Το ιστολόγιο "Τέχνης Σύμπαν και Φιλολογία" είναι ένας διαδικτυακός τόπος που αφιερώνεται στην προώθηση και ανάδειξη της τέχνης, της επιστήμης και της φιλολογίας. Ο συντάκτης του ιστολογίου, Κωνσταντίνος Βακουφτσής, μοιράζεται με τους αναγνώστες του τις σκέψεις του, τις αναλύσεις του και την αγάπη του για τον πολιτισμό, το σύμπαν και τη λογοτεχνία.
Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.
Στη
μελέτη συμμετείχαν και Έλληνες επιστήμονες. Many genes work
together in the brain to cause complex behavior such as intelligence or
anxiety. HELEN TOLOKONOVA/ALAMY STOCK PHOTO
Επιστήμονες
από αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων επτά Έλληνες, ανακάλυψαν σχεδόν 1.000 νέα
γονίδια που σχετίζονται με τη νοημοσύνη, καθώς και περισσότερα από 500 γονίδια,
τα οποία σχετίζονται με το νευρωτισμό.
A new study found
new genes that are associated with humans’ intelligence. With these new
findings, a total of 1,016 genes were now identified as responsible for
people’s brilliance and stable minds. (
Dariusz Sankowski | Pixabay )
Οι
ερευνητές, με επικεφαλής τη Ντανιέλ Ποστχούμα του Ελευθέρου Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ,
που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό γενετικής "Nature Genetics", ανέλυσαν και
συσχέτισαν γενετικά δεδομένα και μετρήσεις νοημοσύνης από σχεδόν 270.000
ανθρώπους. Βρήκαν έτσι 205 γενετικούς τόπους (περιοχές του γονιδιώματος), από
τους οποίους οι 190 ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά, καθώς επίσης 1.016
συγκεκριμένα γονίδια (τα 939 για πρώτη φορά), που σχετίζονται με τη νοημοσύνη.
Η
περαιτέρω ανάλυση έδειξε ότι η εξυπνάδα είναι «δίκοπο μαχαίρι» από βιολογική
άποψη. Από τη μία, το γενετικό υπόβαθρο για αυξημένη νοημοσύνη σχετίζεται με
αυξημένο προσδόκιμο ζωής και με μειωμένο κίνδυνο για την εμφάνιση της νόσου
Αλτσχάιμερ, σχιζοφρένειας και της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και
υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).
Από
την άλλη όμως, η υψηλή νοημοσύνη συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για αυτισμό,
άγχος και κατάθλιψη.
Σε
μια ξεχωριστή μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο ίδιο περιοδικό, οι ερευνητές, με
επικεφαλής επίσης την Ποστχούμα, ανέλυσαν γενετικά στοιχεία για σχεδόν 450.000
άτομα και βρήκαν πάνω από 500 γονίδια που σχετίζονται με το νευρωτισμό ως
χαρακτηριστικό της προσωπικότητας.
Η
γενετική ανάλυση επιβεβαίωσε ότι οι νευρωτικοί άνθρωποι κινδυνεύουν περισσότερο
από αγχωτική διαταραχή, κατάθλιψη, σχιζοφρένεια και άλλες νευροψυχιατρικές
παθήσεις. Μια βασική διαπίστωση ήταν ότι οι αγχώδεις άνθρωποι έχουν γενικά
κληρονομήσει μια διαφορετική ομάδα γονιδίων από εκείνη που έχουν όσοι ρέπουν
γενετικά στην κατάθλιψη.
Οι
ερευνητές εξέφρασαν την αισιοδοξία τους ότι, ρίχνοντας φως στο γενετικό
υπόβαθρο της νεύρωσης, θα ανοίξει ο δρόμος για την ανακάλυψη νέων φαρμάκων στο
μέλλον.
Από
ελληνικής πλευράς στη μελέτη συμμετείχαν οι Δημήτρης Αβραμόπουλος (Ιατρική
Σχολή Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς), Πάνος Μπίτσιος (Τμήμα Ψυχιατρικής Ιατρικής
Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης), Στέλλα Γιακουμάκη (Τμήμα Ψυχολογίας Πανεπιστημίου
Κρήτης), Αλέξανδρος Χατζημανώλης (Τμήμα Ψυχιατρικής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ),
Πάνος Ρούσσος (Τμήμα Ψυχιατρικής Ιατρικής Σχολής Όρους Σινά Ν.Υόρκης), Νικόλαος
Σμυρνής (Τμήμα Ψυχιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ) και Αριστοτέλης Βοϊνέσκος (Πανεπιστήμιο
Τορόντο).
Οι ερευνητές έδωσαν
στην δημοσιότητα μια φωτογραφία με τον υπολογιστή που δημιούργησαν δίπλα σε ένα
κόκκο ρυζιού για να δείξουν πόσο μικρός είναι. he latest from IBM and now the
University of Michigan is redefining what counts as a computer at the
microscale. The Michigan Micro Mote (M3) next to a grain of rice for scale.
