Αινιγματικές ακτίνες γ στο κέντρο του γαλαξία Ανδρομέδα. NASA's Fermi Finds Possible Dark Matter Ties in Andromeda Galaxy

Μπορεί να οφείλονται στην σκοτεινή ύλη. H ακτινοβολία γ (φαίνεται με το χρώμα κίτρινο-λευκό) από την καρδιά του γαλαξία Ανδρομέδα (ή M31). The gamma-ray excess (shown in yellow-white) at the heart of M31 hints at unexpected goings-on in the galaxy's central region. Scientists think the signal could be produced by a variety of processes, including a population of pulsars or even dark matter. Credits: NASA/DOE/Fermi LAT Collaboration and Bill Schoening, Vanessa Harvey/REU program/NOAO/AURA/NSF

To διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων γ Fermi της NASA ανακάλυψε ένα σήμα στο κέντρο του γειτονικού μας γαλαξία Ανδρομέδα ή Μ31, πίσω από το οποίο θα μπορούσε να κρύβεται η μυστηριώδης σκοτεινή ύλη.

The signal detected by NASA’s Fermi Gamma-ray Space Telescope is similar to gamma-rays observed at the center of the Milky Way (pictured), and could be coming from several sources that have yet to be determined.

Το σήμα των ακτίνων γ από την καρδιά του γαλαξία Μ31 είναι παρόμοιο με αυτό που ανίχνευσε το τηλεσκόπιο Fermi στο κέντρο του δικού μας γαλαξία.

Οι ακτίνες γ είναι φωτόνια με την μεγαλύτερη δυνατή ενέργεια που παράγονται από τα πιο ενεργητικά φαινόμενα του σύμπαντος. Είναι πολύ συχνές στον γαλαξία μας εξαιτίας των συγκρούσεων των κοσμικών ακτίνων – σωματίδια που κινούνται με ταχύτητες κοντά στην ταχύτητα του φωτός – με τα μεσοαστρικά αέρια και το φως των άστρων.

Παραδόξως, τα τελευταία δεδομένα του Fermi δείχνουν ότι οι ακτίνες γ στον γαλαξία Ανδρομέδα περιορίζονται μόνο στο κέντρο, του αντί να κατανέμονται σε ολόκληρο τον γαλαξία.

Για να εξηγήσουν οι επιστήμονες αυτή την ασυνήθιστη κατανομή προτείνουν ότι η εκπομπή μπορεί να προέρχεται από διάφορες απροσδιόριστες πηγές. Μια από αυτές θα μπορούσε να είναι η σκοτεινή ύλη, ένα άγνωστο μέχρι σήμερα συστατικό του σύμπαντός μας, πενταπλάσιο σε ποσότητα από το σύνολο της γνωστής μας ύλης.

Σύμφωνα με τους αστροφυσικούς, η σκοτεινή ύλη αναμένεται να συσσωρεύεται στις εσώτερες περιοχές του γαλαξία μας και άλλων γαλαξιών, κι αυτός είναι ο λόγος ανίχνευσης ενός τέτοιου συμπαγούς σήματος από το γαλαξιακό κέντρο της Ανδρομέδας.

NASA's Fermi Gamma-ray Space Telescope has found a signal at the center of the neighboring Andromeda galaxy that could indicate the presence of the mysterious stuff known as dark matter. The gamma-ray signal is similar to one seen by Fermi at the center of our own Milky Way galaxy. Gamma rays are the highest-energy form of light, produced by the universe's most energetic phenomena. They're common in galaxies like the Milky Way because cosmic rays, particles moving near the speed of light, produce gamma rays when they interact with interstellar gas clouds and starlight. Surprisingly, the latest Fermi data shows the gamma rays in Andromeda, also known as M31, are confined to the galaxy's center instead of spread throughout. To explain this unusual distribution, scientists are proposing that the emission may come from several undetermined sources. One of them could be dark matter, an unknown substance that makes up most of the universe. NASA's Fermi telescope has detected a gamma-ray excess at the center of the Andromeda galaxy that's similar to a signature Fermi previously detected at the center of our own Milky Way. Watch to learn more. Credit: NASA's Goddard Space Flight Center/Scott Wiessinger

Άλλη πιθανή ερμηνεία γι αυτή την εκπομπή ακτίνων γ θα ήταν μια μεγάλη συγκέντρωση πάλσαρ στο κέντρο του γαλαξία Ανδρομέδα. Μερικά πάλσαρ εκπέμπουν το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειάς τους σε ακτίνες γ. Δεδομένου ότι γαλαξίας Ανδρομέδα βρίσκεται 2,5 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά, είναι δύσκολο να εντοπίσουμε μεμονωμένα πάλσαρ. Για να διαπιστωθεί ότι οι ακτίνες γ προέρχονται από τέτοια αντικείμενα, οι αστρονόμοι μπορούν να εφαρμόσουν αυτά που γνωρίζουν από τις παρατηρήσεις των πάλσαρ του γαλαξία μας στις νέες παρατηρήσεις ακτινοβολίας από την Ανδρομέδα.

Πηγές: www.nasa.gov - physicsgg

Το πιο λαμπρό πάλσαρ στο Σύμπαν! The brightest, furthest pulsar in the Universe

Εντοπίστηκε άστρο νετρονίου που είναι χίλιες φορές πιο φωτεινό από ότι θεωρείτο δυνατό για αυτά τα άστρα. Η ESA έδωσε στην δημοσιότητα μια εικόνα του γαλαξία που βρίσκεται το υπέρλαμπρο πάλσαρ το οποίο υποδεικνύεται γραφιστικά. The record-breaking pulsar, identified as NGC 5907 X-1, is in the spiral galaxy NGC 5907, which is also known as the Knife Edge Galaxy or Splinter Galaxy. The image comprises X-ray emission data (blue/white) from ESA's XMM-Newton space telescope and NASA's Chandra X-ray observatory, and optical data from the Sloan Digital Sky Survey (galaxy and foreground stars). The inset shows the X-ray pulsation of the spinning neutron star, which has a period of 1.13 s, as determined by XMM-Newton's European Photon Imaging Camera. Credit: ESA/XMM-Newton; NASA/Chandra and SDSS

Το διαστημικό τηλεσκόπιο XMM-Newton του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος εντόπισε έναν περιστρεφόμενο αστέρα νετρονίων (κοσμικά σώματα που είναι γνωστά και ως «πάλσαρ») που είναι χίλιες φορές πιο φωτεινός από ό,τι έως τώρα θεωρείτο δυνατό για τέτοιο άστρο. Το πάλσαρ αυτό βρίσκεται σε ένα γαλαξία (τον NGC 5907) σε απόσταση περίπου 50 εκατομμυρίων ετών φωτός και είναι επίσης το πιο μακρινό που έχει εντοπισθεί μέχρι σήμερα στο Σύμπαν.

