Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Πέμπτη 21 Ιανουαρίου 2016

Στο φως η πρώτη εχθροπραξία των ανθρώπων! 10,000-Year-Old Battered Bones May Be Oldest Evidence of Human Warfare

Οι εχθροπραξίες ανάμεσα στους ανθρώπους δυστυχώς φαίνεται ότι ξεκίνησαν πολύ νωρίτερα από όσο πιστεύαμε. Here, a skull from a man who was killed in the skirmish. The skull has several blunt force wounds suggesting he was clubbed to death. The man was likely part of a semi-nomadic hunter-gatherer group that lived predominantly around the shores of Lake Turkana. (Photo credit: Marta Mirazon Lahr enhanced by Fabio Lahr)

Ευρήματα που εντοπίστηκαν 30 χλμ. δυτικά από την λίμνη Turkana στα βόρεια της Κένυας δείχνουν ότι συνέβη εκεί πριν από περίπου δέκα χιλιάδες έτη μια άγρια συμπλοκή. Σύμφωνα με τους ερευνητές μια ομάδα ανθρώπων επιτέθηκε με διαφόρων ειδών αντικείμενα (ρόπαλα, βέλη, πέτρινα εργαλεία κ.α) εναντίον μιας άλλης ομάδας τα μέλη της οποίας εξόντωσαν με μεγάλη αγριότητα. Είναι τα αρχαιότερα ευρήματα που έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα για μια οργανωμένη και βίαιη επίθεση μιας ομάδας ανθρώπων εναντίον μιας άλλης.

Βρέθηκαν ευρήματα άγριας συμπλοκής στην Κένυα πριν από 10 χιλ. έτη. Researchers in Kenya recently unearthed evidence of what may have been a violent skirmish or battle. Of 27 people unearthed, 10 showed signs of violent injury, such as clubbing wounds or wounds from an arrow. The site, which is about 10,000 years old, may harbor the oldest known evidence for warfare. Here, the skull of a man who was clubbed in several spots on his head before death. Credit: Marta Mirazohn Lahr

«Το πρόσφατο αλλά και παλαιότερο παρελθόν του ανθρώπου είναι γεμάτο από τέτοιες ακραία βίαιες συμπεριφορές. Όμως η ανακάλυψη ενός τέτοιου συμβάντος την εποχή των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών μας αιφνιδίασε, είναι μια έκπληξη» αναφέρει η Μάρτα Μιραζόν Λαρ παλαιανθρωπολόγος του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ και μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Here, another man with signs of blunt force trauma to his skull and a possible arrow wound in his neck. The total number of people killed — 27 — suggests the group of hunter-gatherers was likely larger than that. In addition, the attacking group, which used simple weapons such as clubs and arrows, was likely bigger still. (Photo credit: Marta Mirazon Lahr)

Οι πρώτες μελέτες των ευρημάτων δείχνουν ότι τα θύματα της επίθεσης ήταν είτε ενήλικα άτομα είτε παιδιά ηλικίας κάτω των 6 ετών γεγονός που προκαλεί απορίες. «Το αν οι έφηβοι της ομάδας που δέχτηκε την επίθεση κατάφεραν να ξεφύγουν ή αν αιχμαλωτίστηκαν είναι κάτι που δεν θα μάθουμε ποτέ» αναφέρει η Λαρ. H ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

Τετάρτη 20 Ιανουαρίου 2016

Νέα θεωρία για το πιο μυστηριώδες άστρο του Σύμπαντος. Comets can’t explain weird ‘alien megastructure’ star after all

Η θεωρία ότι γύρω από το μυστηριώδες άστρο βρίσκεται ένα τεράστιο σμήνος κομητών αδυνατίζει και αναζητείται τώρα νέα θεωρία που να εξηγεί τις διακυμάνσεις στην φωτεινότητα του. The weirdest star in the cosmos just got a lot weirder. And yes, it might be aliens. Known as KIC 8462852, or Tabby’s star, it has been baffling astronomers for the past few months after a team of researchers noticed its light seemed to be dipping in brightness in bizarre ways. Proposed explanations ranged from a cloud of comets to orbiting “alien megastructures”. Now an analysis of historical observations reveals the star has been gradually dimming for over a century, leaving everyone scratching their heads as to the cause. Image credit: JPL-Caltech/NASA

Νέα μελέτη για το μυστηριώδες άστρο KIC 8462852 αναζωπυρώνει την συζήτηση για την παράξενη «συμπεριφορά» του. Η νέα μελέτη ανατρέπει την πιο πιθανή μέχρι σήμερα εκδοχή που έχει διατυπωθεί για τις διακυμάνσεις της φωτεινότητας του ανοίγοντας εκ νέου πεδίο για νέες πιθανές αλλά και απίθανες θεωρίες.

Το μυστήριο

Still probably not a Dyson Sphere. Credit: capnhack.com

Το άστρο KIC 8462852 στον αστερισμό του Κύκνου είναι αντικείμενο παρατήρησης από τους αστρονόμους τα τελευταία τέσσερα έτη. Τους τελευταίους δύο μήνες το άστρο έχει συγκεντρώσει τα φώτα της δημοσιότητας αλλά και την προσοχή της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας μετά την διαπίστωση ότι η φωτεινότητα του παρουσιάζει μεγάλες, μη περιοδικές διακυμάνσεις που φτάνουν μέχρι το 20%. Η συμπεριφορά αυτή είναι σίγουρα ασυνήθιστη, δεδομένου ότι ακόμα και ένας πλανήτης στο μέγεθος του Δία δεν θα μπορούσε να μειώσει το φως του άστρου πάνω από 1%.