Photo: JosephXu/MichiganEngineering
Πριν
από τρεις μήνες (Μάρτιος 2018) η IBM ανακοίνωσε την κατασκευή του μικρότερου
υπολογιστή στον κόσμο με
διαστάσεις 1 χιλιοστό x1 χιλιοστό. Το ρεκόρ κατέρριψε μια ερευνητική ομάδα του
Πανεπιστημίου του Michigan που κατασκεύασε έναν μικρότερο υπολογιστή, τον
Michigan Micro Mote, με μήκος μόλις 0,3 χιλιοστά – μικρότερο κι από έναν κόκκο ρυζιού.
Όμως
υπάρχει ένα αλλά… Όταν αποσυνδέουμε τον υπολογιστή μας τα προγράμματα και τα
δεδομένα του δεν χάνονται – εξακολουθούν να υπάρχουν όταν τον θέσουμε πάλι σε
λειτουργία. Αυτές οι μικροκατασκευές της IBM και του Πανεπιστημίου Michigan χάνουν τους προγραμματισμούς και τα
δεδομένα τους όταν πάψουν να τροφοδοτούνται με ενέργεια.
Αριστερά,
ο μικροσκοπικός υπολογιστής της IBM. Δεξιά, ο ακόμα μικρότερος υπολογιστής MichiganMicroMote – πιο μικρός κι από έναν κόκκο ρυζιού.
Ο
μικροσκοπικός υπολογιστής του Michigan έχει το 1/10 του μεγέθους της αντίστοιχης
μικροκατασκευής της ΙΒΜ, καταναλώνει ελάχιστη ισχύ και είναι διαφανής, αφού το
φως μπορεί να προκαλέσει ηλεκτρικό ρεύμα στα μικροσκοπικά του κυκλώματα. Προς
το παρόν ο μικρότερος υπολογιστής του κόσμου λειτουργεί ως αισθητήρας
θερμοκρασίας μεγάλης ακρίβειας.
Μπορεί
να καταγράψει θερμοκρασίες σε μικροσκοπικές περιοχές – π.χ. μιας ομάδας
κυττάρων – με σφάλμα περίπου 0,1 βαθμούς της κλίμακας Κελσίου. Το σύστημα
μπορεί να επαναπρογραμματιστεί ώστε να εκτελεί κι άλλες εργασίες, αλλά οι
ερευνητές προτίμησαν τις μετρήσεις θερμοκρασίες εξαιτίας της χρησιμότητάς τους
στην ογκολογία, μετά από πρόταση του GaryLuker, καθηγητή ραδιολογίας και βιοϊατρικής μηχανικής. Κάποιες
μελέτες δείχνουν ότι η καρκινικοί όγκοι είναι θερμότεροι από τους φυσιολογικούς
ιστούς, αλλά τα δεδομένα δεν είναι επαρκή για να καταλήξει κανείς στο
συμπέρασμα αυτό. Η γνώση της θερμοκρασίας μπορεί να βοηθήσει στην αξιολόγηση
των θεραπειών του καρκίνου.
«Δεδομένου ότι ο αισθητήρας θερμοκρασίας
είναι μικρός και βιοσυμβατός, μπορούμε να τον εμφυτεύσουμε σε ένα ποντίκι, και
γύρω από αυτόν να αναπτυχθούν καρκινικά κύτταρα» λέει ο GaryLuker. «Χρησιμοποιώντας
τον λιλιπούτειο υπολογιστή ως αισθητήρα θερμοκρασίας μπορούμε να διερευνήσουμε
τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας στο εσωτερικό του όγκου σε σχέση με τους
φυσιολογικούς ιστούς και ίσως μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε τις μεταβολές της
θερμοκρασίας ώστε να προσδιορίσουμε την επιτυχία ή την αποτυχία της θεραπείας».
Εκτός
από τα πειράματα του Luker
ο μικροσκοπικός υπολογιστής μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για άλλους σκοπούς.
Ήδη μετά την ανακοίνωση της κατασκευής του οι κατασκευαστές του MichiganMicroMote δέχονται καταιγισμό προτάσεων συνεργασίας
για διάφορες έρευνες.
Θα
μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως μετρητής πίεσης μέσα στο μάτι για διάγνωση
γλαυκώματος, στις μελέτες για τον καρκίνο, στην παρακολούθηση δεξαμενών
πετρελαίου, στην παρακολούθηση βιοχημικών διεργασιών κ.ά.
Ομικρότεροςυπολογιστήςτουκόσμουπαρουσιάστηκεστις 21 Ιουνίου 2018 στοσυμπόσιο «VLSI
Technology and Circuits» στηνεργασίαμετίτλο: “A 0.04 mm3 16nW
Wireless and Batteryless Sensor System with Integrated Cortex-M0+ Processor and
Optical Communication for Cellular Temperature Measurement.”
Αυτό
που ξέρουμε είναι πως τίποτε δεν μπορεί να επιβιώσει κοντά σε μια μαύρη τρύπα.
