Οι σκύλοι φαίνεται να μυρίζουν με μεγάλη ακρίβεια τους ανθρώπους με κορονοϊό. Can dogs smell COVID? Here’s what the science says

James Ward (1769–1859), Portrait of Dash, a Favourite Spaniel, the Property of Lady Frances Vane-Tempest (1819), oil on canvas, 88.9 x 104.1 cm, Art Gallery of South Australia, Adelaide, Australia. Wikimedia Commons. Η μύτη των σκύλων πάλι έχει κάνει το «θαύμα» της, καθώς φαίνεται από μικρές έως τώρα δοκιμές ότι οι «καλύτεροι φίλοι» του ανθρώπου έχουν αξιοσημείωτη ικανότητα να μυρίζουν τη λοίμωξη από τον νέο κορονοϊό και να κάνουν τη δική τους... διάγνωση. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι χρειάζονται, πλέον, μεγάλες δοκιμές για να επιβεβαιώσουν με πόση ακρίβεια αυτό πράγματι συμβαίνει και κατά πόσο θα μπορούσε αυτή η οσφρητική ικανότητα να αξιοποιηθεί στην πράξη, αφού είναι φθηνότερη μέθοδος από τα τεστ. Canines seem to detect coronavirus infections with remarkable accuracy, but researchers say large-scale studies are needed before the approach is scaled up.

Ήδη, σύμφωνα με το «Nature», σε διάφορα μέρη του κόσμου σκύλοι εκπαιδεύονται για να ανιχνεύουν την Covid-19. Σε μερικές περιπτώσεις, όπως αναφέρουν εκπαιδευτές σκύλων, τα συμπαθή ζώα έχουν σχεδόν τέλεια ακρίβεια στην ανίχνευση του ιού. Γι' αυτό, ορισμένοι επιστήμονες θεωρούν ότι οι σκύλοι είναι σε θέση να βοηθήσουν στον έλεγχο της πανδημίας, π.χ. «τσεκάροντας» χιλιάδες ανθρώπους σε πύλες αεροδρομίων, γήπεδα, πολυκαταστήματα και άλλους πολυσύχναστους χώρους.

Μέχρι στιγμής, πάντως, τα περισσότερα έως τώρα ευρήματα για τους σκύλους και τον κορονοϊό δεν έχουν παρουσιαστεί σε επιστημονικά περιοδικά, με αποτέλεσμα η επιστημονική κοινότητα να δυσκολεύεται να αξιολογήσει τους ισχυρισμούς και να ξεχωρίσει την αλήθεια από την υπερβολή. Όμως, αρκετοί ερευνητές εκτιμούν ότι τα έως τώρα αποτελέσματα δείχνουν πολλά υποσχόμενα και πρέπει να μελετηθούν περαιτέρω. Βασικό ερώτημα προς απάντηση είναι σε ποιο βαθμό οι σκύλοι μπορούν να συμβάλουν πρακτικά στη μάχη για περιορισμό της πανδημίας.

«Κανένας δεν υποστηρίζει ότι οι σκύλοι μπορούν να αντικαταστήσουν ένα μηχάνημα μοριακών τεστ PCR, αλλά μπορούν να βοηθήσουν», σύμφωνα με τον Γερμανό κτηνίατρο Χόλγκερ Φολκ της Κτηνιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Ανοβέρου, ο οποίος ηγείται της προσπάθειας εκπαίδευσης σκύλων-ανιχνευτών της Covid-19.

Η μύτη των σκύλων διαθέτει 300 εκατομμύρια κυτταρικούς υποδοχείς για την όσφρηση, έναντι μόνο πέντε έως έξι εκατομμυρίων των ανθρώπων. Έτσι, οι σκύλοι μπορούν να μυρίσουν ανεπαίσθητες μυρωδιές, που οι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται καν. Γι' αυτό, άλλωστε, οι σκύλοι έχουν εδώ και δεκαετίες εκπαιδευθεί σε διάφορα καθήκοντα βοήθειας της αστυνομίας, του στρατού, της πυροσβεστικής, των γιατρών κ.ά., μυρίζοντας από ναρκωτικά και εκρηκτικά έως τον καρκίνο και την ελονοσία.

Στις περιπτώσεις των ασθενειών, οι επιστήμονες πιστεύουν -χωρίς να είναι πάντα σίγουροι- ότι οι σκύλοι μυρίζουν χαρακτηριστικές οργανικές πτητικές χημικές ουσίες (VOCs) που αναδίδει το άρρωστο ανθρώπινο σώμα. Προηγούμενες έρευνες με ιούς (όχι τον νέο κορονοϊό) έδειξαν ότι οι λοιμώξεις από ιούς μπορεί, επίσης, να προκαλούν διακριτές οσμές στο σώμα, τόσο ανεπαίσθητες που ο άνθρωπος σπάνια αντιλαμβάνεται, αλλά ο σκύλος μπορεί πολύ πιο εύκολα.

