Γιουβάλ Νόα Χαράρι: Ο κόσμος μετά τον κορονοϊό. Yuval Noah Harari: the world after coronavirus

Ο Ισραηλινός δημοσιογράφος και πολυδιαβασμένος συγγραφέας αναρωτιέται αν θα πρέπει να θυσιάσουμε την ιδιωτικότητα και τα προσωπικά μας δεδομένα, στον βωμό της υγείας και κατά πόσο θα μπορέσει να συνεργαστεί πραγματικά η διεθνής κοινότητα. This storm will pass. But the choices we make now could change our lives for years to come. John Keane, Moment, 2003.

Η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει τώρα μια παγκόσμια κρίση, ίσως τη μεγαλύτερη της γενιάς μας. Οι αποφάσεις που θα λάβουν οι πολίτες και οι κυβερνήσεις τις επόμενες εβδομάδες, θα διαμορφώσουν πιθανώς τον κόσμο για τα επόμενα χρόνια. Θα διαμορφώσουν όχι μόνο τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης αλλά και την οικονομία, την πολιτική και τον πολιτισμό.

Πρέπει να δράσουμε γρήγορα και αποφασιστικά.

David Michael Bowers, Ship of Fools, 2014

Πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη τις μακροπρόθεσμες συνέπειες των ενεργειών μας. Όταν επιλέγουμε μεταξύ διάφορων εναλλακτικών, πρέπει να σκεφτόμαστε, όχι μόνο πώς θα ξεπεράσουμε την άμεση απειλή, αλλά και το πως θα είναι ο κόσμος που θα κατοικήσουμε όταν περάσει η καταιγίδα. Ναι, η καταιγίδα θα περάσει, η ανθρωπότητα θα επιζήσει, οι περισσότεροι από εμάς θα είμαστε ακόμα ζωντανοί - αλλά θα κατοικούμε σε έναν διαφορετικό κόσμο.

Πολλά από τα βραχυπρόθεσμα μέτρα έκτακτης ανάγκης που παίρνουμε τώρα, θα γίνουν στο μέλλον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Αυτή είναι η φύση των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Κάνουν τις ιστορικές συγκυρίες και διαδικασίες να προχωρούν πιο γρήγορα. Αποφάσεις που κανονικά μπορεί να παρθούν μετά από χρόνια συσκέψεων, παίρνονται πλέον, μέσα σε λίγες ώρες. Χρησιμοποιούνται νέες, ακόμη και επικίνδυνες πολλές φορές τεχνολογίες, επειδή ο κίνδυνος του να μην κάνεις τίποτα είναι μεγαλύτερος. Ολόκληρες χώρες γίνονται πειραματόζωα σε μεγάλης κλίμακας κοινωνικά πειράματα. Τι συμβαίνει όταν όλοι εργάζονται από το σπίτι και επικοινωνούν μόνο από απόσταση; Τι συμβαίνει όταν ολόκληρα σχολεία και πανεπιστήμια κάνουν τα μαθήματα διαδικτυακά; Υπό κανονικές συνθήκες, οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και τα εκπαιδευτικά συμβούλια δεν θα συμφωνούσαν ποτέ να διεξάγουν τέτοιου είδους πειράματα. Αλλά αυτές δεν είναι κανονικές συνθήκες.

Σε αυτήν την κρίσιμη περίοδο, βρισκόμαστε μπροστά σε δύο ιδιαίτερα σημαντικές επιλογές. Η πρώτη έχει να κάνει με την ολοκληρωτική παρακολούθηση ή την ενδυνάμωση των πολιτών. Η δεύτερη είναι το δίλημμα ανάμεσα στην εθνικιστική απομόνωση και την παγκόσμια αλληλεγγύη.

Φανερή Παρακολούθηση

Hannah Hoch, Bouquet Of Eyes, 1930

Προκειμένου να σταματήσει η επιδημία, οι λαοί πρέπει να συμμορφωθούν με ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές. Υπάρχουν δύο βασικοί τρόποι επίτευξης αυτού του στόχου. Μία μέθοδος είναι η κυβέρνηση να παρακολουθεί τους πολίτες της και να τιμωρεί αυτούς που παραβιάζουν τους κανόνες. Σήμερα, για πρώτη φορά στην ιστορία της Γης, η τεχνολογία καθιστά δυνατή την παρακολούθηση όλων και συνεχώς. Πριν από πενήντα χρόνια, η KGB δεν μπορούσε να παρακολουθεί τα 240 εκατ. κατοίκους της Σοβιετικής Ένωσης 24 ώρες το 24ωρο, αλλά ούτε και θα μπορούσε να επεξεργαστεί αποτελεσματικά όλες τις πληροφορίες που τυχόν συγκεντρώνονταν. Η KGB βασιζόταν σε πράκτορες και αναλυτές και απλώς δεν μπορούσε να τοποθετήσει έναν πράκτορα πίσω από κάθε πολίτη. Τώρα όμως, οι κυβερνήσεις μπορούν να βασίζονται σε πανταχού παρόντες αισθητήρες και ισχυρούς αλγορίθμους.

Ολόκληρες χώρες γίνονται πειραματόζωα σε μεγάλης κλίμακας κοινωνικά πειράματα. Τι συμβαίνει όταν όλοι εργάζονται από το σπίτι και επικοινωνούν μόνο από απόσταση; Τι συμβαίνει όταν ολόκληρα σχολεία και πανεπιστήμια κάνουν τα μαθήματα διαδικτυακά; Υπό κανονικές συνθήκες, οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και τα εκπαιδευτικά συμβούλια δεν θα συμφωνούσαν ποτέ να διεξάγουν τέτοιου είδους πειράματα. Αλλά αυτές δεν είναι κανονικές συνθήκες.

Στη μάχη τους ενάντια στην επιδημία του κορονοϊού, αρκετές κυβερνήσεις έχουν ήδη αναπτύξει τα νέα εργαλεία επιτήρησης, με πιο ενδεικτική περίπτωση να αποτελεί η Κίνα. Παρακολουθώντας προσεκτικά τα smartphones των πολιτών, χρησιμοποιώντας εκατοντάδες εκατομμύρια κάμερες αναγνωρίσεως προσώπου και υποχρεώνοντας τους κατοίκους να ελέγχουν και να αναφέρουν τη θερμοκρασία του σώματος και την ιατρική τους κατάσταση, οι κινεζικές αρχές δεν μπορούν μόνο να εντοπίσουν άμεσα τους ύποπτους φορείς κορονοϊών, εντοπίζουν και οποιονδήποτε έρχεται σε επαφή μαζί τους. Εφαρμογές κινητών προειδοποιούν τους πολίτες για το πόσο κοντά βρίσκονται σε μολυσμένους ασθενείς.

Αυτού του είδους η τεχνολογία, δεν χρησιμοποιείται μόνο στην Ανατολική Ασία όμως. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, εξουσιοδότησε πρόσφατα την Ισραηλινή Υπηρεσία Ασφαλείας να αναπτύξει τεχνολογία επιτήρησης, η οποία συνήθως προορίζεται για το πόλεμο κατά της τρομοκρατίας και όχι για την παρακολούθηση ασθενών με κορονοϊό. Όταν η αρμόδια κοινοβουλευτική υποεπιτροπή αρνήθηκε να εγκρίνει το μέτρο, ο Νετανιάχου το έσπρωξε με ένα «επείγον διάταγμα».

Ίσως θεωρείτε ότι όλα αυτά δεν είναι και τίποτα το νέο, αφού τα τελευταία χρόνια, τόσο οι κυβερνήσεις όσο και εταιρείες χρησιμοποιούν τις πιο εξελιγμένες τεχνολογίες για την παρακολούθηση και τον χειρισμό ανθρώπων. Ωστόσο, εάν δεν είμαστε προσεκτικοί, η επιδημία θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια σημαντική καμπή στην ιστορία της επιτήρησης. Όχι μόνο επειδή θα μπορούσε να ομαλοποιήσει την ανάπτυξη εργαλείων μαζικής επιτήρησης σε χώρες που τις έχουν απορρίψει μέχρι τώρα, αλλά ακόμη περισσότερο επειδή σημαίνει μια δραματική μετάβαση από την κρυφή επιτήρηση στην φανερή παρακολούθηση.

