Δείξε μου τον φίλο σου να σου πω το... DNA σου! Study finds friends are genetically similar

Peter Paul Rubens, Self-Portrait in a Circle of Friends from Mantua, 1602-1604. Οι φίλοι μοιράζονται ένα κοινό γενετικό υπόβαθρο αντίστοιχο με εκείνο που μοιράζονται τα τέταρτα ξαδέλφια, ανακαλύπτουν οι επιστήμονες, επιβεβαιώνοντας το «όμοιος ομοίω αεί πελάζει». A new study gives cause to reflect on the saying, "friends are the family we choose." Researchers at the University of California-San Diego and Yale University in New Haven, CT, find that friends who are not related biologically have more DNA in common with each other than with strangers. Writing in the Proceedings of the National Academy of Sciences, James Fowler, professor of medical genetics and political science at the University of California-San Diego (UCSD), and Nicholas Christakis, professor of sociology, evolutionary biology, and medicine at Yale, describe how they conducted a genome-wide analysis of nearly 1.5 million markers of gene variation using data from the Framingham Heart Study.

Οι παλιοί καλοί φίλοι μοιάζουν σε πολλά: εμφανίζουν παρόμοιες συμπεριφορές, έχουν κοντινές εκφράσεις, συχνάζουν στα ίδια μέρη, έχουν παρεμφερή ενδιαφέροντα, υιοθετούν τις ίδιες συνήθειες και χόμπι. Σύμφωνα με νέα αμερικανική μελέτη, οι ομοιότητες των φίλων έχουν βαθύτερο υπόβαθρο, το οποίο έχει μάλιστα και γενετική βάση!

Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι οι φίλοι μοιράζονται ένα βαθύ γονιδιακό «δέσιμο» αντίστοιχο με εκείνο που παρατηρείται σε ξαδέλφια τετάρτου βαθμού. Η ενδιαφέρουσα μελέτη που δημοσιεύθηκε την περασμένη Δευτέρα στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences» πραγματοποιήθηκε από τον καθηγητή Γενετικής και Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο, δρα Τζέιμς Φάουλερ και τον ελληνικής καταγωγής καθηγητή Κοινωνιολογίας, Εξελικτικής Βιολογίας και Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Γέιλ, δρα Νικόλαο Χρηστάκη.

Ο ελληνικής καταγωγής δρ Νικόλαος Χρηστάκης, από το Πανεπιστήμιο Γέιλ. Nicholas A. Christakis, MD, PhD, MPH, is an internist and social scientist who conducts research on social factors that affect health, health care, and longevity. He is Professor of Medical Sociology in the Department of Health Care Policy at Harvard Medical School; Professor of Medicine in the Department of Medicine at Harvard Medical School; and Professor of Sociology in the Department of Sociology in the Harvard Faculty of Arts and Sciences. He is the Master of Pforzheimer House in Harvard College. Prof. Christakis says the study also supports the idea that humans are "metagenomic," that is, our fitness to survive depends not only on our own genes, but that of friendly organisms inside us (our gut microbes, for instance) and around us, such as the genes of our friends.

«Αρχικά στόχος μας ήταν να διερευνήσουμε τον λόγο για τον οποίο ο άνθρωπος αποκτά φίλους: γιατί δηλαδή δημιουργούμε μακροχρόνιους, "μη παραγωγικούς" δεσμούς με συγκεκριμένα άτομα» εξηγεί ο δρ Χρηστάκης. «Για παράδειγμα, άλλα είδη του ζωικού βασιλείου - εκτός από κάποια πρωτεύοντα είδη, τους ελέφαντες και τις φάλαινες - δεν το κάνουν αυτό. Οπότε γιατί ο άνθρωπος δημιουργεί φιλίες; Όπως φάνηκε λοιπόν, η φιλία αποτελεί ένα βαθύ κομμάτι του εξελικτικού μας παρελθόντος και εμείς βρισκόμαστε τώρα σε φάση κατά την οποία προσπαθούμε να κατανοήσουμε τι ακριβώς συμβαίνει τόσο από βιολογική όσο και από κοινωνιολογική άποψη» προσθέτει ο διακεκριμένος επιστήμονας.

Φίλοι με «συγγένεια» τετάρτου βαθμού

Oskar Kokoschka, Les amis, 1937. Η «χημεία» μεταξύ φίλων δεν έχει μόνο γενετικό υπόβαθρο, ξεκαθαρίζει ο δρ Χρηστάκης, αλλά πρόκειται για ένα πάντρεμα βιολογικών και κοινωνικών παραγόντων. The closest of friends: researchers find that friends who are not related have more DNA in common with each other than with strangers.

Στο πλαίσιο της μελέτης τους, οι ειδικοί ανέλυσαν δεδομένα από την πολυετή μελέτη Framingham Heart Study του Αμερικανικού Ινστιτούτου για την Καρδιά, τους Πνεύμονες και το Αίμα και του Πανεπιστημίου της Βοστώνης, η οποία είχε ξεκινήσει το 1948 και βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Πέρα από πολύτιμα στοιχεία γύρω από το γενετικό «προφίλ» των εθελοντών, η συγκεκριμένη βάση δεδομένων περιλαμβάνει πληροφορίες γύρω από τις κοινωνικές τους σχέσεις - με ποιους είναι φίλοι και με ποιους όχι.