Research groups around the world are testing whether dogs can detect COVID-19 by smell. Credit: Fatemeh Bahrami/Anadolu Agency/Getty

Ήδη, σχεδόν από την αρχή της πανδημίας, ορισμένοι επιστήμονες άρχισαν να δοκιμάζουν τις ικανότητες των σκύλων σε σχέση με την Covid-19, εκπαιδεύοντας στα εργαστήρια τα ζώα να κάθονται κάτω ή να χτυπούν το πάτωμα κάθε φορά που μυρίζουν τον κορονοϊό SARS-CoV-2 σε δείγματα, συνήθως, από ιδρώτα ανθρώπων. Παρόμοιες δοκιμές έχουν γίνει ήδη σε αεροδρόμια των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Λιβάνου και της Φινλανδίας με σκύλους, οι οποίοι κλήθηκαν να μυρίσουν δείγματα ιδρώτα από επιβάτες και τα αποτελέσματα συγκρίθηκαν με εκείνα μοριακών τεστ που έκαναν οι ίδιοι άνθρωποι. Σύμφωνα με τους ερευνητές, υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις που οι σκύλοι ανίχνευσαν επιβάτες με κορονοϊό, ακόμη και ασυμπτωματικούς, πριν βγουν τα αποτελέσματα των τεστ.

Στην περίπτωση του αεροδρομίου του Λιβάνου, Γάλλοι και Λιβανέζοι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρα Ριάντ Σαρκίς του Πανεπιστημίου Σεν Ζοζέφ της Βηρυτού, έβαλαν δύο σκύλους να μυρίσουν 1.680 επιβάτες και βρέθηκαν 158 μολυσμένοι με κορονοϊό, όπως επιβεβαιώθηκε με τα μοριακά τεστ που ακολούθησαν. Τα ζώα ανίχνευσαν σωστά σε ποσοστό 100% όσους δεν είχαν κορονοϊό και σε ποσοστό 92% όσους είχαν τον ιό. Ήδη, σύμφωνα με τον Σαρκίς, τον έχουν πλησιάσει σχολεία, τράπεζες, φυλακές και πολυκαταστήματα για να χρησιμοποιήσουν τέτοιους εκπαιδευμένους στον κορονοϊό σκύλους.

Ιδίως οι φτωχότερες χώρες με λιγοστές εργαστηριακές υποδομές θα μπορούσαν να βοηθηθούν κατ' εξοχήν από τους σκύλους στον εντοπισμό των κρουσμάτων, σύμφωνα με την ιολόγο δρα Ισαμπέλα Έκερλε του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Γενεύης.

Η μοναδική έως τώρα δημοσιευμένη μικρή πιλοτική μελέτη πάνω στο θέμα (από την ομάδα του Φολκ στη Γερμανία), η οποία έγινε με τη συμμετοχή οκτώ σκύλων και μόνο 14 ανθρώπων -επτά ασθενών και επτά υγιών- έδειξε ότι τα ζώα μπόρεσαν να ανιχνεύσουν το 83% των θετικών στον ιό ανθρώπων και το 96% των αρνητικών.

Μία γαλλική ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής την κτηνίατρο Ντομινίκ Γκραντζεάν της Εθνικής Κτηνιατρικής Σχολής κοντά στο Παρίσι και με τη συμμετοχή του Λιβανέζου Σαρκίς, η οποία έκανε προδημοσίευση στο bioRxiv το καλοκαίρι, χρησιμοποίησε οκτώ εκπαιδευμένους σκύλους για να μυρίσει 198 δείγματα ιδρώτα, εκ των οποίων περίπου τα μισά από ασθενείς με Covid-19. Τα ζώα ανίχνευσαν τα θετικά στον ιό δείγματα σε ποσοστό 83% έως 100%, ενώ δεν δόθηκαν στοιχεία για το ποσοστό στα αρνητικά (χωρίς κορονοϊό) δείγματα. Δεν φαίνεται, πάντως, να τα πηγαίνουν όλοι οι σκύλοι το ίδιο καλά: Δύο σκύλοι βρήκαν 68 στα 68 θετικά δείγματα, ενώ ένας έχασε τα δέκα από τα 57.

Πηγές: Nature 587, 530-531 (2020) https://doi.org/10.1038/d41586-020-03149-9 - https://www.nature.com/articles/d41586-020-03149-9 - https://www.amna.gr/home/article/509047/-Oi-skuloi-fainetai-na-murizoun-me-megali-akribeia-tous-anthropous-me-koronoio

 

 

Για τον εγκέφαλο, η κοινωνική απομόνωση είναι ένα είδος πείνας. A hunger for social contact

Louis Welden Hawkins (1849–1910), Solitude (c 1890), oil on canvas, 57 x 26.5 cm, Private collection. Wikimedia Commons. Η επιθυμία για κοινωνικές επαφές έχει την ίδια νευροβιολογική βάση με την επιθυμία για τροφή. Since the coronavirus pandemic began in the spring, many people have only seen their close friends and loved ones during video calls, if at all. A new study from MIT finds that the longings we feel during this kind of social isolation share a neural basis with the food cravings we feel when hungry.

Εν μέσω του δεύτερου lockdown, οι περισσότεροι από εμάς έχουν αντιληφθεί τι εστί κοινωνική απομόνωση και μοναξιά. Πώς όμως αντιδρά ο εγκέφαλος σε αυτές τις καταστάσεις;

Νέα μελέτη του ΜΙΤ, ίσως η πρώτη που εξετάζει το θέμα, διαπιστώνει ότι η επιθυμία για κοινωνικές συναναστροφές έχει την ίδια νευροβιολογική βάση με την επιθυμία για φαγητό.

Οι ερευνητές αναφέρουν στην επιθεώρηση Nature ότι η περιοχή του εγκεφάλου που ενεργοποιείται όταν ένας πεινασμένος βλέπει ένα πιάτο μακαρόνια φωτίζεται και όταν βλέπουμε μια παρέα ανθρώπων να διασκεδάζει ενώ εμείς μένουμε απομονωμένοι.