Μέχρι τώρα, όταν το δάχτυλό σας άγγιζε την οθόνη του έξυπνου κινητού που είχατε στα χέρια σας και έκανε κλικ πάνω σε ένα σύνδεσμο, η κυβέρνηση ήθελε να μάθει που ακριβώς «κλικάρατε», με την πανδημία του κορονοϊού όμως, η εστίαση του ενδιαφέροντος μετατοπίζεται. Τώρα η κυβέρνηση θέλει να γνωρίζει τη θερμοκρασία του δακτύλου σας και την αρτηριακή πίεση κάτω από την επιδερμίδα του.

Έκτακτη Ανάγκη

André Masson, Combat dans un sousterrain, 1926

Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε όταν προσπαθούμε να σκεφτούμε ποια είναι τα αισθήματά όσο αφορά στην παρακολούθηση, είναι ότι δεν ξέρουμε πως ακριβώς παρακολουθούμαστε και πως θα είναι τα χρόνια που θα έρθουν. Η τεχνολογία παρακολούθησης αναπτύσσεται με ταχύτατους ρυθμούς και αυτό που φαινόταν επιστημονική φαντασία πριν από 10 χρόνια είναι σήμερα κάτι το συνηθισμένο. Σκεφτείτε υποθετικά, πως υπάρχει μια κυβέρνηση που απαιτεί από κάθε πολίτη να φοράει βιομετρικό βραχιόλι που να παρακολουθεί τη θερμοκρασία του σώματος και τους καρδιακή χτύπους 24 ώρες το 24ωρο. Τα προκύπτοντα δεδομένα θα αποθηκεύονται και αναλύονται με κυβερνητικούς αλγορίθμους. Οι αλγόριθμοι θα ξέρουν ότι είστε άρρωστοι, πριν ακόμα το καταλάβετε εσείς οι ίδιοι και θα ξέρουν επίσης πού βρίσκεστε και ποιον συναντάτε. Οι «αλυσίδες της μόλυνσης» θα μπορούσαν να μειωθούν δραστικά, ακόμα και να κοπούν συνολικά. Ένα τέτοιο σύστημα θα μπορούσε ενδεχομένως να σταματήσει την επιδημία σε λίγες μέρες. Ακούγεται υπέροχο, έτσι;

Το μειονέκτημα είναι βέβαια ότι αυτό θα δώσει νομιμότητα σε ένα τρομακτικό νέο σύστημα παρακολούθησης. Αν ξέρετε, για παράδειγμα, ότι έκανα κλικ σε έναν σύνδεσμο του Fox News (τηλεοπτικό δίκτυο στις ΗΠΑ, με ακροδεξιές πολλές φορές απόψεις) και όχι σε ένα σύνδεσμο του CNN, θα έχει μάθει κάτι για τις πολιτικές μου απόψεις και ίσως ακόμη και για την προσωπικότητά μου, αλλά αν μπορείτε να παρακολουθήσετε τι συμβαίνει με τη θερμοκρασία του σώματος μου, την αρτηριακή μου πίεση και τους καρδιακούς μου χτύπους καθώς παρακολουθώ ένα συγκεκριμένο βίντεο, μπορείτε να μάθετε τι με κάνει να γελάω, τι με κάνει να κλαίω, και αυτό που με κάνει πραγματικά να θυμώνω.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο θυμός, η χαρά, η πλήξη και η αγάπη είναι βιολογικά φαινόμενα όπως ο πυρετός και ο βήχας. Η ίδια τεχνολογία που αναγνωρίζει τον βήχα θα μπορούσε επίσης να εντοπίσει το γέλιο. Εάν οι εταιρίες και οι κυβερνήσεις αρχίσουν να μαζεύουν βιομετρικά δεδομένα μαζικά, μπορούν να μας γνωρίσουν πολύ καλύτερα από ό, τι γνωρίζουμε οι ίδιοι τον εαυτό μας και τότε δεν μπορούν απλώς να προβλέψουν τα συναισθήματά μας, αλλά και να τα χειραγωγήσουν και να μας πουλήσουν οτιδήποτε θέλουν - είτε αυτό είναι ένα προϊόν, είτε είναι ένας πολιτικός. Η βιομετρική παρακολούθηση θα καθιστούσε το hacking στα δεδομένα της Cambridge Analytica να μοιάζει με κάτι από την εποχή του λίθου. Φανταστείτε τους κατοίκους της Βόρειας Κορέας το 2030, όταν θα πρέπει να φορούν βιομετρικό βραχιόλι 24 ώρες το 24ωρο. Εάν ακούν μια ομιλία του «Μεγάλου Ηγέτη», Κιμ Γιονγκ Ουν και το βραχιόλι παίρνει ενδεικτικά σημάδια θυμού, τότε όλα θα έχουν τελειώσει γι' αυτούς.

Βέβαια, κάποιος θα μπορούσε να πει ότι τα βραχιόλια βιομετρικής παρακολούθησης είναι ένα μέτρο που θα παρθεί σε περίοδο έκτακτης ανάγκης και πως θα σταματήσουν να αποτελούν πραγματικότητα, όταν η κατάσταση έκτακτης ανάγκης τελειώσει. Ωστόσο, τα προσωρινά μέτρα έχουν την άσχημη συνήθεια να διαρκούν περισσότερο από τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, καθώς υπάρχει πάντα μια νέα κατάσταση έκτακτης ανάγκης που κρύβεται στον ορίζοντα.

Η πατρίδα μου, το Ισραήλ, για παράδειγμα, κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κατά τη διάρκεια του πολέμου της Ανεξαρτησίας του 1948, γεγονός που δικαιολόγησε μια σειρά προσωρινών μέτρων, από τη λογοκρισία του Τύπου και τη δήμευση γης, μέχρι και την παρασκευή πουτίγκας. Ο πόλεμος της Ανεξαρτησίας έχει κερδηθεί εδώ και πολύ καιρό, αλλά το Ισραήλ δεν δήλωσε ποτέ ότι η έκτακτη ανάγκη έχει πια περάσει και δεν κατάφερε να καταργήσει πολλά από τα προσωρινά μέτρα του 1948.

Ακόμη και όταν μηδενιστούν οι λοιμώξεις από τον κορονοϊό, ορισμένες κυβερνήσεις που ποθούν διακαώς τα προσωπικά δεδομένα των πολιτών τους, θα μπορούν να ισχυριστούν ότι πρέπει να διατηρήσουν τα βιομετρικά συστήματα επιτήρησης, επειδή φοβούνται ένα δεύτερο κύμα κορονοϊού ή επειδή υπάρχει ένα νέο στέλεχος Ebola που εξελίσσεται στην κεντρική Αφρική ή επειδή . . . τέλοσπαντων μπορείτε να καταλάβετε.

Τα τελευταία χρόνια μαίνεται μια μεγάλη μάχη σχετικά με την ιδιωτικότητα του καθενός μας. Η κρίση του κορονοϊού μπορεί να είναι το σημείο ανατροπής της μάχης αυτής. Γιατί όταν οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα επιλογής ανάμεσα στην ιδιωτική ζωή και την υγεία, συνήθως επιλέγουν την υγεία.