Εξωγήινοι, κομήτες ή κάτι άλλο;

Michio Kaku talking on FOX NEWS about a strange star that could be the smoking gun on advanced alien life.

Αρχικά κάποιοι έκαναν λόγο για γιγάντιες κατασκευές που έχει φτιάξει και τοποθετήσει κοντά στο άστρο κάποιος προηγμένος εξωγήινος πολιτισμός. Αυτό οδήγησε ακόμη και τους ερευνητές του προγράμματος αναζήτησης εξωγήινης ζωής SETI να στρέψουν τα τηλεσκόπια τους στο άστρο χωρίς ωστόσο να εντοπίσουν κάποιο ίχνος του… ΕΤ.

Μια από τις θεωρίες που αναπτύχθηκαν στη συνέχεια την οποία στήριξαν και επιστήμονες της NASA είναι ότι το φως του άστρου κρύβει ένα τεράστιο σμήνος κομητών που κινούνται γύρω από αυτό. Όμως επιστήμονες του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Λουϊζιάνα υποστηρίζουν ότι η θεωρία περί κομητών δεν στέκεται. Αυτό γιατί σύμφωνα με τους ερευνητές για να επιτυγχάνεται αυτή η τεράστια διακύμανση στην φωτεινότητα του άστρου από ένα σμήνος κομητών αυτό θα έπρεπε να αριθμεί περισσότερους από 648 χιλιάδες κομήτες ο καθένας εκ των οποίων να έχει διάμετρο πάνω από 200 χλμ! Επειδή η ύπαρξη ενός τέτοιου σμήνους κομητών είναι εξαιρετικά απίθανη ως και αδύνατη οι ερευνητές αναφέρουν ότι πρέπει να ξεκινήσει εκ νέου μελέτη του άστρου και διατύπωση νέων θεωριών που να εξηγούν το μυστήριο.




Η κλιματική αλλαγή κατεβαίνει σε όλο και μεγαλύτερα βάθη. Study shows global ocean warming has doubled in recent decades

Οι ωκεανοί απορροφούν το 90% της θερμότητας που συσσωρεύεται στον πλανήτη λόγω της παγκόσμιας θέρμανσης. Earth’s oceans are now absorbing twice as much heat as they were 18 years ago, new research shows. Warming water can contribute to coral bleaching (shown) and the collapse of coral ecosystems. KELSEY ROBERTS/USGS

Η κλιματική αλλαγή ανεβάζει τη θερμοκρασία των ωκεανών όλο και ταχύτερα και σε όλο και μεγαλύτερα βάθη, διαπιστώνει αμερικανική μελέτη. Αυτό μεν μετριάζει την αύξηση της θερμοκρασίας στην ξηρά, απειλεί όμως με περαιτέρω αποσταθεροποίηση του κλιματικού συστήματος, προειδοποιούν οι ερευνητές.

«Εκτιμούμε ότι το ήμισυ της απορρόφησης θερμότητας από τους ωκεανούς από το 1865 μέχρι σήμερα συσσωρεύτηκε από το 1997 και μετά» αναφέρει η ερευνητική ομάδα στην επιθεώρηση «Nature Climate Change».

Αυτό σημαίνει ότι από το 1997 ως σήμερα οι ωκεανοί απορρόφησαν την ίδια ποσότητα θερμότητας που είχαν απορροφήσει τα προηγούμενα 132 χρόνια.

Η ποσότητα αυτή φτάνει τον αστρονομικό αριθμό των 150 zettajoule, ενέργεια που ισοδυναμεί με μια πυρηνική έκρηξη σαν της Χιροσίμα κάθε δευτερόλεπτο για 75 συνεχόμενα έτη.

«Οι μεταβολές για τις οποίες μιλάμε είναι πολύ, πολύ μεγάλα νούμερα» σχολίασε ο Πολ Ντούρακ, μέλος της ερευνητικής ομάδας στο Εθνικό Εργαστήριο «Λόρενς Λίβερμορ».

Βουτιά στα βαθιά

Οι θερμοκρασίες στα βάθη των ωκεανών αυξάνονται σύμφωνα με τους επιστήμονες. Pacific and Atlantic southern sections showing upper-ocean warming for the past six decades (1955-2011). Red colors indicate warming and blue colors indicate cooling. Credit: Timo Bremer/LLNL

Η αύξηση της θερμοκρασίας των επιφανειακών υδάτων έχει μελετηθεί εκτενώς τα τελευταία χρόνια, δεν ισχύει όμως το ίδιο με τα βαθύτερα στρώματα των ωκεανών.

Το σίγουρο είναι ότι η θέρμανση φτάνει σε όλο και μεγαλύτερα βάθη. Σύμφωνα με τη μελέτη, η οποία βασίστηκε σε μια ποικιλία μετρήσεων, περίπου το ένα τρίτο της θερμότητας που έχει απορροφηθεί από το 1997 ως σήμερα κατέληξε σε βάθη άνω των 700 μέτρων.

