Πέρσες
στρατιώτες. Λεπτομέρεια από τη ζωφόρο των ανακτόρων του Δαρείου στα Σούσα. Μουσείο
της Περγάμου, Βερολίνο. Persian warriors, a detail from the frieze in Darius’
palace in Susa. Pergamon Museum / Vorderasiatisches Museum, Germany. Image
credit: Mohammed Shamma / CC BY 2.0.
Ο
Καμβύσης Β΄ ήταν βασιλιάς της Περσίας από τη δυναστεία των Αχαιμενιδών. Στον
περσικό θρόνο ανέβηκε το 530 π.Χ. ηλικία 20 ετών, μετά τον θάνατο του πατέρα
του, Κύρου Β΄ που πολεμούσε τους Μασσαγέτες Πέρσες. Θέλοντας να διευρύνει
περαιτέρω την περσική αυτοκρατορία εκστράτευσε κατά της Αιγύπτου και το 525
π.Χ. συνέτριψε στο Πηλούσιο τα στρατεύματα του φαραώ Ψαμμήτιχου Γ΄.
Cambyses II of
Persia capturing pharaoh Psamtik III from "Persian seal, VI century
BCE".
Μετά
την κατάκτηση της Αιγύπτου και έχοντας κάνει ανακωχή με τη Λιβύη, ο Καμβύσης
εισέβαλε στο βασίλειο του Κους (σημ. Σουδάν), αλλά με μικρή επιτυχία. Ο στρατός
του δεν ήταν σε θέση να διασχίσει την έρημο και μετά από βαριές απώλειες
αναγκάστηκε να επιστρέψει.
Cambyses, the son
of Cyrus the Great, sent the soldiers from Thebes to attack the Oasis of Siwa
in 525BC.
Στη
συνέχεια, όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος (3.26), ο Καμβύσης έστειλε το στρατό
του να καταστρέψει το μαντείο του Άμμωνα στην Όαση της Σίουα, επειδή οι ιερείς
του μαντείου αρνήθηκαν να νομιμοποιήσουν την ανάρρησή του στο θρόνο της
Αιγύπτου.
Γκραβούρα
του 19ου αιώνα με την αμμοθύελλα να καλύπτει τη στρατιά του Καμβύση. The lost
army of Cambyses II according to a 19th-century engraving. Πηγή: Wikimedia
Commons
Το
524 π.Χ., ο στρατός του, αποτελούμενος από 50.000 άνδρες, μπήκε από το ύψος του
Λούξορ στην έρημο της Σαχάρας, αλλά στα μισά της διαδρομής ξέσπασε μια
πρωτόγνωρη αμμοθύελλα που έθαψε ολόκληρο το στρατό.
Στο
μεταξύ, όπως μαρτυρούν οι περισσότεροι αρχαίοι ιστορικοί, το θρόνο στην Περσία
είχε καταλάβει ένας σφετεριστής που παρουσιαζόταν ως αδελφός του Καμβύση, αλλά
στην πραγματικότητα ήταν κάποιος Μάγος, ή ιερέας του Ζωροαστρισμού, με το όνομα
Γαυμάτα. Ο Καμβύσης αναγκάστηκε να γυρίσει πίσω για να τον αντιμετωπίσει, αλλά
στο δρόμο πέθανε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Ήταν Μάρτιος του 522 π.Χ.
The mass grave of
hundreds of bleached bones and skulls is believed to be remains of Cambyses'
legendary 50,000-strong army which was swallowed up in a cataclysmic sandstorm.
Ο
αφανισμός της ισχυρής περσικής στρατιάς από μια κατακλυσμιαία αμμοθύελλα στην
έρημο Σαχάρα έχει καταγραφεί ως ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της αρχαίας
ιστορίας. Και όπως συμβαίνει με όλα τα ιστορικά γεγονότα που τα σκεπάζει η αχλύ
του μυστηρίου, εμφανίστηκαν πολλοί κυνηγοί του ονείρου σε μια προσπάθεια να
συνδέσουν το όνομά τους με τη χαμένη στρατιά. Ανάμεσά τους είναι και ο Λάζλο
Αλμάσυ, ο Ούγγρος αριστοκράτης και εξερευνητής από τον οποίο προήλθε ο ήρωας
του μυθιστορήματος Ο Άγγλος ασθενής.
Δεν λείπουν βέβαια και αυτοί που θεωρούν την ιστορία απλό μύθο.
