Ανακαλύφθηκαν 4 γιγαντιαίες κοιλότητες στο σμήνος γαλαξιών RBS 797. Astronomers Spy Quartet of Cavities From Giant Black Holes

Μπορεί να οφείλονται σε δύο τεράστιες μαύρες τρύπες που περιφέρονται πολύ κοντά η μια γύρω από την άλλη. Στο αριστερό πλαίσιο της παραπάνω εικόνας βλέπουμε το σμήνος των γαλαξιών RBS 797 όπως το φωτογράφισε στο ορατό φως το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble της NASA. Το θερμό αέριο που περιβάλλει τους γαλαξίες είναι αόρατο, αλλά ανιχνεύεται στις ακτίνες Χ από το Chandra (δεξιά). Το ένα ζεύγος των κοιλοτήτων φαίνεται ξεκάθαρα (δεξιά και αριστερά στο κέντρο της εικόνας του Chandra με μαύρο χρώμα), ενώ το άλλο ζεύγος είναι λιγότερο ευδιάκριτο. Four enormous cavities, or bubbles, have been found at the center of a galaxy cluster using NASA's Chandra X-ray Observatory, as described in our latest press release. The left panel of this graphic shows an optical image of the galaxy cluster called RBS 797, from NASA's Hubble Space Telescope. Hot gas that envelopes the individual galaxies is invisible in optical light, but it is detected in X-rays by Chandra (right). One pair of cavities can be seen towards the left and right of center in the Chandra image as black oval-shaped regions. The other pair is less distinct, but can be found above and below the center of the image. Credit          X-ray: NASA/CXC/Univ. of Bologna/F. Ubertosi; Optical: NASA/STScl/M.Calzadilla

Τα σμήνη γαλαξιών είναι οι μεγαλύτερες δομές στο σύμπαν που συγκρατούνται εξαιτίας των βαρυτικών δυνάμεων. Συνίστανται από εκατοντάδες ή και χιλιάδες ξεχωριστούς γαλαξίες, τεράστιες ποσότητες θερμών αερίων και αόρατη σκοτεινή ύλη. Το θερμό αέριο που διαχέεται μέσα στα σμήνη περιέχει πολύ μεγαλύτερη μάζα από τους ίδιους τους γαλαξίες και εκπέμπει έντονα ακτίνες Χ, τις οποίες ανιχνεύει το τηλεσκόπιο Chandra. Ένας τεράστιος γαλαξίας βρίσκεται συνήθως στο κέντρο ενός σμήνους.

RBS 797 is a galaxy cluster located about 3.9 billion light years from Earth. Four enormous cavities, or bubbles, have been found at the center of the RBS 797 galaxy cluster using Chandra. Hot gas that envelopes the individual galaxies is invisible in optical light, but it is detected in X-rays by Chandra. Scientists have seen many pairs of X-ray cavities before in other galaxy clusters, but four in the same cluster is very rare. The researchers think the quartet of cavities represents the essentially simultaneous explosive activity of a pair of supermassive black holes at the center of the galaxy cluster. Credit: X-ray: NASA/CXC/Univ. of Bologna/F. Ubertosi; Optical: NASA/STScl/M.Calzadilla; Radio: NSF/NRAO/ALMA

Μια νέα έρευνα του τηλεσκοπίου Chandra για το σμήνος γαλαξιών RBS 797, που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 3,9 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, αποκάλυψε δύο ξεχωριστά ζεύγη κοιλοτήτων που εκτείνονται μακριά από το κέντρο του σμήνους. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ένα ζεύγος υπερμεγέθων μαύρων τρυπών, που δημιούργησαν πίδακες την ίδια περίπου στιγμή. Εάν αυτό επιβεβαιωθεί, οι δύο υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες θα είναι ένα από τα πλησιέστερα ζεύγη που έχουν ανακαλύφθηκαν ποτέ, με απόσταση μεταξύ τους περίπου 250 έτη φωτός.

Οι αστρονόμοι έχουν δει παρόμοιες κοιλότητες ακτίνων Χ στο παρελθόν και σε άλλα σμήνη γαλαξιών. Ένα ζεύγος τέτοιων κοιλοτήτων θεωρείται είναι ένα υποπροϊόν εκρήξεων κοντά σε μια γιγάντια μαύρη τρύπα σε έναν μεγάλο γαλαξία στο κέντρο ενός σμήνος. Οι εκρήξεις τροφοδοτούν πίδακες σε αντίθετες κατευθύνσεις, οι οποίες απομακρύνουν το αέριο για να δημιουργήσουν ένα ζεύγος κοιλοτήτων. Όμως, για να δημιουργηθούνται τέσσερις κοιλότητες όπως στο σμήνος RBS 797 πρέπει να συμβαίνει ένα πιο περίπλοκο φαινόμενο.

τεράστιων μαύρων τρυπών, οι οποίες εκτοξεύουν πίδακες προς κάθετες κατευθύνσεις σχεδόν ταυτόχρονα. Μια άλλη πιθανή εξήγηση για τις τέσσερις κοιλότητες είναι να υπάρχει μόνο μία υπερμεγέθης μαύρη τρύπα — με πίδακες που με κάποιο τρόπο καταφέρνουν να αλλάζουν κατεύθυνση αρκετά γρήγορα. Η ανάλυση των δεδομένων Chandra δείχνει ότι η διαφορά ηλικίας των κοιλοτήτων ανατολής-δύσης και βορρά-νότου είναι μικρότερη από 10 εκατομμύρια χρόνια.

Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την ερμηνεία του φαινομένου περιέχονται στην δημοσίευση με τίτλο: ‘The deepest Chandra view of RBS 797: evidence for two pairs of equidistant X-ray cavities.’

Πηγές: https://chandra.harvard.edu/photo/2021/rbs797/?fbclid=IwAR0hMo2ea5XoyYcDIqPV_bTbF24GfelARld82WmTA3DuyqYCZXve7OVgE1s - https://physicsgg.me/2021/12/21/

 

 

Ανακαλύφθηκε τεράστιος εξωπλανήτης γύρω από το μεγαλύτερο αστρικό «δίδυμο». An unexpected giant planet is orbiting a massive pair of stars

Ευρωπαίοι και Αμερικανοί αστρονόμοι ανακοίνωσαν ότι ανακάλυψαν και «φωτογράφησαν» ένα νέο αέριο γιγάντιο εξωπλανήτη γύρω από το διπλό αστρικό σύστημα Βήτα Κενταύρου. This image shows the most massive planet-hosting star pair to date, b Centauri, and its giant planet b Centauri b. This is the first time astronomers have directly observed a planet orbiting a star pair this massive and hot.  The star pair, which has a total mass of at least six times that of the Sun, is the bright object in the top left corner of the image, the bright and dark rings around it being optical artefacts. The planet, visible as a bright dot in the lower right of the frame (noted by the arrow), is ten times as massive as Jupiter and orbits the pair at 100 times the distance Jupiter orbits the Sun. The other bright dot in the image (top right) is a background star. By taking different images at different times, astronomers were able to distinguish the planet from the background stars. The image was captured by the SPHERE instrument on ESO’s Very Large Telescope and using a coronagraph, which blocked the light from the massive star system and allowed astronomers to detect the faint planet. Credit: ESO/Janson et al.