Μια νέα μελέτη φέρνει τα πάνω κάτω υποδεικνύοντας ότι μπορεί μια μαύρη τρύπα να
διαθέτει αμέτρητους κόσμους φιλικούς στη ζωή. Huge numbers of
potentially habitable planets could theoretically exist in stable orbits around
a supermassive black hole, such as the fictional Gargantua from the 2014 film
"Interstellar." Credit: Paramount Pictures
H
ιδέα της ύπαρξης κάποιων μυστηριωδών κοσμικών σωμάτων όπου οι νόμοι της φυσικής
δεν έχουν καμία υπόσταση έκανε την εμφάνισή της στα τέλη του 18ου αιώνα αρχικά
από τον Τζον Μίτσελ, Βρετανό που σπούδασε φιλοσοφία και θεολογία αλλά
ασχολήθηκε με την αστρονομία, τη γεωλογία και άλλους επιστημονικούς κλάδους,
και αμέσως μετά από τον σπουδαίο γάλλο μαθηματικό Πιερ Σιμόν Λαπλάς. Έπρεπε να
περάσουν 130 χρόνια για να υπάρξει μια πληρέστερη θεωρητική περιγραφή αυτών των
σωμάτων (Γενική Θεωρία της Σχετικότητας) και άλλα 50 χρόνια για να αποκτήσουν
ένα όνομα. Το 1968, σε ένα συνέδριο στη Γαλλία, ο αμερικανός αστροφυσικός Τζον
Α. Γουίλερ ονόμασε για πρώτη φορά τα αντικείμενα αυτά «μαύρες τρύπες». Η
συνεχής βελτίωση των τεχνικών μέσων παρατήρησης του Σύμπαντος (ισχυρά επίγεια
τηλεσκόπια, διαστημικά τηλεσκόπια, εξελιγμένα προγράμματα προσομοιώσεων κ.λπ.)
επέτρεψαν στην επιστημονική κοινότητα να εντοπίζει και να παρατηρεί αυτά τα
μυστηριώδη σώματα για τα οποία έχουν αναπτυχθεί πολλές θεωρίες.
An illustration of
the event horizon, the closest distance to a black hole from which light can
escape. Credit: Answers
magazine
Μέχρι
σήμερα όλα τα στοιχεία που έχουν στη διάθεσή τους οι επιστήμονες υποδεικνύουν
ότι η φύση των μελανών οπών είναι να… καταβροχθίζουν οτιδήποτε πέφτει στα
τρομακτικής ισχύος βαρυτικά τους δίχτυα. Τίποτε, ακόμη και το φως, δεν μπορεί
να δραπετεύσει από μια μαύρη τρύπα αν έχει την ατυχία να πέσει πάνω της. Έχουν
κατά καιρούς πέσει στο τραπέζι και ορισμένες θεωρίες που αναφέρουν ότι οι
μαύρες τρύπες δεν καταστρέφουν την ύλη αλλά την εξαφανίζουν και είτε τη
μετατρέπουν σε κάποια μορφή που εμείς δεν μπορούμε να κατανοήσουμε είτε την
εμφανίζουν κάπου αλλού όπου εμείς δεν έχουμε πρόσβαση. Κάποιοι, για παράδειγμα,
λένε ότι οι μαύρες τρύπες είναι πύλες μεταφοράς σε άλλα Σύμπαντα.
Our first system
with 1 million Earths in the habitable zone.
The left panel only shows one of every 25 rings of planets and only one
of every 25 planets on each ring. The
zoom-in on the right includes all of the planets within a small patch of the
habitable zone. Credit: Sean Raymond
Για
πρώτη φορά πέφτει στο τραπέζι μια θεωρία που παρουσιάζει τις μαύρες τρύπες ως
έναν πόλο γύρω από τον οποίο μπορεί να δημιουργηθεί ένας τεραστίων διαστάσεων
κόσμος φιλόξενος στη ζωή. Ο Σον Ρέιμοντ, αστροφυσικός του Αστεροσκοπείου του Μπορντό
στη Γαλλία, υποστηρίζει ότι μπορούν να βρίσκονται σε τροχιά γύρω από μια μαύρη
τρύπα ένα εκατομμύριο κατοικήσιμοι πλανήτες!
Οι
προσομοιώσεις
Diagram of a
hypothetical sun-black hole solar system. Credit: Sean Raymond
Για
να αναπτυχθούν συνθήκες ευνοϊκές στη ζωή (όπως τουλάχιστον εμείς τη γνωρίζουμε)
πρέπει ένας πλανήτης να βρίσκεται σε απόσταση τέτοια από το μητρικό του άστρο
ώστε οι συνθήκες σε αυτόν να μην είναι ούτε πολύ θερμές ούτε πολύ ψυχρές και να
υπάρχει το απολύτως απαραίτητο για την παρουσία της ζωής νερό σε υγρή μορφή. Η
περιοχή όπου υπάρχουν αυτές οι συνθήκες κοντά σε ένα άστρο έχει ονομαστεί από
την επιστημονική κοινότητα «κατοικήσιμη ζώνη». Στην κατοικήσιμη ζώνη του
ηλιακού μας συστήματος βρήκε θέση μόνο ένας πλανήτης… η Γη. Σε άλλα συστήματα
υπάρχουν περισσότεροι, όπως για παράδειγμα, στον TRAPPIST-1 όπου έχουν
εντοπιστεί μέχρι σήμερα στην κατοικήσιμη ζώνη τρεις πλανήτες με μέγεθος μάλιστα
παρόμοιο με αυτό της Γης, γεγονός που αυξάνει τις πιθανότητες να έχουν
αναπτυχθεί κάποιες μορφές ζωής έστω και σε μικροβιακό επίπεδο.