Η Αστυνομία του Σαπουνιού

John Keane, Fear No. 20761106, 2013

Το να ζητάς από τους ανθρώπους να επιλέξουν ανάμεσα στην ιδιωτική τους ζωή και την υγεία τους είναι, στην πραγματικότητα, η ίδια η ρίζα του προβλήματος. Επειδή πρόκειται για ψευδή επιλογή. Μπορούμε και πρέπει να απολαμβάνουμε τόσο την ιδιωτικότητα μας όσο και την υγεία μας. Μπορούμε να επιλέξουμε να προστατέψουμε την υγεία μας και να σταματήσουμε την επιδημία του κορονοϊού όχι με την καθιέρωση καθεστώτων ολοκληρωτικής επιτήρησης, αλλά με την ενδυνάμωση των πολιτών. Τις τελευταίες εβδομάδες, ορισμένες από τις πιο επιτυχημένες προσπάθειες για περιορισμό της επιδημίας κορονοϊών ενορχηστρώθηκαν από τη Νότια Κορέα, την Ταϊβάν και τη Σιγκαπούρη. Ενώ οι χώρες αυτές χρησιμοποίησαν κάποιες εφαρμογές παρακολούθησης, βασίστηκαν πολύ περισσότερο σε εκτεταμένες δοκιμές, στην ειλικρινή αναφορά και στην επιθυμητή συνεργασία ενός καλά πληροφορημένου κοινού.

Η κεντρική παρακολούθηση και οι σκληρές τιμωρίες δεν είναι ο μόνος τρόπος για να συμμορφωθούν οι πολίτες με ευεργετικές κατευθυντήριες γραμμές. Όταν οι άνθρωποι ενημερώνονται για τα επιστημονικά δεδομένα και όταν εμπιστεύονται ότι οι δημόσιες αρχές θα τους πουν αυτά τα γεγονότα, οι πολίτες μπορούν να κάνουν το σωστό, ακόμη κι αν ο «Μεγάλος Αδελφός» δεν είναι πάνω από το κεφάλι τους. Ένας ενημερωμένος και με ίδιον κίνητρο πληθυσμός είναι συνήθως πολύ πιο ισχυρός και αποτελεσματικός από έναν αστυνομοκρατούμενο, άγνωμο πληθυσμό.

Πάρτε για παράδειγμα, το πλύσιμο των χεριών με σαπούνι. Αυτό ήταν μια από τις μεγαλύτερες προόδους που σημειώθηκαν ποτέ στην ανθρώπινη υγιεινή. Αυτή η απλή ενέργεια σώζει εκατομμύρια ζωές κάθε χρόνο. Παρόλο που πια το θεωρούμε δεδομένο, οι επιστήμονες ανακάλυψαν τη σημασία του πλυσίματος των χεριών με σαπούνι μόλις τον 19ο αιώνα. Πριν από αυτό, ακόμη και οι γιατροί και οι νοσηλευτές πήγαιναν από τη μία χειρουργική επέμβαση στην άλλη, χωρίς να πλύνουν τα χέρια τους.

Σήμερα δισεκατομμύρια άνθρωποι πλένουν καθημερινά τα χέρια τους, όχι επειδή φοβούνται την αστυνομία σαπουνιού, αλλά επειδή καταλαβαίνουν τα γεγονότα. Πλένω τα χέρια μου με σαπούνι επειδή έχω ακούσει για ιούς και βακτήρια, καταλαβαίνω ότι αυτοί οι μικροσκοπικοί οργανισμοί προκαλούν ασθένειες και ξέρω ότι το σαπούνι μπορεί να τους εξουδετερώσει.

Για να επιτευχθεί ένα τέτοιο επίπεδο συμμόρφωσης και συνεργασίας όμως, χρειάζεται εμπιστοσύνη. Οι άνθρωποι πρέπει να εμπιστεύονται την επιστήμη, να εμπιστεύονται τις δημόσιες αρχές και να εμπιστεύονται τα μέσα ενημέρωσης. Τα τελευταία χρόνια, ανεύθυνοι πολιτικοί υπονομεύουν εσκεμμένα την εμπιστοσύνη στην επιστήμη, στις δημόσιες αρχές και στα μέσα ενημέρωσης. Τώρα αυτοί οι ίδιοι ανεύθυνοι πολιτικοί ενδέχεται να μπουν στον πειρασμό να μας οδηγήσουν προς τον αυταρχισμό, ισχυριζόμενοι ότι δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε ότι οι λαοί θα κάνουν αυτό που είναι το σωστό.

Κανονικά, η εμπιστοσύνη που έχει διαβρωθεί εδώ και χρόνια δεν μπορεί να ξαναχτιστεί μέσα σε μια νύχτα, αλλά οι καιροί που ζούμε, δεν είναι κανονικοί. Σε μια στιγμή κρίσης, τα μυαλά μπορούν επίσης να αλλάξουν γρήγορα. Μπορείτε να μαλώνετε με τα αδέλφια σας για χρόνια, αλλά όταν συμβαίνει κάποια έκτακτη ανάγκη, ανακαλύπτετε ξαφνικά μια κρυμμένη δεξαμενή εμπιστοσύνης και αδελφοσύνης και βιάζεστε να βοηθήσετε ο ένας τον άλλον. Αντί να οικοδομήσουμε ένα καθεστώς επιτήρησης, δεν είναι πολύ αργά για την ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης των ανθρώπων στην επιστήμη, στις δημόσιες αρχές και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Οπωσδήποτε θα πρέπει να χρησιμοποιούμε και τις νέες τεχνολογίες, αλλά αυτές οι τεχνολογίες θα πρέπει να ενδυναμώνουν τους πολίτες. Είμαι πολύ υπέρ της παρακολούθησης της θερμοκρασίας του σώματος και της αρτηριακής πίεσης, αλλά αυτά τα δεδομένα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία μιας πανίσχυρης κυβέρνησης. Αντίθετα, τα δεδομένα αυτά θα πρέπει να μου επιτρέψουν να λαμβάνω πιο ενημερωμένες προσωπικές επιλογές και επίσης να μπορώ να κάνω την κυβέρνηση να πάρει την ευθύνη για τις αποφάσεις της.

Αν μπορούσα να παρακολουθώ την κατάσταση της υγείας μου 24 ώρες το 24ωρο, θα μπορούσα να μάθω όχι μόνο εάν έχω γίνει επικίνδυνος για την υγεία των γύρω μου, αλλά και ποιες συνήθειες μου συμβάλλουν στην κατάσταση της υγείας μου. Κι αν θα μπορούσα να αποκτήσω πρόσβαση και να αναλύσω αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία για τη διάδοση του κορονοϊού, θα ήμουν σε θέση να κρίνω αν η κυβέρνηση μου λέει την αλήθεια και εάν υιοθετεί τις σωστές πολιτικές για την καταπολέμηση της επιδημίας. Όποτε οι άνθρωποι μιλάνε για επιτήρηση, θυμηθείτε ότι η ίδια τεχνολογία επιτήρησης μπορεί συνήθως να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο από τις κυβερνήσεις για την παρακολούθηση ατόμων - αλλά και από τα άτομα για να παρακολουθούν τις κυβερνήσεις.

Η επιδημία του κορονοϊού είναι επομένως μια μεγάλη δοκιμασία της κοινωνικής ευθύνης. Τις μέρες που θα έρθουν, ο καθένας από εμάς θα πρέπει να επιλέξει να εμπιστευτεί τα επιστημονικά δεδομένα και τους εμπειρογνώμονες στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και όχι τις αβάσιμες θεωρίες συνωμοσίας και πολιτικούς που νοιάζονται μόνο για τους ίδιους. Αν δεν καταφέρουμε να κάνουμε τη σωστή επιλογή, μπορεί να υπογράψουμε την παράδοση των πιο πολύτιμων ελευθεριών μας, πιστεύοντας ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να διασφαλίσουμε την υγεία μας.

Χρειαζόμαστε ένα παγκόσμιο σχέδιο

Richard Oelze, The Expectation, 1935

Η δεύτερη σημαντική επιλογή που αντιμετωπίζουμε έχει να κάνει με την εθνικιστική απομόνωση ή την παγκόσμια αλληλεγγύη. Τόσο η ίδια η επιδημία όσο και η επακόλουθη οικονομική κρίση είναι δυο παγκόσμια προβλήματα. Μπορούν να λυθούν αποτελεσματικά μόνο με την παγκόσμια συνεργασία.