Ευρωπαίοι και Αμερικανοί αστρονόμοι ανακοίνωσαν ότι ανακάλυψαν και «φωτογράφησαν» ένα νέο αέριο γιγάντιο εξωπλανήτη γύρω από το διπλό αστρικό σύστημα Βήτα Κενταύρου, που είναι ορατό με γυμνά μάτια. Ο εξωπλανήτης είναι περίπου δεκαπλάσιος από τον Δία σε μάζα και κινείται γύρω όχι από ένα αλλά από δύο άστρα, των οποίων η συνδυασμένη μάζα είναι σχεδόν δεκαπλάσια του Ήλιου.

Πρόκειται για το πιο καυτό και πιο μεγάλο σε μάζα αστρικό σύστημα με εξωπλανήτη που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Μερικοί αστρονόμοι δεν πίστευαν ότι είναι δυνατό να βρεθούν πλανήτες – και μάλιστα τόσο μεγάλοι – γύρω από τόσο μεγάλα και καυτά άστρα.

This artist’s impression shows a close up of the planet b Centauri b, which orbits a binary system with mass at least six times that of the Sun. This is the most massive and hottest planet-hosting star system found to date. The planet is ten times as massive as Jupiter and orbits the two-star system at 100 times the distance Jupiter orbits the Sun. Credit: ESO/L. Calçada

Ο εξωπλανήτης με την ονομασία b Centauri b ή b Centauri (AB)b βρίσκεται σε απόσταση περίπου 325 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Κενταύρου. Κινείται σε μεγάλη απόσταση από τα άστρα του διπλού του αστρικού συστήματος, 560 φορές μεγαλύτερη από την απόσταση Γης-Ήλιου ή 100 φορές την απόσταση Δία-Ήλιου, μια από τις μεγαλύτερες αποστάσεις ανάμεσα σε έναν εξωπλανήτη και στο άστρο του που έχουν ποτέ παρατηρηθεί.

Εκτιμάται επίσης ότι η μάζα του πλανήτη είναι σχεδόν 11 φορές μεγαλύτερη εκείνης του Δία, γεγονός που τον καθιστά έναν από τους πιο γιγάντιους εξωπλανήτες που έχουν ποτέ βρεθεί, ενώ η ηλικία του άστρου του είναι μόνο 15 εκατομμυρίων ετών και η μάζα του άστρου του τουλάχιστον εξαπλάσια εκείνης του Ήλιου. Το βασικό άστρο του διπλού συστήματος είναι τύπου Β, τουλάχιστον τρεις φορές πιο καυτό από τον Ήλιο, και λόγω της τόσο υψηλής θερμοκρασίας του εκπέμπει μεγάλες ποσότητες υπεριώδους και ακτίνων Χ-ακτινοβολίας.

ESO’s Very Large Telescope has captured an image of a planet orbiting b Centauri, a pair of stars that can be seen with the naked eye. Find out why this next-door planetary system is extreme in this short video. Credit: ESO

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Σουηδό αστρονόμο Μάρκους Γιάνσον του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, οι οποίοι παρατήρησαν τον πλανήτη με το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στη Χιλή, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature».

Οι αστρονόμοι επεσήμαναν ότι έως τώρα δεν υπήρχαν παρατηρήσεις αέριων εξωπλανητών γύρω από άστρα που έχουν μάζα μεγαλύτερη από τρεις ηλιακές μάζες. Στη συγκεκριμένη όμως περίπτωση ο εν λόγω εξωπλανήτης κινείται γύρω από δύο άστρα που έχουν συνδυασμένη μάζα έξι έως δέκα φορές μεγαλύτερη του Ήλιου. Η ανακάλυψη επιβεβαιώνει ότι είναι δυνατό να υπάρξουν πλανήτες σε τέτοια ακραία αστρικά περιβάλλοντα.

«Είχαμε πάντα μια αντίληψη πολύ επηρεασμένη από το δικό μας ηλιακό σύστημα, όσον αφορά το πώς υποτίθεται ότι μπορεί να μοιάζει ένα σύστημα πλανητών. Τα τελευταία δέκα χρόνια όμως, η ανακάλυψη πολλών πλανητικών συστημάτων με απρόσμενους και τελείως διαφορετικούς σχηματισμούς μάς έχει οδηγήσει να διευρύνουμε την προηγούμενη ιστορικά στενή άποψή μας. Η νέα ανακάλυψη έρχεται να προσθέσει ένα νέο συναρπαστικό κεφάλαιο σε αυτή την ιστορία, αυτή τη φορά αναφορικά με μεγάλα άστρα», ανέφερε ο Γερμανός αστρονόμος Ματίας Σάμλαντ του Ινστιτούτου Αστρονομίας Μαξ Πλανκ της Χαϊδελβέργης.

Πηγές:  Nature, DOI: 10.1038/s41586-021-04124-8 - https://www.eso.org/public/news/eso2118/ - https://www.newscientist.com/article/2300742-an-unexpected-giant-planet-is-orbiting-a-massive-pair-of-stars/ - https://www.kathimerini.gr/world/561621622/diastima-anakalyfthike-terastios-exoplanitis-gyro-apo-to-megalytero-astriko-didymo/

 

 

Νικόλαος Κάλας, «Ορέστης»

Philippe-Auguste Hennequin (1762–1833), The Remorse of Orestes (1800), oil on canvas, 356 x 515 cm, Musée du Louvre, Paris. Wikimedia Commons.

Εφόνευσε τo γιo της για να μη γίνει άντρας και πήρε την κόρη της για εραστή

γλάροι κι αετοί φρουρούν το μέλαθρό της, στον κήπο μόνο ασφόδελοι θάλλουν, στα δώματα πνέει μουσική

ζουν όλη μέρα με το σώμα τους γυμνό, κατάσκιοι πέπλοι συγκρατούνε κάπως τα μαλλιά των

κάθε μήνα τα βάφουν άλλο χρώμα

τώρα η μια τα ’χει βαθυπόρφυρα και της άλλης είναι σαν βαθύ σμαράγδι

την νύχτα ξεκινούν για ορθρινές ικεσίες, όταν φτάνουν στον τάφο του παιδιού ορχούνται με τους ήχους περασμένης ολβίας

η μάνα θρηνεί τον γιο κι η κόρη τον αδερφό

«τον σκότωσα για σένα για να ’σαι πιο δικιά μου» κράζει εκείνη

«τον έκρυψα για σένα για να ’σαι πάντα κοντά μου» φωνεί η άλλη

λυγμοί διαλύουν την οδύνη, το σέλας τα παραθυρόφυλλα της βασιλικής οικοδομής

έβη ο ήλιος, κηρύχνει την ημέρα, φυσά μύρα στα λούλουδα, ανέμους στους πλοκάμους, σκορπά τα όρνια στον ουρανό

