Πέρα από τα όρια του γνωστού κόσμου ταξιδεύει το New Horizons. Pluto craft's next target is Ultima Thule

Προς την «Έσχατη Θούλη», στην απομακρυσμένη και παγωμένη Ζώνη Κάιπερ. Artist's impression of NASA's New Horizons spacecraft encountering 2014 MU69, a Kuiper Belt object that orbits one billion miles (1.6 billion kilometers) beyond Pluto, on Jan. 1, 2019. With public input, the team has selected the nickname "Ultima Thule" for the object, which will be the most primitive and most distant world ever explored by spacecraft. Credits: NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/SwRI/Steve Gribben

Το σκάφος New Horizons (Νέοι Ορίζοντες) της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) βρίσκεται καθ' οδόν προς το σώμα "2014 MU69" στην απομακρυσμένη και παγωμένη Ζώνη Κάιπερ.

Τώρα πλέον το αντικείμενο αυτό απόκτησε ένα πιο προσωπικό όνομα και -προσωρινά τουλάχιστον- θα λέγεται «Έσχατη Θούλη» (Ultima Thule), όρος ταιριαστός για ένα σώμα που βρίσκεται πέρα από τα σύνορα του γνωστού κόσμου.

This image shows New Horizons’ current position along its full planned trajectory toward MU69, now nicknamed Ultima Thule. The green segment of the line shows where the spacecraft has traveled since launch; the red indicates the spacecraft’s future path. Image via Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory

Το σκάφος αναμένεται να φθάσει στο στόχο του την Πρωτοχρονιά του 2019, έχοντας προηγουμένως, το 2015, κάνει την ιστορική πρώτη επίσκεψη στον Πλούτωνα. Η «Έσχατη Θούλη» θα είναι ο πιο μακρινός και αρχέγονος κόσμος που θα έχει ποτέ επισκεφθεί μια ανθρώπινη διαστημοσυσκευή.

Thule (here spelled "Tile") as it appeared on a 1539 map. The name comes from medieval mapmakers, where Thule (pronounced "thoo-lee") was a distant and unknown island thought to be the northernmost place on Earth. "Ultima Thule" (which translates as "farthest Thule" or "beyond Thule") has come to be used as a metaphor for any mysterious place "beyond the borders of the known world". This is an apt metaphor for the tiny object, four billion miles away, that will be the next destination of the New Horizons spacecraft.

Η Θούλη ήταν ένα μυθικό υπερβόρειο νησί και το όνομά της επιλέχθηκε από τους επιστήμονες του New Horizons ακριβώς για να αναδείξουν τη συμβολική σημασία της νέας αποστολής.

Όπως δήλωσε ο Άλαν Στερν, επικεφαλής ερευνητής, «το σκάφος μας κατευθύνεται πέρα από τα όρια των γνωστών κόσμων. Εφόσον θα πρόκειται για την πιο μακρινή εξερεύνηση στη διαστημική ιστορία, μου αρέσει να αποκαλώ εν συντομία τον επόμενό στόχο μας Εσχάτη».

Από πέρυσι το Νοέμβριο, η NASA είχε ζητήσει από κοινό και επιστήμονες να προτείνουν ονόματα για την αποστολή στο σώμα "2014 MU69". Περισσότεροι από 115.000 άνθρωποι από όλο τον κόσμο πρότειναν περίπου 34.000 ονόματα, εκ των οποίων 37 επιλέχθηκαν και τέθηκαν σε τελική ψηφοφορία. Ανάμεσα στα ονόματα ήσαν και μερικά με ελληνική αναφορά: Όλυμπος, Φάρος, Ρουβίκωνας, Αμπεόνα, Τιραμισού κ.α.

Το όνομα «Έσχατη Θούλη» όμως ίσως δεν είναι το οριστικό. Μετά την ολοκλήρωση της αποστολής, η NASA θα υποβάλει στη Διεθνή Αστρονομική Ένωση την τελική πρότασή της για την επίσημη ονομασία του «2014 MU69». Η πρόταση θα εξαρτηθεί από το τι θα ανακαλύψει το New Horizons: ένα μεμονωμένο ουράνιο σώμα, ένα ζευγάρι σωμάτων ή ένα σύστημα πολλαπλών αντικειμένων.

Πηγές: http://pluto.jhuapl.edu/News-Center/News-Article.php?page=20180313 - https://www.seti.org/introducing-ultima-thule-nasas-ultimate-destination-in-the-kuiper-belt - EarthSky - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=951181

«Έσβησε» για πάντα το άστρο του Στίβεν Χόκινγκ. Stephen Hawking, science's brightest star, dies aged 76

Ο διάσημος αστροφυσικός απεβίωσε σήμερα, Τετάρτη, σε ηλικία 76 ετών, στο σπίτι του στο Κέιμπριτζ. The physicist and author of A Brief History of Time has died at his home in Cambridge. His children said: ‘We will miss him for ever’. Stephen Hawking at his office at the department of applied mathematics and theoretical physics at Cambridge University in 2005. Photograph: Murdo Macleod for the Guardian

Ο διαπρεπής βρετανός θεωρητικός φυσικός Στίβεν Χόκινγκ απεβίωσε σήμερα, Τετάρτη, σε ηλικία 76 ετών, στο σπίτι του στο Κέιμπριτζ, σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε η οικογένειά του, σημειώνοντας πως ο καθηγητής έφυγε ήσυχα, στον ύπνο του.

«Αισθανόμαστε τεράστια θλίψη για τον θάνατο του αγαπημένου μας πατέρα», ο οποίος «ήταν σπάνιος άνθρωπος» και «σπουδαίος επιστήμονας, το έργο και η κληρονομιά του οποίου θα ζήσουν για πολλά χρόνια ακόμη», τόνισαν τα παιδιά του κοσμολόγου και συγγραφέα έργων εκλαϊκευμένης επιστήμης, η Λούσι, ο Ρόμπερτ και ο Τιμ, στην ανακοίνωση που μετέδωσε το βρετανικό πρακτορείο ειδήσεων Press Association.