Οι
κυνηγοί του ονείρου
Τον
Ιανουάριο του 1933, ο Άγγλος αξιωματικός του στρατού Όρνετ Τσαρλς Γουινγκέιτ
ερεύνησε ανεπιτυχώς την Αιγυπτιακή Δυτική Έρημο, γνωστή τότε ως Λιβυκή έρημος,
ψάχνοντας για τον χαμένο στρατό του Καμβύση.
Τον
Φεβρουάριο του 1977 ανακοινώθηκε ότι αρχαιολόγοι βρήκαν υπολείμματα του στρατού
Καμβύση, για να αποδειχτεί σύντομα ότι επρόκειτο για φάρσα.
Μεταξύ
Σεπτεμβρίου 1983 και Φεβρουαρίου 1984, ο Αμερικανός δημοσιογράφος και
συγγραφέας Γκάρι Τσέιφετζ οδήγησε μια αποστολή, που τη χρηματοδοτούσε το
Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, το National Geographic, η Αιγυπτιακή Υπηρεσία
Γεωλογίας και Μεταλλευμάτων και το Ligabue Research Institute, κατά μήκος των
λιβυκών συνόρων. Η έρευνα κράτησε έξι μήνες και κάλυψε μια περιοχή 100
τετραγωνικών χιλιομέτρων γεμάτη αμμόλοφους, από την ακατοίκητη Όαση Μπαχρέιν
έως την Όαση Σίουα. Στην 250.000 δολαρίων εκστρατεία μετείχαν 20 γεωλόγοι από
την Αίγυπτο, άπειρος αριθμός εργατών, ένας φωτογράφος του National Geographic,
δύο παραγωγοί ντοκιμαντέρ από τα κινηματογραφικά στούντιο του Χάρβαρντ, τρεις
καμήλες, ένα ελαφρό ανιχνευτικό αεροσκάφος και επίγεια ραντάρ διείσδυσης.
Η
αποστολή ανακάλυψε περίπου 500 τάφους ζωροαστρικής τεχνοτροπίας αλλά όχι
αντικείμενα. Αρκετοί τάφοι περιείχαν θραύσματα οστών, η χρονολόγηση των οποίων
έδειξε το έτος 1500 π.Χ., δηλαδή χίλια χρόνια νωρίτερα από το συμβάν της
χαμένης στρατιάς.
Στην
ακατοίκητη Όαση Σίτρα (μεταξύ των οάσεων Μπαχαρίγια και Σίουα) βρέθηκε μέσα σε
μια σπηλιά μια ανακλινόμενη φτερωτή σφίγγα σκαλισμένη σε ασβεστόλιθο επίσης
περσικής τεχνοτροπίας. Η αποστολή είχε άδοξο τέλος, καθώς ο Τσέιφετζ συνελήφθη
από τις αιγυπτιακές αρχές με την κατηγορία της παράνομης εισόδου αεροσκάφους
στη χώρα και της κατασκοπίας. Αν και είχε έγγραφη άδεια από την Υπηρεσία
Γεωλογίας και Μεταλλευμάτων, ανακρίθηκε για 24 ώρες και οι κατηγορίες δεν
αποσύρθηκαν παρά μόνο όταν δέχτηκε να δωρίσει το αεροσκάφος του στην αιγυπτιακή
κυβέρνηση. Το αεροσκάφος βρίσκεται σήμερα στο Αιγυπτιακό Πολεμικό Μουσείο στο
Κάιρο.
This bronze dagger
dating from King Cambyses' time is one of the stunning finds made by the
researchers.
Το
καλοκαίρι του 2000, η γεωλογική ομάδα του Πανεπιστημίου Χελουάν του Καΐρου,
αναζητώντας πετρέλαιο στην Αιγυπτιακή Δυτική Έρημο, ανακάλυψε καλοδιατηρημένα
απομεινάρια αρχαίων ενδυμάτων και μεταλλικά θραύσματα τα οποία θεωρήθηκε ότι
ανήκαν στο χαμένο στρατό του Καμβύση. Το Ανώτατο Συμβούλιο Αρχαιοτήτων της
Αιγύπτου ανακοίνωσε ότι επρόκειτο να οργανώσει μια ειδική αποστολή για να
ερευνήσει την περιοχή, από τότε όμως δεν υπήρξε καμιά νεότερη πληροφορία.