Η ανακάλυψη

The jets that spring from pulsars and create their powerful pulses aren’t just theoretical; they’ve been observed. This deep image from NASA’s Chandra X-ray Observatory shows the Vela pulsar, about 1,000 light years from Earth, with a fast-moving jet of particles produced by the pulsar visible on the right. This pulsar makes about 11 rotations every second. As the pulsar spins, it spews out a jet of charged particles that race out along the pulsar’s rotation axis at about 70% of the speed of light. It’s when pulsar jets are aligned toward Earth that we see the powerful pulses of a pulsar. Image via Chandra

Τα πάλσαρ είναι απομεινάρια γιγάντιων άστρων, που καταστράφηκαν με μια έκρηξη τύπου «σούπερ-νόβα» και μετατράπηκαν σε πολύ μικρά, αλλά πολύ πυκνά άστρα νετρονίων. Διαθέτουν ισχυρά μαγνητικά πεδία, περιστρέφονται ταχύτατα σαν σβούρες και, σαν φάροι, εκπέμπουν στο σύμπαν δύο συμμετρικές ακτίνες ισχυρής ακτινοβολίας.

Οι ακτίνες Χ από το εν λόγω πάλσαρ, που ανιχνεύθηκαν από το XMM-Newton, είναι δέκα φορές ισχυρότερες από τον προηγούμενο κάτοχο του ρεκόρ. Σε ένα μόνο δευτερόλεπτο, το πάλσαρ εκπέμπει την ίδια ποσότητα ενέργειας που ο Ήλιος μας απελευθερώνει σε 3.5 χρόνια.

Το σήμα του πάλσαρ εντοπίσθηκε επίσης στο αρχείο παρατηρήσεων του τηλεσκοπίου NuSTAR της NASA. Οι διαχρονικές παρατηρήσεις αποκαλύπτουν ότι ο ρυθμός περιστροφής του άστρου έχει αλλάξει με το πέρασμα του χρόνου και έχει γίνει πιο γρήγορος. Το άστρο κάνει πλέον μια πλήρη περιστροφή σε 1.13 δευτερόλεπτα έναντι 1.43 δευτερολέπτων το 2003.

Την ανακάλυψη έκαναν ερευνητές από την Ιταλία, τη Γερμανία, τη Βρετανία και την Ολλανδία, με επικεφαλής τον Τζιαν-Λούκα Ίσραελ του Αστρονομικού Παρατηρηρίου της Ρώμης και έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Science».

Πηγές: Gian Luca Israel et al. An accreting pulsar with extreme properties drives an ultraluminous x-ray source in NGC 5907, Science (2017). DOI: 10.1126/science.aai8635, www.esa.int, http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=863635

Ένας ανιχνευτής βαρυτικών κυμάτων στην Ιταλία. European gravitational wave detector falters

Virgo stretches its 3-kilometer arms across the Tuscan plain near Pisa, Italy. Credit: Virgo Collaboration/N. Baldocchi

Με τα επίσημα εγκαίνια της εγκατάστασης, που πραγματοποιήθηκαν προχθές, ξεκίνησε τουλάχιστον τυπικά η νέα φάση λειτουργίας του ανιχνευτή βαρυτικών κυμάτων Advanced Virgo στην Ιταλία.

Εγκατεστημένη κοντά στην Πίζα, η πειραματική διάταξη έρχεται να προστεθεί στους δύο ανάλογους ανιχνευτές που υπάρχουν στις ΗΠΑ, στη Λουιζιάνα και την Ουάσιγκτον, και επομένως να βοηθήσει τους επιστήμονες να αξιοποιήσουν τα βαρυτικά κύματα για να ρίξουν φως σε συμπαντικά φαινόμενα όπως οι εκρήξεις υπερκαινοφανών ή οι συγκρούσεις μελανών οπών.

Οι δύο ανιχνευτές στις ΗΠΑ, οι οποίοι συμμετέχουν στο πείραμα Advanced LIGO, έγραψαν ιστορία τον Σεπτέμβριο του 2015, επαληθεύοντας πειραματικά την ύπαρξη των βαρυτικών κυμάτων, 100 χρόνια αφότου ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είχε υποστηρίξει πως η κίνηση των υλικών σωμάτων μέσα στο χωροχρονικό συνεχές προκαλεί παραμορφώσεις (κύματα), τα οποία διαδίδονται με την ταχύτητα του φωτός.

Πέρα από τη σημασία που έχει η επιβεβαίωση του Αϊνστάιν, η ανίχνευση των βαρυτικών κυμάτων άνοιξε τον δρόμο για έναν εντελώς καινούριο τρόπο μελέτης του σύμπαντος. Κι αυτό γιατί δίνει τη δυνατότητα στους επιστήμονες να μελετήσουν διάφορα κοσμικά φαινόμενα αναλύοντας και τα βαρυτικά κύματα που αυτά εκπέμπουν.

Σε αυτό το πλαίσιο, το Advanced Virgo θα αυξήσει την αξιοπιστία των ανιχνεύσεων των πειραματικών διατάξεων του Advanced LIGO. Έτσι, αν ένα σήμα καταγραφεί στον ανιχνευτή στην Ιταλία, παράλληλα με τα δύο «τηλεσκόπια» στις ΗΠΑ, οι επιστήμονες θα είναι ακόμη πιο βέβαιοι πως πρόκειται όντως για βαρυτικό κύμα, και όχι για κάποιο πειραματικό σφάλμα.