«Το θάρρος του, η επιμονή του, η ευφυία και το χιούμορ του ενέπνευσαν ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Μια φορά είχε πει "δεν θα ήταν και πολύ σπουδαίο αυτό το σύμπαν, αν δεν ήταν το σπίτι των ανθρώπων που αγαπάς". Θα μας λείπει για πάντα», σύμφωνα με την ανακοίνωση την οποία αναμετέδωσε επίσης το BBC. Ο Χόκινγκ είχε παντρευτεί τη συμφοιτήτριά του Τζέιν Γουάιλντ το 1965 (δύο χρόνια μετά τη διάγνωση της νόσου του) και έκαναν τρία παιδιά, αλλά χώρισαν το 1991, καθώς η κατάστασή της υγείας του εκ των πραγμάτων έκανε τρομερά δύσκολες τις συνθήκες του γάμου. Η γυναίκα του έγραψε αργότερα ότι είχαν καταντήσει «αφέντης» και «σκλάβα».

Το 1995 ο Χόκινγκ παντρεύτηκε μία από τις νοσοκόμες του, την Ελέιν Μέισον, ένας γάμος που διήρκεσε 11 χρόνια και στη διάρκεια του οποίου η αστυνομία κλήθηκε να διερευνήσει κατηγορίες για επιθέσεις που δέχθηκε ο Χόκινγκ από τη σύζυγό του. Όμως, ο ίδιος αρνήθηκε κάτι τέτοιο και η αστυνομία αναγκάστηκε να σταματήσει τις έρευνες. Η είδηση του θανάτου του Χόκινγκ κάνει το γύρο του κόσμου με τους απανταχού θαυμαστές του να σημειώνουν ότι ο εμβληματικός επιστήμονας απεβίωσε ανήμερα των γενεθλίων του Άλμπερτ Αϊνστάιν (14/3/1879).

Visionary physicist Professor Stephen Hawking has died, aged 76. Nick Higham looks back at his life. Credit: BBC News

Το 2017 ο Στίβεν Χόκινγκ είχε παραδεχθεί με το συνηθισμένο φλεγματικό του χιούμορ στο BBC ότι «ποτέ του δεν περίμενε πως θα έφτανε τα 75», δεδομένου ότι στα 21 του χρόνια είχε διαγνωστεί με πλάγια αμυοτροφική (ή πλευρική) σκλήρυνση ή ευρύτερα γνωστή ως «νόσο του κινητικού νευρώνα» ή νόσος του Lou Gehrig. Μάλιστα, η νευροεκφυλιστική νόσος συνηθίστηκε να αναφέρεται και ως νόσος του Χόκινγκ, αφού ήταν ο γνωστότερος πάσχων, αποτελεί την τρίτη κατά σειρά θανατηφόρο νευροεκφυλιστική ασθένεια στον σύγχρονο κόσμο, μετά τη νόσο Αλτσχάιμερ και τη νόσο του Πάρκινσον. Προκαλεί σταδιακά πλήρη παράλυση του σώματος γι' αυτό και ο διάσημος φυσικός ήταν καθηλωμένος σε αναπηρικό αμαξίδιο και ομιλούσε με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή. «Μολονότι κρεμόταν ένα σύννεφο πάνω από το μέλλον μου, διαπίστωσα, προς μεγάλη μου έκπληξη, ότι απολάμβανα τη ζωή μου στο παρόν περισσότερο από ό,τι πριν. Και τότε άρχισα να κάνω πρόοδο στην έρευνά μου», είχε δηλώσει αναφερόμενος στην υγεία του.

Οι μαύρες τρύπες

In 1975 Hawking published a shocking result: if one takes quantum theory into account, it seems that black holes are not quite black!  Instead, they should glow slightly with "Hawking radiation", consisting of photons, neutrinos, and to a lesser extent all sorts of massive particles.  

Ο Στίβεν Χόκινγκ έγινε διάσημος για τη μελέτη του πάνω στις μαύρες τρύπες, τη βαρύτητα και τη γενική σχετικότητα, ενώ ήταν συγγραφέας πολλών δημοφιλών βιβλίων, με κορυφαίο τη «Σύντομη Ιστορία του Χρόνου», που είχε εκδοθεί το 1988, μεταφράσθηκε σε 40 γλώσσες (και στα ελληνικά) και πούλησε περισσότερα από 10 εκατομμύρια αντίτυπα. Ο στόχος του ήταν απλός, όπως είχε πει: «Η πλήρης κατανόηση του σύμπαντος, γιατί είναι όπως είναι και γιατί τελικά υπάρχει». Αν αυτό μπορεί να θεωρηθεί απλό. Ωστόσο, μερίδα επιστημόνων είχε αποκαλέσει το βιβλίο «το σπουδαιότερο αδιάβαστο βιβλίο στην ιστορία».

Σε κάθε περίπτωση ο Χόκινγκ είχε διατυπώσει το ασυνήθιστο ερώτημα «Πότε μια μαύρη τρύπα δεν είναι μαύρη;» και είχε ο ίδιος απαντήσει «Όταν εκρήγνυται». Το πρώτο του επιστημονικό επίτευγμα, σύμφωνα με την βρετανική εφημερίδα Guardian ήταν το 1970, όταν μαζί με τον Ρότζερ Πενρόουζ εφάρμοσαν τα μαθηματικά των μαύρων οπών σε όλο το σύμπαν και έδειξαν ότι υπήρχε μια μοναδική περιοχή άπειρης καμπυλότητας στο χωροχρόνο, από όπου προέκυψε η αρχική «Μεγάλη Έκρηξη» (Big Bang).