Πρώτα απ 'όλα, προκειμένου να νικήσουμε τον ιό, πρέπει να ανταλλάξουμε πληροφορίες παγκοσμίως. Αυτό είναι το μεγάλο πλεονέκτημα που έχουν οι άνθρωποι απέναντι στους ιούς. Ένας κορονοϊός στην Κίνα και ένας κορονοϊός στις ΗΠΑ δεν μπορούν να ανταλλάξουν συμβουλές για το πώς να μολύνουν τους ανθρώπους. Αλλά η Κίνα μπορεί να διδάξει τις ΗΠΑ πολύτιμα μαθήματα σχετικά με τον κορονοϊό και πώς να τον χειριστεί. Αυτό που ένας Ιταλός γιατρός ανακαλύπτει στο Μιλάνο το πρωί, θα μπορούσε να σώσει ζωές στην Τεχεράνη το ίδιο βράδυ. Όταν η βρετανική κυβέρνηση διστάζει μεταξύ πολλών πολιτικών, μπορεί να πάρει συμβουλές από τους Κορεάτες που αντιμετώπισαν ένα παρόμοιο δίλημμα πριν από ένα μήνα. Για να συμβεί αυτό, χρειαζόμαστε ένα πνεύμα παγκόσμιας συνεργασίας και εμπιστοσύνης.

Οι χώρες θα πρέπει να είναι πρόθυμες να ανταλλάσσουν πληροφορίες ανοιχτά και να αναζητούν ταπεινά συμβουλές και θα πρέπει να μπορούν να εμπιστεύονται τα δεδομένα και τις γνώσεις που λαμβάνουν. Χρειαζόμαστε επίσης μια παγκόσμια προσπάθεια για την παραγωγή και τη διανομή ιατρικού εξοπλισμού, κυρίως των test kits και των αναπνευστήρων. Αντί κάθε χώρα να προσπαθεί να το κάνει τοπικά και να αποθηκεύσει οτιδήποτε εξοπλισμό μπορεί να πάρει, μια συντονισμένη παγκόσμια προσπάθεια θα μπορούσε να επιταχύνει σημαντικά την παραγωγή και να διασφαλίσει ότι ο σωστικός εξοπλισμός διανέμεται πιο δίκαια. Ακριβώς όπως οι χώρες εθνικοποιούν βασικούς κλάδους κατά τη διάρκεια ενός πολέμου, ο ανθρώπινος πόλεμος κατά του κορονοϊού μπορεί να απαιτήσει από εμάς να «εξανθρωπισούμε» τις κρίσιμες γραμμές παραγωγής. Μια πλούσια χώρα με λίγες περιπτώσεις κορονοϊού θα πρέπει να είναι πρόθυμη να στείλει πολύτιμο εξοπλισμό σε μια φτωχότερη χώρα με πολλές περιπτώσεις, πιστεύοντας ότι εάν πότε χρειαστεί βοήθεια, οι άλλες χώρες θα βοηθήσουν.

Μπορούμε να εξετάσουμε μια παρόμοια παγκόσμια προσπάθεια συγκέντρωσης ιατρικού προσωπικού. Οι χώρες που αυτή την στιγμή πλήττονται λιγότερο, θα μπορούσαν να στείλουν ιατρικό προσωπικό στις περιοχές με τις μεγαλύτερες περιπτώσεις νοσούντων, τόσο για να τους βοηθήσουν στην ώρα της ανάγκης τους, όσο και για να αποκτήσουν πολύτιμη εμπειρία. 

Η παγκόσμια συνεργασία είναι ζωτικής σημασίας και από οικονομικής πλευράς. Δεδομένης της παγκόσμιας φύσης της οικονομίας και των αλυσίδων εφοδιασμού, εάν κάθε κυβέρνηση κάνει το δικό της με πλήρη αδιαφορία για τα υπόλοιπα κράτη, το αποτέλεσμα θα είναι το χάος και μια βαθύτερη κρίση. Χρειαζόμαστε ένα παγκόσμιο σχέδιο δράσης και το χρειαζόμαστε γρήγορα.

Επίσης σημαντική είναι η επίτευξη μιας παγκόσμιας συμφωνίας για τα ταξίδια. Η αναστολή όλων των διεθνών ταξιδιών για μήνες θα προκαλέσει τεράστιες δυσκολίες και θα παρεμποδίσει τον πόλεμο κατά του κορονοϊού. Οι χώρες πρέπει να συνεργαστούν για να επιτρέψουν τουλάχιστον τους ουσιαστικούς ταξιδιώτες να συνεχίσουν τη διέλευση των συνόρων: επιστήμονες, γιατροί, δημοσιογράφοι, πολιτικοί, επιχειρηματίες. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με μια παγκόσμια συμφωνία σχετικά με τον προκαταρκτικό έλεγχο των ταξιδιωτών από τη χώρα καταγωγής τους. Αν γνωρίζατε ότι επιτρεπόταν η πτήση μόνο σε προσεκτικά επιλεγμένους ταξιδιώτες σε ένα αεροπλάνο, θα ήσασταν πιο πρόθυμοι να τους δεχτείτε στη χώρα σας.

Δυστυχώς, προς το παρόν οι χώρες δεν κάνουν κανένα από αυτά τα πράγματα. Η διεθνής κοινότητα έχει παραλύσει συλλογικά. Φαίνεται ότι δεν υπάρχουν πια ενήλικες στο δωμάτιο. Κάποιος θα περίμενε να δει πριν από μερικές εβδομάδες μια επείγουσα συνάντηση των ηγετών της παγκόσμιας οικονομίας για να καταλήξουν σε ένα κοινό σχέδιο δράσης. Οι ηγέτες της G7 κατόρθωσαν να διοργανώσουν μια τηλεδιάσκεψη μόλις αυτή την εβδομάδα, η οποία δεν οδήγησε σε ένα τέτοιο σχέδιο.

Σε προηγούμενες παγκόσμιες κρίσεις - όπως η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και η επιδημία Ebola το 2014 - οι ΗΠΑ ανέλαβαν το ρόλο παγκόσμιου ηγέτη, αλλά η σημερινή αμερικανική κυβέρνηση έχει παραιτηθεί από την δουλειά του ηγέτη. Έχει καταστήσει σαφές ότι ενδιαφέρεται για το μεγαλείο της Αμερικής πολύ περισσότερο από ότι για το μέλλον της ανθρωπότητας.

Η παρούσα κυβέρνηση των ΗΠΑ, έχει εγκαταλείψει ακόμη και τους στενότερους συμμάχους της. Όταν απαγόρευσαν όλες τις μετακινήσεις από την ΕΕ, δεν έκανε τον κόπο να προειδοποιήση την ΕΕ, όσο νωρίτερα γινόταν  - πόσο μάλλον να διαβουλευθεί με την ΕΕ σχετικά με αυτό το δραστικό μέτρο. Έχει «επιτεθεί» στη Γερμανία υποστηρίζοντας ότι προσφέρει 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε μια γερμανική φαρμακευτική εταιρεία για να αγοράσει μονοπωλιακά δικαιώματα για ένα νέο εμβόλιο κατά του Covid-19. Ακόμη και αν η σημερινή κυβέρνηση, τελικά αλλάξει στρατηγική και αποφασίσει ένα παγκόσμιο σχέδιο δράσης, λίγοι θα ακολουθήσουν έναν ηγέτη ο οποίος ποτέ δεν αναλαμβάνει την ευθύνη, ο οποίος ποτέ δεν παραδέχεται λάθη και ο οποίος συνηθίζει να παίρνει όλα τα εύσημα για τον εαυτό του αφήνοντας όλο το φταίξιμο στους άλλους.

Εάν το κενό που άφησαν οι ΗΠΑ δεν καλυφθεί από άλλες χώρες, όχι μόνο θα είναι πολύ πιο δύσκολο να σταματήσει η σημερινή επιδημία, αλλά η κληρονομιά της θα συνεχίσει να δηλητηριάζει τις διεθνείς σχέσεις τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, κάθε κρίση είναι επίσης και μια ευκαιρία. Πρέπει να ελπίζουμε ότι η σημερινή επιδημία θα βοηθήσει την ανθρωπότητα να συνειδητοποιήσει τον οξύ κίνδυνο που θέτει η παγκόσμια διάσταση.