στις δώδεκα μ’ όλο το φως του καλεί τον νιο να βγει από αόρατο τάφο

ίστατ’ εκεί, γυμνός μελαγχαίτης και ωραίος και καλός — ένα θαύμα

πέφτει η μάνα ξερή από την άνομη επιθυμιά, κι η κόρη κείτεται κι αυτή

κατόπιν όλα συνεχίζονται όπως ήταν καμωμένα να συνεχισθούν

τα πάντα έρπουν προς την δύση

οι αγαπώμενες καταφεύγουν στις κλίνες των, στα καλλυντικά, στο δηλητηριώδη χυμό των ασφοδέλων

δεν είναι όμως η αιδώ το αίσθημα που γεύονται

η ντροπή είναι του κόσμου, των γλάρων των αϊτών

δεν είναι η τύψη που τις πυρώνει

μετανοούν οι πεθερές, οι νύφες, οι πένθιμοι βράχοι και τα άνθη

δεν είναι αγωνία, η αγωνία είναι για τη μουσική

δεν είναι ή αγωνία ή τύψη ή αισχύνη που αισθάνονται αυτές

αλλά ηδονή Ηδονή ΗΔΟΝΗ

τα άλλα όλα είναι του Ορέστη φαντασιοπληξίες.

Gustave Moreau (1826–1898), Orestes and the Erinyes (c 1891), oil on canvas, 180 × 120 cm, Private collection. Wikimedia Commons.

Νικόλαος Κάλας 1977. Οδός Νικήτα Ράντου. Αθήνα: Ίκαρος. [1η έκδ.: Νικήτας Ράντος. 1934. Τετράδιο Γ΄. Αθήνα].

 

Βρέθηκε σπάνιο μωσαϊκό που απεικονίζει την μονομαχία Αχιλλέα και Έκτορα. Extraordinary Roman mosaic and villa discovered beneath farmer's field in Rutland

Είναι μοναδικό στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς παρουσιάζει τον Αχιλλέα και τη μάχη του με τον Έκτορα στο τέλος του Τρωικού Πολέμου. The bottom panel of the mosaic. Achilles (left) and Hector duelling on chariots © University of Leicester Archaeological Services

Η διάσημη εκπομπή του BBC Two, Digging for Britain, αποκάλυψε μια ρωμαϊκή βίλα που περιέχει ένα σπάνιο μωσαϊκό που απεικονίζει σκηνές από την Ιλιάδα του Ομήρου βρέθηκε κάτω από το χωράφι ενός αγρότη.

Το μωσαϊκό, που βρέθηκε στο Rutland και έχει περιγραφεί ως το πρώτο παράδειγμα αυτού του είδους στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ανακαλύφθηκε από τον γιο του ιδιοκτήτη και ερευνήθηκε από αρχαιολόγους από το Πανεπιστήμιο του Λέστερ. Οι ιστορικοί το περιέγραψαν ως «ένα από τα πιο αξιόλογα και σημαντικά ψηφιδωτά που έχουν βρεθεί ποτέ στη Βρετανία».

Το μωσαϊκό και το γύρω συγκρότημα βίλας έχουν πλέον προστατευθεί ως προγραμματισμένο μνημείο από το Υπουργείο Ψηφιακών, Πολιτισμού, Μέσων και Αθλητισμού (DCMS) κατόπιν συμβουλής της Ιστορικής Αγγλίας.

Dr David Neal making notes on his illustration during the excavation of the mosaic with students from ULAS/University of Leicester © Historic England Archive

Στο συγκρότημα που πιστεύεται ότι κατοικήθηκε από πλούσιο άτομο από την ύστερη ρωμαϊκή περίοδο πραγματοποιήθηκαν επείγουσες ανασκαφικές εργασίες στο σημείο μετά την ανακάλυψη ασυνήθιστης κεραμικής σε κοντινή απόσταση.

Jim Irvine and Brian Naylor pictured first discovering the Roman mosaic in their field during the 2020 lockdown.

Ο Jim Irvine, γιος του γαιοκτήμονα Brian Naylor, έκανε την αρχική ανακάλυψη αφού εντόπισε «ασυνήθιστα αγγεία» σε μια βόλτα κατά τη διάρκεια του λοκντάουν το 2020 και επικοινώνησε με την αρχαιολογική ομάδα στο συμβούλιο της κομητείας Leicestershire. Η οικογένειά του καλλιεργεί αυτή η γη εδώ και 50 ή 60 χρόνια και είπε όι «Κατά τη διάρκεια του lockdown πέρυσι, παρατήρησα κάποια αγγεία στο έδαφος που δεν έμοιαζαν με καμία κεραμική που είχα δει πριν. Κατεβήκαμε εδώ με ένα φτυάρι και έσκαψα μια ρηχή τάφρο και ήμουν ακριβώς στο σωστό μέρος».

Η οργάνωση Ιστορική Αγγλία χρηματοδότησε τότε επείγουσες ανασκαφικές εργασίες στην τοποθεσία με αρχαιολόγους από το Πανεπιστήμιο του Λέστερ.

Εικόνα του πλήρους ψηφιδωτού in situ. Three panels tell the story of Achilles battle with Hector at the conclusion of the Trojan War. The artwork is thought to have been the floor of a large dining or entertaining area. © Historic England Archive.

Το μωσαϊκό, το οποίο σχηματίζει το δάπεδο αυτού που πιστεύεται ότι ήταν χώρος τραπεζαρίας ή ψυχαγωγίας της βίλας, έχει διαστάσεις 11 x 7 μέτρα.

Τα ψηφιδωτά χρησιμοποιούνταν τακτικά σε ιδιωτικά και δημόσια κτίρια σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και συχνά παρουσίαζαν διάσημες φιγούρες από τη μυθολογία. Ωστόσο, το μωσαϊκό Rutland πιστεύεται ότι είναι μοναδικό στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς παρουσιάζει τον Αχιλλέα και τη μάχη του με τον Έκτορα στο τέλος του Τρωικού Πολέμου.

Ο τόπος των ανασκαφών στην περιοχή Rutland. The room is part of a large villa occupied in the late Roman period, between the 3rd and 4th century AD, probably by a wealthy individual, with a knowledge of classical literature The villa is also surrounded by a range of other buildings. © Historic England Archive.

Οι έρευνες αποκάλυψαν ότι η μεγάλη βίλα περιβάλλεται από αχυρώνες, κυκλικές κατασκευές και πιθανώς ένα λουτρό. Το συγκρότημα είναι πιθανό να καταλήφθηκε από κάποιον με γνώση της κλασικής λογοτεχνίας, μεταξύ του 3ου και 4ου αιώνα μ.Χ.