Το 1974 χρησιμοποίησε την κβαντική θεωρία για να δηλώσει ότι οι μαύρες τρύπες εκπέμπουν θερμότητα, άρα χάνουν ενέργεια και τελικά «πεθαίνουν», με μια πολύ αργή διαδικασία που μπορεί να χρειασθεί περισσότερα χρόνια από όλη την ηλικία του σύμπαντος. Η πρότασή του ότι οι μαύρες τρύπες εκπέμπουν ακτινοβολία με μορφή θερμότητας, πυροδότησε μια μακρά διαμάχη στην κοσμολογία. Σύμφωνα με τον Χόκινγκ, αυτό σήμαινε ότι όλες οι πληροφορίες που πέφτουν μέσα στη μαύρη τρύπα, θα χάνονται για πάντα, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με έναν από τους νόμους της κβαντικής θεωρίας, με αποτέλεσμα να έλθει σε σύγκρουση με τους περισσότερους συναδέλφους του.

Ο Χόκινγκ στη συνέχεια άλλαξε άποψη και υποστήριξε ότι οι πληροφορίες αποθηκεύονται στον ορίζοντα γεγονότων της μαύρης τρύπας και μετατρέπονται σε ακτινοβολία ξανά, η οποία εκπέμπεται από τη μαύρη τρύπα. «Παραδέχομαι ότι ίσως η απώλεια της πληροφορίας δεν συμβαίνει», φώναξε μια μέρα δυνατά με την ηλεκτρική φωνή του στους φοιτητές του μέσα σε ένα παμπ. Μόλις στα 32 του, εξελέγη τιμητικά μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών της M. Βρετανίας και πέντε χρόνια αργότερα καθηγητής Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, στην πιο διάσημη πανεπιστημιακή έδρα της Βρετανίας - αν όχι όλου του κόσμου- που κάποτε κατείχαν ο Ισαάκ Νεύτων και ο Πολ Ντιράκ. Έμεινε σε αυτή τη θέση για 30 χρόνια και μετά έγινε διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Θεωρητικής Κοσμολογίας του ιστορικού πανεπιστημίου.

Το 1982 ήταν από τους πρώτους που έδειξαν ότι οι κβαντικές διακυμάνσεις οδήγησαν -μέσω της διαδικασίας του κοσμικού πληθωρισμού- στη δημιουργία και εξάπλωση των γαλαξιών στο σύμπαν. Αν και δεν κατάφερε - ή δεν πρόλαβε- να βραβευθεί με Νόμπελ, είχε τιμηθεί με πολλά άλλα σημαντικά βραβεία (Άλμπερτ Αϊνστάιν, Βολφ, Κόπλεϊ κ.α.). Επίσης, αρεσκόταν να βάζει επιστημονικά στοιχήματα με άλλους φυσικούς, αν και είχε μια τάση να τα χάνει, όπως, για παράδειγμα, όταν το 2012 έχασε 100 δολάρια, επειδή είχε στοιχηματίσει ότι ποτέ δεν θα ανακαλυπτόταν το μποζόνιο του Χιγκς - το οποίο βρέθηκε στο CERN λίγο μετά.

Οι προφητείες του

Theoretical physicist who made revolutionary contributions to our understanding of the nature of the universe. The renowned British physicist Stephen Hawking has died in Cambridge. Photograph: Karwai Tang/Getty Images

Ο φυσικός Μίτσιο Κάκου είχει δηλώσει στους New York Times ότι, «από την εποχή του Άλμπερτ Αϊνστάιν είχε να υπάρξει ένας επιστήμονας που να έλξει τόσο πολύ τη φαντασία του κοινού και να γίνει αγαπητός σε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο». Η κινηματογραφική ταινία «Η θεωρία του παντός» το 2014 για τη ζωή του Χόκινγκ, με τον Έντι Ρεντμέιν στον πρωταγωνιστικό ρόλο να κερδίζει το Όσκαρ καλύτερου ηθοποιού, έκανε ευρύτερα γνωστό τον Βρετανό κοσμολόγο. Ο ίδιος είχε τότε δήλωσε για τον Ρεντμέιν «μερικές φορές νόμιζα ότι ήμουν εγώ».

Οι κοινωνικές παρεμβάσεις του

Πάντως, παρέμεινε ως το τέλος ενεργός πολίτης και, μεταξύ άλλων, προειδοποίησε κατ' επανάληψη για τους κινδύνους της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και της πιθανότητας μιας συνάντησης με τους εξωγήινους, που μπορεί να έχει άσχημη κατάληξη για τους ανθρώπους.

Επίσης, ήταν ένθερμος υποστηρικτής της αποίκησης άλλων πλανητών ως διέξοδο σωτηρίας της ανθρωπότητας σε περίπτωση που η Γη καταστραφεί από ένα πόλεμο, πτώση αστεροειδούς ή άλλη αιτία. Είχε καλές σχέσεις με Παλαιστινίους επιστήμονες και δεν δίστασε να μποϊκοτάρει ένα συνέδριο στο Ισραήλ σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την πολιτική του. Και βέβαια, με το βιβλίο του «Το Μεγάλο Σχέδιο» (μεταφρασμένο και στα ελληνικά) δήλωσε προκλητικά δεν χρειαζόταν καθόλου ο Θεός για να εξηγηθεί το σύμπαν - μια αθεϊστική δήλωση που ενόχλησε τους θρησκευόμενους. Όπως είπε, «θεωρώ τον εγκέφαλο ένα κομπιούτερ που θα σταματήσει να δουλεύει, όταν τα μέρη του χαλάσουν. Δεν υπάρχει παράδεισος ή μεταθανάτια ζωή για τους χαλασμένους κομπιούτερ. Αυτό είναι ένα παραμύθι για τους ανθρώπους που φοβούνται το σκοτάδι».