Η ανθρωπότητα πρέπει να κάνει μια επιλογή. Θα κινηθούμε προς την κατεύθυνση της διαίρεσης ή θα υιοθετήσουμε την πορεία της παγκόσμιας αλληλεγγύης; Αν επιλέξουμε τον διαχωρισμό, αυτό όχι μόνο θα παρατείνει την κρίση, αλλά πιθανόν να οδηγήσει σε ακόμη χειρότερες καταστροφές στο μέλλον. Αν επιλέξουμε την παγκόσμια αλληλεγγύη, θα είναι μια νίκη όχι μόνο ενάντια στον κορονοϊό, αλλά και εναντίον όλων των μελλοντικών επιδημιών και κρίσεων που θα μπορούσαν να απειλήσουν την ανθρωπότητα τον 21ο αιώνα.

Yuval Noah Harari is author of ‘Sapiens’, ‘Homo Deus’ and ‘21 Lessons for the 21st Century’. Yuval Noah Harari in Beverly Hills in September. Credit: Emily Berl for The New York Times

Κείμενο του Ισραηλινού δημοσιογράφου και συγγραφέα Γιουβάλ Νώε Χαράρι, το οποίο δημοσιεύτηκε αρχικά στους Financial Times. Τα βιβλία του κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια.

Πηγές: https://www.ft.com/content/19d90308-6858-11ea-a3c9-1fe6fedcca75 - https://m.popaganda.gr/postscripts/giouval-noa-charari-o-kosmos-meta-ton-koronoio/?fbclid=IwAR3k8DU1o_ZdKEOs543r1B54vi3oJ_llSaiit6Ef_4pdmerDTkkTTztGfKE

Η εφιαλτική πολιτική αξιοποίηση μιας πανδημίας

Arnold Böcklin, La Peste, The Plague, 1898

1. Η υιοθέτηση μέτρων μαζικού πανικού, γενικευμένης καραντίνας και κλειστών συνόρων που εφαρμόζουν μια σειρά κυβερνήσεις στο παγκόσμιο πλαίσιο του σημερινού ολοκληρωτικού καπιταλισμού είναι ασύμμετρη, δυσανάλογη σε σχέση με τον πραγματικό κίνδυνο από τον κορωνοϊό και με επικίνδυνες πολιτικές στοχεύσεις, που ακόμα την έκταση, το βάθος και τη διάρκεια τους δεν γνωρίζουμε.

Η πρόβλεψη δε, για πολύμηνη παράταση της διάρκειας της επιδημίας, με τα συνακόλουθα έκτακτα μέτρα «πολεμικού καπιταλισμού» για την οικονομία (απολύσεις, αντικατάσταση μισθού με έκτακτα επιδόματα, γενίκευση εκ περιτροπής εργασίας και δουλειάς από το σπίτι, απλήρωτες υπερωρίες και δουλειά την Κυριακή, αποζημίωση-χάρισμα φόρων και εισφορών στις επιχειρήσεις, γιγάντια αύξηση κατανάλωσης υγειονομικού υλικού, επενδύσεις τεράστιων κεφαλαίων σε πολυεθνικές και όχι στη δημόσια έρευνα για την παραγωγή νέων φαρμάκων, εμβολίων, διαγνωστικών test κλπ) εντείνουν την ανησυχία και τον προβληματισμό για το που το πάει ο καπιταλισμός.

Ακόμα μεγαλύτερο σοκ και αύξηση των δημοκρατικών αντανακλαστικών θα έπρεπε να προκαλεί η απαγόρευση των συναθροίσεων, των λαϊκών και νεολαιίστικων συγκεντρώσεων σε υπαίθριο χώρο, των κάθε λογής μαζικών διαμαρτυριών, την ώρα που οι κυβερνήσεις προχωρούν κι εφαρμόζουν μια χαρά τις πιο σκληρές αντεργατικές αναδιαρθρώσεις. Η εθνική συναίνεση (Μητσοτάκη, Τσίπρα, Γεννηματά) για την αντιμετώπιση του Covid19 δεν εμποδίζει καθόλου τη συνέχιση του αντιλαϊκού κοινοβουλευτικού έργου, ενώ η καμπάνια «μένουμε σπίτι» και η μετατροπή του λαού σε «δίωρους εξοδούχους» για να αγοράσουν μόνο απαραίτητα τρόφιμα και φάρμακα δεν είναι και πολύ μακριά.

2. Ακόμα πιο επικίνδυνη πλευρά είναι ο σκληρός ρατσισμός της «ατομικής ευθύνης» που καλλιεργείται συστηματικά. Το «ύποπτο κρούσμα» ή ο δυνητικά μολυσμένος από τον ιό (δηλ. σχεδόν όλοι οι εργαζόμενοι αφού ο ιός είναι εξαιρετικά μεταδοτικός και «πάνδημος» όπως μας διαβεβαιώνουν), είναι ανεύθυνος και ένοχος για την επέκταση της πανδημίας, ακόμα και των θανάτων, επειδή δεν κάθεται σπίτι του, δεν απολυμαίνεται κάθε μισή ώρα, δεν έχει αγοράσει χιλιάδες αλκοολούχα μαντηλάκια και μάσκες, φτερνίζεται ή δεν ακούει τους ειδικούς. Βεβαίως, στο πλαίσιο της κοινωνίας ο καθένας οφείλει να συμπεριφέρεται με κοινωνική υπευθυνότητα και να συμβάλλει στη μη διάδοση της νόσου. Αλλά αυτό δεν μπορεί να κρύβει την τεράστια πολιτική και ταξική ευθύνη που έχουν οι κυβερνώντες τόσες δεκαετίες και το κεφάλαιο στον τομέα της Υγείας και γενικότερα.

ΑΠΟΡΙΕΣ…

Jacek Malczewski, Thanatos I, 1898

3. Έχουν επιστημονική βάση όλα αυτά; Τα ως τώρα δεδομένα λένε ότι πρόκειται για έναν ιό, ο οποίος είναι πολύ μεταδοτικός και λίγο πιο επικίνδυνος και θανατηφόρος από τη γρίπη, ειδικά για τις ευπαθείς ομάδες και τις μεγάλες ηλικίες. Από την άλλη όμως, σοκ και δέος προκαλεί η εικόνα, ειδικά της Ιταλίας, με την απότομη σώρευση πολλών βαριά πασχόντων και θανάτων. Φοβίζει αντικειμενικά το γεγονός της σωρευτικής θνητότητας σε λίγο χρόνο, λόγω της εκθετικής αύξησης κρουσμάτων. Τι πρέπει λοιπόν να γίνει; Η λύση είναι στην «ατομική ευθύνη» και στον μαζικό εγκλεισμό ή στο σύστημα υγείας και ειδικά στην εντατική νοσηλεία και υποστήριξη; Η απάντηση σε αυτό είναι κατά βάση πολιτική. Χωρίς επομένως καμιά διάθεση υποτίμησης και εφησυχασμού, βάσιμα ερωτήματα τυραννούν τη σκέψη:

Απορία 1η: Οι ευπαθείς ομάδες και οι μεγάλες ηλικίες δεν είναι έτσι κι αλλιώς πιο ευαίσθητες σε κάθε λοίμωξη και σε κάθε ασθένεια εν γένει; Πόσο φρόντιζε την τρίτη ηλικία και τους χρονίως πάσχοντες το σύγχρονο αστικό κράτος; Δεν ήταν σε γενικές γραμμές άτομα «χαμηλού αγοραστικού ενδιαφέροντος» για το εμπορευματοποιημένο σύστημα υγείας; Πως τώρα ξαφνικά οι κυβερνήσεις θυμήθηκαν και νοιάστηκαν γι’ αυτούς;

Απορία 2η: Ένας ιός όπου σχεδόν το 80% των ατόμων που μολύνει είναι ασυμπτωματικό ή με ελάχιστα συμπτώματα!!! γιατί βαφτίζεται «παγκόσμιος φονιάς»; Να σημειωθεί δε ότι αυτά τα ποσοστά βγαίνουν από τα καταγεγραμμένα κρούσματα και όχι από το πραγματικό σύνολό τους που είναι αδύνατον να καταγραφεί (ενώ οι θάνατοι και οι βαριές νοσήσεις γενικά είναι σχεδόν απόλυτα προσδιορισμένες).