Από προηγούμενες μελέτες είναι γνωστό ότι οι ωκεανοί απορροφούν το 90% της θερμότητας που συγκρατείται στον πλανήτη λόγω των αερίων του θερμοκηπίου - κι αυτό σημαίνει ότι οι ωκεανοί βοηθούν να παραμείνει η ξηρά κάπως πιο δροσερή.

Το πρόβλημα είναι ότι αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί επ΄αόριστον. Όπως εξηγούν οι ερευνητές, η ικανότητα των θαλασσών να απορροφούν θερμότητα από τον αέρα μειώνεται καθώς η θερμοκρασία τους αυξάνεται.

Επιπλέον, η θέρμανση προκαλεί διαστολή του νερού και ανεβάζει έτσι τη στάθμη των ωκεανών -μια από τις πιο επικίνδυνες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Οι ερευνητές τονίζουν ακόμα ότι η θέρμανση των υδάτων θα μπορούσε να διαταράξει την ατμοσφαιρική και ωκεάνια κυκλοφορία και να φέρει ακραία καιρικά φαινόμενα.

Ανησυχία υπάρχει εξάλλου και για τα θαλάσσια οικοσυστήματα, καθώς προηγούμενες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η απορρόφηση επιπλέον διοξειδίου του άνθρακα από το νερό αυξάνει την οξύτητα (ρίχνει το pH) των ωκεανών και απειλεί οργανισμούς όπως τα κοράλλια.

Η κατάσταση δυστυχώς δεν πρόκειται να αναστραφεί γρήγορα, προειδοποιούν οι ερευνητές: το διοξείδιο του άνθρακα από την καύση ορυκτών καυσίμων θα παραμείνει στην ατμόσφαιρα για αιώνες, κι αυτό σημαίνει ότι οι ωκεανοί θα συνεχίσουν να θερμαίνονται ακόμα κι αν σταματήσουμε σήμερα την καύση ορυκτών καυσίμων.

Όπως λέει η ερευνητική ομάδα, «η ποσοτική εκτίμηση της θερμότητας που συσσωρεύεται στο σύστημα της Γης έχει κρίσιμη σημασία προκειμένου να κατανοήσουμε την κλιματική αλλαγή και να εκτιμήσουμε πόση ακόμα πρέπει να περιμένουμε τις επόμενες δεκαετίες και αιώνες».

«Έχει ζωτική σημασία προκειμένου να βελτιώσουμε τις εκτιμήσεις μας για το πόσο γρήγορα θα ζεσταθεί η Γη και πόσο θα ανέβει η στάθμη της θάλασσας στο μέλλον».

Δευτέρα 18 Ιανουαρίου 2016

Ο λαμπρότερος γαλαξίας κρύβει μαύρο «φίδι» στον κόρφο του. Universe’s Most Luminous Galaxy is Tearing Itself Apart

Η γιγάντια μελανή οπή στο κέντρο του κυριολεκτικά τον… κατασπαράσσει. Artist impression of W2246-0526, a single galaxy glowing in infrared light as intensely as 350 trillion suns. It is so violently turbulent that it may eventually jettison its entire supply of star-forming gas, according to new observations with ALMA. Credit: NRAO/AUI/NSF; Dana Berry / SkyWorks; ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)

Στα βάθη του Σύμπαντος σε απόσταση 12.4 δισ. ετών φωτός από εμάς βρίσκεται ο γαλαξίας W2246-0526 που είναι ο λαμπρότερος γαλαξίας στο Σύμπαν. Τον γαλαξία εντόπισε το διαστημικό τηλεσκόπιο WISE το 2015. Στο κέντρο του γαλαξία βρίσκεται μια υπερμεγέθης μελανή οπή η οποία σύμφωνα με νέες παρατηρήσεις είναι αυτή που τον κάνει να λάμπει στα πέρατα του Κόσμου αλλά και που ταυτόχρονα τον διαλύει!

Η ανακάλυψη

The galaxy W2246-0526 – the most luminous known galaxy in the Universe – is so turbulent that it is in the process of ejecting its entire supply of star-forming gas, according to a group of astronomers led by Dr. Tanio Diaz-Santos from the Universidad Diego Portales in Chile. This artist’s concept depicts the extremely luminous infrared galaxy WISE J2246-0526. Image credit: NASA / JPL-Caltech

Ομάδα ερευνητών χρησιμοποιώντας τη συστοιχία τηλεσκοπίων Large Millimeter/submillimeter Array στην έρημο Ατακάμα της Χιλής υποστηρίζει ότι ο γαλαξίας W2246-0526 εμφανίζει χαρακτηριστικά κβάζαρ.

Quasars are found at the centre of galaxies, powered by supermassive black holes which shoot out jets of energy, exceeding the light of all the stars in their proximity. Stock image illustrates ULAS J1120+0641, the most distant quasar yet discovered.

Με τον όρο κβάζαρ οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν μια κατάσταση στην οποία εισέρχονται ορισμένες φορές γιγάντιες μαύρες τρύπες που βρίσκονται στο κέντρο γαλαξιών.

Japanese researchers think that oddly behaved clouds of gas could be used to search for black holes that might otherwise be overlooked. Illustrated is a black hole at the centre of a gas cloud.