Διαβάστε: Ο κόσμος μιας ιδιοφυίας - Stephen Hawking

Πηγές: https://www.theguardian.com/science/2018/mar/14/stephen-hawking-professor-dies-aged-76 - http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=951265

Μια ακόμη «νέα Γη» εντόπισαν οι αστρονόμοι. Scientists Discover Habitable 'Super-Earth' Among 15 New Planets

Εντοπίστηκαν 15 νέοι εξωπλανήτες ένας εκ των οποίων έχει χαρακτηριστικά παρόμοια με αυτά του πλανήτη μας. A research team led by Teruyuki Hirano of Tokyo Institute of Technology's Department of Earth and Planetary Sciences has validated 15 exoplanets orbiting red dwarf systems. One of the brightest red dwarfs, K2-155 that is around 200 light years away from Earth, has three transiting super-Earths. Of those three super-Earths, the outermost planet, K2-155d, with a radius 1.6 times that of Earth, could be within the host star's habitable zone. Credit: Tokyo Institute of Technology

Επιστήμονες του Τμήματος Γήινων και Πλανητικών Επιστημών του Ινστιτούτου Τεχνολογίας του Τόκιο μελετώντας τα δεδομένα από την δεύτερη φάση της αποστολής Kepler εντόπισαν 15 νέους εξωπλανήτες οι οποίοι κινούνται γύρω από άστρα που ανήκουν στην κατηγορία των ερυθρών νάνων.

One of the brightest red dwarfs is around 200 light years away from Earth and has three transiting super-Earths which are slightly bigger than our own planet (artist's impression).

Πρόκειται για άστρα μικρότερα σε μάζα και πιο ψυχρά από τον Ήλιο και εκτιμάται ότι αποτελούν την συντριπτική πλειονότητα των άστρων στον Γαλαξία μας και πιθανότατα στο Σύμπαν. Τα τελευταία χρόνια οι περισσότεροι εξωπλανήτες που εντοπίζονται βρίσκονται σε συστήματα ερυθρών νάνων. Έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα περίπου 3,750 εξωπλανήτες με τους περίπου 2,350 χιλιάδες να έχουν εντοπιστεί από την αποστολή Kepler. Τα επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια έχουν επίσης υποδείξει την παρουσία άλλων 2,300 εξωπλανητών περίπου και οι επιστήμονες προσπαθούν να επιβεβαιώσουν την ύπαρξη τους. 

Καλλιτεχνική απεικόνιση του εξωπλανήτη που βρίσκεται στην λεγόμενη κατοικήσιμη ζώνη ενός ερυθρού νάνου και διαθέτει ωκεανό. K2-155 d is a terrestrial exoplanet that orbits a K-type star. Its mass is Unknown, it takes 40.7 days to complete one orbit of its star, and is 0.1886 AU from its star. Its discovery was announced in 2018. Artist conception of K2-155 d. Credit: NASA

Ανάμεσα στην νέα ομάδα των 15 εξωπλανητών που εντοπίστηκαν αυτός που ξεχωρίζει είναι ένας εξωπλανήτης που βρίσκεται σε απόσταση 200 ετών φωτός από εμάς. Ο εξωπλανήτης έλαβε την κωδική ονομασία K2-155d, είναι μόλις 1,6 φορές πιο μεγάλος από την Γη. Με βάση τα δεδομένα που συνέλεξαν για τον εξπωλανήτη οι ερευνητές έκαναν προσομοιώσεις οι οποίες έδειξαν ότι μπορεί να διαθέτει υγρό σε νερό μορφή στην επιφάνεια του και ίσως να διαθέτει κάποιο ωκεανό. 

Histogram of planet radius for the validated and well-characterized transiting planets around red dwarfs: The number counts for mid-to-late red dwarfs (those with a surface temperature of under 3,500 K) are shown above those for early red dwarfs (those with a surface temperature of around 3,500-4,000 K). The results show a "radius gap", or a dip in the number of stars with a radius between 1.5-2.0 times that of Earth. Credit: Astronomical Journal

«Οι προσομοιώσεις δείχνουν ότι η σύσταση του πλανήτη αλλά και οι ατμοσφαιρικές του συνθήκες είναι παρόμοιες με αυτές της Γης αλλά δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα βέβαιοι ότι αυτό ισχύει» αναφέρει ο επικεφαλής των ερευνητών Τεριγιούκι Χιράνο. Οι επιστήμονες θα μελετήσουν τώρα εκ νέου το μητρικό άστρο του K2-155d για να εξακριβώσουν με ακρίβεια το μέγεθος και τα χαρακτηριστικά του ώστε στην συνέχεια να διαπιστωθεί αν ο εξωπλανήτης μπορεί να έχει συνθήκες φιλικές στην παρουσία της ζωής. Βέβαια και να διαπιστωθεί τελικά κάτι τέτοιο μια επίσκεψη σε αυτόν τον πλανήτη δεν είναι εφικτή τουλάχιστον με τα σημερινά τεχνικά μέσα. Ακόμη και αν ταξιδεύαμε με το ταχύτερο σκάφος που κινείται αυτή την στιγμή στο Διάστημα (το New Horizons) θα χρειαζόμασταν περισσότερα από τέσσερα εκατ. έτη για να φτάσουμε σε αυτόν τον πλανήτη.

Πηγές: Teruyuki Hirano et al, Exoplanets around Low-mass Stars Unveiled by K2, The Astronomical Journal (2018). DOI: 10.3847/1538-3881/aaa9c1 - http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=950958

Σαντιάγο Ραμόν ι Καχάλ: Τι γυρεύουν τα σχέδια ενός νομπελίστα σε μια γκαλερί. A Deep Dive Into the Brain, Hand-Drawn by the Father of Neuroscience

Πρόκειται για τον πατέρα της σύγχρονης νευροεπιστήμης. The breakthrough drawings of Santiago Ramón y Cajal are undeniable as art. “Cells in the retina of the eye” (1904), one of Santiago Ramón y Cajal’s most striking drawings at the Grey Art Gallery in Manhattan. Credit: Cajal Institute, Madrid

«Ο εγκεφαλικός φλοιός μοιάζει με έναν κήπο γεμάτο με αναρίθμητα δέντρα, τα πυραμιδικά κύτταρα, τα οποία μπορούν να πολλαπλασιάσουν τα κλαδιά τους χάρη με έξυπνους τρόπους καλλιέργειας, στέλνουν τις ρίζες τους βαθύτερα και παράγουν πιο εκλεκτά λουλούδια και φρούτα κάθε μέρα». Με τόσο ποιητικό, αλλά και συνάμα προσιτό τρόπο περιέγραφε τις μυστηριώδεις λειτουργίες του εγκεφάλου ο συχνά αναφερόμενος ως πατέρας της σύγχρονης νευροεπιστήμης και βραβευμένο με Νόμπελ, Σαντιάγο Ραμόν ι Καχάλ. Και δεν περιοριζόταν μόνο στα λόγια.