Stellar
evolutionary paths. Only very massive stars go supernova and can become
black holes. From this website.
Μέχρι
στιγμής έχουν εντοπιστεί τριών ειδών μελανές οπές στο Σύμπαν. Το ένα είδος
είναι μαύρες τρύπες με μάζα παρόμοια με εκείνη μερικών δεκάδων ή εκατοντάδων
άστρων όπως ο Ήλιος. Το άλλο είδος είναι μαύρες τρύπες με μάζα παρόμοια με
εκείνη εκατομμυρίων και δισεκατομμυρίων άστρων όπως ο Ήλιος. Συνήθως ο δεύτερος
τύπος μελανών οπών, οι λεγόμενες υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες, βρίσκονται στο
κέντρο των μεγάλων γαλαξιών. Υπάρχει και ένας τρίτος τύπος μελανών οπών με
ενδιάμεσο μέγεθος, για τις οποίες οι επιστήμονες γνωρίζουν ελάχιστα πράγματα.
Οι
μαύρες τρύπες είναι επίσης εξαιρετικά συμπυκνωμένες. Μια μαύρη τρύπα με μάζα
παρόμοια με αυτή του Ηλίου θα έχει διάμετρο μόλις έξι χλμ. Η μαύρη τρύπα στο
κέντρο του γαλαξία μας, ο Τοξότης Α*, έχει μάζα περίπου 4 εκατ. άστρων σαν τον
Ήλιο και διάμετρο περίπου 23,6 χλμ.
Ο
Ρέιμοντ μελέτησε μια σειρά από σενάρια. Το πρώτο ήταν τι θα συνέβαινε αν στο
ηλιακό μας σύστημα υπήρχε μια μαύρη τρύπα με μάζα παρόμοια με τον Ήλιο. Η
απάντηση είναι πως δεν θα άλλαζε κάτι ουσιαστικό στις τροχιές των πλανητών.
Ίσως να αυξανόταν η ταχύτητα της κίνησης της Γης, κάτι που θα είχε ως
αποτέλεσμα ο πλανήτης μας να ολοκλήρωνε νωρίτερα την περιστροφή του γύρω από
τον Ήλιο από ό,τι σήμερα. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Ρέιμοντ, ένα γήινο
έτος αντί 365 ημέρες θα είχε διάρκεια 258 ημέρες.
More than 500
Earth-like planets could circle a million-solar-mass black hole, given some
fortuitous star placement, according to astrophysicist Sean Raymond. Credit: SeanRaymond
Ο
Ρέιμοντ αποφάσισε να διαπιστώσει αν μπορεί να υπάρξει ένα πλανητικό σύστημα
γύρω από μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα. Για την ακρίβεια, θέλησε να δει τι θα
γινόταν αν η μαύρη τρύπα είχε μάζα ένα εκατομμύριο φορές μεγαλύτερη από αυτή
του Ήλιου. Σύμφωνα με τον Ρέιμοντ, αυτή η μαύρη τρύπα θα είχε διάμετρο παρόμοια
με αυτή του Ηλίου και τα αποτελέσματα έδειξαν ότι στην κατοικήσιμη ζώνη της θα
μπορούσαν να υπάρξουν 550 πλανήτες με μέγεθος ανάλογο με αυτό της Γης. Αν και
οι πλανήτες της κατοικήσιμης ζώνης που θα ήταν εγγύτερα στη μαύρη τρύπα θα
δέχονταν τις βαρυτικές πιέσεις της, σύμφωνα με την προσομοίωση, θα κατάφερναν
να τις αποκρούσουν και θα παρέμεναν ασφαλείς στις θέσεις τους.
Το μυστικό για να υπάρχουν πλανητικά συστήματα γύρω από μια μελανή οπή, σύμφωνα με τον Ρέιμοντ, είναι να υπάρχουν ανάμεσα σε αυτή και τους πλανήτες κάποια άστρα.
Οι
προσομοιώσεις έδειξαν ότι αν κοντά σε μια μελανή οπή μάζας ένα εκατομμύριο
φορές μεγαλύτερης από αυτής του Ηλίου υπάρχουν εννέα άστρα παρόμοια με τον
Ήλιο, τότε θα δημιουργηθούν περίπου 400 κατοικήσιμες ζώνες, στην καθεμία εκ των
οποίων θα μπορούν να υπάρχουν περίπου 2.500 χιλιάδες πλανήτες με μέγεθος
ανάλογο με αυτό της Γης. Όλοι αυτοί οι πλανήτες θα είχαν απόσταση μεταξύ τους παρόμοια με αυτή της Γης με τη Σελήνη.
In this case, the 3
au habitable zone is lit by 36 suns at 6 au, rather than 9 suns at 0.5au, from
the center of a supermassive black hole.