Με αυτό τον τρόπο, θα βελτιωθεί επίσης η δυνατότητα καταγραφής αδύναμων σημάτων, που προέρχονται από μακρινές πηγές. Μιλώντας στο περιοδικό Nature, o θεωρητικός φυσικός Δρ Σατιαπρακάς, από το πολιτειακό πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, εκτιμά πως οι ανιχνεύσεις θα αυξηθούν κατά 12%.

Παράλληλα, η διάταξη στην Ιταλία θα βοηθήσει στον καλύτερο εντοπισμό των πηγών των βαρυτικών κυμάτων, προσδιορίζοντας με τουλάχιστον 5 φορές μεγαλύτερη ακρίβεια την περιοχή στην οποία αυτές βρίσκονται. Έτσι, οι αστρονόμοι θα γνωρίζουν με μεγαλύτερη ακρίβεια πού θα πρέπει να αναζητήσουν την ακτινοβολία που πιθανώς εξέπεμψε το ίδιο φαινόμενο που προκάλεσε τις βαρυτικές διαταραχές, για να το μελετήσουν διεξοδικότερα.

Η πρώτη φάση λειτουργίας του Virgo ξεκίνησε το 2007, αρχικά ως γαλλοϊταλικό πρότζεκτ, στο οποίο στη συνέχεια προστέθηκαν η Ολλανδία, η Ουγγαρία και η Πολωνία. Τον Σεπτέμβριο του 2015, όταν οι δύο διατάξεις του Advanced LIGO ανίχνευσαν για πρώτη φορά ένα βαρυτικό κύμα, η διάταξη ήταν εκτός λειτουργίας, καθώς αναβαθμιζόταν.

Glass fibers used to suspend 40-kilogram mirrors have shattered. Credit: Virgo Collaboration

Το «τηλεσκόπιο» λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο όπως οι δύο ανιχνευτές στις ΗΠΑ, δηλαδή αποτελείται από δύο σήραγγες οι οποίες είναι κάθετες μεταξύ τους. Στην κοινή τους βάση, μία συσκευή διαιρεί μία δέσμη λέιζερ, στέλλοντας από μία σε κάθε σήραγγα.

Κάθε δέσμη θα διατρέχει τη σήραγγα, θα ανακλάται στο άκρο από ένα κάτοπτρο, και θα επιστρέφει. Αν οι δέσμες ταξιδέψουν ίσες αποστάσεις, τότε θα γυρίσουν ταυτόχρονα πίσω στη βάση. Αν όμως περάσει από τη διάταξη κάποιο βαρυτικό κύμα, τότε αυτό θα αλλοιώσει τις αποστάσεις που διανύουν οι δέσμες – μία αλλαγή που μπορούν να ανιχνεύσουν οι επιστήμονες.

Τη στιγμή όμως που στα δύο τηλεσκόπια στις ΗΠΑ οι σήραγγες έχουν μήκος 4 χιλιόμετρα, στο Advanced LIGO είναι μικρότερες, αγγίζοντας τα 3 χιλιόμετρα. Έτσι, εκτιμάται πως θα έχει 50% μικρότερη ευαισθησία.

Μάλιστα, ένα κατασκευαστικό πρόβλημα κατά την αναβάθμιση θα περιορίσει σε πρώτη φάση ακόμη περισσότερο την ευαισθησία του «τηλεσκοπίου». Έτσι, μέχρι να διορθωθεί, θα έχει περίπου 75% μικρότερη ευαισθησία από τα δύο αμερικανικά «τηλεσκόπια».

Πηγές: naftemporiki.gr – www.sciencemag.org

Τα ρομπότ πρέπει να φορολογούνται, υποστηρίζει ο Μπιλ Γκέιτς. The robot that takes your job should pay taxes, says Bill Gates

Humanoid robots being tested at France’s Laboratory for Analysis and Architecture of Systems. AFP

Σε αντίθεση με ότι θα περίμενε κανείς από τον άνθρωπο που πλούτισε από την τεχνολογία, ο Μπιλ Γκέιτς υποστήριξε σε συνέντευξή του στο περιοδικό Quartz ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να φορολογήσουν τη χρήση ρομπότ. Το επιχείρημά του; Έτσι, θα συνεχίσει να χρηματοδοτείται η απασχόληση ανθρώπων στην εξυπηρέτηση των γηραιότερων, των ασθενών ή στην εκπαίδευση, όπως συνέβαινε από το φόρο εισοδήματος και τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζόμενων που ανέλαβαν τις δουλειές τους τα ρομπότ.

Η δήλωση αυτή του ανθρώπου που ίδρυσε τη Microsoft έρχεται λίγες μόλις ημέρες αφότου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέρριψε την ιδέα της επιβολής φόρου στις επιχειρήσεις που αντικαθιστούν το ανθρώπινο δυναμικό τους με ρομπότ, με το επιχείρημα ότι έτσι καταστέλλεται η καινοτομία.

Hitachi Emiew3 humanoid robot.

Εντούτοις, ο Μπιλ Γκέιτς επιμένει ότι πρέπει να επιβληθεί το λεγόμενο robot tax, ακόμα κι αν κάτι τέτοιο προσωρινά θα επιβράδυνε την υιοθέτηση τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης και ρομποτικής. Κι αυτό, καθώς έτσι θα βρεθούν οι πόροι ώστε να χρηματοδοτηθούν άλλοι τομείς απασχόλησης και η εκπαίδευση των ανθρώπων που έχασαν τη δουλειά τους, λόγω αυτοματισμού.