“Purkinje neurons from the human cerebellum,” an 1899 drawing. Credit: Cajal Institute, Madrid

Τις θεωρίες και τις έρευνες του τις έχει αποτυπώσει σε περισσότερα από 2.900 σχέδια με μελάνι και μολύβι που δημιούργησε μεταξύ των ετών 1890 και 1933. Σχέδια τα οποία εκτός από πρωτοποριακά για την επιστήμη - και διαχρονικά όπως αποδείχθηκε καθώς εικονογραφούν ακόμη και σήμερα επιστημονικά συγγράμματα - αντιμετωπίζονται και ως έργα τέχνης και βρίσκουν τη θέση τους σε μουσεία και γκαλερί.

“Axon of Purkinje neurons in the cerebellum of a drowned man,” an ink and pencil drawing. Credit: Cajal Institute, Madrid

Στην αίθουσα τέχνης του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης εκτίθενται τώρα (και ως το τέλος του μήνα) 80 από τα σχέδια του Καχάλ υπό τον τίτλο «Όμορφος εγκέφαλος, τα σχέδια του Σαντιάγο Ραμόν ι Καχάλ» και θα περιοδεύσουν εν συνεχεία στο μουσείο του ΜΙΤ στη Μασαχουσέτη (από τις 2 Μαΐου) και στο μουσείο τεχνών του Όκλαντ στη Βόρεια Καρολίνα.

A self-portrait of Ramón y Cajal in his laboratory in Valencia, Spain, about 1885.

Γεννημένος το 1852 στην πόλη Πετίγια ντε Αραγκόν της Ισπανίας, ο Καχάλ αρχικά ήθελε να γίνει καλλιτέχνης, αλλά με την παρότρυνση του πατέρα του, ο οποίος δίδασκε ανατομία, σπούδασε ιατρική.

“Glial cells of the cerebral cortex of a child,” a drawing from 1904. Credit: Cajal Institute, Madrid

Η οξεία παρατηρητικότητα του αλλά και το ταλέντο του στο σχέδιο είναι εκείνα που έκαναν τους ειδικούς περί την τέχνη να διακρίνουν πίσω από τις αποτυπώσεις για τις νευρολογικές λειτουργίες των αστροκυττάρων μια εξαιρετική καλλιτεχνική ποιότητα, την ώρα που οι επιστήμονες επισημαίνουν την ιδιαίτερη αξία τους για την νευρολογία, καθώς μέσα σε κάθε σχέδια αποτυπώνεται μια αλληλουχία συμβάντων, την οποία δεν μπορεί να συλλάβει ο φωτογραφικός φακός.

From “The Beautiful Brain: The Drawings of Santiago Ramón y Cajal” at Grey Art Gallery, “Tumor cells of the covering membranes of the brain,” from 1890. Credit: Cajal Institute, Madrid

Η ιδιαιτερότητα των σχεδίων αυτών που κατακτούν πλέον και τον κόσμο της τέχνης, (αν και πολλά εξ αυτών φέρουν σε περίοπτη θέση μια σφραγίδα ως αντικλεπτικό της ταραγμένης περιόδου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου) είναι ότι προκαλούν το βλέμμα του μη εξοικειωμένου με τη νευροεπιστήμη θεατή, καθώς παρουσιάζουν λαβυρίνθους, κύτταρα που μοιάζουν με πιγκουΐνους κι άλλα που παραπέμπουν στους πίνακες του Χουάν Μιρό εξάπτοντας έτσι την περιέργεια του, ώστε τελικά να επιδιώξει να μάθει ή τουλάχιστον να εκτιμήσει καλύτερα τον πολύπλοκο εσωτερικό κόσμο του ανθρώπινου σώματος.

Πηγές: https://www.nytimes.com/2018/01/18/arts/design/brain-neuroscience-santiago-ramon-y-cajal-grey-gallery.html - https://greyartgallery.nyu.edu/exhibition/beautiful-brainthe-drawings-santiago-ramon-y-cajal/ - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=950597

Η αποίκιση του Άρη θα μας σώσει σε περίπτωση παγκοσμίου πολέμου. Elon Musk: we must colonise Mars to preserve our species in a third world war

Υπογραμμίζει ο ιδρυτής της Space X και της Tesla Έλον Μασκ. Humans must prioritise the colonisation of Mars so the species can be conserved in the event of a third world war, SpaceX and Tesla founder Elon Musk said on Sunday. COURTESY OF FRAMESTORE

Οι άνθρωποι πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στην αποίκιση του Άρη, προκειμένου το ανθρώπινο είδος να μην εξαφανισθεί σε περίπτωση ενός τρίτου παγκόσμιου πυρηνικού πολέμου, δήλωσε ο ιδρυτής της Space X και της Tesla Έλον Μασκ.

Μιλώντας σε εκδήλωση στο Όστιν του Τέξας την Κυριακή, σύμφωνα με τις βρετανικές Guardian και Independent, ο αμερικανός δισεκατομμυριούχος τόνισε ότι «είναι σημαντικό να αποκτήσουμε μια αυτάρκη βάση στον Άρη, επειδή θα είναι αρκετά μακριά από τη Γη στην περίπτωση ενός πολέμου, οπότε είναι πιθανότερο να επιβιώσει από ό,τι μια σεληνιακή βάση».