Όταν μεγάλες ποσότητες ύλης συγκεντρώνονται γύρω από μια μελανή οπή και την τροφοδοτούν εκλύονται τρομακτικές  ποσότητες ενέργειας που γίνεται ορατή στα πέρατα του Σύμπαντος. Έτσι, στη διάρκεια αυτής της ο γαλαξίας που την φιλοξενεί είναι το πιο φωτεινό αντικείμενο στο Σύμπαν, εκατοντάδες φορές λαμπρότερο από άλλους γαλαξίες, ακόμη κι αν αυτοί περιέχουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια άστρα.

Δείτε ένα εντυπωσιακό βίντεο που παρουσιάζει τι συμβαίνει στον λαμπρότερο γαλαξία του Σύμπαντος.

Στην προκειμένη περίπτωση η λάμψη του γαλαξία W2246-0526 είναι σύμφωνα με τους ερευνητές αντίστοιχη με εκείνη 300 τρισ. άστρων σαν τον Ήλιο! Όμως η λάμψη αυτή έχει ημερομηνία λήξης καθώς το φαινόμενο εξελίσσεται ένα μέρος της ύλης του W2246-0526 θα απορροφηθεί από την μελανή οπή και το υπόλοιπο πιθανώς θα αποδράσει σε διάφορες κατευθύνσεις μακριά από αυτόν. H ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters».
 

Παρασκευή 15 Ιανουαρίου 2016

Βρέθηκε ο φάρος του Σύμπαντος. Possibly the most powerful supernova ever seen

Καλλιτεχνική απεικόνιση του ASASSN-15lh, του λαμπρότερου σουπερνόβα στο Σύμπαν. An artist's impression of the record-breakingly powerful, superluminous supernova ASASSN-15lh as it would appear from an exoplanet located about 10,000 light years away in the host galaxy of the supernova. (Credit: Beijing Planetarium / Jin Ma)

Ονομάζεται ASASSN-15lh, βρίσκεται σε απόσταση 3.8 δισ. ετών φωτός από εμάς. Πρόκειται για ένα υπερκαινοφανή αστέρα, ένα άστρο που καταστράφηκε σε μια έκρηξη σουπερνόβα, και εντοπίστηκε τον περασμένο Ιούνιο.

Two of the 14-centimeter diameter lens telescopes in use for the All Sky Automated Survey for SuperNovae (ASAS-SN) that discovered ASASSN-15lh. Since this photo was taken, two more telescopes have been added to the ASAS-SN station in Cerro Tololo, Chile. (Credit: Wayne Rosing)

Ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Σούμπο Ντονγκ του Ινστιτούτου Αστρονομίας και Αστροφυσικής Kavli του Πανεπιστημίου Peking στο Πεκίνο δημοσιεύουν στην επιθεώρηση «Science» τα ευρήματα της μελέτης που έκαναν στο ASASSN-15lh.

Pseudo-color images showing the host galaxy before the explosion of ASASSN-15lh taken by the Dark Energy Camera (DECam) [Left], and the supernova by the Las Cumbres Observatory Global Telescope Network (LCOGT) 1-meter telescope network [Right]. (Credit: The Dark Energy Survey, B. Shappee and the ASAS-SN team)

Πρόκειται για τον λαμπρότερο υπερκαινοφανή αστέρα στο Σύμπαν αφού σύμφωνα με τους ερευνητές η λαμπρότητα του είναι 570 δισ. φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου ή 20 δισ. φορές πιο λαμπρό από όσο όλα μαζί τα περίπου 100 δισ. άστρα του γαλαξία μας!

The light curves of ASASSN-15lh and other supernovae for comparison. At maximum, ASASSN-15lh is about 200 times more powerful than a typical Type I supernova, and it is more than twice as luminous as the previous record-holding supernova, named iPTF13ajg. (Credit: the ASAS-SN team)

Η έκρηξη του ASASSN-15lh απελευθέρωσε 200 φορές περισσότερη ενέργεια από όση απελευθερώνουν συνήθως οι εκρήξεις σουπερνόβα. Οι ειδικοί εικάζουν ότι μια τέτοια έκρηξη πιθανώς να έχει προέλθει από την αυτοκαταστροφή γιγάντιων άστρων, άστρων με μάζα πολλαπλάσια από εκείνη των μεγαλύτερων άστρων που γνωρίζουμε στο σημερινό Σύμπαν.

More information:
1] The preprint of the paper can be accessed at: http://arxiv.org/abs/1507.03010
2] A review article on superluminous supernova by Prof. Avishay Gal-Yam published in Science in 2012 can be found at: http://arxiv.org/abs/1208.3217

Σάββατο 21 Νοεμβρίου 2015

Γιώργος Δάγλας, «Τα πουλιά»

Τα πουλιά,
σκέφτεται ο Μήτσος,
όταν τη μαύρη νύχτα
γυρνάνε στο ρημάδι τους
κινάνε για ένα άλλο ταξίδι.
Χωρίς άρμπουρα πλοίων
σ' εξωτικά νησιά
Χωρίς καραβάνια να διασχίζουν
νύχτα την έρημο
Χωρίς έλκηθρα στις παγωμένες στέπες.
Τα πουλιά
σκέφτεται ο Μήτσος,
μελαγχολούν κι αυτά,
και γέρνει σε κάτι ξερόκλαδα


να ξεχαστεί.