Περισσότερο
από κάθε άλλον, τις σοβαρές προσπάθειες τις αντιγράφουν οι τσαρλατάνοι.
Τα
κατορθώματα των αδελφών Καστιλιόνι
Voyage of
discovery: Twin brothers Angelo and Alfredo Castiglioni at work in the Sahara
Desert.
Το
Νοέμβριο του 2009, δύο Ιταλοί αρχαιολόγοι, οι Άντζελο και Αλφρέντο Καστιλιόνι,
ανακοίνωσαν την ανακάλυψη ανθρώπινων λειψάνων, εργαλείων και όπλων των οποίων η
χρονολόγηση συνέπιπτε με την εποχή του χαμένου περσικού στρατού. Όλα είχαν
βρεθεί κοντά στην Όαση της Σίουα. Σύμφωνα με του δύο αρχαιολόγους, αυτή ήταν η
πρώτη αρχαιολογική απόδειξη της ιστορίας που αναφέρει ο Ηρόδοτος.
Hundreds of broken
water pots were found by the Italian archaeologists.
Στη
συνέχεια, οι αδελφοί Καστιλιόνι εντόπισαν κάτι πραγματικά μοναδικό – ένα φυσικό
καταφύγιο καταμεσής της ερήμου. Επρόκειτο για έναν βράχο με περίπου 35 μέτρα
μήκος, ύψος 1,8 μέτρα και 3 μέτρα βάθος. Αν και σπάνιοι, τέτοιοι φυσικοί
σχηματισμοί υπάρχουν μέσα στην έρημο, αλλά αυτός ο μεγάλος βράχος ήταν ο
μοναδικός που υπήρχε σε μια αρκετά μεγάλη περιοχή.
Το
ζήτημα ήταν ότι οι αδελφοί Καστιλιόνι παρουσίασαν τα ευρήματά τους σε ταινία
και όχι σε κάποιο συνέδριο ή επιστημονική μελέτη δημοσιευμένη σε κάποιο έγκυρο
επιστημονικό περιοδικό. Οι αμφιβολίες πλήθυναν όταν έγινε γνωστό ότι οι αδελφοί
Καστιλιόνι είχαν γυρίσει στη δεκαετία του 1970 πέντε αμφιλεγόμενα ντοκιμαντέρ,
του είδους των shockumentaries, με θέμα την Αφρική και τίτλους όπως “Addio
ultimo uomo”, “Africa ama” και “Africa dolce e selvaggia”, στα οποία ο
ανύποπτος θεατής παρακολουθούσε αυτούσια τον ευνουχισμό ενός ανθρώπου, την
εκδορά ενός ανθρώπινου πτώματος, το ξεπαρθένεμα ενός κοριτσιού με πέτρινο
φαλλό, καθώς και μια ομάδα κυνηγών να σκοτώνει και να διαμελίζει έναν ελέφαντα.
Μπροστά
στη δημοσιότητα που πήραν τα “κατορθώματα” των δύο αδελφών, ο Γενικός
Γραμματέας του Ανώτατου Συμβουλίου Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου, Ζάχι Χαουάς,
δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι οι αναφορές των μέσων ενημέρωσης στις δήθεν
ανακαλύψεις «είναι αβάσιμες και παραπλανητικές» και ότι «οι αδελφοί Καστιλιόνι
ουδέποτε έλαβαν άδεια από το Συμβούλιο για ανασκαφές στην Αίγυπτο, επομένως τα
όσα ισχυρίζονται ότι βρήκαν είναι απολύτως ψευδή».
Prof Olaf Kaper, an
archaeologist at Leiden University in the Netherlands, believes he may have
solved one of the greatest mysteries in ancient history – what happened to the
50,000-man army of Persian King Cambyses II in the Egyptian desert around 524
BC. Professor Kaper argues that the lost army of Cambyses II did not disappear,
but was defeated. According to Kaper, the army’s final destination was the
Dakhla Oasis – the location of the troops of the Egyptian rebel leader
Petubastis III.
Πρόσφατα,
ομάδα Ολλανδών αρχαιολόγων με επικεφαλής τον καθηγητή Όλαφ Κάπερ, ισχυρίστηκε
ότι έχει λύσει το μυστήριο σχετικά με το τι ακριβώς συνέβη στην άτυχη περσική
στρατιά πριν από 2.500 χρόνια.
Η
μαρτυρία του Ηρόδοτου
This artist's
impression depicts the devastating sandstorm bearing down on the doomed army.