Elon Musk speaks at SXSW: ‘If there’s a third world war we want to make sure there’s enough of a seed of human civilisation somewhere else to bring it back.’ Photograph: Diego Donamaria/Getty Images for SXSW

«Αν υπάρξει ένας τρίτος παγκόσμιος πόλεμος, θέλουμε να είμαστε σίγουροι ότι θα υπάρχουν αρκετοί σπόροι του ανθρώπινου πολιτισμού κάπου αλλού, ώστε να τον αναβιώσουν και να συντομεύσουν τη διάρκεια των σκοτεινών ετών», πρόσθεσε, απαντώντας σε ερώτηση του φίλου του Τζόνα Νόλαν, δημιουργού της τηλεοπτικής σειράς επιστημονικής φαντασίας «Westworld».

Επισήμανε, επίσης, ότι ο Άρης δεν θα αποτελέσει καταφύγιο μόνο για τους πλούσιους, αλλά μια επικίνδυνη αποστολή που θα θυμίζει την εξερεύνηση της Αρκτικής. «Θα είναι δύσκολη, επικίνδυνη, μια καλή ευκαιρία για να πεθάνει κανείς, αλλά και συναρπαστική για όσους επιβιώσουν. Δεν θα υπάρξουν και πολλοί που θα θελήσουν να πάνε στην αρχή. Αλλά στην πορεία ο Άρης θα γίνει φιλόξενος και θα έχει σπουδαία μπαρ!» είπε ο Μασκ.

Ο πύραυλος BFR (Big Fucking Rocket), μήκους περίπου 100 μέτρων, ο οποίος είναι μεγαλύτερος από τον Falcon Heavy που αυτή τη στιγμή μεταφέρει ένα αυτοκίνητο Tesla προς τον Άρη, προορίζεται να μεταφέρει ανθρώπους στον «κόκκινο» πλανήτη. O BFR θα κάνει το παρθενικό μη επανδρωμένο ταξίδι του μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2019, αν και ο Μασκ παραδέχθηκε ότι στο παρελθόν έχει αποδειχθεί υπεραισιόδοξος στα χρονοδιαγράμματά του.

Όπως είπε, η διαστημική εταιρεία του θα είναι έτοιμη να εκτοξεύσει το 2019 τον πρώτο πύραυλό της BFR. Σε πρώτη φάση θα περιορισθεί σε σύντομες δοκιμαστικές πτήσεις, αλλά ο απώτερος προορισμός του στο μέλλον θα είναι ο γειτονικός πλανήτης.

 Credit: SpaceX

«Μπορώ να σας πω ότι κατασκευάζουμε το πρώτο διαπλανητικό σκάφος για τον Άρη. Νομίζω ότι θα είμαστε σε θέση να κάνουμε σύντομες πτήσεις μέσα στο πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους», ανέφερε. Με βάση τον έως τώρα προγραμματισμό, η Space Χ σχεδιάζει να στείλει στον Άρη την πρώτη μη επανδρωμένη αποστολή το 2022 και τους πρώτους ανθρώπους το 2024.

Αναφερόμενος στις δύο εταιρείες του Space X και Tesla, αποκάλυψε για πρώτη φορά ότι αρχικά τους έδινε πιθανότητα επιτυχίας μόνο 10%. «Δεν θα άφηνα τους φίλους μου να επενδύσουν σε αυτές, γιατί δεν ήθελα να χάσουν τα χρήματά τους», είπε. Γι' αυτό, πρόσθεσε, προτίμησε να πουλήσει την PayPal και να διοχετεύσει τα δικά του χρήματα στα φιλόδοξα σχέδια του. «Αν τα πράγματα είχαν πάει λιγάκι ανάποδα, και οι δύο εταιρείες θα ήσαν νεκρές τώρα», ανέφερε.

Ακόμη, υπογράμμισε ότι τα βράδια συχνά μένει άγρυπνος αναλογιζόμενος την απειλή που αποτελεί η τεχνητή νοημοσύνη, που δεν υπόκειται σε ρυθμιστικούς κανόνες και η οποία μπορεί να οδηγήσει την ανθρωπότητα σε ένα τρίτο παγκόσμιο πόλεμο.

«Δώστε βάση στα λόγια μου» προειδοποίησε το ακροατήριό του. «Η τεχνητή νοημοσύνη είναι πολύ πιο επικίνδυνη από τα πυρηνικά. Συνεπώς γιατί δεν έχουμε καθόλου ρυθμιστική εποπτεία της;», αναρωτήθηκε.

Πρότεινε να υπάρξει ένας δημόσιος ρυθμιστικός φορέας, που θα διασφαλίζει ότι όλοι αναπτύσσουν την τεχνητή νοημοσύνη με ασφάλεια και με τρόπο συμβιωτικό με την ανθρωπότητα, αν και επεσήμανε ότι ακόμη και αυτό δεν θα εξαλείψει τους απρόσμενους κινδύνους.

Για παράδειγμα, όπως είπε, κάποια μέρα μια τεχνητή νοημοσύνη με υπεράνθρωπες ικανότητες, που θα θεωρεί καθήκον της να μεγιστοποιήσει την ανθρώπινη ευτυχία. μπορεί να αποφασίσει ότι το καλύτερο που έχει να κάνει, είναι να πιάσει όλους τους ανθρώπους και να χορηγήσει στον εγκέφαλό τους ντοπαμίνη και σεροτονίνη.

Πηγές: https://www.theguardian.com/technology/2018/mar/11/elon-musk-colonise-mars-third-world-war - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=950451

Αν θέλετε να βρείτε εξωγήινους αναζητήστε τα σκουπίδια τους. We could find advanced aliens by looking for their space junk

We could find advanced alien life by monitoring signs of 'space junk' (artist's impression), a scientist has claimed. Astronomers often use the 'transit method' - where light from a star observably dips as a planet travels in front of it - to find exoplanets.