Ηχογραφήθηκε το 1934. Τσιφτετέλι. Σύνθεση Δημήτρη Σέμση, Γρηγόρη Ασίκη. Ερμηνεύει η Ρόζα Εσκενάζυ. Ορχήστρα βιολί, κανονάκι, ούτι, ζίλια.

Γιώργος Δάγλας, Ποιήματα (επιλογή απ’ το έργο του, Κώστας Παπαθανασίου).

Μίνι άστρο παράγει σούπερ καταιγίδες. Red dwarf star TVLM 513-46546 has powerful magnetic field

Είναι δέκα φορές μικρότερο από τον Ήλιο αλλά έχει εκλάμψεις χιλιάδες φορές ισχυρότερες. The red dwarf star TVLM 513-46546 is small but it has powerful magnetic field that can rival the most intense magnetic regions of the sun. The star's magnetic punch could render planets orbiting around it uninhabitable. Artist impression of red dwarf star TVLM 513-46546. ALMA observations suggest that it has an amazingly powerful magnetic field, potentially associated with a flurry of solar-flare-like eruptions. Credit: NRAO/AUI/NSF; Dana Berry / SkyWorks

Ερευνητές του Κέντρου Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν χρησιμοποίησαν τη συστοιχία τηλεσκοπίων του αστεροσκοπείου ALMA στη Χιλή για να παρατηρήσουν το άστρο TVLM 513-46546, ένα ερυθρό νάνο που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 35 ετών φωτός από εμάς. Το άστρο ήταν γνωστό στους επιστήμονες αλλά μέχρι σήμερα δεν είχαν αποκαλυφθεί κάποια σημαντικά χαρακτηριστικά του. Οι παρατηρήσεις αποκαλύπτουν εξαιρετικά ενδιαφέρουσες όσο και εντυπωσιακές πληροφορίες για αυτό το άστρο. Είναι πολύ μικρό αλλά… πανίσχυρο!

Τα ευρήματα

Δείτε ένα βίντεο που έδωσαν στη δημοσιότητα οι ερευνητές για το ιδιαίτερα εντυπωσιακό σε ιδιότητες άστρο. Using Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), astronomers discovered a dim, cool dwarf star with a surprisingly powerful magnetic field. The red dwarf star TVLM 513-46546 is located about 35 light-years from Earth in the constellation Boötes. TVLM 513-46546 spins rapidly, completing a full rotation about every two hours. For the Sun, it takes about 25 days. The star is just 10 percent the mass of the Sun, but exhibits a magnetic field several hundred times stronger than the Sun's average magnetic field. Credit: NRAO/AUI/NSF; Dana Berry / SkyWorks

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το άστρο έχει μάζα δέκα φορές μικρότερη από αυτή του Ήλιου και ολοκληρώνει μια περιστροφή γύρω από τον εαυτό του σε μόλις δύο ώρες. Η πιο ενδιαφέρουσα όσο και εντυπωσιακή ανακάλυψη όμως είναι ότι το άστρο έχει μαγνητικό πεδίο εκατοντάδες φορές ισχυρότερο από αυτό του Ήλιου. Αυτό έχει αποτέλεσμα το άστρο να παράγει εκλάμψεις (βίαιες εκρήξεις στην ατμόσφαιρα του) δέκα χιλιάδες φορές πιο ισχυρές από αυτές του Ήλιου! Ανάμεσα στα άλλα οι εκλάμψεις των άστρων δημιουργούν τους λεγόμενους «ανέμους» (γιγάντιες ποσότητες φορτισμένων σωματιδίων) οι οποίοι παράγουν διάφορα φαινόμενα (π.χ σέλας) ενώ επίσης προκαλούν βλάβες στους δορυφόρους και τα ηλεκτρικά δίκτυα.

Αυτή η υπερδραστηριότητα του άστρου καθιστά πρακτικά αδύνατη την ανάπτυξη συνθηκών φιλικών στη ζωή σε πλανήτες που τυχόν υπάρχουν εκεί και βρίσκονται σε κοντινή ή ακόμη και μέση απόσταση από αυτό. Για αυτό και οι νέες παρατηρήσεις θα βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση των συνθηκών που αναπτύσσονται σε πλανήτες που βρίσκονται σε συστήματα με τέτοιου είδους άστρα. Η έρευνα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal».

Πηγή: "The First Millimeter Detection of a Non-Accreting Ultracool Dwarf," P. K. G. Williams et al. 2015, accepted for publication in the Astrophysical Journalarxiv.org/abs/1511.05559 



Παρασκευή 20 Νοεμβρίου 2015

Δείτε πώς η Γη… αναπνέει. Watching Earth Breathe Is Very Soothing

Τον κύκλο της χλωρίδας στη Γη παρουσιάζει το εντυπωσιακό animation της NASA. Animation showing the 12-month cycle of all plant life on Earth - whether on land or in the ocean. Rather than showing a specific year, the animation shows an average yearly cycle by combining data from many satellite instruments and averaging them over multiple years. Credit: NASA's Goddard Space Flight Center.

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα ένα εντυπωσιακό animation στο οποίο παρουσιάζεται ο ετήσιος κύκλος χλωρίδας στη Γη. Όπως λένε και οι δημιουργοί του το animation δείχνει τις αναπνοές του πλανήτη μας καθώς η παγκόσμια χλωρίδα αλλάζει στη διάρκεια των εποχών του έτους.

