Θεϊκοί Διάλογοι: Cy Twombly και Eλληνική Aρχαιότητα. Divine Dialogues: Cy Twombly and Greek antiquity

Cy Twombly, Αφροδίτη, 1975. Λάδι, στικ λαδιού, μαύρο μολύβι και κολάζ σε χαρτί © Cy Twombly Foundation. Eυγενική παραχώρηση Cy Twombly Foundation. & Μαρμάρινο άγαλμα Αφροδίτης Ύστερη Ελληνιστική Περίοδος (1ος αι. π.Χ.) Κύπρος, Αρχαιολογικό Μουσείου Πάφου, PM 1250. The Museum of Cycladic Art in Athens (MCA) announces the exhibition “Divine Dialogues: Cy Twombly and Greek Antiquity”, from 25 May to 3 September. The exhibition showcases ancient artefacts side by side with works by contemporary American artist Cy Twombly and is made possible thanks to the kind support of the Cy Twombly foundation.

Έκθεση με τίτλο «Θεϊκοί Διάλογοι: Cy Twombly και Eλληνική Aρχαιότητα» που θα συνδυάσει έργα της αρχαιότητας με έργα του σύγχρονου Αμερικανού καλλιτέχνη Cy Twombly, θα παρουσιάσει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης από τις 25 Μαΐου έως τις 3 Σεπτεμβρίου. Η έκθεση πραγματοποιείται με την ευγενική υποστήριξη του Cy Twombly Foundation.

«Παν», 1975. Κολάζ, νερομπογιά και γραφίτης σε χαρτί. 148x100,2 εκ. Cy Twombly Foundation. Φωτ.: © Ευγενική παραχώρηση Cy Twombly Foundation

Για πρώτη φορά, 30 έργα του Cy Twombly εμπνευσμένα από την ελληνική μυθολογία και την επαφή του με την Ελλάδα θα παρουσιαστούν δίπλα σε 12 έργα της αρχαιότητας, ανοίγοντας ένα μοναδικό και πρωτότυπο διάλογο μεταξύ της αρχαίας ελληνικής και της σύγχρονης τέχνης. Η έκθεση περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικά σχέδια και γλυπτά του σύγχρονου καλλιτέχνη όπως: Αφροδίτη (1975), Παν (1975), Νίκη (1981), Απόλλων (1975),  Διόνυσος (1975), Ορφεύς (1979), O θρήνος του Αρισταίου για το χαμό των μελισσών του (1973), Αφροδίτη Αναδυομένη (1979), τα οποία  θα «συνομιλήσουν» με  μια σειρά έργων της αρχαιότητας όπως o Κορμός Αναδυομένης Αφροδίτης από το Αρχαιολογικό Μουσείο Πάφου, το Ανάγλυφο με παράσταση Ορφέως, Ευρυδίκης και Ερμή από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Νάπολης, το Άγαλμα Διονύσου από το Αρχαιολογικό Μουσείο Ελευσίνας, το Αγαλμάτιο Απόλλωνος και το Ειδώλιο πτερωτής Νίκης από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Fifty Days at Iliam. Ilians in Battle, 1978 

Η γοητεία που άσκησε η Ελλάδα στον Cy Twombly είναι γνωστή. Αν και επισκέφθηκε τη χώρα μας για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 1960, η ελληνική μυθολογία καταλαμβάνει σημαντική θέση στο έργο του ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1950. Μόλις τη δεκαετία του 1970 ωστόσο εξερεύνησε σε βάθος την ελληνική ιστορία και μυθολογία, με αποκορύφωμα το αριστούργημά του, τον κύκλο Fifty Days at Iliam (Πενήντα Ημέρες στην Τροία), στο Μουσείο Τέχνης της Φιλαδέλφεια. Το έργο αυτό το δημιούργησε τα καλοκαίρια του 1977 και 1978 στο ατελιέ του στο Bassano της Teverina, βόρεια της Ρώμης.