Αν υπάρχουν περισσότερα άστρα σε ένα τέτοιο σύστημα, οι συνθήκες θα
είναι πολύ ενδιαφέρουσες. Αν για παράδειγμα αντί για εννέα άστρα σαν τον Ήλιο
σε ένα τέτοιο σύστημα υπάρχουν 36 άστρα σαν τον Ήλιο, με δεδομένη τη γρήγορη
περιστροφή που θα έχουν τα άστρα αυτά γύρω από τη μαύρη τρύπα, τότε οι
εκατοντάδες χιλιάδες πλανήτες του συστήματος θα λούζονται πάντα από φως και δεν
θα βιώνουν ποτέ τη νύχτα.
Σε
ένα τέτοιο σύστημα οι πλανήτες θα είναι ακόμη πιο κοντά ο ένας στον άλλο,
περίπου δέκα φορές πιο κοντά από ό,τι η Σελήνη στη Γη, και ο κάθε πλανήτης θα
εμφανίζεται στον ουρανό του άλλου σαράντα φορές μεγαλύτερος από ό,τι η
πανσέληνος στη Γη. «Σε αυτή την περίπτωση
οι κάτοικοι αυτών των πλανητών θα μπορούν να συνδέονται εύκολα με διαστημικά
ασανσέρ» αναφέρει ο Ρέιμοντ και σημειώνει: «Ο στόχος που είχα ξεκινώντας αυτή την έρευνα ήταν να σπρώξω λίγο τα
όρια, να πάω λίγο πιο πέρα από αυτό που νομίζουμε ότι είναι πιθανό να
συμβαίνει. Μπορεί αυτά τα συστήματα που βγάζουν οι προσομοιώσεις να φαίνονται
προϊόντα επιστημονικής φαντασίας, αλλά από την άλλη δίνουν ένα έναυσμα για να
προσπαθήσουμε να ταξιδέψουμε στις μαύρες τρύπες, και ποιος ξέρει τι μπορεί να
συναντήσουμε εκεί που μπορεί να είναι έξω από αυτό που εμείς θεωρούμε κανονικό».
Δεκάδες
νέους εξωπλανήτες που βρίσκονται σε τροχιά σε διάφορα άστρα του γαλαξία μας
εντόπισαν ερευνητές του ΜΙΤ. Ανάμεσατουςκαιοπιοφωτεινόςεξωπλανήτηςπουγνωρίζουμε. The NASA Kepler
spacecraft’s reborn K2 mission announced this week the discovery of 78 new
potential exoplanets: 30 high-quality planet candidates and 48 objects that may
be either planets or false positives. An artist’s impression of HD 73344b.
Image credit: Sci-News.com.
Μέχρι
στιγμής έχουν εντοπιστεί περισσότεροι από 3,700 πλανήτες μακριά από το ηλιακό
μας σύστημα, οι λεγόμενοι εξωπλανήτες, ενώ έχει υποδειχθεί η ύπαρξη περίπου δύο
χιλιάδων ακόμη για τους οποίους γίνεται προσπάθεια επιβεβαίωσης της παρουσίας
τους.
NASA’s Kepler Space
Telescope orbits the Sun in concert with the Earth, slowly drifting away from
Earth. Image: NASA Kepler Mission/Dana Berry
Η
συντριπτική πλειοψηφία του εντοπισμού εξωπλανητών μέχρι στιγμής είναι αποτέλεσμα
της αποστολής Kepler το διαστημικό τηλεσκόπιο της οποίας έχει εξερευνήσει
εκατοντάδες χιλιάδες άστρα αναζητώντας εξωπλανήτες. Σημαντικό μέρος των
δεδομένων της αποστολής βρίσκονται ακόμη υπό εξέταση από διάφορες ερευνητικές
ομάδες σε όλο τον κόσμο και ανά τακτά χρονικά διαστήματα κάποια από αυτές τις
ομάδες ανακοινώνει τον εντοπισμό εξωπλανητών.
Το
ίδιο συνέβη και τώρα με μια ομάδα ερευνητών με επικεφαλής επιστήμονες του
Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης, του περίφημου MIT. Με δημοσίευση
τους στην επιθεώρηση «The Astronomical Journal» οι ερευνητές ανακοίνωσαν ότι
εντόπισαν τα ίχνη 80 εξωπλανητών και πρέπει τώρα να γίνουν νέες παρατηρήσεις
για να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη τους. Από όλους αυτούς του εξωπλανήτες αυτός που
παρουσιάζει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι ένας εξωπλανήτης που βρίσκεται σε
απόσταση 114 ετών φωτός από την Γη και κινείται σε τροχιά γύρω από το άστρο HD
73344.
Οι
ερευνητές εκτιμούν ότι πρόκειται για ένα πλανήτη αερίων με μέγεθος 2,5 φορές
μεγαλύτερο από αυτό της Γης και θερμοκρασίες περίπου 1,300 βαθμών Κελσίου. «Πιστεύουμε ότι έχουμε να κάνουμε με μια
μικρότερη αλλά πιο καυτή εκδοχή ενός πλανήτη σαν τον Ουρανό ή τον Ποσειδώνα»
αναφέρει ο Ιαν Κρόσφιλντ, καθηγητής φυσικής στο MIT εκ των επικεφαλής της
έρευνας. Σύμφωνα με τους ερευνητές ο πλανήτης αυτός είναι από τους πιο
φωτεινούς αν όχι ο πιο φωτεινός εξωπλανήτης που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα.