Απορία 3η: Είναι λογικό ότι ένας μεταδοτικός ιός απαιτεί «κοινωνικές αποστάσεις» για την αντιμετώπιση του πρώτου τουλάχιστον κύματος (ας αφήσουμε στην άκρη τις απίστευτες ανορθολογικές θεωρίες που συμπεραίνουν -πως άραγε;- ότι ο ιός μένει στον αέρα για μέρες ή στις επιφάνειες για εβδομάδες).

Σε τι όμως βαθμό και για πόσο; Η ζωή και η κίνηση θα σταματήσουν;

Pawel Kuczynski, Facebook-Prison

Μήπως το social distance είναι μια γενική πρόβα εργασιακής και κοινωνικής εξατομίκευσης ανώτερου επιπέδου, όπου η ζωή μας θα γίνει γενικά «κοινωνική δικτύωση» και η δια ζώσης επαφή, συνεργασία, μοιρασιά απόψεων και συναισθημάτων, θα γίνεται εξ αποστάσεως;

Μήπως η μαχητική συλλογική διαδήλωση θα αντικατασταθεί με τηλεακτιβισμούς και παλαμάκια από τις κατοικίες-κουτιά μας (ήρθε εξάλλου νόμος που βγάζει τις διαδηλώσεις ημιπαράνομες);

Μήπως η απεργία ή η συνέλευση διενεργείται με ηλεκτρονική ψηφοφορία και skype; Και αν τέλος πάντων ο ιός μεταδοθεί, και αφού το 80% είναι ασυμπτωματικό ή νοσεί ήπια, άρα ο ανθρώπινος οργανισμός «μαθαίνει» τον ιό και αναπτύσσει φυσική ανοσία, που θα τον κάνει τελικά λιγότερο επικίνδυνο, γιατί αυτός ο παγκόσμιος πανικός;

Απορία 4η: Η ιστορία των πανδημιών μας λέει ότι όλα σχεδόν τα νοσήματα (φυματίωση, χολέρα, πανώλη, τυφοειδής πυρετός, εξανθηματικός τύφος, γρίπη) θερίζανε κυρίως τους νέους ή τέλος πάντων δεν σέβονταν τις μικρές και μεσαίες ηλικίες. Τι είναι αυτό που κάνει τον Covid-19 «παγκόσμια απειλή» (όταν απειροελάχιστα επηρεάζει τους νέους, σχετικά λίγο τους υγιείς και τις μέσες ηλικίες και γενικά το 80% είναι ασυμπτωματικό) και δικαιολογεί τέτοια μέτρα;

Απορία 5η: Η καραντίνα ή η βελτίωση των συνθηκών υγιεινής και των εργασιακών συνθηκών (πχ χρόνος εργασίας-ΣΣΕ-κοινωνική πρόνοια), η ανακάλυψη των αντιβιοτικών και των εμβολίων, περιόρισε και τελικά εξάλειψε τις παλιές επιδημίες;

ΔΗΜΟΣΙΟ Ή ΙΔΙΩΤΙΚΟ;

Carlos Schwabe, Etude féminine pour La Vague, Female study for the Wave, 1906

4. Την ίδια ώρα οι «επώνυμοι» – καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι, πολιτικοί, lifestylizers, εφοπλιστές- καμαρωτοί δηλώνουν δημόσια ότι βγήκαν θετικοί για κορωνοϊό (χαράς την είδηση σε μια πανδημική νόσο) και κάθονται σπίτια τους. ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΤΟ ΑΝΑΚΟΙΝΩΝΟΥΝ; Θέλουν να αποδείξουν κάτι, είναι δείγμα υπευθυνότητας, ατομικής προβολής, τι τέλος πάντων; Η επιτροπή του Υπουργείου, που η ίδια λέει και σωστά, ότι δεν χρειάζεται το test από τη στιγμή που δεν υπάρχουν σοβαρά συμπτώματα γιατί εξαιρεί τα δημόσια πρόσωπα; Μήπως, αφού η εξέταση στο δημόσιο περιορίζεται αναγκαστικά στις σοβαρές περιπτώσεις, είναι έμμεσο μήνυμα των “δημοσίων προσώπων” – με την ανοχή του ΕΟΔΥ και του υπουργείου – για προσφυγή στα πανάκριβα υπερκοστολογημένα test που διενεργεί ο ιδιωτικός τομέας;

5. Η επιδημία του κορωνοϊού και η τρανταχτή ανάδειξη της ανάγκης για σύγχρονο και πλήρες δημόσιο σύστημα υγείας κονιορτοποιεί τις νεοσυντηρητικές δοξασίες για τις ΣΔΙΤ και την ανωτερότητα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Η εισβολή του ιού σε όλους, ανεξαρτήτως τάξης, χώρας και φυλής αποδεικνύει ότι η υγεία δεν είναι ατομική υπόθεση, «ελεύθερη επιλογή γιατρού», διαγνωστικά πρωτόκολλα και ασφαλιστικές κλάσεις (ιδιωτικά πακέτα) ανάλογα με το πορτοφόλι, διάκριση σε νοσοκομεία των ράντζων και νοσοκομεία των σουιτών.

ΑΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΛΙΓΟ ΨΥΛΛΙΑΣΜΕΝΟΙ …

ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΒΟΜΒΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΝΕΠΑΡΚΕΣ ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ, ΟΧΙ Ο ΙΟΣ

Ferdinand Hodler, La vérité II, Truth II, 1903

6. Η μόνη λογική και επιστημονική εξήγηση που δικαιολογεί αυτά τα μέτρα είναι ότι με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται η προστασία του συστήματος υγείας από την ταυτόχρονη νόσηση και μάλιστα βαριά νόσηση (ανάγκη για νοσοκομεία και ΜΕΘ) πολλών ευπαθών ατόμων που δεν θα μπορούσε να τους υποδεχτεί το καρατομημένο δημόσιο σύστημα από τις μνημονιακές και φιλοεπιχειρηματικές επιλογές των κυβερνήσεων.

Απλώς λοιπόν μετατίθεται χρονικά η απότομη σώρευση περιστατικών ΜΕΘ και νοσοκομείου, όχι ότι εξαλείφεται αυτή η ανάγκη. Αν είναι όμως έτσι, γιατί, έστω και τώρα, δεν προωθείται η άμεση, γενναία ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας από τα στρατηγικά κρατικά αποθέματα, η επίταξη του ιδιωτικού τομέα υγείας χωρίς αποζημίωση, η απειθαρχία-κατάργηση του δημοσιονομικού συμφώνου της ΕΕ, ο περιορισμός των πολεμικών και αστυνομικών δαπανών, η παύση πληρωμής του χρέους; Γιατί αντί γι’ αυτά επιλέγεται η φτηνή (και πιθανώς αναποτελεσματική) πολιτική της γενικευμένης καραντίνας με τη συνακόλουθη ροή δημοσίων δαπανών στους επιχειρηματίες των κλάδων που πλήττονται;

Η απάντηση είναι ταξική και πολιτική και δεν πρόκειται για επιστημονική διαμάχη γύρω από την τακτική επιδημιολογικής διαχείρισης κρίσεων (οι περίφημες καμπύλες). Σφάλουν όσοι (ειδικά γιατροί) ταυτίζονται ή θεωρούν ως λύση ένα συγκεκριμένο μοντέλο επιδημιολογικής διαχείρισης χωρίς κριτικό πνεύμα και χωρίς να βλέπουν τις μακροπρόθεσμες πολιτικές σκοπιμότητες μιας τέτοιας επιλογής. Και ειδικά όταν αποσυνδέουν τις δημόσιες «συμβουλές» ατομικής επιτήρησης από την ισχυρότατη ενίσχυση της δημόσιας υγείας.