«Οι άνθρωποι που αναγκάζονται να απομονωθούν λαχταρούν τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις με τον ίδιο τρόπο που ένας πεινασμένος άνθρωπος λαχταρά την τροφή» λέει η Ρεμπέκα Σαξ, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.

«Τα ευρήματά μας στηρίζουν την ιδέα ότι οι θετικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις είναι βασική ανθρώπινη ανάγκη, και ότι η οξεία μοναξιά είναι μια ανεπιθύμητη κατάσταση που κινητοποιεί τους ανθρώπους να αποκαταστήσουν αυτό που λείπει, όπως συμβαίνει και στην πείνα» εξηγεί η καθηγήτρια Γνωστικών Επιστημών στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης.

Πείραμα απομόνωσης

The researchers found that after one day of total isolation, the sight of people having fun together activates the same brain region that lights up when someone who hasn’t eaten all day sees a picture of a plate of cheesy pasta. Credit: Christine Daniloff/MIT

Τα δεδομένα της μελέτης συγκεντρώθηκαν τη διετία 2018-19, πολύ πριν εμφανιστεί ο κοροναϊός της πανδημίας. Η εργασία εντάσσεται σε ευρύτερη ερευνητική προσπάθεια που διερευνά το πώς το κοινωνικό στρες επηρεάζει την ανθρώπινη συμπεριφορά.

«Θέλαμε να δούμε αν μπορούσαμε να προκαλέσουμε πειραματικά ένα είδος κοινωνικού στρες. Είναι μια πιο δραστική παρέμβαση από ό,τι είχε επιχειρηθεί ως σήμερα» λέει η δρ Σαξ.

Οι εθελοντές της μελέτης, οι περισσότεροι φοιτητές του ΜΙΤ, κλήθηκαν να μείνουν για δέκα ώρες μέσα σε ένα δωμάτιο χωρίς παράθυρα. Δεν τους επιτρεπόταν να χρησιμοποιούν κινητό τηλέφωνο, μόνο να ειδοποιούν τους ερευνητές αν χρειάζονταν κάτι.

Όπως λέει η Σαξ, «έπρεπε να μας ενημερώνουν πότε θα πάνε στην τουαλέτα ώστε να βεβαιωθούμε πρώτα ότι ήταν άδεια. Τους αφήναμε φαγητό στην πόρτα και τους ενημερώναμε με SMS ότι βρισκόταν εκεί για να το πάρουν».

Στον τομογράφο

Στο τέλος της 10ωρης απομόνωσης, οι εθελοντές εξετάστηκαν με τη μέθοδο της λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI), η οποία παρακολουθεί την εγκεφαλική δραστηριότητα σε πραγματικό χρόνο. Οι συμμετέχοντες έπρεπε πρώτα να μάθουν να μπαίνουν μόνοι τους στον τομογράφο ώστε να μην απαιτείται η παρουσία γιατρού ή νοσοκόμας.

Πριν ή μετά το πείραμα απομόνωσης, σε διαφορετική όμως ημέρα, όλοι οι εθελοντές υπέμειναν επίσης δέκα ώρες συνεχούς νηστείας. Και σε αυτή την περίπτωση ακολουθούσε εξέταση στον μαγνητικό τομογράφο.

Την ώρα της εξέτασης, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να κοιτάξουν εικόνες φαγητών, εικόνες ανθρώπων σε κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, καθώς και ουδέτερες εικόνες όπως λουλούδια.

Η ανάλυση των δεδομένων αποκάλυψε ότι οι εικόνες φαγητών και οι εικόνες κοινωνικότητας προκαλούσαν παρόμοια ενεργοποίηση της μέλαινας ουσίας, μιας περιοχής του εγκεφάλου που έχει συνδεθεί με την επιθυμία για τροφή και ναρκωτικά.

Επιπλέον, ο βαθμός ενεργοποίησης βρέθηκε να σχετίζεται με την ένταση της επιθυμίας για τροφή ή κοινωνικότητα όπως την βαθμολογούσαν οι εθελοντές.

Σήματα στέρησης

Thomas Fearnley (1802–1842), A Terrace in Amalfi in Moonlight (1834), oil on paper on cardboard, 26 x 30 cm, Nasjonalgalleriet, Oslo, Norway. Wikimedia Commons. Social isolation — something many people are experiencing during the COVID-19 pandemic — leaves people’s brains craving other people, showing that social aspects of a pandemic shouldn’t be ignored.

Η ανάλυση έδειξε ακόμα ότι η αντίδραση κάθε εθελοντή στην απομόνωση ή την νηστεία εξαρτάται από τα προηγούμενα αισθήματά του: οι εθελοντές που ανέφεραν ότι έπασχαν από χρόνια απομόνωση αντιδρούσαν λιγότερο έντονα στις εικόνες κοινωνικών αλληλεπιδράσεων.

«Στους ανθρώπους που ανέφεραν ότι η ζωή τους ήταν γεμάτη από ικανοποιητικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, η παρέμβασή μας είχε μεγαλύτερη επίδραση» λέει η Σαξ.

Οι ερευνητές εξέτασαν επίσης τα μοτίβα ενεργοποίησης των νευρώνων σε άλλες περιοχές του εγκεφάλου, και διαπίστωσαν ότι η πείνα και η απομόνωση ενεργοποιούν με διαφορετικό τρόπο τον εγκεφαλικό φλοιό και το ραβδωτό σώμα. Το συμπέρασμα είναι ότι οι περιοχές αυτές εξειδικεύουν την επιθυμία για τροφή ή κοινωνικότητα, ενώ η μέλαινα ουσία παράγει ένα πιο γενικό σήμα.