Οι επιστήμονες επικεντρώθηκαν στο γενετικό υλικό 1.932 ατόμων χωρίς βιολογική συγγένεια, τα οποία είχαν μοιράσει σε ζεύγη φίλων και ζεύγη αγνώστων. Συγκρίνοντας το DNA τους, διαπίστωσαν πως οι εθελοντές εμφάνιζαν περισσότερες γονιδιακές ομοιότητες με τους φίλους τους από ό,τι με τους αγνώστους, και μάλιστα σε επίπεδο που άγγιζε το 1% - ποσοστό κοινών γονιδίων που εντοπίζεται στα τέταρτα ξαδέλφια.

«Διαπιστώσαμε ότι οι φίλοι δεν μοιάζουν μόνο εμφανισιακά μεταξύ τους, σε φαινοτυπικό επίπεδο, αλλά μοιάζουν τελικά και σε ένα βαθύτερο, γενετικό επίπεδο» μας λέει ο δρ Χρηστάκης. «Επιπλέον, τα σημεία του γονιδιώματός μας που φαίνεται να μοιάζουν περισσότερο με εκείνα των φίλων μας είναι εκείνα που αποτελούν ένδειξη μιας πρόσφατης φυσικής επιλογής - είναι δηλαδή σαν τα χαρακτηριστικά αυτά να έχουν βοηθήσει το είδος μας να επιβιώσει και να εξελιχθεί».

Κατά τους ερευνητές τα κοινά γονίδια μεταξύ των φίλων φάνηκε να είναι εκείνα που εξελίσσονται ταχύτερα από τα υπόλοιπα. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε ίσως να εξηγήσει γιατί κατά τα τελευταία 30.000 έτη η ανθρώπινη εξέλιξη μοιάζει να «καλπάζει».

Το ποσοστό του 1% μάλιστα, σύμφωνα με τον δρα Χρηστάκη, μπορεί να μη φαντάζει μεγάλο στα μάτια μας, κατά τους γενετιστές ωστόσο αποτελεί έναν αριθμό τεράστιας βαρύτητας, ο οποίος ενδεχομένως να κρύβει μέσα του έναν εξελικτικό μηχανισμό που μας «σπρώχνει» προς οτιδήποτε μοιάζει οικείο.

Η φιλία έχει τη δική της μυρωδιά

As well as looking at average similarities across the genome, the two scientists also looked more closely at particular sets of genes. They found, for example, that friends are most similar in genes that control the sense of smell, and most different in genes that control immunity or ability to protect against disease. The findings show that among friends, the biggest difference was found in genes that control immunity or ability to protect against disease - which may prevent disease from spreading among the group.

Βάσει των αποτελεσμάτων της μελέτης, οι περισσότερες ομοιότητες μεταξύ φίλων εντοπίστηκαν σε γονίδια που επηρεάζουν την αίσθηση της όσφρησης. «Κάτι τέτοιο δεν αποκλείεται να συνδέεται σε έναν βαθμό και με τις φερομόνες - τις χημικές ουσίες που σε ρόλο "φυσικού αρώματος" απελευθερώνονται από το δέρμα μας, μεταδίδοντας κάποιο μήνυμα. Ωστόσο για την ώρα δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για κάτι τέτοιο» παραδέχεται ο ελληνοαμερικανός επιστήμονας.

Αντίθετα, οι μεγαλύτερες διαφορές μεταξύ φίλων εντοπίστηκαν σε γονίδια που σχετίζονται με τον έλεγχο της ανοσοαντίδρασης του οργανισμού. Κάτι τέτοιο, κατά τους ειδικούς, θα μπορούσε να έχει μεγάλη εξελικτική σημασία, καθώς το να έχει κανείς φίλους που δεν είναι ευάλωτοι στις ίδιες ασθένειες θα μπορούσε να αποτελεί έναν εξελικτικό «φραγμό» που να αποτρέπει την εύκολη εξάπλωση, π.χ., επιδημιών.

Ως προς την επιλογή των φίλων μας όμως, η «χημεία» δεν έχει μόνο γενετικό υπόβαθρο, ξεκαθαρίζει ο δρ Χρηστάκης. «Δεν πρόκειται αποκλειστικά και μόνο για βιολογικούς παράγοντες, καθώς άλλοι κοινωνικοί και ψυχολογικοί παράγοντες παίζουν επίσης τεράστιο ρόλο ως προς την επιλογή του κοινωνικού μας περίγυρου» αναφέρει ο ίδιος. «Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους αισθανόμαστε μια έλξη - σε φιλικό επίπεδο - απέναντι σε συγκεκριμένα άτομα. Οι ακριβείς μηχανισμοί ωστόσο για τους οποίους συμβαίνει αυτό παραμένουν ακόμη αδιευκρίνιστοι».