Ο John Thomas, αναπληρωτής διευθυντής των Αρχαιολογικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου του Λέστερ και διευθυντής του ανασκαφικού έργου «Αυτή είναι σίγουρα η πιο συναρπαστική ανακάλυψη ρωμαϊκών ψηφιδωτών στο Ηνωμένο Βασίλειο τον περασμένο αιώνα. Μας δίνει νέες προοπτικές για τις γνώσεις των ανθρώπων εκείνη την εποχή, τους δεσμούς τους με την κλασική λογοτεχνία και μας λέει επίσης πολλά για το άτομο που ανέθεσε σε τεχνίτες αυτό το κομμάτι. Ο ιδιοκτήτης είναι κάποιος με γνώση των κλασικών, που είχε τα χρήματα να παραγγείλει μια τέτοια λεπτομέρεια από την Ιλιάδα και είναι η πρώτη απεικόνιση αυτών των ιστοριών που έχουμε βρει ποτέ στη Βρετανία».

Ο Ντάνκαν Γουίλσον, διευθύνων σύμβουλος της Ιστορικής Αγγλίας, πρόσθεσε: «Το να αποκαλύψουμε ένα τόσο σπάνιο μωσαϊκό αυτού του μεγέθους, καθώς και μια γύρω βίλα, είναι αξιοσημείωτο.

A Roman villa complex containing a one-of-a-kind mosaic has been discovered beneath a farmer’s field in Rutland. The mosaic is the first example in the UK displaying scenes from Homer’s The Iliad, and one of only a handful from across Europe. It is considered one of the most remarkable and significant Roman mosaics ever found in Britain. The site was discovered by the landowner’s son and has been investigated by archaeologists from the University of Leicester, working in partnership with Historic England. The archaeological investigations recorded the mosaic’s remains and revealed that it lies within an elaborate villa complex, encompassing a host of other structures and buildings. The site has been protected by the Department for Digital, Culture, Media and Sport (DCMS) as a scheduled monument on the advice of Historic England. © University of Leicester Archaeological Services

«Ανακαλύψεις όπως αυτή είναι τόσο σημαντικές για να μας βοηθήσουν να συνθέσουμε την κοινή μας ιστορία. Προστατεύοντας αυτήν την τοποθεσία μπορούμε να συνεχίσουμε να μαθαίνουμε από αυτήν και ανυπομονούμε για το τι θα μας διδάξουν οι μελλοντικές ανασκαφές για τους ανθρώπους που έζησαν εκεί πριν από 1.500 χρόνια».

Η τοποθεσία βρίσκεται σε ιδιωτική γη και δεν είναι προσβάσιμη στο κοινό, αλλά συνεχίζονται οι συζητήσεις με το συμβούλιο της κομητείας Rutland για τη δημιουργία μιας έκθεσης εκτός του χώρου του συγκροτήματος της βίλας και των ευρημάτων του, δήλωσε η Historic England, ενώ οι επόμενες ανασκαφές προγραμματίζονται στην τοποθεσία το 2022.

Πηγές: https://le.ac.uk/news/2021/november/rutland-mosaic - https://historicengland.org.uk/whats-new/news/rutland-roman-villa-mosaic-protected/ - https://www.lifo.gr/now/entertainment/psifidoto-me-skini-apo-tin-iliada-toy-omiroy-mia-synarpastiki-anakalypsi-se

 

 

Black Friday, η Μαύρη Παρασκευή για τον πλανήτη. Boycott Black Friday if you care about the planet

Ας κάνουμε την Black Friday, Buy Nothing Day. From the energy it takes to use the internet to the e-waste created by dumped electronics, Black Friday is an environmental nightmare. Kevin Grass, Black Friday. Acrylic on canvas, 72" x 48," 2016. In a Private Collection.

Κι άλλο email για την Black Friday; Κι άλλη διαφήμιση; Πόσες προσφορές έχουν περάσει μπροστά από τα μάτια μας αυτές τις μέρες; Η “γιορτή” του υπερκαταναλωτισμού έφτασε και φέτος: άλλη μία χρονιά που οι εταιρείες, κυρίως οι μεγάλες (παρόλο που έχουν τα περισσότερα κέρδη), δημιουργούν ανάγκες που συχνά δεν υπάρχουν. Κι άλλα παπούτσια, κι άλλα ρούχα, καινούργιο κινητό ή τάμπλετ, κι άλλα, κι άλλα, κι άλλα. Πολύ συχνά, χαλάμε χρήματα που δεν σκοπεύαμε να ξοδέψουμε καν, επειδή βομβαρδιζόμαστε από όλες αυτές τις προσφορές.

Η Black Friday είναι μία από τις μέρες με τα υψηλότερα ποσοστά κατανάλωσης στην καταναλωτική κοινωνία που ζούμε, ειδικά στις μεγαλύτερες πόλεις. Το 55% του παγκόσμιου πληθυσμού σήμερα ζει σε αστικές περιοχές και το ποσοστό αυτό θα ανέβει στο 70% ως το 2050. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στις μεγάλες πόλεις δημιουργούν 60% περισσότερες εκπομπές απ’ ό,τι είχε αρχικά υπολογιστεί, όταν ληφθούν υπόψη οι επιπτώσεις του εμπορίου σε προϊόντα και υπηρεσίες μεταξύ των πόλεων και του υπόλοιπου κόσμου.   

Μπορεί ο καθένας μας να παρασύρεται από αυτή την “πλύση εγκεφάλου” τις μέρες αυτές και να κάνει μία παραπανω αγορά, όμως η ευθύνη βαραίνει και τις εταιρείες αλλά και τις κυβερνήσεις, οι οποίες προωθούν τον υπερκαταναλωτισμό ως τη λύση στην οικονομική κρίση που προκλήθηκε από την πανδημία. Πέρσι, το ηλεκτρονικό εμπόριο εκτοξεύθηκε: οι εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου παγκοσμίως δέχτηκαν 22 δισεκατομμύρια επισκέψεις στις ιστοσελίδες τους τον Ιούνιο του 2020, ενώ μόλις λίγους μήνες πριν, τον Ιανουάριο του 2020, είχαν 16 δισεκατομμύρια επισκέψεις. 

Παρόλο λοιπόν που δεν έχουμε εμείς την αποκλειστική ευθύνη, αυτό που σίγουρα έχουμε είναι η τεράστια καταναλωτική μας δύναμη. Επειδή όσο αυξάνονται τα νούμερα της υπερκατανάλωσης, τόσο πιο γρήγορα εξαντλούνται οι πόροι του πλανήτη και καταστρέφεται το κλίμα, μέρες σαν την Black Friday είναι ευκαιρία να κάνουμε τη διαφορά και να προστατέψουμε τον πλανήτη μας. Υπάρχουν τρόποι να συμμετέχουμε κι εμείς στην προστασία του: μπορούμε να αλλάξουμε καταναλωτικές συνήθειες και να σκεφτούμε ξανά τον τρόπο που κάνουμε τα ψώνια μας. 

ΕΙΝΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟ ΟΤΑΝ… 

• Αγοράζουμε μόνο όσα χρειαζόμαστε
• Αγοράζουμε τοπικά, προτιμώντας τα μαγαζιά της γειτονιάς
• Αν δεν υπάρχει το κατάστημα που χρειαζόμαστε στη γειτονιά, τότε πάμε σε άλλο κατάστημα πιο μακριά (έτσι κάνουμε οικονομία στις μετακινήσεις μας, που εκπέμπουν κι αυτές ρύπους)
• Χρησιμοποιούμε απλή αποστολή στις ηλεκτρονικές αγορές, και βάζουμε σημείο παραλαβής (έτσι μοιράζουμε την απόσταση)
• Τα περιτυλίγματα και οι συσκευασίες διατηρούνται στο ελάχιστο, ή είναι επαναχρησιμοποιούμενες, ή μπορούν να επιστραφούν
• Αποφεύγουμε τις επιστροφές, ή αν δεν γίνεται αλλιώς, φροντίζουμε η εταιρεία που προτιμήσαμε να μην καταστρέφει τις επιστροφές, αλλά τα προϊόντα να ξαναδίνονται προς πώληση

ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΙ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΟΤΑΝ…

• Αγοράζουμε αυθόρμητα, χωρίς να σκεφτούμε αν πραγματικά έχουμε ανάγκη κάτι
• Αγοράζουμε από μεγάλα διαδικτυακά καταστήματα κι αυτό που αγοράζουμε έρχεται από πολλά χιλιόμετρα μακριά, αυξάνοντας το κέρδος των μεγάλων εταιρειών που ρυπαίνουν περισσότερο τον πλανήτη
• Έχουμε στη γειτονιά το μαγαζί που χρειαζόμαστε και μπορούμε να πάμε με τα πόδια ή με μέσα μεταφοράς, αλλά δεν πηγαίνουμε εκεί
• Χρησιμοποιούμε αποστολή εξπρές και στο σπίτι μας (για να μας φέρουν κάτι γρήγορα και ατομικά, χρησιμοποιείται 3 φορές περισσότερη ενέργεια)
• Τα προϊόντα έρχονται με πολλές συσκευασίες και πλαστικό, δημιουργώντας τόνους απορριμμάτων
• Δεν αποφεύγουμε τις επιστροφές, και η εταιρεία καταστρέφει τα προϊόντα που επιστρέφονται αντί να τα επισκευάσει και να τα δώσει ξανά προς πώληση

Έχεις τη δύναμη! Μπορούμε να αγοράζουμε λιγότερα αλλά καλύτερα, πιο ποιοτικά αντικείμενα. Ας μην ξεχειλίζουν οι πόλεις μας από σκουπίδια κάθε χρόνο τέτοια μέρα (που μετά τα σκουπίδια αυτά απλά μεταφέρονται αλλού αλλά δεν εξαφανίζονται). 

Ώρα να στραφούμε στην επαναχρησιμοποίηση, την επιδιόρθωση, την ανταλλαγή και να φροντίσουμε τις μικρές, τοπικές επιχειρήσεις κι όχι τις αλυσίδες. Η ανακύκλωση είναι το τελευταίο βήμα στη ζωή ενός προϊόντος, γι’ αυτό εμείς πρέπει να φροντίσουμε να μειωθούν οι πόροι που παίρνουμε από τον πλανήτη ώστε να τον φροντίσουμε και να μειώσουμε τα απορρίμματα που παράγουμε.

Πηγές: https://www.greenpeace.org/greece/issues/perivallon/45675/black-friday-2021/ - https://physicsgg.me/2021/11/26/ - https://www.independent.co.uk/climate-change/opinion/black-friday-climate-impact-emissions-b1964659.html

 

 

Το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης ExoMiner ανακάλυψε 301 νέους εξωπλανήτες. New Deep Learning Method Adds 301 Planets to Kepler's Total Count

Οι επιστήμονες της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας επιβεβαίωσαν την ύπαρξη άλλων 301 εξωπλανητών, οι οποίοι έρχoνται να προστεθούν στους 4.569 ήδη βεβαιωμένους πλανήτες εκτός του ηλιακού συστήματός μας. Over 4,5000 planets have been found around other stars, but scientists expect that our galaxy contains millions of planets. There are multiple methods for detecting these small, faint bodies around much larger, bright stars. Credit: NASA/JPL-Caltech

Η ανακάλυψη έγινε με τη βοήθεια του νέου συστήματος τεχνητής νοημοσύνης ExoMiner που χρησιμοποιεί τον υπερυπολογιστή Pleiades της NASA και μπορεί, όταν αναλύει τα δεδομένα των αστρονομικών παρατηρήσεων των τηλεσκοπίων, να διακρίνει τους πραγματικούς εξωπλανήτες από τους «πλαστούς» (ψευδώς θετικούς).

 

Ανίχνευση εξωπλανητών με την μέθοδο της διέλευσης. When a planet crosses directly between us and its star, we see the star dim slightly because the planet is blocking out a portion of the light. This is one method scientists use to find exoplanets. They make a plot called a light curve with the brightness of the star versus time. Using this plot, scientists can see what percentage of the star's light the planet blocks and how long it takes the planet to cross the disk of the star. Credit: NASA's Goddard Space Flight Center

Το ExoMiner ανέλυσε τα στοιχεία του διαστημικού τηλεσκοπίου «Κέπλερ» της NASA και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι άλλοι 301 υποψήφιοι έως τώρα εξωπλανήτες μπορούν πλέον να πάρουν τη «βούλα» του επιβεβαιωμένου εξωπλανήτη.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον πλανητικό επιστήμονα Γιον Τζένκινς του Κέντρου Ερευνών Ames της NASA στην Καλιφόρνια, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση [ExoMiner: A Highly Accurate and Explainable Deep Learning Classifier to Mine Exoplanets] στο περιοδικό αστροφυσικής «Astrophysical Journal», τόνισαν ότι, χάρη στην μεγαλύτερη ακρίβεια του νέου «έξυπνου» συστήματος, «όταν το ExoMiner λέει πως κάτι είναι ένας πλανήτης, μπορείς να είσαι σίγουρος ότι πράγματι είναι».

NASA’s Eyes on Exoplanets shows the location of over 4,500 planets around other stars outside our solar system. Users can also see information about the physical features of the planets (where known) and the stars they orbit. View the full interactive experience at Eyes on Exoplanets.

Κανένας από τους 301 εξωπλανήτες δεν φαίνεται να μοιάζει με τη Γη ή να είναι φιλόξενος για ζωή.