Cy Twombly, Απόλλων, 1975 Λάδι, στικ λαδιού και μαύρο μολύβι σε χαρτί © Cy Twombly Foundation Eυγενική παραχώρηση Cy Twombly Foundation

Ο τρόπος που επέλεξε ο Twombly να ανταποκριθεί στην καλλιτεχνική κίνηση αυτής της δεκαετίας που δεν θεωρούσε τη ζωγραφική σημαντική ήταν να μεταμορφώσει τη ζωγραφική του σε γραφή. Αυτό είναι εμφανές στα μεγάλης κλίμακας διάσημα ζωγραφικά έργα του Αφροδίτη και Απόλλων (1975), ή στα μεταγενέστερα, μνημειώδη έργα  του, Ορφεύς (1979). Στα έργα του μνημόνευε συχνά τους θεούς του Ολύμπου, από τις μείζονες μορφές της Αφροδίτης, του Απόλλωνα και του Διονύσου μέχρι τη Νίκη, τον Πάνα ή τον Αρισταίο.

Κρατήρας του Κλειτία, 570 π.Χ., μελανόμορφος κρατήρας, 66 εκ., Αρχαιολογικό Μουσείο της Φλωρεντίας.

Ξεχωριστή θέση στο κέντρο της έκθεσης έχει ένας απρόσμενος επισκέπτης: το περίφημο Αγγείο François, γνωστό και ως Κρατήρας του Εργότιμου και του Κλειτία, ένα ορόσημο στην ανάπτυξη της αρχαίας ελληνικής κεραμικής και αγγειογραφίας που για πρώτη φορά ταξιδεύει εκτός Ιταλίας, από το αρχαιολογικό μουσείο της Φλωρεντίας. 

A special place at the very core of the exhibition holds an unexpected visitor: the famous François Vase, also known as the Kleitias and Ergotimos Krater, a milestone in the development of ancient Greek pottery and vase painting, which travels for the first time outside Italy, from the Archaeological Museum of Florence. It has been said that the François Vase is so unique that, even if all other ancient Greek vases were lost, it alone could illustrate Greek mythology and the code of Archaic Greek art. The François Vase, also known as the Kleitias Krater, is a large Attic volute krater decorated in the black-figure style, which stands at 66 cm in height and is dated at circa 570/565 BC. It was created and painted at around 570 BC in Attica by the vase maker Ergotimos and the vase painter Kleitias, as the artists’ signatures indicate (from right to left): "Ergotimos mepoiesen" and "Kleitias megraphsen", meaning “Ergotimos made me" and "Kleitias painted me".

Για το Αγγείο François έχει λεχθεί ότι η μοναδικότητά του είναι τέτοια ώστε ακόμη και αν χάνονταν όλα τα άλλα αγγεία και διατηρείτο μόνο αυτό, θα ήταν ικανό να μιλήσει για την ελληνική μυθολογία και για τον κώδικα της αρχαϊκής ελληνικής τέχνης.

Την έκθεση επιμελούνται ο Καθηγητής Νικόλαος Σταμπολίδης, Διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, και ο Jonas Storsve, Επιμελητής στο Centre Georges Pompidou στο Παρίσι και Επιμελητής της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης Cy Twombly στο Centre Georges Pompidou.

Μαρμάρινο άγαλμα Αφροδίτης. Ύστερη Ελληνιστική περίοδος (1ος αι. π.Χ.). Κύπρος, Αρχαιολογικό Μουσείου Πάφου, PM 1250. © Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου.

Όπως αναφέρει η Πρόεδρος του Μουσείου, κα Σάντρα Μαρινοπούλου: «Θεϊκοί διάλογοι: μία έκθεση όπου οι αρχαίοι θεοί θα συνομιλήσουν με τη σύγχρονη τέχνη. Ο Cy Τwombly, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους καλλιτέχνες που εμπνεύστηκε από την ελληνική μυθολογία, έρχεται στο Κυκλαδικό να εκτεθεί ανάμεσα στους αρχαίους θεούς. Εδώ και πολλά χρόνια είχα την επιθυμία να εκθέσουμε τον Cy στο Κυκλαδικό, γνωρίζοντας το πάθος και την αγάπη του για την Ελλάδα και την ιστορία της. Πέρσι το καλοκαίρι είχα την ευκαιρία να γνωρίσω τον Nicola Del Roscio, Πρόεδρο του Cy Twombly Foundation, και μαζί με τον Jonas Storsve, Επιμελητή της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης Cy Twombly που φιλοξενήθηκε πρόσφατα στο Centre Georges Pompidou, αποφασίσαμε να υλοποιήσουμε αυτή την έκθεση. Σε συνεργασία με τον Νίκο Σταμπολίδη, για άλλη μια φορά  στο μουσείο μας, οι αρχαιότητες θα παρουσιαστούν δίπλα στη σύγχρονη τέχνη».