Το animation δημιουργήθηκε από τα δεδομένα που συνέλεξε η NASA από διάφορους δορυφόρους που παρακολουθούν την Γη.

Για πρώτη φορά οι αστρονόμοι κατάφεραν να παρατηρήσουν άμεσα έναν εξωπλανήτη που τώρα σχηματίζεται. Birth of Planets! Formation of Alien Worlds Photographed for 1st Time.

Καλλιτεχνική απεικόνιση του άστρου LkCa 15, του δίσκου κοσμικής ύλης και του πλανήτη που βρίσκεται σε διαδικασία σχηματισμού. Artist's illustration of planets forming in a circumstellar disk like the one surrounding the star LkCa 15. The planets within the disk's gap sweep up material that would have otherwise fallen onto the star. Credit: NASA/JPL-Caltech

Για πρώτη φορά οι αστρονόμοι κατάφεραν να παρατηρήσουν άμεσα έναν εξωπλανήτη στη διαδικασία σχηματισμού του. Πρόκειται για έναν αέριο γίγαντα γύρω από νεαρό άστρο, με την ονομασία LkCa 15, που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 450 ετών φωτός από τη Γη, στην κατεύθυνση του αστερισμού του Ταύρου.

Οι πρώτες εικόνες

Adaptive optics observations from the Large Binocular Telescope and the Magellan Adaptive Optics System (color scale) show multiple sources in the cleared region of the LkCa 15 transition disk (gray scale). Credit: by Steph Sallum. Gray-scale image generated from submillimeter data published in Isella et al., 2014.

Το σύστημα του LkCa 15 εντοπίστηκε πριν από τέσσερα χρόνια και περιλαμβάνει έναν τεράστιο δακτύλιο σκόνης και αερίων σε σχήμα ντόνατ, που περιβάλλει ένα άστρο ηλικίας μόλις δύο εκατομμυρίων ετών, το οποίο μοιάζει με τον Ήλιο μας. Οι επιστήμονες υποπτεύονταν ότι στο εσωτερικό του δίσκου εξελισσόταν η «κυοφορία» ενός πλανήτη. Ερευνητές, με επικεφαλής τη Στεφανί Σάλουμ του Πανεπιστημίου της Αριζόνα εντόπισαν αυτόν τον πλανήτη και τράβηξαν τις πρώτες υπέρυθρες φωτογραφίες του.

Τρία σλάιντς από το «υπερηχογράφημα» που έκαναν οι ερευνητές στο αστρικό σύστημα που κυοφορεί ένα πλανήτη. Στην πρώτη και τη δεύτερη εικόνα με τον σταυρό σημειώνεται η θέση του άστρου επειδή έχει αφαιρεθεί το φως του. Στην τρίτη εικόνα απεικονίζεται και πάλι η θέση του άστρου αλλά με το βέλος σημειώνεται και η θέση του πρωτο-πλανήτη. Credit: (Kate Follette)

Όπως είναι ευνόητο ο πλανήτης αυτός που έλαβε την ονομασία LkCa 15b θα αποτελέσει πλέον μόνιμο στόχο παρατήρησης από τους αστρονόμους ώστε να κατανοήσουν σε βάθος πώς γεννιούνται οι πλανήτες - κάτι που αφορά και τον δικό μας πλανήτη. Από τους περίπου 2.000 βεβαιωμένους εξωπλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί έως σήμερα, κανείς δεν βρίσκεται σε αρχικό (πρωτο-πλανητικό) στάδιο. Οι νέες παρατηρήσεις παρουσιάζουν ενδείξεις και για άλλους εξωπλανήτες εν τη γενέσει τους, δηλαδή ενός μεγάλου αστρικού συστήματος υπό δημιουργία. Το επίτευγμα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

Πέμπτη 19 Νοεμβρίου 2015

Ένα «Τρίγωνο» γεμάτο σκοτεινή ύλη. Dark matter dominates in nearby dwarf galaxy

Μια από τις εικόνες που έδωσαν στη δημοσιότητα οι ερευνητές από τις προσομοιώσεις που έκαναν. Αριστερά καταγράφεται η κατανομή άστρων του γαλαξία και δεξιά η συγκέντρωση σκοτεινής ύλης. Dwarf galaxies have few stars but lots of dark matter. This Caltech FIRE (Feedback in Realistic Environments) simulation from shows the predicted distribution of stars (left) and dark matter (right) around a galaxy like the Milky Way. The red circle shows a dwarf galaxy like Triangulum II. Although it has a lot of dark matter, it has very few stars. Dark matter-dominated galaxies like Triangulum II are excellent prospects for detecting the gamma-ray signal from dark matter self-annihilation. Image credit: A. Wetzel and P. Hopkins, Caltech.

Αστρονόμοι με επικεφαλής τον επίκουρο καθηγητή Έβαν Κίρμπι του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (Caltech) εντόπισαν τη μεγαλύτερη συγκέντρωση σκοτεινής ύλης που έχει παρατηρηθεί οπουδήποτε στο σύμπαν έως τώρα. Πρόκειται για τον νάνο γαλαξία του Triangulum II που έχει μόνο 1.000 άστρα και βρίσκεται στις παρυφές του δικού μας γαλαξία.

