ένα σύνολο σκληρών οστών με αποτέλεσμα όχι μόνο να είναι δύσκολο να εντοπιστούν απολιθώματα καρχαριών αλλά και όταν εντοπίζονται κάποια να μην αποκαλύπτουν πολλά στοιχεία για τους κατόχους τους.

The exceptionally well-preserved fossil of Ozarcus mapesae from two different lateral views. Scale bar is 1 cm. Image credit: © AMNH / F. Ippolito.

Ωστόσο σε μια περιοχή της Πολιτείας του Άρκανσο η ερευνητική ομάδα εντόπισε καλοδιατηρημένα απολιθώματα ενός πανάρχαιου όπως αποδείχτηκε είδους καρχαρία. Τα απολιθώματα ήταν αρκετά και σε πολύ καλή κατάσταση επιτρέποντας έτσι στους ερευνητές να ανασυνθέσουν και μάλιστα τρισδιάστατα τον αρχαίο καρχαρία. Η μελέτη των δεδομένων δεν αποκαλύπτει απλά κάποια στοιχεία για τον συγκεκριμένο καρχαρία αλλά φωτίζει συνολικά την εξέλιξη των καρχαριών.

Επιβεβαίωση

Μια από τις τρισδιάστατες απεικονίσεις του O. mapesae οι οποίες αποκαλύπτουν ότι εξωτερικά τουλάχιστον οι καρχαρίες δεν άλλαξαν στην διάρκεια της εξέλιξης τους. Υπήρξαν όμως εξελικτικές αλλαγές σε ορισμένα όργανα και λειτουργίες τους. A 3D reconstruction of the skull of Ozarcus mapesae. The braincase is shown in light grey, the jaw is shown in red, the hyoid arch is shown in blue, and the gill arches are shown in yellow. Image credit: © AMNH / A. Pradel.

Οι ερευνητές ονόμασαν τον καρχαρία που εντόπισαν Ozarcus mapesae επειδή τα απολιθώματά του βρέθηκαν στο όρος Ozark ενώ το δεύτερο συνθετικό είναι το επίθετο ενός εκ των μελών της ομάδας. O καρχαρίας ζούσε πριν από 325 εκ. έτη και το μέγεθος του δεν ξεπερνούσε το ένα μέτρο. Τα ευρήματα που έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα έχουν οδηγήσει τους ειδικούς στο συμπέρασμα ότι οι καρχαρίες έκαναν την εμφάνιση τους πριν από περίπου 420 εκ. έτη και ότι από την αρχή τα μορφολογικά αλλά και βιολογικά τους χαρακτηριστικά ήταν αν όχι πανομοιότυπα πάντως πολύ κοντινά με εκείνα των σημερινών καρχαριών. Η μελέτη του Ο.mapesae επιβεβαιώνει σε μεγάλο βαθμό αυτή τη θεωρία για αυτό και οι ερευνητές έσπευσαν να τον παρομοιάσουν με το θρυλικό Ford T., τo μοντέλο που έγινε σύμβολο της βιομηχανίας των αυτοκινήτων αφού είναι το πρώτο που μπήκε στην μαζική παραγωγή.  Όπως φαίνεται τα εξωτερικά χαρακτηριστικά των καρχαριών δεν μεταβλήθηκαν αξιοσημείωτα στη διάρκεια των αιώνων. Εκεί που υπήρξαν μεταβολές ήταν σε ορισμένα «εσωτερικά σημεία» των καρχαριών τα οποία εξελίχτηκαν έτσι ώστε να τους επιτρέπουν να κυνηγούν και να τρέφονται αποτελεσματικότερα.

Ακοή και δόντια

THE HUNTERIAN MUSEUM AND ART GALLERY, UNIVERSITY OF GLASGOW.

Οι ερευνητές μελετώντας τον O. mapesae διαπίστωσαν ότι τα πρώτα είδη καρχαριών είχαν λιγότερο εξελιγμένη ακοή σε σχέση με τα επόμενα είδη. Η ικανότητα των καρχαριών να ακούνε ήχους σε πολύ χαμηλές συχνότητες, γεγονός που τους βοηθά τα μέγιστα να εντοπίζουν θηράματα, αποκτήθηκε όπως διαπιστώνεται τώρα στην πορεία της εξέλιξης τους. Επίσης όπως φαίνεται σε αυτή την εξελικτική πορεία υπήρξαν αλλαγές και στην οδοντοστοιχία των καρχαριών. Οι ερευνητές που μελετούν τον αρχαίο καρχαρία εντοπίζουν αυτές τις αλλαγές σε δύο τομείς, στην αρχιτεκτονική της οδοντοστοιχίας των καρχαριών ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο ισχυρό και κοφτερό το δάγκωμα τους, όσο και στον μηχανισμό αντικατάστασης των χαλασμένων δοντιών που εξελίχτηκε έτσι ώστε να μην χρειάζονται οι καρχαρίες ποτέ…οδοντίατρο. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».