«Ένας άνεμος ήρθε από το νότο, δυνατός και
θανατηφόρος, φέρνοντας μαζί του τεράστιες στήλες στροβιλιζόμενης άμμου που
κάλυψαν εξ ολοκλήρου τα στρατεύματα μέχρι που εξαφανίστηκαν εντελώς». Αυτά
γράφει ο Ηρόδοτος.
Two centuries after
Cambyses' soldiers had set out to destroy the temple, Alexander the Great made
his own pilgrimage there before he began his conquest of Persia.
Ο
καθηγητής Όλαφ Κάπερ, αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου Λέιντεν της Ολλανδίας,
πιστεύει ότι γνωρίζει το λόγο που οι αρχαιολόγοι δεν έχουν εντοπίσει μέχρι
σήμερα τα ίχνη της περσικής στρατιάς. «Κάποιοι
περιμένουν να βρουν τα απομεινάρια ενός ολόκληρου στρατού, πλήρως εξοπλισμένου.
Ωστόσο, η εμπειρία διδάσκει ότι δεν μπορεί να πεθάνει κάποιος από μια αμμοθύελλα»,
δήλωσε ο Κάπερ στο Sci-News.
Στο
Διεθνές Συνέδριο “Βαβυλών” που πραγματοποιήθηκε στο Λέιντεν της Ολλανδίας
μεταξύ 18 και 20 Ιουνίου 2014, ο καθηγητής Κάπερ είπε ότι ο στρατός του Καμβύση
δεν χάθηκε σε κάποια αμμοθύελλα, αλλά ηττήθηκε στο πεδίο της μάχης. Όμως για
λόγους προπαγάνδας, οι Πέρσες απέκρυψαν την αλήθεια.
The Temple of Amun
which Cambyses' army had set out to destroy because priests there refused to
legitimise his claim to Egypt.
Σύμφωνα
με τον Κάπερ, προορισμός του στρατού του Καμβύση δεν ήταν η Όαση Σίουα αλλά η
γνωστή Όαση Ντάκλα, όπου είχε οχυρωθεί ο στρατός των επαναστατημένων Αιγυπτίων
με ηγέτη τον Πετούμπαστη Γ΄ κυβερνήτη της Αιγύπτου.
«Ο κυβερνήτης έστησε ενέδρα
στον στρατό του Καμβύση και τον αποδεκάτισε. Μετά από αυτό ο Πετούμπαστης
στέφθηκε φαραώ στη Μέμφιδα, την πρωτεύουσα της Αιγύπτου», λέει ο Κάπερ.
Η
τύχη του περσικού στρατού για πολύ καιρό παρέμεινε ασαφής, έως ότου ο Δαρείος
Α΄, ο οποίος κατέστειλε την εξέγερση των Αιγυπτίων δύο χρόνια μετά, απέδωσε την
ντροπιαστική ήττα του προκατόχου του σε αμμοθύελλα που ενέσκηψε ξαφνικά,
προκειμένου να μην επηρεαστεί το ηθικό στρατού και λαού. Την επίσημη αυτή εκδοχή
υιοθέτησε ο Ηρόδοτος 75 χρόνια μετά το περιστατικό.
Wooden door jamb,
originally covered with gold leaf and inlaid glass, representing Seheruibre
Petubastis III making an offering, Louvre Museum. Excavations in the
Dakhla Oasis have revealed titles of the Egyptian rebel leader Petubastis III
carved on ancient temple blocks, which suggests that it was a stronghold at the
start of the Persian period. Hopefully further work will be undertaken to
follow up this promising lead, which may solve one of archaeology's biggest
outstanding mysteries.
Οι
ανασκαφές του καθηγητή Κάπερ στην Αλμέιντα της Όασης Ντάκλα έφεραν στο φως τους
τίτλους του Πετούμπαστη Γ΄ που είναι χαραγμένοι στη μετώπη ενός αρχαίου ναού. «Οι ογκόλιθοι ναού δείχνουν ότι το κτίσμα
αυτό πρέπει να ήταν φρούριο κατά την έναρξη της περσικής κατοχής», λέει ο
Κάπερ. «Από τη στιγμή όμως που βρήκαμε
περισσότερα στοιχεία για τον άγνωστο έως τώρα Πετούμπαστη Γ΄ μπορούμε να πούμε
τι ακριβώς συνέβη».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου