Το μεγαλείο του Ήτα της Τρόπιδας. Highest Resolution Image of Eta Carinae

Στην φωτογραφία που έδωσαν στη δημοσιότητα οι ερευνητές διακρίνεται στο φόντο το νεφέλωμα NGC 3372 και στις ένθετες εικόνες τα άστρα του συστήματος Ήτα Τρόπιδας. This mosaic shows the Carina Nebula (left part of the image), home of the Eta Carinae star system. This part was observed with the Wide Field Imager on the MPG/ESO 2.2-metre telescope at ESO’s La Silla Observatory. The middle part shows the direct surrounding of the star system: the Homunculus Nebula, created by the ejected material from the Eta Carinae system. This image was taken with the NACO near-infrared adaptive optics instrument on ESO's Very Large Telescope. The right image shows the innermost part of the system as seen with the Very Large Telescope Interferometer (VLTI). It is the highest resolution image of Eta Carinae ever. Credit: ESO/G. Weigelt

Για πρώτη φορά οι αστρονόμοι κατάφεραν να φωτογραφήσουν με μεγάλη λεπτομέρεια το εντυπωσιακό αστρικό σύστημα Ήτα Τρόπιδας που βρίσκεται στην καρδιά ενός τεράστιου Νεφελώματος (NGC 3372) στον αστερισμό της Τρόπιδας, σε απόσταση περίπου 7.500 ετών φωτός από τη Γη.

Τα εργαλεία

ESO Photo Ambassador, Babak Tafreshi has captured an outstanding image of the sky over ESO’s Paranal Observatory, with a treasury of deep-sky objects. The most obvious of these is the Carina Nebula, glowing intensely red in the middle of the image. The Carina Nebula lies in the constellation of Carina (The Keel), about 7500 light-years from Earth. This cloud of glowing gas and dust is the brightest nebula in the sky and contains several of the brightest and most massive stars known in the Milky Way, such as Eta Carinae. The Carina Nebula is a perfect test-bed for astronomers to unveil the mysteries of the violent birth and death of massive stars. For some beautiful recent images of the Carina Nebula from ESO, see eso1208, eso1145, and eso1031. Below the Carina Nebula, we see the Wishing Well Cluster (NGC 3532). This open cluster of young stars was named because, through a telescope’s eyepiece, it looks like a handful of silver coins twinkling at the bottom of a wishing well. Further to the right, we find the Lambda Centauri Nebula (IC 2944), a cloud of glowing hydrogen and newborn stars which is sometimes nicknamed the Running Chicken Nebula, from a bird-like shape that some people see in its brightest region (see eso1135). Above this nebula and slightly to the left we find the Southern Pleiades (IC 2632), an open cluster of stars that is similar to its more familiar northern namesake. In the foreground, we see three of the four Auxiliary Telescopes (ATs) of the Very Large Telescope Interferometer (VLTI). Using the VLTI, the ATs — or the VLT’s 8.2-metre Unit Telescopes — can be used together as a single giant telescope which can see finer details than would be possible with the individual telescopes. The VLTI has been used for a broad range of research including the study of circumstellar discs around young stellar objects and of active galactic nuclei, one of the most energetic and mysterious phenomena in the Universe. Credit: ESO/B. Tafreshi (twanight.org)

Οι ερευνητές από τη Γερμανία (Ινστιτούτο Ραδιοαστρονομίας Μαξ Πλανκ), την Ιρλανδία (Κολέγιο Τρίνιτι Δουβλίνου) και τις ΗΠΑ (NASA) χρησιμοποίησαν σε συνδυασμό -δηλαδή συμβολομετρικά- τα μεγάλα τηλεσκόπια VLT του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO) στη Χιλή για να τραβήξουν μεγάλης ακρίβειας φωτογραφίες του αστρικού συστήματος.

Highest resolution image of Eta Carinae. This image represent the best image of the Eta Carinae star system ever made. The observations were made with the Very Large Telescope Interferometer and could lead to a better understanding of the evolution of very massive stars. Credit: ESO

Το κολοσσιαίο Ήτα Τρόπιδας είναι ένα «βαρέων βαρών» αστρικό σύστημα, που αποτελείται από δύο τεράστια άστρα. Λάμπει με τη δύναμη πέντε εκατομμυρίων ήλιων και περιβάλλεται από ένα φωτεινό νέφος αερίων και σκόνης. Πρόκειται για το λαμπρότερο νεφέλωμα στον ουρανό, το οποίο περιλαμβάνει μερικά από τα πιο γιγάντια άστρα του γαλαξία μας.

