Κάτι σαλεύει στο υπέδαφος του Πλούτωνα. The Icy Mountains of Pluto

Βάσει των τελευταίων εικόνων κρατήρες και επιφάνειες του Πλούτωνα και του Χάροντα εμφανίζουν πρόσφατη ανανέωση. H καλύτερη μέχρι στιγμής εικόνα του Πλούτωνα ελήφθη 1,5 ώρα πριν το σκάφος φτάσει στην ελάχιστη απόσταση. New close-up images of a region near Pluto’s equator reveal a giant surprise -- a range of youthful mountains rising as high as 11,000 feet (3,500 meters) above the surface of the icy body. Credits: NASA/JHU APL/SwRI

Υπάρχει κάτι πολύ παράξενο με τις τελευταίες εικόνες που μετάδωσε το New Horizons από τον Πλούτωνα και τον δορυφόρο του Χάροντα: οι κρατήρες είναι λίγοι και οι επιφάνειες των δύο σωμάτων δείχνουν να έχουν ανανεωθεί σχετικά πρόσφατα. Και αυτό δείχνει ότι κάτι πρέπει να κινείται κάτω από τον πάγο.

Ένας γιγάντιος σχηματισμός σε σχήμα καρδιάς, με πλάτος 1.600 χιλιόμετρα, κυριαρχεί στο ένα ημισφαίριο του Πλούτωνα. Η οροσειρά βρίσκεται κάτω δεξιά στα όρια της «καρδιάς». Pluto nearly fills the frame in this image from the Long Range Reconnaissance Imager (LORRI) aboard NASA’s New Horizons spacecraft, taken on July 13, 2015 when the spacecraft was 476,000 miles (768,000 kilometers) from the surface. This is the last and most detailed image sent to Earth before the spacecraft’s closest approach to Pluto on July 14. The color image has been combined with lower-resolution color information from the Ralph instrument that was acquired earlier on July 13. This view is dominated by the large, bright feature informally named the “heart,” which measures approximately 1,000 miles (1,600 kilometers) across. The heart borders darker equatorial terrains, and the mottled terrain to its east (right) are complex. However, even at this resolution, much of the heart’s interior appears remarkably featureless—possibly a sign of ongoing geologic processes. Image Credit: NASA/APL/SwRI

Η καλύτερη μέχρι στιγμής εικόνα του Πλούτωνα εστιάζεται σε μια περιοχή στη ζώνη του ισημερινού, στο κάτω τμήμα ενός γιγάντιου σχηματισμού σε σχήμα καρδιάς. Η μεγάλη έκπληξη είναι μια οροσειρά ύψους 3,5 χιλιομέτρων, η οποία δεσπόζει σε μια επιφάνεια από πάγο αζώτου και μεθανίου.

Το εντυπωσιακό με αυτή την περιοχή είναι η απουσία κρατήρων. Αν η επιφάνεια ήταν αρχαία, θα έπρεπε να είναι γεμάτη σημάδια από προσκρούσεις αστεροειδών. Η απουσία της υποδηλώνει ότι κάποια διαδικασία κάνει συνεχές «λίφτινγκ» στην επιφάνεια και σβήνει τους κρατήρες.

Το συμπέρασμα είναι είναι ότι τα βουνά πρέπει να σχηματίστηκαν τα τελευταία 100 εκατομμύρια χρόνια, μόλις πριν μια στιγμή στην κλίμακα του γεωλογικού χρόνου, ανέφερε ο Τζεφ Μουρ του Ερευνητικού Κέντρου Ames της NASA στην Καλιφόρνια.

Αυτό, επισημαίνει, υποδηλώνει ότι η περιοχή αυτή, η οποία καταλαμβάνει γύρω στο 1% της επιφάνειας του Πλούτωνα, ήταν γεωλογικά ενεργή στο πρόσφατο παρελθόν και δεν αποκλείεται να συνεχίζει να αλλάζει. «Μπορεί να είναι ενεργή ακόμα και σήμερα» λέει ο ερευνητής.

Animation που συνδυάζει τις καλύτερες παρατηρήσεις του Πλούτωνα τις τελευταίες δεκαετίες. Ο πλανήτης νάνος επιτέλους αποκαλύπτεται. This animation combines various observations of Pluto over the course of several decades. The first frame is a digital zoom-in on Pluto as it appeared upon its discovery by Clyde Tombaugh in 1930 (image courtesy Lowell Observatory Archives). The other images show various views of Pluto as seen by NASA's Hubble Space Telescope beginning in the 1990s and NASA's New Horizons spacecraft in 2015. The final sequence zooms in to a close-up frame of Pluto released on July 15, 2015.