Τα ευρήματα, λέει η ερευνητική ομάδα, ανοίγουν το δρόμο για να απαντηθεί μια ποικιλία ερωτημάτων, όπως το πώς η κοινωνική απομόνωση επηρεάζει τη συμπεριφορά και το κατά πόσο οι βιντεοκλήσεις μπορούν να απαλύνουν την αίσθηση κοινωνικής στέρησης.

Οι ερευνητές θα εξετάσουν επίσης το εάν οι εγκεφαλικές αντιδράσεις που καταγράφηκαν στο πείραμα προβλέπουν τις αντιδράσεις των ίδιων εθελοντών στη διάρκεια της καραντίνας.

Όπως φαίνεται, για ορισμένους νευροβιολόγους η πανδημία προσφέρει μια καλή ερευνητική ευκαιρία.

Πηγές: “Acute social isolation evokes midbrain craving responses similar to hunger” by Livia Tomova, Kimberly L. Wang, Todd Thompson, Gillian A. Matthews, Atsushi Takahashi, Kay M. Tye & Rebecca Saxe. Nature Neuroscience - https://neurosciencenews.com/hunger-social-isolation-17307 - https://www.in.gr/2020/11/24/b-science/episthmes/gia-ton-anthropino-egkefalo-koinoniki-apomonosi-einai-ena-eidos-peinas/

 

 

 

Δίας και Κρόνος «σμίγουν» για πρώτη φορά μετά τον Μεσαίωνα. Before 2020 ends, a great conjunction of Jupiter and Saturn

Το θεαματικό αυτό αστρονομικό φαινόμενο είναι η πρώτη φορά που θα είναι ορατό από γήινο νυχτερινό ουρανό μετά τον Μεσαίωνα. Jupiter and Saturn are getting closer, as they near their once-in-20-years conjunction on December 21, 2020. At their closest, they’ll be only 0.1 degrees apart. That’s just 1/5 of a full moon diameter. Start watching them now, and you’ll see them draw close together. Artist’s concept of Jupiter and Saturn in December of 2020, as viewed from a space-based perspective. Their conjunction will be December 21. See the moon in this drawing? It’ll be along our line of sight to the planets around December 16, 2020. Chart via Jay Ryan at ClassicalAstronomy.com.

Ανήμερα του χειμερινού ηλιοστασίου, στις 21 Δεκεμβρίου  οι μεγάλοι πλανήτες Δίας και Κρόνος θα πλησιάσουν τόσο πολύ ο ένας τον άλλο που θα μοιάζουν σαν είναι ένας διπλός πλανήτης. Το θεαματικό αυτό αστρονομικό φαινόμενο είναι η πρώτη φορά που θα είναι ορατό από τον γήινο νυχτερινό ουρανό μετά τον Μεσαίωνα.

Michael Zuber caught Jupiter and Saturn – the 2 bright “stars” (really planets) above the building in this photo – from Terlingua, Texas, on November 11, 2020. Jupiter is the brighest starlike object up every evening! In a dark sky, as you can see, they are near the starry band of the Milky Way. View at EarthSky Community Photos.

Οι προσεγγίσεις των δύο πλανητών -όπως φαίνονται από το δικό μας πλανήτη – είναι σχετικά αραιές, καθώς συμβαίνουν κάθε 20 περίπου χρόνια. Όμως η φετινή σύζευξη είναι ξεχωριστή, επειδή Δίας και Κρόνος θα έλθουν τόσο κοντά που θα μοιάζουν σαν ένας διπλός πλανήτης.

In December, just as Jupiter and Saturn are nearly at their closest, the young moon will sweep past them. From December 16-25, 2020, the 2 will be separated by less than a full-moon diameter, just as the moon is passing close. Don’t miss this glorious sight in the western sky after sunset! Jupiter is brighter, outshining Saturn by 12 times. Saturn is respectably bright, shining as brilliantly as a 1st-magnitude star. 

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του καθηγητή αστρονομίας Πάτρικ Χάρτιγκαν του Πανεπιστημίου Ράις του Τέξας, την τελευταία φορά που μπορούσαν οι άνθρωποι να δουν κάτι παρόμοιο, ήταν στις 4 Μαρτίου 1226.

Here’s a telescopic view of how Jupiter and Saturn will look in the evening sky December 21, 2020. On the evening of closest approach on December 21, 2020, they will look like a double planet, separated by only 1/5th the diameter of the full moon. For most telescope viewers, each planet and several of their largest moons will be visible in the same field of view that evening. Image via Rice University.

Οι δύο πλανήτες, προσεγγίζουν ο ένας τον άλλο στον ουρανό της Γης ήδη από φέτος το καλοκαίρι και στις 21 Δεκεμβρίου θα τους χωρίζει φαινομενικά μόνο το ένα πέμπτο της διαμέτρου της Σελήνης. Εκείνο το βράδυ, σύμφωνα με το ΑΠΕ τόσο οι δύο πλανήτες όσο και αρκετοί από τους μεγαλύτερους δορυφόρους τους θα είναι ορατοί ταυτόχρονα από τα τηλεσκόπια.

On December 21, the great conjunction of Jupiter and Saturn is going to take place. On this occasion, Jupiter and Saturn will be 0.1 degrees apart. The conjunction of Jupiter and Saturn is a rare event that takes place every 20 years on average. Although they will appear extremely close to each other in the night sky, they will still be millions of kilometers away in space.