© McKinsey&Company

Την ίδια στιγμή που προωθείται ο αυτοματισμός και χάνονται θέσεις εργασίας, πρέπει να αναπτυχθούν υπηρεσίες για το καλό των ανθρώπων, και ιδιαίτερα των φτωχότερων και πιο αδύναμων, υποστήριξε ο Γκέιτς -τους γηραιότερους, τα παιδιά με ιδιαίτερες ανάγκες, τα σχολεία, εκεί όπου υπάρχουν λιγότεροι για να τους υποστηρίξουν και απαιτείται ένα ιδιαίτερο ανθρώπινο γνώρισμα, η ενσυναίσθηση. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι η αντικατάσταση ανθρώπων από ρομπότ, μηδενίζει το εισόδημα από το φόρο που κατέβαλλε αυτός ο εργαζόμενος, φόρος από τον οποίο χρηματοδοτούνται σήμερα οι προαναφερόμενες υπηρεσίες.

Πώς ακριβώς θα μπορούσε να υλοποιηθεί κάτι τέτοιο είναι μια συζήτηση που πρέπει να ξεκινήσει, είπε ο Γκέιτς, ίσως από μέρος των κερδών που προκύπτουν από τον αυτοματισμό. «Δεν νομίζω ότι οι επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν ρομπότ θα ενοχληθούν από κάτι τέτοιο. Είναι ΟΚ», συμπλήρωσε.

In an interview with Quartz editor-in-chief Kevin Delaney, Bill Gates explains why robots that take jobs away from people shouldn't get a free pass when it comes to income tax.

Εξάλλου, η κοινωνία δεν θα πρέπει να φοβάται την καινοτομία, θα πρέπει να ενθουσιάζεται από αυτήν και γι'αυτό θα ήταν καλύτερα να γνωρίζει ότι υπάρχει ένα ξεκάθαρο πλάνο για το τι θα συμβεί στους ανθρώπους που χάνουν τη δουλειά τους από την έλευση των ρομπότ. Οι επιχειρήσεις δεν θα αναλάμβαναν αυτή την πρωτοβουλία, οι κυβερνήσεις όμως θα έπρεπε, συμπλήρωσε ο Μπιλ Γκέιτς.

Πηγές: Quartz - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=863292

Τα φύκη που ήρθαν από το Διάστημα. Primitive plants survive almost two years in outer space

Τα φύκη και άλλοι οργανισμοί από τη Γη τοποθετήθηκαν σε δίσκους έξω από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και έμειναν εκτεθειμένα στο εκεί περιβάλλον επί 16 μήνες. In a long-term experiment on the International Space Station, researchers studied how the extreme conditions in space affect algae. These research findings could benefit industrial applications and perhaps a mission to Mars. The many different organisms from all participating partners were all mounted in such trays and then exposed to space on the outside of the ISS for one and a half years. Credit: © ESA/ROSCOSMOS

Πριν από περίπου δύο χρόνια φύκη από τον παγωμένο Αρκτικό κύκλο ξεκίνησαν μαζί με μερικούς ακόμη πρωτόγονους γήινους οργανισμούς για ένα παράξενο ταξίδι. Εστάλησαν στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) και «κρεμάστηκαν» με ειδικά πάνελ σε ένα εξωτερικό τμήμα του, εκτεθειμένα στις συνθήκες που επικρατούν στο Διάστημα, έξω από την τροχιά της Γης. Οι διαστημικοί ταξιδιώτες επέστρεψαν πρόσφατα στη βάση τους σώοι και αβλαβείς και φαίνονται να χαίρουν άκρας υγείας, προς μεγάλη έκπληξη αλλά και χαρά των επιστημόνων που διοργάνωσαν την αποστολή. Όπως ανακοινώθηκε, τα φύκη όχι μόνο επέζησαν στο σκληρό διαστημικό περιβάλλον αλλά, σύμφωνα με τα μέχρι τώρα αποτελέσματα, φαίνονται να συνεχίζουν φυσιολογικά τη ζωή τους από τη στιγμή που βρέθηκαν ξανά στον πλανήτη μας. Κατόπιν αυτού η συζήτηση γύρω από τη θεωρία της πανσπερμίας, η οποία θέλει τη ζωή να έφθασε στη Γη από κάποια άλλη γωνιά του Σύμπαντος με «όχημα» κάποιον μετεωρίτη, έρχεται ξανά στο προσκήνιο, καθώς τα ευρήματα της προσθέτουν έναν ακόμη «πόντο».

Πράσινα, πορτοκαλί και μπλε

Space travelers. (DLR)

Τα «φύκη του ISS», όπως τείνουν πλέον να μείνουν γνωστά, είναι άκρως εξωτικά και για τα γήινα δεδομένα, καθώς πρόκειται για πανάρχαιους οργανισμούς οι οποίοι ζουν στο μόνιμα παγωμένο έδαφος των πολικών περιοχών. Το ένα είδος ανακαλύφθηκε πρόσφατα στο αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ της Νορβηγίας από τον Τόμας Λάια του Ινστιτούτου Φραουνχόφερ Κυτταρικής Θεραπείας και Ανοσολογίας στο Πότσδαμ της Γερμανίας. Όπως εξηγεί ο βιολόγος, ανήκει στις σφαιροκύστεις και ακόμη δεν έχει καν περιγραφεί ταξινομικά: προς το παρόν τα φύκη αυτά είναι γνωστά με τον κωδικό CCCryo 101-99. Ωστόσο τα επέλεξε για το συγκεκριμένο πείραμα ακριβώς επειδή είναι προσαρμοσμένα να επιβιώνουν σε τόσο ακραίες συνθήκες. Στον δριμύ και ξηρό αρκτικό χειμώνα ή και κατά περιόδους το καλοκαίρι, όταν δεν υπάρχει νερό, τα CCCryo 101-99 «κατεβάζουν» τον μεταβολισμό τους, αφυδατώνονται και σκληραίνουν ενώ από πράσινα γίνονται πορτοκαλί, συνθέτοντας υψηλές ποσότητες καροτενοειδών για να προστατευθούν από την ακτινοβολία - θα μπορούσε να πει κάποιος ότι είναι σαν να πέφτουν σε νάρκη. Όταν αρχίζουν οι βροχές, τα CCCryo 101-99 «ξυπνούν», ανεβάζουν τον μεταβολισμό τους στους φυσιολογικούς ρυθμούς και γίνονται πάλι πράσινα, αρχίζοντας ξανά να φωτοσυνθέτουν και να αναπτύσσονται. Μαζί με τα πράσινα αρκτικά φύκη ο κ. Λάια έστειλε στον ISS και ένα ακόμη αρχαιότερο είδος από την Ανταρκτική: ανήκει στα λεγόμενα «κυανοφύκη», αλλά στην ουσία πρόκειται για ένα κυανοβακτήριο το οποίο αποτελεί έναν από τους πρώτους οργανισμούς που άρχισαν να παράγουν οξυγόνο στη Γη.

