100 νέοι εξωπλανήτες, με τον πιο κοντινό σε απόσταση μόνο 8,1 ετών φωτός. Team makes planet hunting a group effort, finds more than 100 candidates

Οι αστρονόμοι ανακοίνωσαν ότι εντόπισαν πάνω από 100 νέους μη επιβεβαιωμένους εξωπλανήτες, σε απόσταση αναπνοής από τη Γη. Περί τα 8,1 έτη φωτός μακριά από τη Γη υπολογίζεται ότι βρίσκεται ο κοντινότερος από τους νέους δυνητικούς εξωπλανήτες που εντόπισαν οι αστρονόμοι. Astronomers released the largest-ever compilation of exoplanet-detecting observations made with a technique called radial velocity. They also demonstrated how these observations can be used to hunt for exoplanets by detecting 114 potential exoplanets, including one orbiting a star 8.1 light-years away. Artist’s concept of the super-Earth exoplanet GJ 411b. Image credit: Ricardo Ramirez

Οι αστρονόμοι ανακοίνωσαν ότι εντόπισαν πάνω από 100 νέους δυνητικούς -με επιβεβαιωμένους ακόμη- εξωπλανήτες, μερικοί από τους οποίους είναι σχετικά κοντά στη Γη. Ιδίως ένας που βρίσκεται γύρω από το τέταρτο κοντινότερο άστρο, σε απόσταση «μόνο» 8,1 ετών φωτός.

Οι νέες παρατηρήσεις έγιναν με το φασματόμετρο υψηλής ανάλυσης HIRES του διαμέτρου δέκα μέτρων αμερικανικού τηλεσκοπίου Κεκ της Χαβάης, με επικεφαλής τον Στιβ Βογκτ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στη Σάντα Κρουζ και τον Πολ Μπάτλερ του Ινστιτούτου Επιστημών Κάρνεγκι της Ουάσιγκτον.

Tο HIRES ανιχνεύει εξωπλανήτες με τη μέθοδο της «ακτινικής ταχύτητας» (radial velocity method), με βάση τις ανεπαίσθητες βαρυτικές ανωμαλίες που οι εξωπλανήτες προκαλούν στα μητρικά άστρα τους. H τεχνική αυτή εντοπισμού είναι διαφορετική από την πιο δημοφιλή μέθοδο «των διελεύσεων» (transit method) που, μεταξύ άλλων, χρησιμοποιεί το διαστημικό τηλεσκόπιο «Κέπλερ» και η οποία βασίζεται στις αμυδρές αυξομειώσεις του φωτός ενός άστρου, όταν περνά μπροστά του ένας εξωπλανήτης.

Το νέο «σμήνος» εξωπλανητών

Artist's conceptions of the probable planet orbiting a star called GJ 411. Credit: Ricardo Ramirez

Η νέα «φουρνιά», που προέκυψε από σχεδόν 61.000 παρατηρήσεις σε περισσότερα από 1.600 άστρα και παρουσιάσθηκε σε σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστρονομίας "The Astronomical Journal", περιλαμβάνει 60 δυνητικούς εξωπλανήτες που θα χρειασθούν επιβεβαίωση, καθώς και 54 άλλες περιπτώσεις που χρειάζονται περαιτέρω μελέτη, προτού πάρουν τον χαρακηρισμό των δυνητικών εξωπλανητών.

Ο πιο κοντινός πιθανός εξωπλανήτης περιφέρεται γύρω από το άστρο GJ 411, γνωστό και ως Λαλάντ 21185, που βρίσκεται σε απόσταση 8,1 ετών φωτός και έχει μόνο το 40% της μάζας του Ήλιου μας. Μόνο τρία άλλα άστρα είναι πιο κοντά. Το πιο κοντινό είναι ο Εγγύτατος (Proxima) του Κενταύρου, σε απόσταση 4,22 ετών φωτός από τη Γη, γύρω από τον οποίο πέρυσι τον Αύγουστο ανακαλύφθηκε ένας εξωπλανήτης που πιθανώς έχει ομοιότητες με τον δικό μας πλανήτη.

Ο δυνητικός εξωπλανήτης GJ 411b του άστρου GJ 411 είναι περίπου τετραπλάσιος από τη Γη και πιθανώς πολύ καυτός για να είναι κατοικήσιμος, καθώς κινείται πολύ κοντά στο άστρο του, ολοκληρώνοντας την τροχιά του (το έτος του) κάθε δέκα γήινες μέρες.

Έως σήμερα οι αστρονόμοι έχουν ανακαλύψει 3.450 επιβεβαιωμένους εξωπλανήτες, τα δύο τρίτα εκ των οποίων με τη βοήθεια του «Κέπλερ», ενώ αρκετές ακόμη χιλιάδες αναμένουν επιβεβαίωση.

Ο αριθμός αυτός ασφαλώς θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια, καθώς θα γίνουν νέες παρατηρήσεις από το αστρονομικό παρατηρητήριο Gaia του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), που εκτοξεύθηκε το Δεκέμβριο του 2013, καθώς και από τον δορυφόρο TESS (Transit Exoplanet Survey Satellite) της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), που προγραμματίζεται να εκτοξευθεί στις αρχές του 2018.

Πηγές: "The Lick-Carnegie Exoplanet Survey (LCES) HIRES/Keck Precision Radial Velocity Exoplanet Survey," R. Paul Butler et al., 2017, to appear in the Astronomical Journal. Preprint: home.dtm.ciw.edu/ebps/wp-content/uploads/2017/02/Keck_planet_search.pdf, http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=862047