Όσοι προτιμούν να περιμένουν, θα ξαναδούν το κοντινό ζευγάρι Δία και Κρόνου τον Μάρτιο του 2080, ενώ αυτό δεν θα ξανασυμβεί έως το 2400.

Πηγές: https://earthsky.org/astronomy-essentials/great-jupiter-saturn-conjunction-dec-21-2020 - https://www.amna.gr/home/article/508425/-Gia-proti-fora-apo-ton-Mesaiona-Dias-kai-Kronos-tha-plisiasoun-toso-polu

 

 

 

Ηρακλής: ένας γαλαξίας θαμμένος βαθιά μέσα στον Γαλαξία μας. Astronomers discover new 'fossil galaxy' buried deep within the Milky Way

Ο απολιθωμένος γαλαξίας, τον οποίο οι αστρονόμοι ονόμασαν Ηρακλή, συγκρούστηκε με τον Γαλαξία μας πριν από δέκα δισεκατομμύρια χρόνια, όταν ο Γαλαξίας μας βρισκόταν στην βρεφική ηλικία. An artist's impression of what the Milky Way might look like seen from above. The colored rings show the rough extent of the fossil galaxy known as Heracles. The yellow dot shows the position of the sun. Credit: Danny Horta-Darrington (Liverpool John Moores University), NASA/JPL-Caltech, and the SDSS

Oι αστρονόμοι που μελετούν τα δεδομένα από το Apache Point Observatory Galactic Evolution Experience (APOGEE) του προγράμματος Sloan Digital Sky Surveys, ανακάλυψαν έναν «απολιθωμένο γαλαξία» κρυμμένο στα βάθη του Γαλαξία μας.

Αυτό το εύρημα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, και μπορεί να ενισχύσει τις γνώσεις μας για τον τρόπο με τον οποίο ο Γαλαξίας μας απέκτησε την μορφή που βλέπουμε σήμερα.

Ο απολιθωμένος γαλαξίας, τον οποίο οι αστρονόμοι ονόμασαν Ηρακλή, συγκρούστηκε με τον Γαλαξία μας πριν από δέκα δισεκατομμύρια χρόνια, όταν ο Γαλαξίας μας βρισκόταν στην βρεφική ηλικία.

An all-sky image of the stars in the Milky Way as seen from Earth. The colored rings show the approximate extent of the stars that came from the fossil galaxy known as Heracles. The small objects to the lower right of the image are the Large and Small Magellanic Clouds, two small satellite galaxies of the Milky Way. Credit: Danny Horta-Darrington (Liverpool John Moores University), ESA/Gaia, and the SDSS

Τα απομεινάρια του Ηρακλή αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα τρίτο της σφαιρικής άλω του Γαλαξία μας. Αλλά αν τα άστρα και τα αέρια του Ηρακλή αποτελούν αυτό το μεγάλο ποσοστό στην γαλαξιακή άλω, γιατί δεν τον είχαμε παρατηρήσει μέχρι σήμερα; Η απάντηση βρίσκεται στη θέση που καταλαμβάνει βαθιά μέσα στο Γαλαξία μας.

Για να βρεθεί ένας απολιθωμένος γαλαξίας σαν αυτόν, έπρεπε να εξεταστούν η λεπτομερής χημική σύνθεση και οι κινήσεις δεκάδων χιλιάδων άστρων. Αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο να γίνει για άστρα στο κέντρο του Γαλαξία μας, διότι κρύβονται πίσω από τα αέρια της μεσοαστρικής σκόνης. Το APOGEE επιτρέπει τους αστρονόμους να «παρακάμψουν» αυτή τη σκόνη και να δουν βαθύτερα στην καρδιά του Γαλαξία μας.

Το καταφέρνει συλλέγοντας το υπέρυθρο φως των άστρων, αντί του ορατού φωτός που καλύπτεται από την σκόνη. Κατά τη διάρκεια δέκα ετών παρατήρησης κατέγραψαν τα φάσματα πάνω από μισό εκατομμύριο άστρα σε όλο τον Γαλαξία μας, συμπεριλαμβανομένου και του πυρήνα του που ήταν αδιαφανής στο ορατό φως.

Η μελέτη ενός τόσο μεγάλου αριθμού αριθμού άστρων για τον εντοπισμό ασυνήθιστων άστρων στην πυκνοκατοικημένη καρδιά του Γαλαξία, μοιάζει με το «ψάχνω βελόνα στ’ άχυρα».

Για να ξεχωρίσουν τα άστρα που ανήκουν στον γαλαξία Ηρακλή από τα άστρα του Γαλαξία μας, οι αστρονόμοι χρησιμοποίησαν τόσο τις χημικές συνθέσεις όσο και τις ταχύτητές τους, που μετρήθηκαν από το όργανο APOGEE.

Από τις δεκάδες χιλιάδες άστρα που εξετάστηκαν, μερικές εκατοντάδες είχαν εντελώς διαφορετικές χημικές συνθέσεις και ταχύτητες. Αυτά τα άστρα είναι τόσο διαφορετικά, και η μόνη εξήγηση γι’ αυτό είναι ότι προέρχονται από άλλον γαλαξία. Μελετώντας τα λεπτομερώς, μπορεί να εντοπιστεί η ακριβής θέση και το παρελθόν αυτού του απολιθωμένου γαλαξία.