Πηγές: https://www.jpl.nasa.gov/news/new-deep-learning-method-adds-301-planets-to-keplers-total-count - https://www.amna.gr/home/article/603060/I-NASA-epibebaiose-allous-301-neous-exoplanites-me-ti-boitheia-tis-technitis-noimosunis-ExoMiner

 

Ένα μυστηριώδες φράγμα στο κέντρο του Γαλαξία μας. Astronomers discover enormous 'barrier' separating the center of the Milky Way from the cosmic ray sea

Καλλιτεχνική απεικόνιση του κέντρου του γαλαξία μας, χρησιμοποιώντας δεδομένα από το διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων γάμα Fermi. Something is keeping the universe's fastest-moving particles from entering the center of our galaxy. An artist's impression of the Milky Way's center, using data from the Fermi Gamma-Ray Space Telescope. (Image credit: NASA Goddard)

Το κέντρο του Γαλαξία μας μπορεί να είναι ακόμη πιο παράξενο από ό,τι πίστευαν οι αστρονόμοι, σύμφωνα με μια νέα μελέτη. Μια ομάδα ερευνητών από την Κινεζική Ακαδημία Επιστημών στη Ναντζίνγκ, ερεύνησε έναν χάρτη ραδιενεργών ακτίνων γάμμα, τη μορφή φωτός με τη μεγαλύτερη ενέργεια στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα. Η μορφή αυτή μπορεί να προκύψει όταν σωματίδια εξαιρετικά υψηλής ταχύτητας που ονομάζονται κοσμικές ακτίνες, συγκρούονται με τη συνηθισμένη ύλη.

Ο χάρτης αποκάλυψε ότι κάτι κοντά στο κέντρο του γαλαξία μας φαίνεται να επιταχύνει τα σωματίδια σε εκπληκτικές ταχύτητες – παρόμοια με την ταχύτητα του φωτός – και να δημιουργεί μια αφθονία κοσμικών ακτίνων και ακτίνων γάμμα ακριβώς έξω από το γαλαξιακό κέντρο. Ωστόσο, ακόμη και όταν το γαλαξιακό κέντρο εκτοξεύει μια συνεχή καταιγίδα ακτινοβολίας υψηλής ενέργειας στο διάστημα, κάτι κοντά στον πυρήνα του Γαλαξία μας, εμποδίζει την είσοδο μεγάλου μέρους των κοσμικών ακτίνων από άλλα μέρη του σύμπαντος, ανέφερε η ομάδα σε άρθρο που δημοσίευσε στο περιοδικό «Nature Communications».

Οι ερευνητές περιέγραψαν το φαινόμενο ως ένα αόρατο «φράγμα» που τυλίγεται γύρω από το γαλαξιακό κέντρο και διατηρεί την πυκνότητα των κοσμικών ακτίνων σημαντικά χαμηλότερη από το βασικό επίπεδο που παρατηρείται σε όλο τον υπόλοιπο γαλαξία μας. Με άλλα λόγια, οι κοσμικές ακτίνες μπορούν να βγουν από το γαλαξιακό κέντρο, αλλά δυσκολεύονται να μπουν μέσα.

Πώς λειτουργεί αυτό το κοσμικό φράγμα, ή γιατί υπάρχει, παραμένει ένα μυστήριο.

Το κέντρο του γαλαξία μας βρίσκεται σε απόσταση περίπου 26.000 ετών φωτός από τη Γη, στον αστερισμό του Τοξότη. Είναι ένα πυκνό και γεμάτο σκόνη μέρος, που περιέχει πάνω από 1 εκατομμύριο φορές περισσότερα αστέρια ανά έτος φωτός από ό,τι ολόκληρο το ηλιακό σύστημα – όλα τυλιγμένα γύρω από μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα με περίπου 4 εκατομμύρια φορές τη μάζα του ήλιου.

This image zooms in the supermassive black hole Sagittarius A*. It is at the center of the Milky Way galaxy. Credit: NASA

Οι επιστήμονες υποψιάζονται εδώ και καιρό ότι αυτή η μαύρη τρύπα, που ονομάζεται Τοξότης Α*, ή ίσως κάποιο άλλο αντικείμενο στο γαλαξιακό κέντρο, επιταχύνει πρωτόνια και ηλεκτρόνια σε ταχύτητα σχεδόν παρόμοια με αυτή του φωτός, δημιουργώντας κοσμικές ακτίνες που διαχέονται σε όλο τον γαλαξία μας και συνεχίζουν στο διαγαλαξιακό διάστημα. Αυτές οι ακτίνες διαδίδονται μέσα από τα μαγνητικά πεδία του γαλαξία μας, δημιουργώντας έναν ωκεανό σωματιδίων υψηλής ενέργειας που έχει περίπου την ίδια πυκνότητα σε ολόκληρο τον Γαλαξία μας και τον οποίο οι επιστήμονες ονομάζουν «θάλασσα κοσμικών ακτίνων».

Στη νέα τους μελέτη, οι ερευνητές συνέκριναν την πυκνότητα των κοσμικών ακτίνων σε αυτή τη «θάλασσα», με την πυκνότητα των κοσμικών ακτίνων εντός του γαλαξιακού κέντρου. Οι συγκεκριμένες ακτίνες δεν είναι άμεσα ορατές, αλλά οι επιστήμονες μπορούν να τις βρουν στους χάρτες ακτίνων γάμμα του διαστήματος, οι οποίοι ουσιαστικά δείχνουν τα σημεία όπου οι κοσμικές ακτίνες έχουν συγκρουστεί με άλλους τύπους ύλης.

Χρησιμοποιώντας δεδομένα από το τηλεσκόπιο Fermi Large Area Telescope, η ομάδα επιβεβαίωσε ότι κάτι στο γαλαξιακό κέντρο λειτουργεί όντως ως ένας γιγάντιος επιταχυντής σωματιδίων, εκτοξεύοντας κοσμικές ακτίνες στον γαλαξία. Θα μπορούσε να είναι ο Τοξότης Α*, καθώς οι μαύρες τρύπες θεωρητικά μπορούν να εκτοξεύσουν ορισμένα σωματίδια στο διάστημα, ακόμη και όταν καταβροχθίζουν οτιδήποτε βρίσκεται γύρω τους.

A NASA illustration of a cosmic ray path. Credit: NASA's Goddard Space Flight Center

Ο χάρτης αποκάλυψε επίσης το μυστηριώδες «φράγμα», ένα σαφές σημείο όπου η πυκνότητα των κοσμικών ακτίνων μειώνεται σημαντικά στην άκρη του γαλαξιακού κέντρου. Η πηγή αυτού του φαινομένου είναι πιο δύσκολο να εντοπιστεί, είπαν οι ερευνητές, αλλά μπορεί να αφορά το συνονθύλευμα των μαγνητικών πεδίων κοντά στον πυκνό πυρήνα του γαλαξία μας. Για παράδειγμα, πυκνά νέφη σκόνης και αερίων κοντά στο γαλαξιακό κέντρο μπορεί να συμπιέζουν τα μαγνητικά πεδία εκεί, δημιουργώντας ένα φράγμα ανθεκτικό στις κοσμικές ακτίνες, πρότεινε η ομάδα στην έρευνά της.

Αυτό που είναι σίγουρο πάντως, είναι ότι απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να καταλάβουν οι επιστήμονες τι ακριβώς συμβαίνει στα παράξενα βάθη του γαλαξία μας.