Αυτό σημαίνει ότι η παρατήρηση του θα είναι ευκολότερη και θα αποκαλύψει πολλά
ενδιαφέροντα στοιχεία τόσο για αυτόν όσο και για το πλανητικό σύστημα στο οποίο
ανήκει.
Οι
τσαγκαράδες να φτιάνουν όπως πάντα γερά παπούτσια
Οι
εκπαιδευτικοί να συμμορφώνονται με το αναλυτικό πρόγραμμα του Υπουργείου
Οι
τροχονόμοι να σημειώνουν με σχολαστικότητα τις παραβάσεις
Οι
εφοπλιστές να καθελκύουν διαρκώς νέα σκάφη
Οι
καταστηματάρχες ν’ ανοίγουν και να κλείνουν σύμφωνα με το εκάστοτε ωράριο
Οι
εργάτες να συμβάλλουν ευσυνείδητα στην άνοδο του επιπέδου παραγωγής
Οι
αγρότες να συμβάλλουν ευσυνείδητα στην κάθοδο του επιπέδου καταναλώσεως
Οι
φοιτητές να μιμούνται τους δασκάλους τους και να μην πολιτικολογούν
Οι
ποδοσφαιριστές να μη δωροδοκούνται πέραν ενός λογικού ορίου
Οι
δικαστές να κρίνουν κατά συνείδησιν και εκτάκτως μόνον, κατ’ επιταγήν
Ο
τύπος να μη γράφει ό,τι πιθανόν να εμβάλλει εις ανησυχίαν τους φορτοεκφορτωτάς
Οι
ποιητές όπως πάντα να γράφουν ωραία ποιήματα.
Paul Klee, Still Burning,1939
*
Πρόκειται περί προσχεδίου, ως ο τίτλος, και προσφέρεται εις ελευθέραν δημοσίαν
συζήτησιν. Μετά τας ακουσθησομένας απόψεις θα γίνει τελική επεξεργασία υπό
ομάδος εγκρίτων Ποιητών και θα παραδοθεί εις το κοινόν προς γνώσιν και
αναμόρφωσιν.
GiorgiodeChirico, Solitude, 1917. Ένα
συγκεκριμένο χημικό του εγκεφάλου υπερπαράγεται προκαλώντας επιθετικότητα και
φόβο – Δοκιμάστηκε φάρμακο που μπλοκάρει τη διαδικασία εξαφανίζοντας αυτές τις
επιπτώσεις. A particular neural chemical is overproduced during
long-term social isolation, causing increased aggression and fear.
Η
χρόνια κοινωνική απομόνωση βλάπτει σοβαρά την ψυχική υγεία - έχει συνδεθεί
επανειλημμένως με κατάθλιψη και διαταραχή μετατραυματικού στρες. Τώρα, μια
ομάδα από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας (Caltech) ανακάλυψε ότι η κοινωνική απομόνωση
προκαλεί συσσώρευση ενός συγκεκριμένου χημικού στον εγκέφαλο καθώς και ότι το
μπλοκάρισμα αυτού του χημικού μπορεί να «σβήσει» τις αρνητικές επιπτώσεις της.
Τα νέα αυτά ευρήματα που δημοσιεύθηκαν τον περασμένο μήνα στην επιθεώρηση «Cell»
μπορούν να έχουν εφαρμογή σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών
στους ανθρώπους.
Συμπεριφορικές
αλλαγές
Οι
ερευνητές κατέληξαν στα συμπεράσματά τους τα οποία επιβεβαιώνουν αλλά και
«επεκτείνουν» προηγούμενες παρατηρήσεις μέσα από πειράματα σε ποντίκια. Είδαν
συγκεκριμένα ότι η χρονίζουσα κοινωνική απομόνωση προκαλεί πολλές
συμπεριφορικές αλλαγές στα πειραματόζωα, όπως επιθετικότητα, επίμονο φόβο αλλά
και υπερευαισθησία σε απειλητικά ερεθίσματα. Για παράδειγμα, όταν τα ποντίκια
έρχονταν αντιμέτωπα με ένα απειλητικό ερέθισμα, όσα εξ αυτών ήταν κοινωνικώς
απομονωμένα παρέμεναν «παγωμένα» στη θέση τους για πολλή ώρα αφότου η απειλή
είχε πλέον περάσει - όσα ποντίκια δεν ήταν απομονωμένα όμως επανέρχονταν σε
φυσιολογική συμπεριφορά πολύ πιο σύντομα. Οι επιδράσεις αυτές παρατηρήθηκαν
μετά από υποβολή των ζώων σε δύο εβδομάδες κοινωνικής απομόνωσης, όχι όμως και
όταν η απομόνωση ήταν βραχυπρόθεσμη - της τάξεως των 24 ωρών. Το γεγονός αυτό
μαρτυρεί ότι οι συμπεριφορικές αλλαγές απαιτούν χρόνια απομόνωση.