Αφροδίτη Αναδυομένη, 1979. Λάδι, κηρομπογιά και γραφίτης σε χαρτί    100,3 x 70,4 εκ. Cy Twombly Foundation φωτ. © Ευγενική παραχώρηση Cy Twombly Foundation

«Ο συνδυασμός και ο διάλογος ανάμεσα στην Αρχαιότητα και τη μοντέρνα και σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο για το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης» επισημαίνει ο Διευθυντής του Μουσείου, Καθηγητής Ν. Σταμπολίδης. «Αρκεί να θυμίσω εδώ την έκθεση του 2006 “Η μορφή της αρχής”. Ωστόσο, τώρα ξεκινά μια συστηματικότερη οργάνωση αυτού του διαλόγου. Από τη μια μεριά η παραστατική αρχαία ελληνική τέχνη σε συνδυασμό με την ελληνική μυθολογία και ποίηση, όπως αυτή εκφράζεται με τα αγάλματα, τα πήλινα ειδώλια και τη διήγηση των αγγεογραφιών. Από την άλλη, ένας σύγχρονος καλλιτέχνης που με εννοιολογικό (conceptual) και μινιμαλιστικό καλλιτεχνικό κώδικα, μετουσιώνει την αρχαιότητα στο τέλος του 20ού αιώνα. Άλλωστε, ο ίδιος ο Cy Twombly είχε πει: “Έχω απέραντη επιθυμία να δω και να αισθανθώ αυτά τα αρχαία θαύματα. Η δουλειά μου διψά για επαφή μαζί τους”».

Διόνυσος, 1975. Λάδι, κηρομπογιά, γραφίτης και κολλάζ σε χαρτί 100 x 71 εκ. Cy Twombly Foundation φωτ. © Ευγενική παραχώρηση Cy Twombly Foundation

«Ο ελληνικός κόσμος έπαιξε τεράστιο ρόλο για τον Cy Twombly» δηλώνει ο Jonas Storsve, με αφορμή την έκθεση. «Aνάμεσα στους ήρωές του βρίσκουμε αρχαίους θεούς, τον Μέγα Αλέξανδρο αλλά και τον Αχιλλέα. Για έναν επιμελητή, η δυνατότητα να παρουσιάσει το έργο του Cy Twombly στην Αθήνα δίπλα σε έργα αρχαίας ελληνικής τέχνης είναι μια συναρπαστική πρόκληση!».

Άτιτλο, 1985. Ζωγραφισμένη συνθετική ρητίνη, έκδοση από 6 76 x 34 x 26,5 εκ. Cy Twombly Foundation φωτ. © Ευγενική παραχώρηση Αρχείο Fondazione Nicola Del Roscio

Η έκθεση θα συνοδεύεται από δίγλωσσο κατάλογο. Στο πλαίσιο της έκθεσης, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης θα διοργανώσει όλο το καλοκαίρι πενθήμερα Summer Camp για τα παιδιά με τίτλο «Οι θεοί μίλησαν!».

Ποιος ήταν ο Cy Twombly

Ο Cy Twombly. © Fondazione Nicola Del Roscio. Courtesy Archives Fondazione Nicola Del Roscio

Ο Cy Twombly (1928-2011) γεννήθηκε στο Lexington της Virginia. Ξεκίνησε να σπουδάζει ζωγραφική στο The Boston Museum School και στο Washington and Lee University στο Lexington. Το 1950 φοίτησε στο The Art Students League of New York, όπου έγινε φίλος με τον Robert Rauschenberg. Το 1951-52, φοίτησε επί σειρά εξαμήνων στο Black Mountain College της North Carolina, όπου παρακολούθησε μαθήματα που παρέδιδαν οι Robert Motherwell και Ben Shahn και γνώρισε τον John Cage.