After their return from the ISS almost all samples developed into new populations. The green alga (top 2 rows) also developed orange-coloured resting stages, whilst typically blue-green pigmented colonies were developed by the cyanobacterium (bottom 2 rows). © Photo Thomas Leya / Fraunhofer IZI-BB

Τα δείγματα και των δύο ειδών έφυγαν από τη Γη σε κατάσταση «νάρκης» και έμειναν έξω από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό για περίπου 16 μήνες, εκτεθειμένα σε θερμοκρασίες από -20 ως 47,6 βαθμούς Κελσίου, στο διαστημικό κενό και στην κοσμική και υπεριώδη ακτινοβολία «Ως προς το τελευταίο θα πρέπει να σας πω ότι παρείχαμε κάποια προστασία» επισημαίνει ο ειδικός. «Στο Διάστημα η υπεριώδης ακτινοβολία είναι υπερβολικά ισχυρή, όχι μόνο η UVA και η UVB, αλλά κυρίως η UVC, η οποία προκαλεί έντονα μεταλλάξεις αλλά στη Γη φθάνει σε πολύ μικρές ποσότητες γιατί μας προστατεύει το όζον της ατμόσφαιρας. Για τον λόγο αυτόν εφαρμόσαμε ένα φίλτρο και μειώσαμε την ακτινοβολία επειδή από πειράματα στο εργαστήριο γνωρίζαμε ότι χωρίς αυτό τα δείγματα δεν θα επιβίωναν. Οπότε δεν μπορούμε να πούμε ότι δέχθηκαν όλη την υπεριώδη ακτινοβολία που θα μπορούσαν να δεχθούν».

Τροφή για την πανσπερμία

The various specimens of green-alga strain CCCryo 101-99 again grew new populations after gliding in low-Earth orbit for 450 days on the outside of the ISS. Only one specimen did not survive its space flight. © Photo Thomas Leya / Fraunhofer IZI-BB

Σημαίνει αυτό ότι αν δεν έχει προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία ένας οργανισμός δεν μπορεί να επιβιώσει ταξιδεύοντας στο Διάστημα επάνω σε έναν μετεωρίτη; «Οι συγκεκριμένοι οργανισμοί όχι, δεν θα μπορούσαν» απαντά ο δρ Λάια. «Από την άλλη πλευρά, αν αναφέρεστε στη θεωρία της πανσπερμίας, αυτή θέτει το ερώτημα: Είναι πιθανό κάποιο βιομόριο, μια αρχική μορφή ζωής, να επιζήσει επάνω σε έναν μετεωρίτη; Αν φανταστείτε έναν μετεωρίτη με τις τόσες σχισμές και τα σκιασμένα σημεία, ένα οργανικό μόριο θα μπορούσε να κρυφτεί σε αυτές τις σχισμές και τότε θα ήταν προστατευμένο από την ακτινοβολία. Η UV A, B, και C είναι πολύ βλαβερή, αλλά μπορεί κάποιος να προστατευθεί αν καλυφθεί ή κρυφτεί από αυτήν». Και υπογραμμίζει: «Το πείραμά μας δεν αποδεικνύει ότι η θεωρία της πανσπερμίας είναι σωστή, προσφέρει όμως πληροφορίες που δεν είχαμε ως τώρα. Δείχνει ότι εν γένει οι οργανισμοί μπορούν να επιβιώσουν στο διαστημικό κενό και στις θερμοκρασίες, καθώς και σε έναν βαθμό υπεριώδους ακτινοβολίας. Μόνο αυτά μπορούμε να πούμε. Αλλά αυτό είναι περισσότερα από όσα γνωρίζαμε ως τώρα».

Και πράγματι, τα «κοιμισμένα» πράσινα και μπλε φύκη επιβίωσαν επί σχεδόν ενάμιση χρόνο, ώσπου να επανέλθουν στη Γη. «Επέζησαν όλα τα δείγματα, εκτός από ένα, αλλά δεν ξέρουμε ακόμη για ποιον λόγο αυτό δεν έζησε» λέει ο κ. Λάια. Στο επόμενο στάδιο του πειράματος, το οποίο αποτελεί μέρος του ευρύτερου Biology and Mars Experiment (BIOMEX) με επικεφαλής τον Ζαν-Πιερ ντε Βέρα από το Γερμανικό Αεροδιαστημικό Κέντρο (DLR), ερευνητές από το Πολυτεχνείο του Βερολίνου, το DLR και την κλινική Mayo στις ΗΠΑ θα αναλύσουν το DNA των φυκών του ISS για να διαπιστώσουν αν έχει υποστεί μεταλλάξεις. «Εγώ έκανα καλλιέργειες με τα δείγματα από τον ISS στο εργαστήριό μου» λέει ο κ. Λάια. «Τους έβαλα νερό και θρεπτικά συστατικά και παρήγαγαν μικρά πράσινα κύτταρα όπως είχα δει ότι κάνουν τα δείγματα ελέγχου που δεν βγήκαν ποτέ στο Διάστημα. Φαίνονται ακριβώς τα ίδια, πολλαπλασιάζονται κανονικά, επίσης συνθέτουν καροτενοειδή. Εκ πρώτης όψεως φαίνονται φυσιολογικά. Μπορεί όμως να ανακαλύψουμε κάποια μετάλλαξη, π.χ. σε κάποιο ένζυμο».