Η γεωλογική δραστηριότητα απαιτεί κάποια πηγή ενέργειας για να αναδιαμορφώνει τον πλανήτη νάνο. Ποια όμως μπορεί να είναι αυτή;

Το πιθανότερο είναι ότι το κέντρο του Πλούτωνα παραμένει σήμερα θερμό, λένε οι ερευνητές: ουράνιο και άλλα ραδιενεργά υλικά που βυθίστηκαν στο κέντρο του πλανήτη νάνου μετά το σχηματισμό του δεν αποκλείεται να απελευθερώνουν μέχρι και σήμερα θερμότητα με τη διάσπασή τους. Το ίδιο συμβαίνει εξάλλου με τον πυρήνα της Γης, ο οποίος παράγει αρκετή θερμότητα για να τροφοδοτεί τη γεωλογία του πλανήτη.

Πριν από το κοντινό πέρασμα του New Horizons, εξάλλου, οι πλανητολόγοι υποψιάζονταν ότι κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του Πλούτωνα μπορεί να κρύβεται ένας υπόγειος, υγρός ωκεανός -ένα ερώτημα που μένει ακόμα ανοιχτό.

Τα πλουτώνια «όρη»

This movie zooms into the base of the heart-shaped feature on Pluto to highlight a new image captured by NASA's New Horizons. The new image, seen in black and white against a previously released color image of Pluto, shows a mountain range with peaks jutting as high as 11,000 feet (3,500 meters) above the surface of the icy body. Image credit: NASA/JHUAPL/SwRI

Ένα άλλο ερώτημα είναι η σύσταση των πλουτώνιων βουνών. Το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας του Πλούτωνα καλύπτονται από πάγους αζώτου, μεθανίου και μονοξειδίου του άνθρακα, όμως τα υλικά αυτά δεν είναι αρκετά σκληρά για να σχηματίζουν οροσειρές.

Το πιθανότερο είναι ότι τα βουνά αποτελούνται από πάγο νερού, ο οποίος συμπεριφέρεται περισσότερο σαν πέτρωμα σε αυτές τις θερμοκρασίες, γύρω στους -230 βαθμούς, αναφέρει ο Μπιλ ΜακΚίνον του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, επίσης μέλος της αποστολής.

Όπως φαίνεται, ο πάγος αζώτου και μεθανίου καλύπτει τον πλανήτη νάνο μόνο σε μια λεπτή κρούστα, κάτω από την οποία υπάρχει ένα υπόστρωμα παχύ υπόστρωμα πάγου.

Η επιφάνεια του Χάροντα δείχνει νεανική. Στο κέντρο της εικόνας, ένας μακρόστενος σχηματισμός από χαντάκια. Remarkable new details of Pluto’s largest moon Charon are revealed in this image from New Horizons’ Long Range Reconnaissance Imager (LORRI), taken late on July 13, 2015 from a distance of 289,000 miles  (466,000 kilometers). A swath of cliffs and troughs stretches about 600 miles (1,000 kilometers) from left to right, suggesting widespread fracturing of Charon’s crust, likely a result of internal processes. At upper right, along the moon’s curving edge, is a canyon estimated to be 4 to 6 miles (7 to 9 kilometers) deep. Mission scientists are surprised by the apparent lack of craters on Charon. South of the moon’s equator, at the bottom of this image, terrain is lit by the slanting rays of the sun, creating shadows that make it easier to distinguish topography. Even here, however, relatively few craters are visible, indicating a relatively young surface that has been reshaped by geologic activity. Image Credit: NASA-JHUAPL-SwRI

Ενδείξεις γεωλογικής δραστηριότητα παρουσιάζει εξάλλου ο Χάροντας, το μεγαλύτερο από τα πέντε φεγγάρια του Πλούτωνα.

Η γκρίζα επιφάνεια είναι σχεδόν καθαρή από κρατήρες και επομένως πρέπει να είναι νέα. Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι ένας μακρόστενος σχηματισμός από χαράδρες και σχισμές που εκτείνονται σε μήκος 1.000 χιλιομέτρων.

Και αυτές οι δομές σχηματίστηκαν πιθανότατα από εσωτερικές διεργασίες, ένδειξη ότι ο Χάροντας διατηρεί ζεστή την καρδιά του και είναι ακόμα γεωλογικά ζωντανός.

Πιο σαφή συμπεράσματα αναμένονται από τα δεδομένα του κοντινού περάσματος, των οποίων η μετάδοση θα διαρκέσει 16 μήνες.