Στον... τριγωνικό γαλαξία εντοπίστηκε η μεγαλύτερη συγκέντρωση σκοτεινής ύλης. The constellation Triangulum as it can be seen by the naked eye. Image credit: Till Credner

Η μάζα του εν λόγω μίνι-γαλαξία είναι πολύ μεγαλύτερη από την συνολική μάζα των άστρων, πράγμα που σημαίνει ότι η υπόλοιπη μάζα αποτελείται από σκοτεινή ύλη. Η αναλογία σκοτεινής προς κανονική (ορατή) ύλη είναι η μεγαλύτερη στο Σύμπαν. Συνεπώς ο γαλαξίας αυτός γίνεται πλέον ο κατ' εξοχήν στόχος για τους  «κυνηγούς» της σκοτεινής ύλης. Προηγουμένως όμως θα πρέπει να επιβεβαιωθούν τα ευρήματα του Κίρμπι από άλλους επιστήμονες. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters».

Πηγή: Evan N. Kirby, Judith G. Cohen, Joshua D. Simon, Puragra Guhathakurta. TRIANGULUM II: POSSIBLY A VERY DENSE ULTRA-FAINT DWARF GALAXYThe Astrophysical Journal, 2015; 814 (1): L7 DOI: 10.1088/2041-8205/814/1/L7

Τετάρτη 18 Νοεμβρίου 2015

Η εξαδέλφη της Γης μάλλον είναι αφιλόξενη. Radiation Superflares Leave Most Earth-Like Planet Too Radioactive For Life

Ο Kepler 438b μοιάζει με τη Γη αλλά βομβαρδίζεται από κοσμική ακτινοβολία, Kepler-438b is regularly hit by huge flares of radiation from the red dwarf Kepler-438 (artist's impression pictured) and this could render the planet uninhabitable. While our sun similarly produce flares, Kepler-438's superflares are ten times more powerful than the strongest ever observed on our star. Image credit: Mark A. Garlick | University of Warwick

Ο Kepler 438b, ο εξωπλανήτης που θεωρείται ότι μοιάζει περισσότερο στη Γη από όσους έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα, πιθανότατα είναι αφιλόξενος για οποιαδήποτε μορφή ζωής εξαιτίας της έντονης ακτινοβολίας που περιοδικά δέχεται από το μητρικό άστρο του, σύμφωνα με βρετανούς επιστήμονες.

Μοιάζει πολύ αλλά…

Καλλιτεχνική απεικόνιση του εξωπλανήτη Kepler 438b που έχει ομοιότητες με τη Γη αλλά ίσως δεν είναι φιλόξενος στη ζωή όπως αρχικά πίστευαν οι επιστήμονες. An Earth-like planet orbiting a star that has formed a planetary nebula. Earlier in its life, this planet may have resembled the newly discovered Kepler 438b. Illustration: David A Aguilar/CfA

Ο εν λόγω πλανήτης, ο οποίος ανακαλύφθηκε φέτος από αμερικανούς αστρονόμους με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου «Kepler», βρίσκεται στην κορυφή του «Δείκτη Ομοιότητας με τη Γη», καθώς είναι παρόμοιος τόσο σε μέγεθος, όσο και σε θερμοκρασία (άρα θα μπορούσε να έχει νερό σε υγρή μορφή και συνεπώς ζωή), όμως είναι πιο κοντά στο άστρο του, έναν ερυθρό νάνο, από ό,τι η Γη στον Ήλιο.

Για τον λόγο αυτό, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Warwick, με επικεφαλής τον αστροφυσικό δρ. Ντέηβιντ Αρμστρονγκ, εκτιμούν ότι η ατμόσφαιρά του έχει σταδιακά καταστραφεί εξαιτίας των τεραστίων ποσοτήτων ακτινοβολίας που κατά καιρούς δέχεται από το κοντινό άστρο του.

Οι εκλάμψεις

Scientists believe the radiation  may have destroyed the planet's atmosphere. Earlier this year, Kepler-438b topped a Nasa's list (pictured) of eight Earth-like planets thought to be able to support life. This could change now after Warwick University's discovery.

Οι περιοδικές αυτές ηλιακές/αστρικές εκλάμψεις και εκτινάξεις στεμματικής μάζας στέλνουν προς τον εξωπλανήτη ποσότητες ενέργειας δεκαπλάσιες σε σχέση με αυτές που δέχεται η Γη από τον Ήλιο, ισοδύναμες με ενέργεια 100 δισεκατομμυρίων τόνων ΤΝΤ.

Αντίθετα με τον σχετικά ήσυχο Ήλιο μας, το άστρο του εξωπλανήτη στέλνει στο διάστημα ισχυρές δόσεις ακτινοβολίας ανά λίγες εκατοντάδες μέρες, κάθε μία από τις οποίες είναι ισχυρότερη από την πιο ισχυρή που έχει ποτέ καταγραφεί να προέρχεται από τον Ήλιο.

Η πιθανότατη εξαφάνιση της προστατευτικής ατμόσφαιρας αφήνει τον Κέπλερ-438b έκθετο στις επιβλαβείς επιπτώσεις διαφόρων ειδών ακτινοβολίας (υπεριώδης, ακτίνες-Χ, σωματιδιακή), με αποτέλεσμα δύσκολα θα μπορούσε ένας έμβιος οργανισμός να επιβιώσει στην επιφάνεια του εξωπλανήτη. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Monthly Notices of the Royal Astronomical Society».