Κύριος στόχος των μελετών αυτών, όπως τονίζει ο βιολόγος, είναι να εξαχθούν πληροφορίες σχετικά με τον ισχυρό μηχανισμό προστασίας από την υπεριώδη ακτινοβολία που φαίνεται να διαθέτουν τα αρκτικά φύκη. «Έχουν αυτή την άμυνα επειδή βρίσκονται σε κατάσταση νάρκης ή μήπως συνθέτουν κάποιες πρωτεΐνες; Δεν ξέρουμε ακόμη, όπως σας προανέφερα γνωρίζουμε ακόμη πολύ λίγα για αυτά τα φύκη, αν όμως συμβαίνει το δεύτερο θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για την ανάπτυξη αποτελεσματικών αντηλιακών προϊόντων και καλλυντικών».

Πηγές: New Scientist - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=862953 - www.fraunhofer.de

Ποιος ήταν ο Ζωγράφος του Βερολίνου; The Berlin Painter and His World

Ερυθρόμορφος κωδωνόσχημος κρατήρας που αποδίδεται στον Ζωγράφο του Βερολίνου. Στη μία πλευρά (ορατή) απεικονίζεται ο Ηρακλής και στην άλλη Σάτυρος. Περίπου 500-490 π.Χ. Λούβρο (φωτ. Μουσείο Τέχνης του Πανεπιστημίου Πρίνστον). Greek, Attic, attributed to the Berlin Painter, Red-figure bell-krater: Side A depicting Herakles at a symposium. ca. 500-490 B.C. Ceramic. Paris, Louvre Museum, Department of Greek, Etruscan, and Roman Antiquities (G174). © Princeton University Art Museum

Ποιος ήταν ο Ζωγράφος του Βερολίνου; Σε ποιες συνθήκες έζησε και φιλοτέχνησε; Γιατί μας αφορά τόσο; Με… καθυστέρηση 2.500 ετών, η έκθεση που ξεκινά στις 4 Μαρτίου στο Μουσείο Τέχνης του Πανεπιστημίου Πρίνστον στις ΗΠΑ έρχεται να «φωτίσει» τη ζωή ενός από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς καλλιτέχνες διαχρονικά, ο οποίος έζησε στην Αθήνα των αρχών του 5ου αι. π.Χ.

Ερυθρόμορφος κωδωνόχημος κρατήρας που αποδίδεται στον Ζωγράφο του Βερολίνου. Από μία πλευρά (ορατή) απεικονίζεται ο Γανυμήδης και από την άλλη ο Δίας. Περίπου 500-490 π.Χ. Λούβρο (φωτ. Μουσείο Τέχνης του Πανεπιστημίου Πρίνστον). Greek, Attic, attributed to the Berlin Painter, Red-figure bell-krater: This theme depicts the young man playing with his hoop and holding a cock on one side with Zeus holding a scepter on the other. ca. 500–490 B.C. Ceramic. Paris, Louvre Museum, Department of Greek, Etruscan, and Roman Antiquities (G 175). © RMN-Grand Palais / Art Resource, NY.

«Ο Ζωγράφος του Βερολίνου και ο Κόσμος του: Αθηναϊκή αγγειογραφία στις αρχές του 5ου αι. π.Χ.» είναι ο τίτλος της πρώτης μεγάλης έκθεσης που είναι αφιερωμένη στον αγγειογράφο για τον οποίο δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα, ούτε καν το όνομά του. Ωστόσο, «μιλούν» για εκείνον η πληθώρα των έργων του που έχουν διασωθεί ως τις μέρες μας, δηλαδή περισσότερα από 300 αγγεία (πλήρη ή αποσπασματικά), από τα οποία 54 συμμετέχουν στην έκθεση. Μαζί τους θα παρουσιαστούν έργα και άλλων καλλιτεχνών της περιόδου, όπως του δασκάλου του Φιντία, αλλά και του κυριότερου αντιπάλου του, του Ζωγράφου του Κλεοφράδη, καθώς και των μαθητών του, Ερμόνακα και Ζωγράφου του Αχιλλέα. Η έκθεση θα διαρκέσει ως τις 11 Ιουνίου 2017 και μετά θα «ταξιδέψει» ως το Μουσείο Τέχνης του Τολέντο στο Οχάιο, όπου θα παραμείνει ως την 1η Οκτωβρίου 2017.

Greek, Attic, attributed to the Berlin Painter, Red- figure neck-amphora with ridged handles: Amazonomachy with Herkales, ca. 490–480 B.C. Ceramic. Antikenmuseum Basel und Sammlung Ludwig (BS 453). Image courtesy Antikenmuseum Basel und Sammlung Ludwig.

Το ΑΠΕ-ΜΠΕ συνομίλησε με τον δρα Μάικλ Πάντζετ (Michael Padgett), επιμελητή της έκθεσης, καθώς και της αρχαίας τέχνης στο Μουσείο του Πανεπιστημίου Πρίνστον, με ερευνητικό έργο που εστιάζει κυρίως στην αττική αγγειογραφία, ενώ έχει συμμετάσχει σε αρχαιολογικές αποστολές στην Ελλάδα (Μολυβωτή, Θράκη) και αλλού.

Ε.: Γιατί «καθυστέρησε» τόσο πολύ μια έκθεση αφιερωμένη στον Ζωγράφο του Βερολίνου;

Α.: Έχουν πραγματοποιηθεί πολύ λίγες εκθέσεις για μεμονωμένους ζωγράφους αττικής αγγειογραφίας, όπως είναι ο Ζωγράφος του Άμαση και ο Ευφρόνιος, συνεπώς δεν εντυπωσιάζει το γεγονός ότι ο Ζωγράφος του Βερολίνου δεν έχει παρουσιαστεί. Φυσικά, έργα του έχουν συμπεριληφθεί σε πολλές εκθέσεις αφιερωμένες σε άλλα θέματα.

Ε.: Δέχεστε την άποψη κάποιων μελετητών που αποδίδουν το όνομα Γόργος στον Ζωγράφο του Βερολίνου;

Α.: Όχι, το αγγείο στο Μουσείο της Αρχαίας Αγοράς στην Αθήνα, που φέρει την υπογραφή Γόργος, δεν θεωρείται πλέον ότι έχει φιλοτεχνηθεί από τον Ζωγράφο του Βερολίνου. Εξάλλου, κανένα από τα έργα που αποδίδονται στον Ζωγράφο του Βερολίνου δεν φέρει υπογραφή, ούτε του αγγειοπλάστη ούτε του αγγειογράφου, έτσι το πραγματικό του όνομα παραμένει άγνωστο.