Χάρη σε μια ταξιδιωτική υποτροφία από το Virginia Museum of Fine Arts του Richmond, ταξίδεψε στην Ευρώπη και τη Βόρειο Αφρική το 1952-53, επισκεπτόμενος τη Γαλλία, την Ισπανία, την Ιταλία και το Μαρόκο, συνοδευόμενος, στο τελευταίο, από τον Rauschenberg. Πίσω στις ΗΠΑ, οι δυο τους μοιράστηκαν ένα στούντιο στη Fulton Street της Νέας Υόρκης και συμμετείχαν σε μια έκθεση στη Stable Gallery το φθινόπωρο του 1953.

Το 1959 παντρεύτηκε τη Βαρόνη Tatiana Franchetti και ο γιος τους, Cyrus Alessandro, γεννήθηκε την ίδια χρονιά.

Untitled (Gaeta), 2008. Color dry-print 10 1/4 x 9 7/8 inches 26 x 25.1 cm (unframed) 4/6 © Nicola Del Roscio Foundation Courtesy Gagosian

Στη διάρκεια των επόμενων χρόνων περνούσε τους θερινούς μήνες ταξιδεύοντας στις χώρες της Μεσογείου –στην Ελλάδα, την Τουρκία, την Αίγυπτο, την Τυνησία– ενώ συχνά περνούσε τον χειμώνα στη Νέα Υόρκη ή στο Lexington, όπου είχε νοικιάσει ένα στούντιο, ή άλλοτε πάλι στο Captiva Island της Florida μαζί με τον Rauschenberg. Από το 1983 μέχρι το θάνατό του, έζησε και εργάστηκε στην Gaeta, ένα παραθαλάσσιο λιμάνι ανάμεσα στη Ρώμη και τη Νάπολη.

Άτιτλο, 1998. Μπρούντζος, έκδοση από 2 186 x 160 x 35 εκ. Cy Twombly Foundation φωτ. © Ευγενική παραχώρηση Αρχείο Fondazione Nicola Del Roscio

Για πολλά χρόνια το έργο του Twombly ήταν ευρύτερα γνωστό στην Ευρώπη παρά στις ΗΠΑ. Στην αρχή οι εκθέσεις του φιλοξενούνταν σε ιδιωτικές γκαλερί, μεταξύ άλλων στη Νέα Υόρκη (από το 1960 και έπειτα στη Leo Castelli), συχνότερα πάντως στη Ρώμη και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Η πρώτη του μουσειακή έκθεση στις ΗΠΑ φιλοξενήθηκε στο Milwaukee Art Center το 1968. Μια δεύτερη έκθεση ακολούθησε επτά χρόνια αργότερα, το 1975, στο Institute of Contemporary Art της Philadelphia. Ο Cy Twombly «ανακαλύφθηκε» τελικά και αναγνωρίστηκε στις ΗΠΑ τις παραμονές μιας μεγάλης κλίμακας ρετροσπεκτίβας του που επιμελήθηκε ο Kirk Varnedoe στα 1994-95 στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Νέας Υόρκης. Στο διάστημα που επακολούθησε ο Twombly έλαβε μεγάλο αριθμό επάθλων και διεθνών βραβείων –συμπεριλαμβανομένου του Praemium Imperiale το 1996– και τιμήθηκε με εκθέσεις και ρετροσπεκτίβες στα σπουδαιότερα μουσεία του κόσμου. Τα έργα του εκτέθηκαν πολυάριθμες φορές στην Biennale της Βενετίας: τα σχέδιά του το 1980 και ο κύκλος “green paintings”, που αποτελείται από εννέα κομμάτια, το 1989. Τέλος, ο απαρτιζόμενος από δώδεκα κομμάτια κύκλος Lepanto το 2001 (τώρα φυλάσσεται στο Μουσείο Brandhorst του Μονάχου).

Η Cy Twombly Gallery, ένα μουσείο αφιερωμένο αποκλειστικά στο έργο του, σχεδιάστηκε από τον Renzo Piano σε στενή συνεργασία με τον Twombly και άνοιξε τις πόρτες του το 1995 στο campus του Menil Collection στο Houston, Texas. Ο Cy Twombly πέθανε σε ηλικία 83 ετών, στις 5 Ιουλίου 2011 στη Ρώμη.

Πηγή: https://www.cycladic.gr/page/theiki-dialogi?slide=1