Όχι στην – για μια ακόμη φορά – υποταγή της επιστήμης στις επιλογές των αστικών κυβερνήσεων. Γιατί και αυτή η κυβέρνηση, όπως και όλες οι αστικές κυβερνήσεις, ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές δεν θα τα βάλουν με την τάξη που εκπροσωπούν, δεν θα διακινδυνέψουν την κερδοφορία των πολυεθνικών, των ανταγωνισμών και των δομών του κράτους.

ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΗΡΘΑΝ ΓΙΑ ΝΑ ΜΑΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΥΠΕΡΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΟΧΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ

Edel Rodriguez, Strangers, 2018

7. Στήνουν τεράστια και παρατεταμένη επιχείρηση έκτακτων μέτρων για να φορτώσουν τα βάρη της νέας κρίσης στους εργαζόμενους, στο όνομα της υγείας και της ανθρώπινης ζωής την οποία δεν στηρίζουν! Πολλά από τα έκτακτα μέτρα θα είναι μόνιμα! Η κυβέρνηση της Ισπανίας βάζει σε καραντίνα όλη τη χώρα και τον στρατό να «περιπολεί» σε 14 πόλεις, ενώ ο Μακρόν δηλώνει ότι «είμαστε σε πόλεμο», κλείνει σύνορα, περιορίζει τις μετακινήσεις και θεσπίζει πρόστιμα για όποιον βγαίνει από το σπίτι του! Μαζί τους τα ΜΜΕ της θανατολογίας και της κρουσματολογίας.

Είναι ανάγκη να καταγγείλουμε τον περιορισμό των λαϊκών ελευθεριών, των διαδηλώσεων, την ενίσχυση των επιχειρήσεων, την καραντίνα δικαιωμάτων, τον πανικό, μαζί με τη διεκδίκηση μέτρων ενίσχυσης τη δημόσιας δωρεάν υγείας, κατάργησης κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας στην περίθαλψη.

Να καταγγείλουμε τη συναίνεση όλου του αστικού πολιτικού κόσμου σε αυτή τη στρατηγική. Τις ασκήσεις μαζικής τρομοκράτησης και καταστολής πλήθους.

Να σπάσουμε το φόβο και την υποταγή. Είμαστε μπροστά σε ένα νέο ολοκληρωτισμό και ανορθολογισμό. Αν δεν βγουν οι μαχόμενες δυνάμεις του κινήματος και της αριστεράς μπροστά δεν θα βγει κανένας. Με το κριτικό, ατίθασο, αιρετικό πνεύμα της νεολαίας και της αντικαπιταλιστικής αριστεράς. Με ειδικού τύπου και σκοπού διαδηλώσεις, ακόμα και απεργιακές κινητοποιήσεις, για την άμεση και δραστική ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας, της προστασίας ειδικά των ευπαθών ομάδων και όλων των εργασιακών δικαιωμάτων, και όχι απλά ευχολόγια στα πληκτρολόγια και τα twitters που από μόνα τους «δεν προστατεύουν ούτε τη δημόσια υγεία ούτε τις ευπαθείς ομάδες».

Η απάντηση, η διεκδίκηση και η ανατροπή της κατάστασης βρίσκεται σε μας και μόνο σε μας. ΜΕΝΟΥΜΕ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ!

Το τέλος της πανδημίας πρέπει να μας βρει πιο ώριμους, πιο αποφασιστικούς, πιο πολλούς στον αγώνα για την επαναστατική ανατροπή του βάρβαρου και αρρωστημένου καπιταλισμού και όχι πιο ενταγμένους στη διαχείρισή του. Στον αγώνα για την κομμουνιστική, διεθνιστική απελευθέρωση και όχι στην ισχυροποίηση των ατομικών, νεοσυντηρητικών, εθνικιστικών αντιλήψεων.

Θα βγούμε αισιόδοξα “στη συλλογικότητα του ήλιου” και δεν θα κάτσουμε στο “σκοτάδι και τη μοναξιά της γυάλας”.

Μιχάλης Ρίζος, γιατρός παθολόγος, πρόεδρος σωματείου εργαζομένων νοσοκομείου Αττικό.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

imperial.ac.uk

Πηγή: https://pandiera.gr/%ce%b7-%ce%b5%cf%86%ce%b9%ce%b1%ce%bb%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%cf%80%ce%bf%ce%bb%ce%b9%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%ce%b1%ce%be%ce%b9%ce%bf%cf%80%ce%bf%ce%af%ce%b7%cf%83%ce%b7-%ce%bc%ce%b9%ce%b1%cf%82/

Βασίλης Ραφαηλίδης, Περί αναρχίας

Paul Signac, Au temps d'harmonie: l'âge d'or n'est pas dans le passé, il est dans l'avenir, In the Time of Harmony. The Golden Age is not in the Past, it is in the Future, 1893-95. «Στη φύση δεν υπάρχει εξουσία, υπάρχει ηγεσία», «Η διαφορά μεταξύ αναρχίας και αναρχοαυτονομίας» και άλλα, σ’ ένα διαχρονικό κείμενο του Βασίλη Ραφαηλίδη.

Η αναρχία είναι μια κατάσταση φυσική. Κάθε φυσιολογικός άνθρωπος δε μπορεί παρά να νιώθει άσχημα όταν κάποιος ή κάποιοι προσπαθούν να περιορίσουν τη φυσική για κάθε άνθρωπο τάση να φέρεται φυσικά. Η εξουσία είναι κάτι το παρά φύση. Στη φύση δεν υπάρχει εξουσία, υπάρχει ηγεσία. Ηγέτης είναι αυτός που ηγείται, που προηγείται και δείχνει το δρόμο στους άλλους για να μη χαθούν. Το κριάρι δεν ασκεί εξουσία στο κοπάδι, απλώς ηγείται του κοπαδιού.

Μια μικρή ή μεγάλη ομάδα ανθρώπων εύκολα δέχεται ως φυσικό ηγέτη αυτόν που αναδεικνύεται φυσικά, μέσα από φυσικές, μη καταναγκαστικές, αυτόματες διαδικασίες. Οι άνθρωποι, ακόμα κι όταν δεν το δείχνουν, πάντα δυσφορούν όταν ο ηγέτης έρχεται έτοιμος απέξω ή πέφτει με αλεξίπτωτο από πάνω.

Αναρχία, λοιπόν, είναι η άρνηση κάθε μορφής εξουσίας που δεν είναι φυσική και κοινά αποδεκτή από όλους και όχι μόνον από την πλειοψηφία. Η αναρχία πάει σταθερά κόντρα σε κάθε είδους αρχή, σε κάθε μορφή εξουσίας, θρησκευτική, πολιτική, κομματική.

Camille Pissarro, Les Trimardeurs or Les Sans-gîte from the album of Les Temps Nouveaux, 3 April 1898, lithograph (Rijksmuseum Amsterdam). Camille Pissarro was the most consistently and actively a member of the anarchist movement. He was exiled after the Commune and in 1894 he had to take refuge in Belgium to avoid the persecution of the anarchists in France after the murder of President Carnot. Some of his lithographs, such as Les Porteuses du bois and Les Sans-Gite, were executed for anarchist periodicals, and he designed a cover for a pamphlet by Kropotkin. He was a friend of the anarchist editor and publicist, Jean Grave, and had read a considerable amount of political theory, including Marx as well as Kropotkin.

Η αναρχία και η ελευθερία είναι σχεδόν συνώνυμα. Οι προσπάθειες των φιλοσόφων να τοποθετήσουν τα όρια της ατομικής ελευθερίας ενός ανθρώπου δίπλα στα όρια της ατομικής ελευθερίας του κάθε ανθρώπου, δεν είναι παρά μια θεωρητική επιβεβαίωση του κύριου αιτήματος του αναρχισμού για σεβασμό της ατομικότητας και της προσωπικότητας του καθένα.