Greek, Attic, attributed to the Berlin Painter, ca. 490–480 B.C. Fragment from a Red-figure lekythos: woman standing at an altar. Ceramic, h. 19.6 cm., w. 9.2 cm., d. 0.4 cm. Gift of Jasper Gaunt in memory of Jill Gannon (2000-149).

Ε.: Μπορούμε να πούμε ότι ήταν ένας από τους πιο παραγωγικούς καλλιτέχνες της περιόδου;

Α.: Ως σήμερα, έχουν διασωθεί περίπου 330 έργα του, γεγονός που τον κάνει πράγματι έναν από τους πιο παραγωγικούς καλλιτέχνες των αρχών του 5ου αι. π.Χ. Υπάρχουν όμως ζωγράφοι στους οποίους έχουν αποδοθεί ακόμα περισσότερα, όπως ο Μάκρων, τα έργα του οποίου ξεπερνούν τα 500.

«Ερμής και Σάτυροι». Αρχαϊκή Αγγειογραφία, Ζωγράφος του Βερολίνου. Αμφορέας τύπου Α ύψος 69 εκ. μαζί με το καπάκι 81,5 εκ. 495-490 π.Χ. Βερολίνο, Antikenmuseum F2160. Στην α' όψη του αγγείου εικονίζεται ο Ερμής, ένας Σάτυρος, ο Ορείμαχος κι ένα ελάφι. Ο Ερμής φοράει χιτωνίσκο, χλαμύδα, φτερωτό πέτασο και φτερωτές εμβάδες. Κρατώντας το κηρύκειο κι ένα κάνθαρο στο αριστερό του χέρι και μια oινοχόη στο δεξί, βαδίζει προς τα δεξιά. Δίπλα με τον Ερμή βαδίζει ο Ορείμαχος, κρατώντας στο αριστερό χέρι μια βάρβιτο, στο δεξί το πλήκτρον, που ενώνεται με τη βάρβιτο με μια χορδή, ενώ έχει στρέψει το κεφάλι του προς την αντίθετη κατεύθυνση, συνδέοντάς τη σύνθεση με το Σάτυρο, τον Οροχάρη, της β' όψης. Σύμφωνα με τον Μ. Τιβέριο μπορεί να αποδίδονται στο αγγείο οι πρωταγωνιστές ενός σατυρικού δράματος. Και οι δύο μορφές χαρακτηρίζονται από την υψηλή κορμοστασιά και την απαράμιλλη ομορφιά τους. Καθώς παρουσιάζονται ο ένας πάνω στον άλλο, δημιουργείται η εντύπωση ότι έχουμε μια μόνο μορφή.

Ε.: Γιατί η τεχνοτροπία του είναι τόσο μοναδική;

Α.: Κάθε καλλιτέχνης έχει το δικό του στιλ. Όμως, ο Ζωγράφος του Βερολίνου ξεχωρίζει για την προτίμηση που έχει να απομονώνει κάθε μορφή, η οποία αποδίδεται επιδέξια και με ακρίβεια πάνω σε μαύρο φόντο και με ελάχιστη διακόσμηση, σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις δεν χρησιμοποιεί κανένα στολίδι. Το ύφος του είναι κομψό και εκλεπτυσμένο, με ιδιαίτερη λεπτότητα στην απόδοση της γραμμής, που τον φέρνει σε αντίθεση με τον μεγάλο του αντίπαλο, τον Ζωγράφο του Κλεοφράδη. Ο σπουδαίος μελετητής της Οξφόρδης, Σερ John Beazley, ο πρώτος που αναγνώρισε τον Ζωγράφο του Βερολίνου, είχε πει: «Η λεπτή χάρη των μορφών του δεν έχει τίποτα το αδύναμο ή το υπερβολικό. Γοητεύουν όπως τα νιάτα και η άνοιξη» (σσ. Η ονομασία «Ζωγράφος του Βερολίνου» του αποδόθηκε το 1911 όταν ο Σερ John Beazley, κατά τη μελέτη αρχαίου αμφορέα του Μουσείου του Βερολίνου, ταύτισε τα στιλιστικά χαρακτηριστικά του με εκείνα 200 περίπου έργων).

Ε.: Τι γνωρίζουμε για τη ζωή του, δεδομένου ότι έζησε στην Αθήνα των αρχών του 5ου αι. π.Χ.;

Α.: Στο πλαίσιο της αθηναϊκής κοινωνίας εκείνης της περιόδου, ο Ζωγράφος του Βερολίνου δεν ήταν παρά ένας ταπεινός τεχνίτης, που δούλευε χειρωνακτικά στην αυλή του αγγειοπλάστη, με πόδια και ρούχα γεμάτα πηλό. Δεν γνωρίζουμε ωστόσο αν ήταν Αθηναίος πολίτης, δηλαδή αν συμμετείχε πλήρως στη ζωή της πόλης, παρακολουθώντας τις συνεδριάσεις της Εκκλησίας του Δήμου ή όντας ένορκος σε δικαστήριο. Θα μπορούσε κάλλιστα να ήταν ένας μέτοικος, ακόμα και σκλάβος.

«Ηρακλής και Ιφικλής». Ερυθρόμορφη αγγειογραφία του Ζωγράφου του Βερολίνου. 480-470 π.Χ. Λούβρο.