Από
τις μύγες στα ποντίκια
Σε
προηγούμενη μελέτη της η ίδια ομάδα είχε δείξει μέσα από πειράματα σε
δροσόφιλες (οι αποκαλούμενες μύγες του ξιδιού) ότι ένα νευροχημικό του
εγκεφάλου που ονομάζεται ταχυκινίνη παίζει ρόλο στην εμφάνιση επιθετικότητας
στις κοινωνικώς απομονωμένες μύγες. Η ταχυκινίνη είναι ένα νευροπεπτίδιο το
οποίο εκλύεται από ορισμένους νευρώνες όταν αυτοί ενεργοποιούνται. Τα
νευροπεπτίδια προσδένονται σε συγκεκριμένους υποδοχείς άλλων νευρώνων,
τροποποιώντας τις ιδιότητές τους και επιδρώντας έτσι στη λειτουργία του
κυκλώματος των νευρώνων.
Οι
ερευνητές προσπαθώντας να ανακαλύψουν αν η ταχυκινίνη παίζει ρόλο και στις
συμπεριφορές που συνδέονται με την κοινωνική απομόνωση στα θηλαστικά,
διεξήγαγαν πειράματα σε ποντίκια. Στα ποντίκια, το γονίδιο της ταχυκινίνης Tac2 κωδικοποιεί ένα νευροπεπτίδιο που
ονομάζεται νευροκινίνη Β (NkB).
ToTac2/NkB παράγεται από νευρώνες σε συγκεκριμένες περιοχές του
εγκεφάλου των ποντικιών όπως η αμυγδαλή και ο υποθάλαμος που εμπλέκονται στη
συναισθηματική και κοινωνική συμπεριφορά.
Φαρμακευτική
αναστροφή
Οι
επιστήμονες είδαν ότι η χρόνια απομόνωση οδηγεί σε αύξηση της δραστηριότητας
του γονιδίου Τac2
και τελικώς σε αύξηση της παραγωγής του NkB στον εγκέφαλο. Ωστόσο η χορήγηση ενός
φαρμάκου που μπλοκάρει τους υποδοχείς του NkB επέτρεψε στα στρεσαρισμένα ζώα να
συμπεριφέρονται φυσιολογικά, εξουδετερώνοντας τις αρνητικές επιδράσεις της
κοινωνικής απομόνωσης. Αντιστρόφως, η τεχνητή αύξηση της δραστηριότητας του Tac2 οδήγησε φυσιολογικά ποντίκια που δεν
είχαν στρες σε συμπεριφορές που ήταν χαρακτηριστικές του στρες και της
κοινωνικής απομόνωσης.
Σε
ένα δεύτερο επίπεδο των πειραμάτων οι ερευνητές αποσιώπησαν το γονίδιο Tac2 σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου.
Είδαν ότι η αποσιώπηση του γονιδίου στην αμυγδαλή σταματούσε τη φοβική
συμπεριφορά, όχι όμως και την επιθετικότητα. Η αποσιώπηση πάλι του γονιδίου
στον υποθάλαμο του εγκεφάλου σταματούσε την επιθετικότητα, όχι όμως και τον
φόβο. Τα αποτελέσματα αυτά μαρτυρούν ότι τα επίπεδα της δραστηριότητας του Tac2 αυξάνονται σε διάφορες εγκεφαλικές
περιοχές ώστε να παραχθούν οι διαφορετικές επιδράσεις της κοινωνικής
απομόνωσης.
Ελπίδα
για νέες θεραπείες
Η
ομάδα του Caltech
ανακάλυψε πώς η κοινωνική απομόνωση οδηγεί σε συμπεριφορές όπως ο φόβος και η
επιθετικότητα και πιστεύει ότι τα ευρήματά της μπορούν να οδηγήσουν σε νέες
θεραπείες για τις ψυχικές διαταραχές. Artist'sconceptofabraininisolation. Credit: MaayanHarel
Παρότι
η μελέτη αυτή διεξήχθη σε ποντίκια, σύμφωνα με τους επιστήμονες, μπορεί να οδηγήσει
στην κατανόηση σχετικά με το πώς το χρόνιο στρες επιδρά και στον άνθρωπο. «Οι άνθρωποι διαθέτουν ένα ανάλογο μονοπάτι
σήμανσης του Tac2,
γεγονός που μαρτυρεί ότι τα ευρήματά μας μπορούν να έχουν κλινική
"μετάφραση" σε ό,τι αφορά τον άνθρωπο» ανέφερε ο Μοριέλ Ζελικόφσκι, επικεφαλής
της δημοσίευσης, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο εργαστήριο του καθηγητή
Βιολογίας στο Caltech
Ντέιβιντ Αντερσον και προσέθεσε: «Όταν
αναζητούμε θεραπείες για τις ψυχικές διαταραχές, παραδοσιακά επικεντρωνόμαστε
σε ευρεία συστήματα νευροδιαβιβαστών όπως της σεροτονίνης και της ντοπαμίνης
που κυκλοφορούν σε ολόκληρο τον εγκέφαλο. Ωστόσο η παρέμβαση σε αυτά τα
συστήματα μπορεί να έχει και παρενέργειες λόγω της ευρείας παρουσίας τους στον
εγκέφαλο. Έτσι, η τοπική τροποποίηση ενός νευροπεπτιδίου όπως το Tac2 μπορεί να αποτελέσει υποσχόμενη
προσέγγιση σε ό,τι αφορά τις θεραπείες για τα προβλήματα ψυχικής υγείας».
