Μια συνάντηση της Φυσικής με την Ζωγραφική. A meeting of Physics with Painting

Ουίλλιαμ Τέρνερ, Αυτοπροσωπογραφία (περ. 1799). Το πείραμα της ερευνήτριας Mary Somerville στο ατελιέ του ζωγράφου William Turner.

Μια πολύ ενδιαφέρουσα ταινία παίζεται αυτές τις μέρες στις κινηματογραφικές αίθουσες με τίτλο Mr. Turner, σε σκηνοθεσία Mike Leigh, και πρωταγωνιστές τους Timothy Spall, Dorothy Atkinson, Paul Jesson, Marion Bailey, Lesley Manville και Martin Savage.

Η ταινία αναφέρεται στη ζωή του Βρετανού εκκεντρικού ζωγράφου William Turner από το 1825 και μετά, όταν πλέον είχε καταξιωθεί ως ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους της εποχής του, μέχρι το θάνατό του το 1851.

Έχουν «μαγνητική δύναμη» οι ιώδεις ακτίνες του ηλιακού φάσματος; 

Thomas Phillips, Mary Fairfax, Mrs William Somerville, 1780 - 1872.

Μεταξύ άλλων, στην ταινία περιγράφεται μια συνάντηση του ζωγράφου με την ερευνήτρια Mary Somerville. 

Στιγμιότυπο από την ταινία: ο ζωγράφος Turner και ο πατέρας του με την ερευνήτρια Somerville να πραγματοποιεί το πείραμα μαγνήτισης μιας βελόνας από τις ιώδεις ακτίνες του ηλιακού φάσματος. Mary Somerville (Lesley Manville) prepares to demonstrate her experiment on violet light to J.W.M. Turner (Timothy Spall) and his household (Paul Jesson & Dorothy Atkinson) in Mike Leigh’s 2014 film Mr Turner.

Η Mary Somerville (1780 –1872), μια συγγραφέας-επιστήμων από την Σκωτία, επισκέπτεται τον ζωγράφο William Turner και πραγματοποιεί στο ατελιέ του, το πείραμα για το οποίο έγινε γνωστή: Αναλύει με ένα πρίσμα ηλιακό φως και ρίχνει το ιώδες φως σε μια μεταλλική βελόνα. Το αποτέλεσμα είναι η βελόνα να αποκτήσει μαγνητικές ιδιότητες. Επισημαίνει μάλιστα πως αν χρησιμοποιηθεί το κόκκινο ή κάποιο άλλο χρώμα του φάσματος, τότε η βελόνα δεν μαγνητίζεται.

Πρόκειται για το πείραμα που ανακοινώθηκε το 1826 στην Βασιλική Εταιρεία του Λονδίνου με τίτλο «On the Magnetic Properties of the Violet Rays of the Solar Spectrum» [Μ. Somerville, Philosophical Transactions of the Royal Society of London, Vol. 116, No. 1/3 (1826), pp. 132-139]. Η εργασία της παρουσιάστηκε από τον σύζυγό της, δεδομένου ότι οι γυναίκες δεν είχαν το δικαίωμα να συμμετέχουν στις συνεδριάσεις της Εταιρείας. Η Somerville ουσιαστικά επανέλαβε το πείραμα που πρώτος εκτέλεσε ο Carlo Luigi Morichini στη Ρώμη το 1813, χρησιμοποιώντας μια βελόνα ραπτικής μήκους μιας ίντσας.

Glass prism formerly belonging to the Herschel family and now in the collection of the National Maritime Museum. Prisms like this can split sunlight into its constituent spectrum of colours, and Mary Somerville would have made use of similar equipment for her experiments on violet light.

Τελικά η πολυμαθής συγγραφέας Somerville απέσυρε τον ισχυρισμό της ότι ιώδεις ακτίνες μαγνητίζουν μια ατσάλινη βελόνα, όταν οι επαναλήψεις του πειράματός της απέτυχαν να δώσουν το ίδιο αποτέλεσμα, όπως άλλωστε θα έκανε κάθε επιστήμονας μπροστά σε νέα και ακριβέστερα πειραματικά αποτελέσματα.

Η σκηνή στην ταινία μας δείχνει την ισχυρή σύνδεση της επιστήμης με την τέχνη τον 19ο αιώνα και την επιρροή του ζωγράφου Turner από τις επιστημονικές εξελίξεις.

Ουίλλιαμ Τέρνερ, «Ο Οδυσσέας χλευάζει τον Πολύφημο» (1829).

Λέγεται ότι στον πίνακά του, «Ο Οδυσσέας χλευάζει τον Πολύφημο» (1829), ο Turner επηρεασμένος από την θεωρία της «μαγνητικής δύναμης» των ιωδών ακτίνων, εμφανίζει το ιώδες χρώμα να «έλκεται» προς τα βόρεια, όπως ακριβώς και η βελόνα της μαγνητικής πυξίδας.

William Turner, Light and Colour (Goethe's Theory), 1843. Oil on canvas, 78.5 cm × 78.5 cm, Tate Britain, London.

Πάντως είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι οι τελευταίες λέξεις του William Turner, λίγο πριν πεθάνει στις 9 Δεκεμβρίου 1851, σύμφωνα με το σενάριο της ταινίας, ήταν «ο ήλιος είναι Θεός».

Πηγές:

www.jstor.org

blogs.rmg.co.uk