Επειδή πολλοί γαλαξίες σχηματίζονται με την πάροδο του χρόνου μέσω συγχωνεύσεων με μικρότερους γαλαξίες, τα απομεινάρια παλαιότερων γαλαξιών εντοπίζονται συχνά στην εξωτερική άλω, ένα τεράστιο αλλά πολύ αραιό νέφος άστρων που περιβάλλει τον κύριο γαλαξία.

This movie shows a computer simulation of a galaxy like the Milky Way. The movie fast-forwards through simulated time from 13 billion years ago to today. The main galaxy grows as many small galaxies merge with it. Heracles resembles one of the smaller galaxies that merged with the Milky Way early in the process. Credit: Ted Mackereth based on the EAGLE simulations

Τα άστρα που ανήκαν στον γαλαξία Ηρακλή αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα τρίτο της μάζας ολόκληρης της άλω του Γαλαξία μας σήμερα – κάτι που σημαίνει ότι αυτή η πρόσφατα ανακαλυφθείσα αρχέγονη σύγκρουση πρέπει να ήταν ένα σημαντικό γεγονός στην ιστορία του. Κι αυτό υποδηλώνει ότι ο Γαλαξίας μας μπορεί να είναι μια σπάνια περίπτωση, καθώς οι περισσότεροι παρόμοιοι σπειροειδείς γαλαξίες είχαν πολύ πιο ήρεμες αρχέγονες ζωές.

Ως το κοσμικό μας σπίτι, ο Γαλαξίας μας είναι ήδη ξεχωριστός για μας, αλλά ο Ηρακλής, αυτός ο αρχαίος γαλαξίας που είναι θαμμένος μέσα του, τον καθιστά ακόμη πιο ξεχωριστό.

Πηγές: "Evidence from APOGEE for the Presence of a Major Building Block of the Halo Buried in the Inner Galaxy," Danny Horta et al., 2020 Nov. 20, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: arxiv.org/abs/2007.10374]. - https://phys.org/news/2020-11-astronomers-fossil-galaxy-deep-milky.html - https://physicsgg.me/2020/11/23/

 

 

 

Μεταφραστής γατών. MeowTalk: Alexa developer’s app to translate cat’s miaow

Pierre Bonnard (1867-1947), The Cats’ Lunch (c 1906), oil on canvas, 60 x 73 cm, Private collection. The Athenaeum. «Έξυπνη» εφαρμογή μεταφράζει τα νιαουρίσματα των γατών με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. An app that aims to translate your cat’s miaow has been developed by a former Amazon Alexa engineer.

Την επόμενη φορά που η γάτα σας θα νιαουρίσει και ξύνετε το κεφάλι σας για να καταλάβετε τι στο καλό θέλει, μπορείτε να έχετε μια απάντηση, χάρη στη νέα εφαρμογή Meow Talk, που -με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης- «μεταφράζει» τα νιάου σε ανθρώπινες φράσεις.

Η εφαρμογή είναι δημιούργημα ενός πρώην μηχανικού, του Χαβιέ Σάντσεθ, ο οποίος είχε αναπτύξει τη διάσημη ομιλούσα προσωπική ψηφιακή βοηθό Alexa της Amazon. Το Meow Talk καταγράφει τους ήχους που βγάζει η γάτα και μετά, με ειδικούς αλγόριθμους, προσπαθεί να βρει το νόημα τους.

MEOWTALK/AKVELON

Μέχρι στιγμής το λεξιλόγιο της εφαρμογής διαθέτει μόνο 13 φράσεις, όπως «Τάισε με», «Είμαι ερωτευμένη», «Έχω θυμώσει» και «Άσε μη ήσυχη». Η δυσκολία είναι ότι κάθε γάτα φαίνεται να νιαουρίζει με μοναδικό τρόπο, ανάλογα και με τον ιδιοκτήτη της, πράγμα που δυσκολεύει την ταυτοποίηση των νιαουρισμάτων.

Η «έξυπνη» εφαρμογή, αντί να βασίζεται σε μια ενιαία βάση δεδομένων με ήχους από γάτες, προσπαθεί να «μεταφράσει» εξατομικευμένα, με βάση το διαφορετικό «προφίλ» κάθε γάτας. Απώτερος στόχος είναι η δημιουργία ενός έξυπνου κολάρου με τεχνητή ανθρώπινη φωνή, το οποίο θα μεταφράζει αμέσως τα νιαουρίσματα.

BBC reporter Cristina Criddle tested the app on her cat Buffy. MEOWTALK/AKVELON

Ο Σάντσεθ δήλωσε στο BBC ότι «κάτι τέτοιο είναι ιδιαίτερα σημαντικό τώρα, με όλη αυτή την κοινωνική αποστασιοποίηση που συμβαίνει, καθώς οι άνθρωποι αναγκάζονται να περιοριστούν στο σπίτι τους με το κατοικίδιο τους. Η νέα τεχνολογία θα τους επιτρέψει να επικοινωνούν με τη γάτα τους ή τουλάχιστον να καταλαβαίνουν την πρόθεση της και να δημιουργούν έτσι μια πολύ σημαντική σχέση».

Η εφαρμογή, η οποία είναι ήδη διαθέσιμη δωρεάν στα ηλεκτρονικά καταστήματα Google Play Store και Apple App Store, βρίσκεται ακόμη στο αρχικό στάδιο της ανάπτυξης της. Όπως αναμενόταν, έχει κιόλας δεχτεί αρκετά αρνητικά σχόλια από χρήστες που παραπονιούνται για τα «μεταφραστικά» λάθη της. Ενδεικτικά, ένας χρήστης ανέφερε ότι η γάτα του γρύλιζε μάλλον απειλητικά, αλλά η εφαρμογή μετέφραζε συνεχώς ότι εκείνη τον…αγαπούσε.