Πηγές:  Nature Communications - https://www.livescience.com/milky-way-center-cosmic-ray-barrier?utm_source=notification - https://www.inverse.com/science/barrier-in-the-center-of-the-milky-way - https://www.ertnews.gr/eidiseis/epistimi/astronomoi-anakalypsan-ena-terastio-fragma-sto-kentro-toy-galaxia-mas/

 

 

 

 

Πώς η MUSE ανακάλυψε μια μαύρη τρύπα έξω από τον γαλαξία μας. How to find a black hole with MUSE

Καλλιτεχνική απεικόνιση της μαύρης τρύπας 11 ηλιακών μαζών. Η μαύρη τρύπα εντοπίστηκε στο αστρικό σμήνος NGC 1850 που απέχει περίπου 160.000 έτη φωτός από το Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου, έναν γειτονικό γαλαξία του Γαλαξία μας. Στην απεικόνιση φαίνεται και το άστρο πέντε ηλιακών μαζών που περιφέρεται γύρω από την μαύρη τρύπα. This artist’s impression shows a compact black hole 11 times as massive as the Sun and the five-solar-mass star orbiting it. The two objects are located in NGC 1850, a cluster of thousands of stars roughly 160,000 light-years away in the Large Magellanic Cloud, a Milky Way neighbor. The distortion of the star’s shape is due to the strong gravitational force exerted by the black hole. Not only does the black hole’s gravitational force distort the shape of the star, but it also influences its orbit. By looking at these subtle orbital effects, a team of astronomers was able to infer the presence of the black hole, making it the first small black hole outside of our galaxy to be found this way. For this discovery, the team used the Multi Unit Spectroscopic Explorer (MUSE) instrument at ESO’s Very Large Telescope in Chile. Credit: ESO/M. Kornmesser

This image shows NGC1850, a cluster of thousands of stars roughly 160,000 light-years away in the Large Magellanic Cloud, a Milky Way neighbor. The reddish filaments surrounding the cluster, made of vast clouds of hydrogen, are believed to be the remnants of supernova explosions. The image is an overlay of observations conducted in visible light with ESO’s Very Large Telescope (VLT) and NASA/ESA’s Hubble Space Telescope (HST). The VLT captured the wide field of the image and the filaments, while the central cluster was imaged by the HST. Among many stars, this cluster is home to a black hole 11 times as massive as the Sun and to a five-solar-mass star orbiting it. By looking at the star’s orbit, a team of astronomers was able to infer the presence of the black hole, making it the first small black hole outside of our galaxy to be found this way. For this discovery, the team used the Multi Unit Spectroscopic Explorer (MUSE) instrument at the VLT. Credit: ESO, NASA/ESA/M. Romaniello

Η μαύρη τρύπα εντοπίστηκε στο αστρικό σμήνος NGC1850 χρησιμοποιώντας το όργανο Multi Unit Spectroscopic Explorer (MUSE) στο Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο του ESO στη Χιλή, το οποίο ανέλυε ταυτόχρονα τα φάσματα χιλιάδων άστρων του σμήνους. Τα φάσματα περιέχουν πληροφορίες για την χημική σύνθεση, την θερμοκρασία και την ταχύτητα των άστρων.

Το βίντεο που ακολουθεί περιγράφει την μέθοδο που χρησιμοποίησε μια ομάδα αστρονόμων για να ανακαλύψει μια μικρή μαύρη τρύπα έξω από τον γαλαξία μας:

This animation explains the method used by a team of astronomers to discover a small black hole outside of our galaxy — the first to be found using this technique. They discovered it in the star cluster NGC1850, an image of which appears at the start of the animation. The researchers used the Multi Unit Spectroscopic Explorer (MUSE) instrument at ESO’s Very Large Telescope in Chile to analyse the spectra of thousands of stars in the cluster at the same time. Spectra (represented in the video by colourful bars) show the light emitted by the stars at different wavelengths and contain information about their chemical composition, temperature and velocity. The animation then focuses on one of the spectra, that of a star five times as massive as our Sun. The dark lines in its spectrum — due to different chemical elements — oscillate back and forth towards blue and red colours. This means that the star is periodically moving towards and away from us. This allowed the astronomers to infer the presence of the eleven-solar-mass black hole influencing the star’s orbit with its strong gravitational force. Credit: ESO/L. Calçada, NASA/ESA/M. Romaniello. Acknowledgement: J.C. Muñoz-Mateos

Το βίντεο εστιάζει στο φάσμα ενός άστρου με μάζα πέντε φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο μας. Οι σκοτεινές γραμμές του φάσματός τους – εξαιτίας της απορρόφησης συγκεκριμένων μηκών κύματος από τα χημικά στοιχεία που βρίσκονται στην επιφάνειά τους – ταλαντώνονται προς το μπλε και το κόκκινο τμήμα του φάσματος. Αυτό σημαίνει ότι το άστρο μας πλησιάζει και απομακρύνεται περιοδικά. Με λίγα λόγια το άστρο περιφέρεται γύρω από κάποιο αόρατο κέντρο με ισχυρό βαρυτικό πεδίο. Έτσι, οι αστρονόμοι συμπέραναν την ύπαρξη μιας μαύρης τρύπας έντεκα ηλιακών μαζών, που με την ισχυρή βαρυτική του δύναμη στον ρόλο της κεντρομόλου δύναμης καθορίζει την τροχιά του άστρου .

Πηγές: https://www.eso.org/public/videos/eso2116c/ - https://scitechdaily.com/black-hole-discovered-lurking-in-star-cluster-outside-our-galaxy/ - https://physicsgg.me/2021/11/12/

 

 

Πού βρίσκονται οι ~4500 εξωπλανήτες που ανακαλύψαμε; Where are the ~4000 exoplanets we discovered ?

Στην εικόνα βλέπουμε τις θέσεις των εξωπλανητών που ανακαλύφθηκαν από το 1993 μέχρι το 2021. Η κάθε μέθοδος ανίχνευσης διακρίνεται με διαφορετικό χρώμα. Although some technics can see close to the galactic centre, we have explored only our close neighborhood, a tiny part of the galaxy ! (Updated up to 2021).

Η τελική εικόνα που αναφέρεται στο έτος 2021 περιέχει 4334 εξωπλανήτες, αλλά ο αριθμός τους συνεχώς θα αυξάνεται, αφού πλέον η ανακάλυψή τους είναι θέμα ρουτίνας για τους αστρονόμους.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο πρώτος εξωπλανήτης ανακαλύφθηκε το 1917(!), ενώ την πρώτη αναμφισβήτητη ανακάλυψη εξωπλανήτη πραγματοποίησηαν οι αστρονόμοι Michel Mayor και Didier Queloz, οι οποίοι βραβεύθηκαν με το Νόμπελ φυσικής το 2019.

