Ο ανθρώπινος πολιτισμός σώθηκε στο παρά 5! The solar storm of 2012 that almost sent us back to a post-apocalyptic Stone Age

Αν μας χτυπούσε η ηλιακή καταιγίδα το 2012 ο ανθρώπινος πολιτισμός θα είχε δεχθεί ισχυρό πλήγμα. While you didn’t see it, feel it, or even read about it in the newspapers, Earth was almost knocked back to the Stone Age on July 23, 2012. It wasn’t some crazed dictator with his finger on the thermonuclear button or a giant asteroid that came close to wiping out civilization as we know it, though — no, what nearly ended us was a massive solar storm. Almost two years ago to the day, our most bounteous and fantastical celestial body — the Sun — kicked out one of the largest solar flares and coronal mass ejections ever recorded. And it missed Earth by a whisker. “If it had hit, we would still be picking up the pieces,” says Daniel Baker, who led the research into the massive solar storm.

Μερικά πράγματα είναι καλύτερα να τα μαθαίνεις εκ των υστέρων - αν και όταν τα μαθαίνεις. Η Γη γλύτωσε παρατρίχα μια σοβαρή καταστροφή το 2012, όταν μια τεράστια ηλιακή "καταιγίδα" πέρασε ξυστά από τον πλανήτη μας, όπως αποκάλυψαν τώρα οι επιστήμονες. Αν είχε "χτυπήσει" τη Γη, η ζωή δεν θα ήταν πια αυτή που ξέρουμε και ο ανθρώπινος πολιτισμός θα είχε γυρίσει στον 18ο αιώνα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις επιστημόνων της NASA.

Το συμβάν

This handout image provided by Nasa, taken Sunday night, Jan. 22, 2012, shows a solar flare erupting on the Sun's northeast hemisphere.

Στις 23 Ιουλίου 2012, ο Ήλιος, μετά από μία εκτίναξη στεμματικής μάζας, έστειλε προς την κατεύθυνση του πλανήτη μας μια πανίσχυρη μαγνητική "καταιγίδα", με ταχύτητα 3.000 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, η οποία στο «τσακ» δεν βρήκε τον στόχο της. Η NASA ανακοίνωσε ότι επρόκειτο για την ισχυρότερη ηλιακή καταιγίδα των τελευταίων 150 ετών και είχε τη δυνατότητα να «ταρακουνήσει» για τα καλά τον σύγχρονο πολιτισμό. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για δύο διαδοχικές εκτινάξεις στεμματικής μάζας με χρονική απόσταση μόλις δέκα έως 15 λεπτών, με αποτέλεσμα το φαινόμενο να έχει ασυνήθιστη συνδυασμένη ένταση.

«Αν η ηλιακή έκρηξη είχε συμβεί μόνο μια εβδομάδα νωρίτερα, η Γη θα είχε βρεθεί ακριβώς στη γραμμή του πυρός», δήλωσε ο καθηγητής ατμοσφαιρικής και διαστημικής φυσικής του Πανεπιστημίου του Κολοράντο Ντάνιελ Μπέικερ. Ελάχιστοι κάτοικοι της Γης πήραν τότε είδηση τι συνέβη - ή τι θα μπορούσε να είχε συμβεί.

Οι προηγούμενες εμπειρίες

Η "καταιγίδα" έπληξε τη διαστημοσυσκευή STEREO-A, το ηλιακό παρατηρητήριο της NASA. Στη συνέχεια, οι επιστήμονες ανέλυσαν τα δεδομένα που εστάλησαν στη Γη και συμπέραναν ότι, αν ο πλανήτης μας είχε «χτυπηθεί» τότε, θα επρόκειτο για το χειρότερο συμβάν από την ηλιακή καταιγίδα του 1859 (γνωστή και ως «συμβάν Κάρινγκτον»), όταν το σέλας που είχε προκληθεί, ήταν ορατό νότια μέχρι την Ταϊτή στον Ειρηνικό, ενώ το «διαδίκτυο» της Βικτωριανής εποχής, το τηλεγραφικό δίκτυο, είχε βγει εκτός λειτουργίας. Το συμβάν του 2012 ήταν επίσης διπλάσιας έντασης από αυτήν που έπληξε το Κεμπέκ του Καναδά το 1989, προκαλώντας καθολικό «μπλακ-άουτ».

«Είμαι πεπεισμένος περισσότερο από ποτέ ότι η Γη και οι κάτοικοί της ήταν απίστευτα τυχεροί, όταν συνέβη η ηλιακή έκρηξη του 2012», δήλωσε ο Ντάνιελ Μπέικερ. «Αν είχαμε χτυπηθεί, ακόμη θα μαζεύαμε τα κομμάτια», πρόσθεσε και προειδοποίησε ότι η ανθρωπότητα πρέπει να προετοιμαστεί καλύτερα για ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Οι επιπτώσεις

A less threatening solar storm on the Sun. Photograph: Nasa/AP

Μία μελέτη της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ εκτίμησε πρόσφατα ότι μια "καταιγίδα" ανάλογη εκείνης του 1859 θα είχε κοστίσει πάνω από δύο τρισεκατομμύρια δολάρια στην παγκόσμια οικονομία (20 φορές περισσότερα από τις ζημιές του τυφώνα «Κατρίνα») και θα είχε προκαλέσει εκτεταμένες καταστροφές σε κάθε είδους υποδομές και υπηρεσίες, που θα χρειάζονταν πολλά χρόνια για να αποκατασταθούν.

Μια τέτοια ηλιακή καταιγίδα μπορεί να επιφέρει εκτεταμένες και όχι εύκολα αποκαταστάσιμες διακοπές του ηλεκτρικού ρεύματος (βγαίνουν εκτός λειτουργίας οι μετασχηματιστές των ηλεκτρικών δικτύων), κατάρρευση ζωτικών συστημάτων επικοινωνιών και GPS, ζημιές στα συστήματα ύδρευσης - αποχέτευσης (που βασίζονται συνήθως σε ηλεκτρικές αντλίες), διάφορα επικίνδυνα προβλήματα ασφάλειας κ.α.

Η ηλιακή δραστηριότητα, που επηρεάζει καθοριστικά τον διαστημικό καιρό, είναι ένα σύνθετο φαινόμενο. Περιλαμβάνει τις ηλιακές εκλάμψεις (που στέλνουν ακτίνες-Χ και ισχυρή υπεριώδη ακτινοβολία στη Γη), την εκτόξευση τεράστιων ποσοτήτων φορτισμένων ηλιακών σωματιδίων, ηλεκτρονίων και πρωτονίων (που κάνουν ζημιά στα ηλεκτρονικά συστήματα των δορυφόρων), καθώς και τις εκτινάξεις στεμματικής μάζας, οι οποίες στέλνουν προς τον πλανήτη μας δισεκατομμύρια τόνους μαγνητισμένου νέφους ηλιακού πλάσματος, που πέφτουν πάνω στην "ασπίδα" του γήινου μαγνητικού πεδίου (συνήθως προκαλούν απλώς το θεαματικό σέλας στους πόλους, αλλά ένα απευθείας μαζικό χτύπημα θα ήταν καταστροφικό).

Υπάρχει πιθανότητα 12% μια σούπερ ηλιακή καταιγίδα να χτυπήσει τη Γη μέσα στην επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με τον φυσικό Πιτ Ράιλι, ο οποίος έκανε τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Space Weather». Η εκτίμηση αυτή βασίζεται σε στατιστική ανάλυση των στοιχείων για τις ηλιακές καταιγίδες κατά τα τελευταία 50 χρόνια.