Γενικά, πάντως, η εφαρμογή έχει την πολύ ικανοποιητική βαθμολογία 4,3 από τους χρήστες στο Google Play Store. Όπως ανέφερε ένας άλλος χρήστης, «αν δεν την πάρεις πολύ στα σοβαρά, έχει πραγματικά μεγάλη πλάκα». Και στην εποχή της πανδημίας, λίγη πλάκα δεν βλάπτει…

Πηγές: https://www.bbc.com/news/technology-54991693 - https://www.amna.gr/home/article/507116/Exupni-efarmogi-metafrazei-ta-niaourismata-ton-gaton-me-ti-boitheia-tis-technitis-noimosunis

 

 

Η προέλευση του μυστηριώδους μπλε δακτυλιοειδούς νεφελώματος. 16-Year-Old Cosmic Mystery Solved, Revealing Stellar Missing Link

To Μπλε Δακτυλιοειδές Νεφέλωμα που προβλημάτιζε τους αστρονόμους επί 16 χρόνια, φαίνεται να είναι το νεότερο γνωστό παράδειγμα δυο άστρων που συγχωνεύθηκαν σε ένα. To νεφέλωμα συνίσταται από δυο διαστελλόμενους κώνους αερίων που εκτοξεύθηκαν στο διάστημα από μια συγχώνευση άστρων. Καθώς το αέριο ψύχεται σχηματίζονται μόρια υδρογόνου τα οποία συγκρούονται με σωματίδια του μεσοαστρικού χώρου, προκαλώντας την εκπομπή υπεριώδους ακτινοβολίας (επειδή είναι αόρατη στα ανθρώπινα μάτια, στην φωτογραφία φαίνεται ‘χρωματισμένη’ εκ των υστέρων με μπλε χρώμα). The Blue Ring Nebula consists of two expanding cones of gas ejected into space by a stellar merger. As the gas cools, it forms hydrogen molecules that collide with particles in interstellar space, causing them to radiate far-ultraviolet light. Invisible to the human eye, it is shown here as blue. Credit: NASA/JPL-Caltech/M. Seibert (Carnegie Institution for Science)/K. Hoadley (Caltech)/GALEX Team

Το 2004 οι επιστήμονες του διαστημικού τηλεσκοπίου υπεριώδους ακτινοβολίας Galaxy Evolution Explorer (GALEX) της NASA, εντόπισαν ένα αντικείμενο πολύ διαφορετικό σε σχέση με όσα είχαν δει μέχρι τότε στον Γαλαξία μας: μια μεγάλη αμυδρή σφαιρική κατανομή αερίου με ένα άστρο στο κέντρο της. Στις φωτογραφίες του GALEX η σφαιρική κατανομή φαίνεται μπλε – αν και στην πραγματικότητα το φως που εκπέμπεται είναι υπεριώδες και δεν ανήκει στην ορατή ακτινοβολία. Οι παρατηρήσεις που επακολούθησαν αποκάλυψαν μια πυκνότερη δακτυλιοειδή δομή μέσα σ’ αυτή. Και έτσι προέκυψε το όνομα δακτυλιοειδές μπλε νεφέλωμα. Τα επόμενα δεκαέξι χρόνια το εν λόγω νεφέλωμα μελετήθηκε και από άλλα επίγεια τηλεσκόπια, αλλά το αστρονομικό αυτό φαινόμενο αντί να ξεδιαλύνεται φαινόταν όλο και πιο μυστηριώδες.

Μια πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature με τίτλο “A blue ring nebula from a stellar merger several thousand years ago” υποστηρίζει πως ο σχηματισμός του νεφελώματος οφείλεται στην σύγκρουση δυο άστρων και την συγχώνευσή τους σε ένα.

The Blue Ring Nebula consists of two hollow, cone-shaped clouds of debris moving in opposite directions away from the central star. The base of one cone is traveling almost directly toward Earth. As a result, astronomers looking at the nebula see two circles that partially overlap. Credit: Mark Seibert

Το δακτυλιοειδές μπλε νεφέλωμα είναι το στιγμιότυπο του συστήματος των δυο άστρων μερικές χιλιάδες χρόνια μετά την σύγκρουσή τους, καθώς οι ενδείξεις της συγχώνευσης παραμένουν ακόμα άφθονες. Πρόκειται για το πρώτο γνωστό παράδειγμα συγχώνευσης δυο άστρων σ’ αυτό το στάδιο.

Το μέγεθος του νεφελώματος αυτού είναι παρόμοιο με το υπόλειμμα έκρηξης σουπερνόβα (το οποίο σχηματίζεται όταν ένα τεράστιο άστρο εξαντλεί τα καύσιμά του, καταρρέει βαρυτικά και εκρύγνυται) ή με ένα πλανητικό νεφέλωμα. Αλλά το μπλε νεφέλωμα διαθέτει ένα «ζωντανό» άστρο στο κέντρο του. Επιπλέον, τα υπολείμματα του σουπερνόβα και τα πλανητικά νεφελώματα εκπέμπουν πολλά μήκη κύματος πέρα του εύρους της υπεριώδους ακτινοβολίας, κάτι που το μπλε νεφέλωμα δεν κάνει.