Όλοι οι εξωπλανήτες βρίσκονται στον γαλαξία μας. Υπενθυμίζεται ότι μόλις πριν από μερικές εβδομάδες αναφέρθηκε μια πιθανή ανίχνευση εξωπλανήτη σε άλλον γαλαξία.

Πηγές: https://twitter.com/V_Parmentier/status/1458517461960175620 - https://physicsgg.me/2021/11/11/

 

 

 

Homo bodoensis: Ανακαλύφθηκε νέος πρόγονος του ανθρώπου, που έζησε πριν 500.000 χρόνια. New species of human ancestor named: Homo bodoensis

Ανακαλύφθηκε ένας νέος πρόγονος του ανθρώπου, ο Homo bodoensis, που ζούσε στην Αφρική πριν 500.000 - 600.000 χρόνια και μετά μετακινήθηκε σε Νοτιοανατολική Ευρώπη και Ανατολική Μεσόγειο. Palaeoanthropologists have announced the naming of a new species of human ancestor, Homo bodoensis. This species lived in Africa during the Middle Pleistocene, around half a million years ago, and was the direct ancestor of modern humans. Credit: Ettore Mazza

Οι επιστήμονες «βάφτισαν» ένα νέο ανθρώπινο είδος, τον Homo bodoensis, που πιθανώς είναι άμεσος πρόγονος του σύγχρονου ανθρώπου και ζούσε πριν 500.000 έως 600.000 χρόνια στην Αφρική, αλλά αργότερα μετακινήθηκε στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η ονοματοδοσία δεν έγινε μετά την ανακάλυψη νέων απολιθωμάτων, αλλά μετά την επαναξιολόγηση παλαιότερων απολιθωμάτων.

Σήμερα το μοναδικό είδος του γένους Homo που έχει επιβιώσει, είναι ο Homo sapiens, αλλά κάποτε στη Γη ζούσαν και μπορεί να συνυπήρχαν διαφορετικά ανθρώπινα είδη. Η πιο πρόσφατη σημαντική ανακάλυψη υπήρξε ο μικρόσωμος Homo Floresiensis (γνωστός και ως «Χόμπιτ») που ανακαλύφθηκε στο νησί Φλόρες της Ινδονησίας. Το νέο είδος Homo bodoensis έρχεται να προστεθεί σε ένα ολοένα πιο πολύπλοκο εξελικτικό «παζλ».

Artist rendering of Homo bodoensis. Credit: Ettore Mazza

 Οι ερευνητές, με επικεφαλής την καθηγήτρια παλαιοανθρωπολογίας Μιριάνα Ρόξαντιτς του καναδικού Πανεπιστημίου του Γουίνιπεγκ, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό εξελικτικής ανθρωπολογίας «Evolutionary Anthropology», ανέλυσαν ανθρώπινα απολιθώματα χρονολογούμενα προ 129.000 έως 774.000 ετών (Μέση Πλειστόκαινος ή περίοδος Chibanian). Για τα συγκεκριμένα απολιθώματα υπάρχει μια σχετική σύγχυση, γι' αυτό η εν λόγω περίοδος αποκαλείται από τους επιστήμονες ήδη από τη δεκαετία του 1960 «το μπέρδεμα στη μέση», δηλαδή μεταξύ του Homo erectus (Όρθιου Ανθρώπου) και του Homo sapiens (Έμφρονος Ανθρώπου).

Τα απολιθώματα αυτής της εποχής από την Αφρική και την Ευρασία συνήθως αποδίδονται στον Homo heidelbergensis (Άνθρωπο της Χαϊδελβέργης) ή στον Homo rhodesiensis (Άνθρωπο της Ροδεσίας). Όμως πιο πρόσφατα έγινε αντιληπτό μέσω γενετικών αναλύσεων ότι στην πραγματικότητα σε ορισμένες περιπτώσεις επρόκειτο για απολιθώματα πρώιμων Νεάνταρταλ.

Homo bodoensis sp. nov. holotype partial cranium Bodo 1 (Middle Awash, Ethiopia). Frontal (a), left lateral (b), superior (c) inferior (d) views. Scale bar: 5 cm. Source: Original photos Copyright © Jeffrey H. Schwartz

Οι επιστήμονες προτείνουν πλέον την ύπαρξη ενός νέου είδους, του Homo bodoensis, που παίρνει το όνομά του από ένα κρανίο ηλικίας 600.000 ετών που είχε βρεθεί στην περιοχή Bodo D'ar της Αιθιοπίας το 1976. Στο νέο αυτό είδος θα αποδοθούν πια πολλά απολιθώματα που έως τώρα είχαν ταυτοποιηθεί ως Homo heidelbergensis ή Homo rhodesiensis. Ως Homo bodoensis θα περιγράφεται πλέον η πλειονότητα των απολιθωμάτων της Μέσης Πλειστοκαίνου από την Αφρική, καθώς και μερικά από τη ΝΑ Ευρώπη, ενώ αρκετά άλλα απολιθώματα στην Ευρώπη θα θεωρούνται ότι ανήκουν στους Νεάντερταλ, πράγμα που ουσιαστικά θα «εξαφανίσει» τον Homo heidelbergensis (ο οποίος είχε ονομαστεί έτσι από ένα κρανίο ηλικίας 609.000 ετών που είχε βρεθεί στη Γερμανία).

A simplified model for the evolution of the genus Homo over the last 2 million years, with Homo bodoensis sp. nov. positioned as the ancestral (mostly African) form of Homo sapiens.

Σύμφωνα με την πρότασή τους, ο Homo bodoensis υπήρξε άμεσος πρόγονος του homo sapiens. Αφού έζησε εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια στην Αφρική, στη συνέχεια είχε πιθανότατα επεκταθεί στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Οι ερευνητές θα επιχειρήσουν να βρουν απολιθώματα του Homo bodoensis στην Ευρώπη, κάτι που αφορά και την Ελλάδα.

Το ερώτημα είναι αν όντως θα επικρατήσει η ονομασία Homo bodoensis, καθώς δεν φαίνεται να έχουν πειστεί όλοι οι επιστήμονες (μεταξύ άλλων παραμένει σκεπτικιστής ο διακεκριμένος Βρετανός παλαιοανθρωπολόγος Κρις Στρίνγκερ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου), πολύ περισσότερο που δεν υπάρχουν - ακόμη τουλάχιστον - αρκετά απολιθώματα αυτού του νέου είδους.

Πηγές: Mirjana Roksandic, Predrag Radović, Xiu‐Jie Wu, Christopher J. Bae. Resolving the “muddle in the middle”: The case for Homo bodoensis sp. nov.. Evolutionary Anthropology: Issues, News, and Reviews, 2021; DOI: 10.1002/EVAN.21929 - https://scitechdaily.com/resolving-the-muddle-in-the-middle-experts-name-new-species-of-human-ancestor/ - https://www.news247.gr/epistimi/homo-bodoensis-anakalyfthike-neos-progonos-toy-anthropoy-poy-ezise-prin-500-000-chronia.9405125.html