Δευτέρα 16 Νοεμβρίου 2015

Ο πλανήτης του… Αιόλου. Astronomers Measure Wind Velocities on Hot Jupiter Exoplanet

Σε κοντινό εξωπλανήτη πνέουν άνεμοι ταχύτητας περίπου εννέα χιλιάδων χλμ/λεπτό! HD 189733b is shown here in front of its host star, HD 189733; a belt of wind around the equator of the planet travels at 5,400 mph from the heated day side to the night side. Image credit: Mark A. Garlick / University of Warwick.

Το 2005 εντοπίστηκε σε απόσταση 63 ετών φωτός από εμάς ένας ακόμη εξωπλανήτης που έλαβε την κωδική ονομασία HD 189733b. Ηταν ένας γίγαντας αερίου ο οποίος παρουσίαζε εξαιρετικό ενδιαφέρον για αυτό και οι επιστήμονες τον παρατηρούν συνέχεια. Εχει αποδειχθεί ότι έχει γαλάζιο χρώμα όπως και η Γη αλλά και μια σειρά από εντυπωσιακά ατμοσφαιρικά φαινόμενα. Οι επιστήμονες γνώριζαν ότι στον HD 189733b πνέουν πολύ ισχυροί άνεμοι.

Ομάδα ερευνητών από το βρετανικό Πανεπιστήμιο Warwick διαπίστωσε ότι στον εξωπλανήτη δημιουργούνται άνεμοι που κινούνται με ταχύτητες περίπου εννέα χιλιάδων χλμ/λεπτό! Η νέα ανακάλυψη έγινε με τη χρήση του τηλεσκοπίου Harps στη Χιλή και προστίθεται στις υπόλοιπες στον HD 189733b ο οποίος είναι πλέον ο πρώτος εξωπλανήτης στον οποίο έχουν οι επιστήμονες καταφέρει να έχουν μια ολοκληρωμένη εικόνα καιρικών συνθηκών σε ένα εξωπλανήτη.

Ο εξωτικός γαλάζιος βόλος

Using observations from the High Accuracy Radial velocity Planet Searcher (HARPS), a high-precision spectrograph on ESO’s 3.6-m telescope at La Silla Observatory, astronomers have managed to measure wind velocities on opposite sides of an exoplanet called HD 189733b, the closest hot Jupiter to the Solar System. This image shows the planet HD 189733b with the Sun, Sirius and Alpha Centauri in the background. Image credit: NASA / ESA / G. Bacon / AURA / STScI

Το γαλάζιο χρώμα είναι όπως φαίνεται η μόνη ομοιότητα ανάμεσα στη Γη και τον HD 189733b. Ο εξωπλανήτης ανήκει σε μια κατηγορία σωμάτων που ονομάζονται «καυτοί Δίες» -γίγαντες από αέριο που κινούνται σε πολύ μικρή απόσταση από το μητρικό τους άστρο. Λόγω της πολύ μικρής απόστασης, η περίοδος περιφοράς του HD 189733b είναι ίδια με την περίοδο περιστροφής -με άλλα λόγια, μία μέρα σε αυτόν τον παράξενο πλανήτη διαρκεί όσο ένα έτος.

Και αυτό σημαίνει ότι η μία πλευρά του πλανήτη κοιτάζει μόνιμα προς το άστρο, και ψήνεται στους 1.000 βαθμούς Κελσίου, ενώ η άλλη πλευρά παραμένει βυθισμένη στην αιώνια, παγωμένη νύχτα. Η διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα στα δύο ημισφαίρια είναι αυτή σύμφωνα με τους επιστήμονες που προκαλεί τους... υπερηχητικούς ανέμους.

Researchers from the University of Warwick have directly measured the weather on a planet outside our solar system for the very first time. And, it gets pretty windy. The winds of exoplanet HD 189733b were recorded at over 5,400 miles per hour. That's more than a mile per second—seven times the speed of sound. The brutal gusts of wind were noticed in the process of measuring the exoplanet's velocities using highly advanced spectroscopy techniques. Tom Louden, with the university's astrophysics department, said, “This is the first ever weather map from outside of our solar system. Whilst we have previously known of wind on exoplanets, we have never before been able to directly measure and map a weather system.” Researchers hope the methods used to measure the weather patterns on HD 189733b will someday be used to further our understanding of Earth-like planets. HD 189733b isn't much like Earth at all—a so-called "Hot Jupiter"—it's not only enormous, but scorching, with a temperature exceeding 2000 degrees Fahrenheit. 

Ψηλά στην ταραγμένη ατμόσφαιρα του εξωπλανήτη οι επιστήμονες εκτιμούν ότι σωματίδια πυριτίου λιώνουν από τη ζέστη και σχηματίζουν σταγονίδια γυαλιού, τα οποία πέφτουν προς τα κάτω υπό τη μορφή μιας βίαιης θύελλας. Τα σταγονίδια γυαλιού σκεδάζουν το γαλάζιο χρώμα περισσότερο από ό,τι το κόκκινο, δίνοντας έτσι στον πλανήτη το χαρακτηριστικό του χρώμα.