The Blue Ring Nebula consists of two expanding cones of debris. The base of one cone is moving toward Earth. Both bases are outlined in magenta, revealing shockwaves created as the debris races through space. Blue represents material behind the shockwave and is visible only where the cones overlap. Credit: NASA/JPL-Caltech/R. Hurt

Τελικά το νεφέλωμα ήταν το αποτέλεσμα μιας αστρικής συγχώνευσης δυο άστρων, το ένα παρόμοιο με τον ήλιο μας και το άλλο με μάζα δέκα φορές μικρότερη. Το μεγαλύτερο άστρο πλησιάζοντας προς το τέλος της ζωής του άρχισε να διαστέλλεται και να προσεγγίζει τον σύντροφό του. Το μικρότερο άστρο ακολουθώντας μια σπειροειδή τροχιά συγκρούστηκε με το μεγαλύτερο. Το αποτέλεσμα της σύγκρουσης ήταν το νεφέλωμα που βλέπουμε: ένα κεντρικό άστρο με δύο  κώνους υπολειμμάτων που εκτείνονται προς αντίθετες κατευθύνσεις. Η βάση του ενός κώνου κινείται προς την Γη. Γι’ αυτό οι αστρονόμοι παρατηρώντας το νεφέλωμα βλέπουν δυο δακτυλίους που επικαλύπτονται.

Καθώς το αέριο των κωνικών υπολειμμάτων ψύχεται σχηματίζονται μόρια υδρογόνου τα οποία συγκρούονται με σωματίδια του μεσοαστρικού χώρου. Οι συγκρούσεις διεγείρουν τα μόρια του υδρογόνου, η αποδιέγερση των οποίων προκαλεί την εκπομπή υπεριώδους ακτινοβολίας.

Οι αστρικές συγχωνεύσεις μπορεί να συμβαίνουν στον Γαλαξία μας με συχνότητα μια φορά στα δέκα χρόνια. Αυτό σημαίνει πως είναι πιθανό ένας μεγάλος αριθμός των παρατηρούμενων άστρων του Γαλαξία μας να ήταν κάποτε δυαδικά συστήματα άστρων. Το Μπλε Δακτυλιοειδές Νεφέλωμα ανοίγει τον δρόμο αναγνώρισης παρόμοιων περιπτώσεων.

Πηγές: https://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?feature=7788 - https://physicsgg.me/2020/11/19/

 

 

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, «Ο ήλιος του απογεύματος». C. P. Cavafy, “The Afternoon Sun”

Louise Upton Brumback (1867-1929), Afternoon Sun (1928), oil on canvas, 45.7 x 55.2 cm, Private collection. Wikimedia Commons.

Την κάμαρην αυτή, πόσο καλά την ξέρω.

Τώρα νοικιάζονται κι αυτή κ’ η πλαγινή

για εμπορικά γραφεία. Όλο το σπίτι έγινε

γραφεία μεσιτών, κ’ εμπόρων, κ’ Εταιρείες.

 

A η κάμαρη αυτή, τι γνώριμη που είναι.

 

Κοντά στην πόρτα εδώ ήταν ο καναπές,

κ’ εμπρός του ένα τουρκικό χαλί·

σιμά το ράφι με δυο βάζα κίτρινα.

Δεξιά· όχι, αντικρύ, ένα ντολάπι με καθρέπτη.

Στη μέση το τραπέζι όπου έγραφε·

κ’ η τρεις μεγάλες ψάθινες καρέγλες.

Πλάι στο παράθυρο ήταν το κρεββάτι

που αγαπηθήκαμε τόσες φορές.

 

Θα βρίσκονται ακόμη τα καϋμένα πουθενά.

 

Πλάι στο παράθυρο ήταν το κρεββάτι·

ο ήλιος του απογεύματος τώφθανε ώς τα μισά.

 

...Aπόγευμα η ώρα τέσσερες, είχαμε χωρισθεί

για μια εβδομάδα μόνο ... Aλλοίμονον,

η εβδομάς εκείνη έγινε παντοτινή.

Pierre Bonnard (1867-1947), Man and Woman in an Interior (1898), oil on board, 51.5 x 62 cm, Private collection. The Athenaeum.

(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)

“The Afternoon Sun”

Pierre Bonnard (1867-1947), Woman Dozing on a Bed (‘Indolence’) (1899), oil on canvas, 96 x 105 cm, Musée d’Orsay, Paris. The Athenaeum.

This room, how well I know it.

Now they’re renting it, and the one next to it,

as offices. The whole house has become

an office building for agents, businessmen, companies.

 

This room, how familiar it is.

 

The couch was here, near the door,

a Turkish carpet in front of it.

Close by, the shelf with two yellow vases.

On the right—no, opposite—a wardrobe with a mirror.

In the middle the table where he wrote,

and the three big wicker chairs.

Beside the window the bed

where we made love so many times.

 

They must still be around somewhere, those old things.

 

Beside the window the bed;

the afternoon sun used to touch half of it.

 

. . . One afternoon at four o’clock we separated

for a week only. . . And then—

that week became forever.

Pierre Bonnard (1867-1947), Man and Woman (c 1900), oil on canvas, 115 x 72.5 cm, Musée d’Orsay, Paris. The Athenaeum.

C. P. Cavafy, "The City" from C.P. Cavafy: Collected Poems. Translated by Edmund Keeley and Philip Sherrard. Translation Copyright © 1975, 1992 by Edmund Keeley and Philip Sherrard. Reproduced with permission of Princeton University Press.