Η σύγκρουση

This new image of the luminous blue variable Eta Carinae was taken with the NACO near-infrared adaptive optics instrument on ESO’s Very Large Telescope, yielding an incredible amount of detail. The images clearly shows a bipolar structure as well as the jets coming out from the central star. The image was obtained by the Paranal Science team and processed by Yuri Beletsky (ESO) and Hännes Heyer (ESO). It is based on data obtained through broad (J, H, and K; 90 second exposure time per filters) and narrow-bands (1.64, 2.12, and 2.17 microns; probing iron, molecular and atomic hydrogen, respectively; 4 min per filter). Credit: ESO

Οι νέες εικόνες αποκαλύπτουν τη βίαιη σύγκρουση των αστρικών (ηλιακών) ανέμων ανάμεσα στα δύο άστρα του συστήματος, οι οποίοι κινούνται με ταχύτητες έως δέκα εκατομμυρίων χιλιομέτρων την ώρα. Στην περιοχή της πρόσκρουσης των «ανέμων» (οι οποίοι αποτελούνται από την εκτίναξη καυτών υλικών και ηλεκτρικά φορτισμένων σωματιδίων από τις επιφάνειες των δύο άστρων), τα καυτά αέρια που συναντιούνται εκπέμπουν έντονο φως και ισχυρή ακτινοβολία-Χ, ενώ η θερμοκρασία φθάνει τα αρκετά εκατομμύρια βαθμούς Κελσίου.

Βαρεών βαρών

This image is a colour composite made from exposures from the Digitized Sky Survey 2 (DSS2). The field of view is approximately 4.7 x 4.9 degrees. Credit: ESO/Digitized Sky Survey 2. Acknowledgment: Davide De Martin

Σύμφωνα με τον Διονύση Σιμόπουλο, επίτιμο διευθυντή του Ευγενιδείου Πλανηταρίου, αυτά τα πολύ σπάνια «βαρέων βαρών» άστρα ανήκουν σε μία κατηγορία μεταβλητών άστρων, που ονομάζονται LBV (Luminous Blue Variables) ή «Φωτεινοί Μπλε Μεταβλητοί» και μοιάζουν με τα άστρα «Πληθυσμού ΙΙΙ», τα οποία είναι από τα πρώτα άστρα που δημιουργήθηκαν στο σύμπαν πριν από 13,5 περίπου δισεκατομμύρια χρόνια.

This spectacular panoramic view combines a new image of the field around the Wolf–Rayet star WR 22 in the Carina Nebula (right) with an earlier picture of the region around the unique star Eta Carinae in the heart of the nebula (left). The picture was created from images taken with the Wide Field Imager on the MPG/ESO 2.2-metre telescope at ESO’s La Silla Observatory in Chile. Credit: ESO

Το Ήτα Τρόπιδας είναι μέλος αυτής της παράξενης κατηγορίας, ενώ λιγότερα από μία δεκάδα τέτοιων άστρων έχουν παρατηρηθεί μέχρι τώρα στον γαλαξία μας. Συνολικά, μερικές μόνο δεκάδες τέτοια άστρα μπορεί να υπάρξουν σ' έναν γαλαξία σαν τον δικό μας.

The spectacular star-forming Carina Nebula has been captured in great detail by the VLT Survey Telescope at ESO’s Paranal Observatory. This picture was taken with the help of Sebastián Piñera, President of Chile, during his visit to the observatory on 5 June 2012 and released on the occasion of the new telescope’s inauguration in Naples on 6 December 2012. Credit: ESO. Acknowledgement: VPHAS+ Consortium/Cambridge Astronomical Survey Unit

Ο πρώτος που κατέγραψε την παρουσία αυτού του άστρου ήταν ο Έντμουντ Χάλεϊ, το 1677. Από το 1820 το άστρο άρχισε να αυξάνει συνεχώς τη φωτεινότητά του, ενώ το 1843 έφτασε να είναι τόσο λαμπρό όσο και ο Σείριος, που είναι το λαμπρότερο άστρο στον ουρανό. Από τότε και έπειτα, πάντως, το Ήτα Τρόπιδας άρχισε να φθίνει σε φωτεινότητα, καταλήγοντας σε ένα αμυδρό άστρο, αόρατο με γυμνό μάτι.

This animation zooms in on the massive star system Eta Carinae, located in the Carina Nebula. During the zoom the Homunculus Nebula and finally the violent surrounding of Eta Carinae becomes visible. Credit: ESO, Digitized Sky Survey 2, A. Fuji, Nick Risinger (skysurvey.org), ESA/Hubble, T. Preibisch. Acknowledgement: VPHAS+ Consortium/Cambridge Astronomical Survey Unit. Music: Johan B. Monell (www.johanmonell.com)

Όμως, τα τελευταία χρόνια το μυστηριώδες άστρο άρχισε και πάλι να αυξάνει σημαντικά τη φωτεινότητά του. Οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι η ζωή του θα τελειώσει με μία έκρηξη σούπερ-νόβα κάποια στιγμή. Η ενέργεια που θα εκτοξευθεί τότε στο διάστημα αναμένεται να είναι όση είναι η ενέργεια που εκπέμπουν όλα τα άστρα του γαλαξία μας μαζί. Ίσως τότε, σύμφωνα με τον κ. Σιμόπουλο, η τεράστια εκπομπή των ακτίνων γάμα, που θα προέλθουν από το εκρηγνυόμενο Ήτα Τρόπιδας, επηρεάσει αρνητικά κάθε είδους ζωής πάνω στη γη.