Ε.: Από την πληθώρα των έργων του, καθώς και από το γεγονός ότι πολλά από αυτά είχαν εξαχθεί στην Ιταλία, μπορούμε να πούμε ότι ήταν διάσημος;

Α.: Η καριέρα του ήταν μακρά (περίπου από το 505 ως το 465 π.Χ.) και τα αγγεία που ζωγράφισε βρέθηκαν σε όλη την ανατολική Μεσόγειο, από την Ετρουρία και τη νότια Ιταλία ως τη Λιβύη, τη Ρόδο και την Κριμαία. Το ίδιο όμως συνέβη και με λιγότερο ταλαντούχους αγγειογράφους. Πιθανόν το όνομά του να ήταν άγνωστο εκτός Αθηνών, καθώς δεν υπέγραφε τα έργα του. Το μόνο που μπορούμε να υποθέσουμε είναι ότι θαυμάστηκαν από πολλούς για τους ίδιους λόγους που συμβαίνει και σήμερα, δηλαδή για την ομορφιά τους.

Ε.: Γνωρίζετε έργα του σε ελληνικά μουσεία;

Α.: Υπάρχουν περίπου 30 αγγεία και θραύσματα αγγείων που αποδίδονται στον Ζωγράφο του Βερολίνου και τα οποία βρίσκονται σε ελληνικά μουσεία, συμπεριλαμβανομένης της υπέροχης ληκύθου (σσ. είδος αγγείου) με αναπαράσταση Νίκης που βρίσκεται στο Μουσείο Μπενάκη. Τα περισσότερα βρίσκονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και εντοπίστηκαν στην Ακρόπολη, πιθανόν ως αφιερώματα στην πολιούχο θεά της πόλης, την Αθηνά. Άλλα έχουν βρεθεί στην Κόρινθο, στη Ρόδο και, πολύ πρόσφατα, στη Χαλκιδική. Μια λήκυθος με την παράσταση λυράρη εντοπίστηκε σε τάφο στην Άφυτο Χαλκιδικής και σήμερα εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πολυγύρου.

Ερυθρόμορφη υδρία που αποδίδεται στον Ζωγράφο του Βερολίνου. Ο Απόλλωνας πάνω σε φτερωτό τρίποδα. Περίπου 500-490 π.Χ. Μουσεία Βατικανού (φωτ. Μουσείο Τέχνης του Πανεπιστημίου Πρίνστον). Greek, Attic, attributed to the Berlin Painter, Red-figure hydria depicting Apollo is seated on a large tripod with wings, with which he flies over the sea escorted by two dolphins in the act of diving. 490 B.C. Ceramic. Vatican , Museo Gregoriano Etrusco, Attic and Etruscan ceramics (Cat. 16568). © Musei Vaticani.

Ε.: Τελικά ποιος ήταν ο Ζωγράφος του Βερολίνου;

Α.: Ήταν ένας ταπεινός τεχνίτης, αλλά η επίπονη προσπάθεια αναγνώρισης των σωζόμενων έργων του, επέτρεψε να ξεπεραστεί η ανωνυμία του και μετά από 25 αιώνες να αποκτήσει τη θέση που του αξίζει ως ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της αρχαίας Ελλάδας.

Πηγές: ΑΠΕ-ΜΠΕ (Ελένη Μάρκου) - http://www.archaeology.wiki/blog/2017/02/16/berlin-painter-world/

Ζηλανδία, η κρυμμένη ήπειρος. Zealandia: Earth’s Hidden Continent

Pictured is Awaroa beach adjoining the Abel Tasman National Park at the top of New Zealand's South Island. The geologists do not propose which areas of the potential new continent should belong to New Zealand, and which to Australia.

Εάν πιστεύετε ότι η ήπειροι της Γης είναι έξι, ίσως χρειαστεί να αναθεωρήσετε. Τουλάχιστον αυτό υποστηρίζει μία ομάδα επιστημόνων, η οποία θεωρεί ότι ακόμα μία -κυριολεκτικά- κρυμμένη ήπειρος βρίσκεται ανατολικά της Αυστραλίας.

The area encircled in red is the proposed new continent of Zealandia. At 4.9million square kilometres, Zealandia would be the smallest continent.

Σύμφωνα με μελέτη έντεκα ερευνητών, υπό τον γεωλόγο Νικ Μόρτιμερ, που δημοσιεύτηκε στο Geological Society of America, η Νέα Ζηλανδία και η Νέα Καληδονία αποτελούν τα ψηλότερα βουνά μία τεράστιας και ενιαίας πλάκας ηπειρωτικού φλοιού που είναι ξεχωριστός από εκείνον της Αυστραλίας. Οι επιστήμονες της έδωσαν το όνομα «Ζηλανδία» (Zealandia).

Η συνολική έκταση αυτής της περιοχής είναι 4,9 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα. Έχει όμως μία ιδιαιτερότητα: Βρίσκεται κατά 94% κάτω από την επιφάνεια του νοτιοδυτικού Ειρηνικού Ωκεανού.

Παρά το γεγονός ότι η «Ζηλανδία» παραμένει κατά το μεγαλύτερο μέρος της βυθισμένη, οι επιστήμονες θεωρούν ότι γεωλογικά είναι μία σαφώς ορισμένη και ενιαία περιοχή, που αξίζει να καταταχτεί ως ήπειρος.

«Η επιστημονική αξία της ταξινόμησης της Ζηλανδίας ως ηπείρου είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα επιπλέον όνομα στον κατάλογο», έγραψαν.

«Το ότι μια ήπειρος μπορεί να είναι τόσο βυθισμένη, και όμως ενιαία, την καθιστά ένα χρήσιμο και τολμηρό εργαλείο για την εξερεύνηση της συνοχής και της διάλυσης του ηπειρωτικού φλοιού» προσθέτουν.

Δυστυχώς δεν υπάρχει κάποια επιστημονική επιτροπή που θα αποφασίσει εάν η «Ζηλανδία» είναι πράγματι μία νέα ήπειρος.

The grey area east of Australia is the proposed continent of Zealandia. It is mostly submerged in the Pacific Ocean. Ninety four per cent of it is underwater. It broke away from Australia and sank 60-85 million years ago.

Η επιστημονική ομάδα που συνέγραψε τη μελέτη, αφιέρωσε έρευνα δύο δεκαετιών προκειμένου να πείσει για το επιχείρημά της. Ο χρόνος θα δείξει εάν θα γίνει αποδεκτό.

Πηγές: N. Mortimer, et al./GSA Today - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=862757