Η αναζήτηση εξωγήινης ζωής αποτελεί ένα από τα ιερά δισκοπότηρα της επιστήμης. Η συνεχής βελτίωση των τεχνικών μέσων (τηλεσκόπια, όργανα σε διαστημικά σκάφη, διαστημικά ρομπότ εξερεύνησης κ.α) τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργήσει αισιοδοξία ότι σε περίπτωση που υπάρχουν κάποιες μορφές ζωής έστω και σε μικροβιακή μορφή στο ηλιακό μας σύστημα αυτές θα εντοπιστούν.

Επιπλέον η ανάλυση των δεδομένων από την παρατήρηση εξωπλανητών μπορεί δείξει αν σε κάποιους από αυτούς είναι πιθανό να υπάρχουν κάποιες μορφές ζωής. Όμως ο εντοπισμός κάποιου προηγμένου εξωγήινου πολιτισμού είναι σίγουρα πολύ πιο δύσκολο εγχείρημα. Αν δεν εμφανιστούν μόνοι τους ή αν κάποια επανδρωμένη αποστολή δεν έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με τον... Ε.Τ. μοιάζει εξαιρετικά δύσκολος ο εντοπισμός ενός εξωγήινου πολιτισμού.

Όμως ο Εκτορ Ναβάρο αστροφυσικός στο Ινστιτούτο Αστροφυσικής στα Κανάρια Νησιά ρίχνει στο τραπέζι μια ιδέα που αν υλοποιηθεί ίσως αυξήσει σημαντικά τις πιθανότητες εντοπισμού ενός προηγμένου εξωγήινου πολιτισμού.

Pictured is an illustrative sketch of a planet with a CEB transiting its parent star. The size and surface density of the individual objects has been exaggerated for better visualization.

Ο Ναβάρο υποστηρίζει ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μια από τις μεθόδους που χρησιμοποιούμε τα τελευταία χρόνια για να εντοπίζουμε εξωπλανήτες. Πρόκειται για την λεγόμενη μέθοδο της πλανητικής διάβασης με την οποία εντοπίζονται πλανήτες από την διακύμανση του φωτός η οποία παράγεται από την κίνηση τους γύρω από το μητρικό τους άστρο.

A ring of satellites surrounds Earth. Maybe we could see one around an alien world. Credit: European Space Agency

Ο Ναβάρο προτείνει να τροποποιηθεί αυτή η μέθοδος ώστε να μπορούν να εντοπίζονται και αντικείμενα που βρίσκονται γύρω από ένα πλανήτη. Αντικείμενα που είναι προϊόν ενός προηγμένου πολιτισμού είτε αυτά είναι κατασκευές (π.χ μεγάλοι ηλιακοί συλλέκτες) είτε διαστημικά σκουπίδια όπως αυτά που βρίσκονται γύρω από την Γη. Σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη μας υπολογίζεται ότι βρίσκονται εκατοντάδες χιλιάδες αντικείμενα που είναι κυρίως συντρίμμια δορυφόρων και πυραύλων.

Ο αριθμός τους μάλιστα πολλαπλασιάζεται καθώς έρχονται σε σύγκρουση μεταξύ τους και σπάνε σε περισσότερα κομμάτια. Τα διαστημικά σκουπίδια υπολογίζεται ότι κινούνται με ταχύτητες μεγαλύτερες των 28 χιλιάδων χλμ./ώρα. Όπως είναι ευνόητο αν θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε μια διαστημική χωματερή γύρω από ένα πλανήτη θα ανακαλύπταμε ταυτόχρονα και ένα προηγμένο εξωγήινο πολιτισμό.

Πηγές: https://arxiv.org/abs/1802.07723 - New Scientist - http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500204924

Παραγωγή ενέργειας από πυρηνική σύντηξη σε 15 χρόνια. MIT and newly formed company launch novel approach to fusion power

Λένε επιστήμονες του ΜΙΤ. Goal is for research to produce a working pilot plant within 15 years. Visualization of the proposed SPARC tokamak experiment. Using high-field magnets built with newly available high-temperature superconductors, this experiment would be the first controlled fusion plasma to produce net energy output. Visualization by Ken Filar, PSFC research affiliate

Υπάρχει ένα ανέκδοτο που λέει ότι η πυρηνική σύντηξη θα είναι η ενέργεια του μέλλοντος - και θα μείνει πάντα έτσι. Αλλά αυτή τη φορά, τα πράγματα φαίνεται να σοβαρεύουν. Το Πανεπιστήμιο ΜΙΤ ανακοίνωσε ότι θα συνεργασθεί με τη νέα ιδιωτική αμερικανική εταιρεία Commonwealth Fusion Systems-CFS (τεχνοβλαστό και αυτή του ΜΙΤ), προκειμένου σε 15 χρόνια να έχει αναπτυχθεί η τεχνολογία για την παραγωγή ενέργειας από πυρηνική σύντηξη, την ενέργεια του Ήλιου και των άλλων άστρων. Είναι ένα όνειρο δεκαετιών, που τώρα φαίνεται να έρχεται πιο κοντά στην υλοποίησή του.

Στόχος είναι μέσα στην επόμενη 15ετία να έχει κατασκευασθεί το πρώτο πιλοτικό εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής, που θα χρησιμοποιεί την πυρηνική σύντηξη (το αντίστροφο της πυρηνικής σχάσης που χρησιμοποιείται στις πυρηνικές βόμβες και στα πυρηνικά εργοστάσια σήμερα), προκειμένου να παράγει απεριόριστη «καθαρή» ενέργεια, που δεν απαιτεί καύση και δεν θα μολύνει το περιβάλλον.

Η πυρηνική σύντηξη βασίζεται στη συγχώνευση ατόμων υδρογόνου, που δημιουργούν το βαρύτερο ήλιο και παράλληλα απελευθερώνουν μεγάλες ποσότητες ενέργειας, η οποία στη συνέχεια μετατρέπεται σε «καθαρό» ηλεκτρισμό. Μια διαδικασία που δεν εκπέμπει άνθρακα στην ατμόσφαιρα και δεν επιδεινώνει την κλιματική αλλαγή.