Detail view of Jan Van Eyck, The Last Judgment, ca. 1440–1441

Αρκεί, βέβαια, τούτη η προσωπικότητα να μην είναι χονδροειδώς ετεροκαθορισμένη, και με τον ψυχολογικό μηχανισμό της «ψευδούς συνειδήσεως» να γίνεται αντιληπτή από το άτομο σαν αβίαστα αυτοκαθορισμένη. Δεν είναι δυνατόν κάποιος να πιστεύει πως είναι άνθρωπος με προσωπικότητα, όταν είναι καταφάνερο πως το συνειδησιακό περιεχόμενο της προσωπικότητάς του δε δημιουργήθηκε κάτω από μια πολύ μεγάλη δέσμη ανεμπόδιστων επιδράσεων, αλλά μπήκε στη συνείδηση με «μετάγγιση» από μια κοινή δεξαμενή, ας πούμε από τον Θεό, από την κομματική ιδεολογία, από τη συλλογική «εθνική ψυχή», από τον Αρχηγό.

Camille Pissarro, Apple Harvest, 1888. Pissarro employed beautiful combinations of light and color to convey a sense of the utopia that he believed could be achieved in an anarchist society. His paintings Apple-Picking and Apple-Harvest, which depict workers in Pissarro’s future anarchistic utopia, feature a bright hue created by thousands of carefully placed dots of colorful paint. The sun radiates across the rural landscape, and the workers appear happy and peaceful as they harvest apples from the trees.

Το αναρχικό κίνημα, με τις πολλές και ποικίλες παραλλαγές του, αποσκοπεί στην εγκαθίδρυση στην κοινωνία καθεστώτος πραγματικής ισότητας, πραγματικής αδελφοσύνης, πραγματικής δικαιοσύνης, έξω και πέρα από κάθε καταναγκασμό που βάζει όρια και στην ισότητα, και στην αδελφοσύνη, και στη δικαιοσύνη. Ο αναρχισμός, η απόρριψη της Αρχής, της εξουσίας σε όλες της τις μορφές, είναι ένα ιδανικό για την αβίαστα και ελεύθερα αυτορυθμιζόμενη προσωπικότητα.

Μια συγκεκριμένη «κοινωνία ζώων» δεν αλληλοσπαράσσεται. Τα μέλη της ανακαλύπτουν την αξία της φυσικής κοινωνικότητας μόνα τους, με βάση το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Το φυσικό δίκαιο δεν είναι το δίκαιο της ζούγκλας. Γίνεται, όμως, δίκαιο της ζούγκλας όσον αφορά στις «εξωτερικές σχέσεις». Μια ομάδα ζώων του ίδιου είδους μπορεί να βρίσκεται σε σταθερά εχθρικές σχέσεις με μια άλλη ομάδα ζώων διαφορετικού είδους.

Leon Golub, Interrogation II, 1981

Αν αντιμετωπίζουμε τις ανθρώπινες φυλές σαν διαφορετικά ζωικά είδη που αλληλοσπαράσσονται μέχρι εξοντώσεως, τότε δεν είμαστε μόνο ρατσιστές, είμαστε ζώα, αφού ξέρουμε πως όλοι οι άνθρωποι, ασχέτως φυλής, ανήκουν στο ίδιο βιολογικό είδος.

Κανένας άνθρωπος δε διαφέρει από τον άλλο όσον αφορά στις βιολογικές λειτουργίες. Κάθε διαφορά στην εξωτερική εμφάνιση έχει σχέση μάλλον με το περιβάλλον παρά με τη βιολογία. Όταν ζεις στη διακεκαυμένη ζώνη είναι σαν να κάνεις μια διαρκή, καταναγκαστική ηλιοθεραπεία. Το δέρμα σου μαυρίζει και το επίκτητο χαρακτηριστικό γίνεται κληρονομικό με την εγγραφή του στο DNA. Κάθε λευκός θα μαυρίσει ύστερα από χίλιες γενιές απογόνων, αν εγκατασταθεί σήμερα στη Νιγηρία, για παράδειγμα. Κάθε διαφορά, λοιπόν, ανάμεσα σε φυλές είναι διαφορά ανάμεσα σε συμφέροντα και όχι σε αίματα.

Ο εθνικισμός είναι πολιτιστικό δεδομένο. Στηρίζεται στη διαφορετικότητα των πολιτισμών ή μάλλον στην ιεράρχηση των πολιτισμών, αν δεχτούμε πως θα ήταν δυνατό να υπάρξει μια τέτοια ιεράρχηση, πράγμα που ο μεγάλος εθνολόγος και δημιουργός του δομισμού (στρουχτουραλισμού) Λεβί-Στρός το απορρίπτει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο.

Δεν υπάρχει ανώτερος και κατώτερος πολιτισμός, λέει ο Λεβί-Στρος. Κάθε πολιτισμός υπάρχει «καθ’ εαυτόν και διά τον εαυτό του», όπως θα έλεγαν οι υπαρξιστές. Μόνο η τερατώδης αλαζονεία του αποικιοκράτη ευρωπαίου θα κάνει τον ευρωπαϊκό πολιτισμό μέτρο σύγκρισης για όλους τους άλλους.

Camille Pissarro, The Gardener--Old Peasant With Cabbage, 1883-1895. The influence of Pissarro’s anarchist beliefs can also be seen by examining the precision and detail afforded to the figures in his paintings. He painted his subjects laboriously and painstakingly—oftentimes spending years revising and reworking his pieces—a work ethic that was conventionally only afforded to wealthy, important patrons. In The Gardener—Old Peasant with Cabbage, Pissarro painted a rural worker harvesting cabbages with immense precision. He used thousands of brushstrokes to paint the cabbages that fill the background.

Γιατί οι ινδιάνοι της Αμερικής να μη βλέπουν σαν κατώτερο του δικού τους τον εξοντωτικό ευρωπαϊκό πολιτισμό που τους καθυπόταξε; Και τι θα μπορούσε να σημαίνει η νοσταλγία του «πολιτισμένου» για το «χαμένο παράδεισο», αν όχι μια αναγνώριση της αξίας πολιτισμών που δε μοιάζουν με το δικό του; Ο αναρχισμός πριν απ’ όλα είναι μια αποδοχή της ετερότητας, ένας σεβασμός του διαφορετικού, μια συνεργασία με το «όλως άλλο», όπως θα έλεγε ο Κροπότκιν.

Franz Marc, The Wolves (Balkan War), 1913

Ο αναρχισμός, δίνοντας έμφαση στην αυτοκαθοριζόμενη προσωπικότητα, είναι φυσικό να απεχθάνεται κάθε αγελαία συμπεριφορά ακόμα και την εθνικιστική, πολύ περισσότερο τη ρατσιστική. Ωστόσο, κάθε τόσο εμφανίζονται αγέλες «αναρχικών».

Βέβαια, δεν πρόκειται για κλασικού τύπου αναρχικούς, αλλά για «αναρχοαυτόνομους», που είναι το ακριβώς αντίθετο των αναρχικών. Οι αναρχικοί είναι εξόχως κοινωνικοποιημένα άτομα. Κύριος στόχος τους είναι η δημιουργία μιας όσο το δυνατόν πιο φυσικής κοινωνίας, χωρίς καταναγκασμούς και καταπίεση. Οι αναρχοαυτόνομοι, αντίθετα, είναι τέρατα εγωισμού, επιδεικτικά εχθρικοί όχι μόνο προς τον αντιφρονούντα, αλλά και προς τον ομοϊδεάτη τους. Είναι αυτοί ακριβώς που γελοιοποιούν σταθερά και μόνιμα το αναρχικό κίνημα, με την ίδια περίπου έννοια που οι γραφειοκράτες κομμουνιστές γελοιοποιούν σταθερά και μόνιμα το κομμουνιστικό κίνημα.

Carlo Carrà, Funeral of the Anarchist Galli (I funerali del anarchico Galli), 1910-11, oil on canvas, 198.7 x 259.1 cm (The Museum of Modern Art, New York)

Βασίλης Ραφαηλίδης, Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού

Πηγές: http://www.ditext.com/joll/6.html - www.doctv.gr