Ο
Irving Penn, ήταν ένας Αμερικάνος φωτογράφος που έμεινε γνωστός κυρίως από τα
πορτρέτα που έκανε και την συμβολή του στην φωτογραφία της μόδας.
Το
1917 γεννιέται στο New Jersey και το διάστημα 1934-1938 φοιτά στο σημερινό
University of Arts, στην Φιλαδέλφεια, ζωγραφική και σχέδιο. Οι σπουδές του ήταν
μια θαυμάσια εισαγωγή στον καλλιτεχνικό χώρο γενικότερα και άφησαν το στίγμα
τους στην μετέπειτα ενασχόληση του με την φωτογραφία.
Θα
δουλέψει τόσο στο Harper’s Bazaar (όπου δημοσιεύτηκαν αρκετά από τα σχέδιά του)
όσο και στο Vogue, σαν φωτογράφος πια. Το Vogue στήριξε ιδιαίτερα, θα λέγαμε,
τον I. Penn, μιας και του παρείχε κάθε δυνατότητα (συνεργείο, εξοπλισμό κλπ)
προκειμένου να πραγματοποιήσει την οποιαδήποτε φωτογράφιση.
Το
1943 ξεκινά η συνεργασία του με το Vogue, αφού προηγουμένως είχε ταξιδέψει για
έναν χρόνο στο Μεξικό φωτογραφίζοντας και ζωγραφίζοντας. Σαν θέματά του είχε
τόσο ανθρώπους όσο και νεκρή φύση και τοπία.
Την
δεκαετία του 1950 θα ιδρύσει το δικό του στούντιο στην Νέα Υόρκη και θα κάνει
τα πρώτα βήματα στην εμπορική φωτογραφία. Η φήμη του σιγά σιγά εξαπλώνεται και
αρχίζει να εδραιώνεται στην διαφήμιση και στην μόδα.
Ενώ
την δεκαετία του 1970 πλέον, όπου η φωτογραφία έχει γίνει ένα μέσο
καλλιτεχνικής έκφρασης, ο Irving Penn και οι φωτογραφίες του κάνουν θραύση.
Πολυάριθμες διαφημιστικές καμπάνιες για πασίγνωστες εταιρείες αλλά και διάσημες
προσωπικότητες της εποχής κάνουν ουρά προκειμένου να τους φωτογραφίσει. Κάθε
φωτογραφία ήταν ξεχωριστή για εκείνον.
Η
επιτυχία του Irving Penn οφείλεται, κατά πολλούς, στην διαφορετικότητα με την
οποία προσέγγιζε την φωτογραφία. Η λιτότητα των πορτρέτων του ενέπνεαν ένα
αριστοκρατικό αέρα, χωρίς περιττά σκηνικά και υπερβολές. Θεωρείται μάλιστα ο
τελευταίος εκπρόσωπος αυτού του στυλ. Ο ίδιος υποστήριζε πως η απλότητα των
φωτογραφιών του οφείλονται στην άγνοια που είχε όσον αφορά τον χώρο της
εμπορικής φωτογραφίας γενικότερα.
Chicks in a Jar, Mexico, 1942 (print 1983), Gelatin silver
photograph, The Art Institute of Chicago, gift of Irving Penn (1996.160), ©
1984 by Irving Penn)
Ενώ
άλλοι σύγχρονοι συνάδελφοί του έφτιαχναν σκηνικά με τα πιο περίεργα
αντικείμενα, εκείνος είχε ως μόνο φόντο ένα λευκό χαρτί προκειμένου να αποφύγει
την υπερβολή και το ακαλαίσθητο. Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούσε, είχε ως
αποτέλεσμα την ανάδειξη αυτού που φωτογράφιζε κάθε φορά και όχι του σκηνικού.
Βασικός του στόχος υπήρξε η ανακάλυψη του ψυχισμού και η ανάδειξη της
προσωπικής ιστορίας του εκάστοτε αντικειμένου. Κατά αυτόν τρόπο λοιπόν, ο
Irving Penn, κατάφερε να συνδυάσει την εμπορική φωτογραφία με τα καλλιτεχνικά
πορτραίτα. Δυο εντελώς διαφορετικοί κλάδοι της φωτογραφίας συνδέονται και το
αποτέλεσμα είναι εκπληκτικό.
Tambul Warrier, New
Guinea, 1970 (print March 1979), Platinum palladium
photograph, The Art Institute of Chicago, gift of Irving Penn (1996.268), ©
1974 by Irving Penn, courtesy of Vogue)
Ο
Irving Penn, δεν φωτογράφιζε ποτέ το αντικείμενό του στον προσωπικό του χώρο ή
στον χώρο εργασίας του. Όλες οι φωτογραφίσεις λάμβαναν χώρα στο στούντιο του,
γυμνές από σκηνικά με τα καλώδια ή και άλλα σύνεργα να παρεμβάλλονται συχνά
στις φωτογραφίες του. Θα μπορούσε να πει κανείς πως είχε μια έμμονη με το
στούντιο. Συνομιλούσε με τα μοντέλα του στην προσπάθειά του να κάνει την κάθε
φωτογραφία να ‘μιλήσει’ και αυτή με την σειρά της.
Αντιμετωπίζοντας
την φωτογραφία από μια ελεύθερη σκοπιά, αυτή της ζωγραφικής χρησιμοποιούσε
συχνά τον όρο ‘ζωγράφος της μόδας’. Αν και είναι ένας όχι απόλυτα
διευκρινισμένος όρος, σίγουρα είναι μια καλή εισαγωγή για το τι πρόκειται να
νιώσει κάνεις κοιτάζοντας τις φωτογραφίες του.
Young Woman in a
Net (Miyake Design), New York, 1993 (print April 1994), Platinum
palladium photograph, The Art Institute of Chicago, gift of Irving Penn
(1996.250) © 1993 by Irving Penn)
Harlequin Dress
(Lisa Fonssagrives-Penn), New York, 1950 (print March 1979), Platinum
palladium photograph, The Art Institute of Chicago, gift of Irving Penn
(1996.236), © 1950 (renewed 1978) by The Condé Nast Publications, Inc.)
Anais Nin, New
York, 1971 (print February 1982), Platinum palladium photograph, The Art
Institute of Chicago, gift of Irving Penn (1996.216) © 1971 by The Condé Nast
Publications, Inc.)
Chimney Sweep,
London, 1950 (print 1967), Platinum palladium
photograph, The Art Institute of Chicago, gift of Irving Penn (1996.263) © 1951
by The Condé Nast Publications, Inc.)
Lion Skull, Prague, 1986
(print 1986), Gelatin silver photograph, The Art Institute of Chicago, gift of
Irving Penn (1996.179), © 1986 by Irving Penn)
Truman Capote, New
York, 1965 (print 1986), Platinum palladium photograph, The Art Institute of
Chicago, gift of Irving Penn (1996.215) © 1965 (renewed 1993) by The Condé Nast
Publications, Inc.)
Άγνοια,
φόβος για την υπερβολή ή διαφορετική αίσθηση του ωραίου, όποιο και να είναι το
αίτιο που ώθησε τον Irving Penn να τραβήξει αυτές τις φωτογραφίες, το
αποτέλεσμα ήταν εξαιρετικό. Η δουλειά του άφησε εποχή και ουκ ολίγοι
μεταγενέστεροι φωτογράφοι προσπάθησαν να βαδίσουν στα χνάρια του. Σε μια εποχή
της υπερβολής και του πλούτου, η απλότητα έκανε πάταγο…