The €18bn Iter nuclear fusion research centre in Provence, France. Photograph: Iter

Σήμερα η πιο προχωρημένη προσπάθεια παραγωγής ενέργειας από πυρηνική σύντηξη είναι ο «Διεθνής Θερμοπυρηνικός Πειραματικός Αντιδραστήρας» (ITER) που κατασκευάζεται στη νότια Γαλλία. Είναι ένα φιλόδοξο πρόγραμμα που έχει σχεδιασθεί για να παράγει 100 μεγαβάτ θερμότητας, όμως έχει γνωρίσει διαδοχικές καθυστερήσεις και μεγάλες υπερβάσεις κόστους στην πορεία, ενώ επιπλέον δεν θα μετατρέπει άμεσα τη θερμότητα σε ηλεκτρισμό.

Η νέα συμμαχία ΜΙΤ-CFS, που έχει ήδη εξασφαλίσει χρηματοδότηση 50 εκατομμυρίων δολαρίων έως τώρα από την ιταλική ενεργειακή εταιρεία ΕΝΙ, θα αξιοποιήσει μια νέα γενιά ισχυρότερων υπεραγωγών υψηλής θερμοκρασίας που θα δημιουργούν ένα ισχυρό μαγνητικό πεδίο, το οποίο θα συγκρατεί αιωρούμενο το καυτό πλάσμα «καυσίμου» (υδρογόνου) στην καρδιά του θερμοπυρηνικού αντιδραστήρα.

Αυτό θα επιτρέψει στον αντιδραστήρα να είναι πολύ μικρότερος σε όγκο σε σχέση με τον αντιδραστήρια του ITER (μόλις το ένα εξηκοστό πέμπτο), καθώς επίσης φθηνότερος και πιο εύχρηστος. Συνολικά, με βάση τα αμερικανικά σχέδια, η υπό ανάπτυξη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής από πυρηνική σύντηξη θα είναι μόνο το ένα πέμπτο σε μέγεθος σε σχέση με την αντίστοιχη σχεδιαζόμενη μονάδα του ITER - και αυτό θα αποτελεί μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα, όταν φθάσει η στιγμή της εμπορικής αξιοποίησης.

Σε πρώτη φάση, σύμφωνα με το «Nature» και το «MIT News», μέσα την επόμενη τριετία, 30 εκατ. δολάρια θα επενδυθούν σε έρευνα στο ΜΙΤ, με στόχο τη μετατροπή των υπεραγωγών στους ισχυρότερους παγκοσμίως ηλεκτρομαγνήτες υψηλής απόδοσης.

Η θερμοπυρηνική σύντηξη απαιτεί θερμοκρασίες εκατοντάδων εκατομμυρίων βαθμών Κελσίου, μεγαλύτερων από ό,τι στο κέντρο του Ήλιου, τις οποίες όμως είναι αδύνατο να αντέξει οποιοδήποτε υλικό. Για να επιτευχθεί αυτό, πρέπει να δημιουργηθούν πανίσχυρα μαγνητικά πεδία που θα συγκρατούν στο κενό, χωρίς να αγγίζει τα τοιχώματα του αντιδραστήρα, το καυτό πλάσμα, δηλαδή τη «σούπα» των υποατομικών σωματιδίων. Τα νέα υπεραγώγιμα υλικά από το οξείδιο YBCO, που αντέχουν μεγάλες θερμοκρασίες, καθιστούν πιο εύκολη τη δημιουργία τέτοιων μαγνητών, που θα είναι μικρότεροι σε μέγεθος αλλά πιο ισχυροί.

Στη συνέχεια, μέσα στην επόμενη δεκαετία, οι ερευνητές του Κέντρου Επιστήμης Πλάσματος και Σύντηξης του ΜΙΤ στοχεύουν να αναπτύξουν τον πρώτο στον κόσμο αντιδραστήρα «τσέπης» πυρηνικής σύντηξης με την ονομασία SPARC (μετεξέλιξη του σχεδίου του αντιδραστήρα «τόκαμακ» του ITER), ο οποίος θα παράγει περισσότερη θερμική ενέργεια (100 MW) από όση θα καταναλώνει.

Τελικά, στην τρίτη φάση, σε 15 χρόνια από σήμερα, ελπίζουν να έχουν μετατρέψει τον αντιδραστήρα SPARC σε ένα πιλοτικό εργοστάσιο ισχύος 200 μεγαβάτ, που θα μετατρέπει τη θερμική ενέργεια σε ηλεκτρική και το οποίο θα διασυνδεθεί με το δίκτυο ηλεκτρισμού.

Ο ITER αναμένεται να έχει λειτουργήσει έως το 2035, ενώ ο SPARC νωρίτερα. Κατά κάποιο τρόπο, ξεκινά μια κούρσα ανταγωνισμού ανάμεσα στους δύο αντιδραστήρες. Μια άλλη βρετανική εταιρεία, η Tokamak Energy, προσπαθεί επίσης να αναπτύξει μια παρόμοια τεχνολογία, αξιοποιώντας και αυτή τους νέους υπεραγωγούς, όμως το εγχείρημα του ΜΙΤ θεωρείται πιο πολλά υποσχόμενο.

Αντίθετα με το ουράνιο ή το πλουτώνιο που χρησιμοποιούνται ως πυρηνικά καύσιμα στους σημερινούς πυρηνικούς αντιδραστήρες σχάσης για ηλεκτροπαραγωγή, το υδρογόνο, που θα είναι το καύσιμο για τους αντιδραστήρες πυρηνικής σύντηξης, δεν πρόκειται ποτέ να αποτελέσει είδος σε έλλειψη, καθώς υπάρχει σε αφθονία παντού. Επιπλέον, εκτός από το ότι δεν δημιουργεί «αέρια του θερμοκηπίου», η πυρηνική σύντηξη δεν παράγει ούτε επικίνδυνα ραδιενεργά απόβλητα, όπως συμβαίνει με τη σχάση.

Πηγές: http://news.mit.edu/2018/mit-newly-formed-company-launch-novel-approach-fusion-power-0309 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=949750