Ο
πιο ακριβής έως σήμερα έλεγχος της γενικής θεωρίας σχετικότητας του Αϊνστάιν. An image
of the nearby galaxy ESO 325-G004, created using data collected by the NASA/ESA
Hubble Space Telescope and the MUSE instrument on the ESO’ Very Large
Telescope. MUSE measured the velocity of stars in ESO 325-G004 to produce the
velocity dispersion map that is overlaid on top of the Hubble Space Telescope
image. Knowledge of the velocities of the stars allowed the astronomers to
infer the mass of ESO 325-G004. The inset shows the Einstein ring resulting
from the distortion of light from a more distant source by intervening lens ESO
325-004, which becomes visible after subtraction of the foreground lens light. Credit:ESO,
ESA/Hubble, NASA
Μια
διεθνής ομάδα αστρονόμων έκανε τον πιο ακριβή έως σήμερα έλεγχο της γενικής
θεωρίας σχετικότητας του Αϊνστάιν όχι μόνο πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, αλλά
και πέρα από τον δικό μας γαλαξία, επιβεβαιώνοντας την ορθότητά της, για τη
συμπεριφορά της βαρύτητας σε κοσμική κλίμακα.
Astronomers have
made the most precise test ever of general relativity outside the Milky Way. A
nearby galaxy acts as a strong gravitational lens, distorting light from a
distant galaxy behind it to create an Einstein ring around its centre. By
comparing the mass of the lensing galaxy with the curvature of space around it,
the astronomers found that gravity on these astronomical length-scales behaves
as predicted by general relativity. Credit: ESO
Συνδυάζοντας
στοιχεία από το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ» και το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο του
Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στη Χιλή, οι επιστήμονες έδειξαν ότι πράγματι
η βαρύτητα συμπεριφέρεται όπως ακριβώς προβλέπει η γενική θεωρία σχετικότητας
που είχε παρουσιάσει ο Άλμπερτ Αϊνστάιν το 1915.
This infographic
compares the two methods used to measure the mass of the galaxy ESO 325-G004.
The first method used ESO’s Very Large Telescope to measure the velocities of
stars in ESO 325-G004. The second method used the NASA/ESA Hubble Space
Telescope to observe an Einstein ring caused by light from a background galaxy
being bent and distorted by ESO 325-G004. By comparing these two methods of
measuring the strength of the gravity of ESO 325-G004, it was determined that
Einstein’s general theory of relativity works on extragalactic scales —
something that had not been previously tested. Credit:ESA/Hubble,
ESO, NASA
Από
τότε, η θεωρία αυτή έχει περάσει με «άριστα» από αλλεπάλληλα τεστ στη Γη και το
διάστημα. Οι νέες ακόμη πιο μακρινές μετρήσεις, που έδειξαν πως καμπυλώνεται το
φως (και άρα ο χωροχρόνος) γύρω από τον γαλαξία, επιβεβαίωσαν για μια ακόμη
φορά ότι η θεωρία είναι σωστή.
Οι
ερευνητές από τη Βρετανία, τη Γερμανία και τις ΗΠΑ, με επικεφαλής τον δρα Τόμας
Κόλετ του Ινστιτούτου Κοσμολογίας και Βαρύτητας του βρετανικού Πανεπιστημίου
του Πόρτσμουθ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Science",
χρησιμοποίησαν έναν σχετικά κοντινό γαλαξία (τον ESO325-G004 σε απόσταση 450 εκατομμυρίων ετών φωτός
από τη Γη) ως βαρυτικό φακό για να πραγματοποιήσουν ένα τεστ ακριβείας της
θεωρίας.
This diagram shows
how the effect of gravitational lensing around a normal galaxy focuses the
light coming from a very distant star-forming galaxy merger to created a
distorted, but brighter view. The NASA/ESA Hubble Space Telescope and many
other telescopes on the ground and in space have enlisted the help of a
galaxy-sized magnifying glass to reveal otherwise invisible detail and obtain
the best view yet of a collision that took place between two galaxies when the
Universe was only half its current age. The image showing these combined
observations can be seen in the inset. These new studies of the galaxy H-ATLAS
J142935.3-002836 have shown that this complex and distant object looks
surprisingly like the well-known local galaxy collision, the Antennae Galaxies.
Credit:ESA/ESO/M. Kornmesser
Ο
γαλαξίας αυτός δρα ως ισχυρός βαρυτικός φακός, στρεβλώνοντας το φως από έναν
άλλο πολύ πιο μακρινό γαλαξία που βρίσκεται από πίσω του, δημιουργώντας έτσι
τον λεγόμενο φωτεινό «δακτύλιο Αϊνστάιν» γύρω από το κέντρο του. Συγκρίνοντας
τη μάζα του γαλαξία ESO
325-G004 με την καμπύλωση
του χώρου γύρω του, οι αστρονόμοι βρήκαν ότι η βαρύτητα συμπεριφέρεται σύμφωνα
με τις προβλέψεις της γενικής θεωρίας της σχετικότητας.
Thomas Collett
discusses the methods behind his research into whether Einstein’s general
theory of relativity is correct on extragalactic length scales. This research
was published in the journal, Science,
in June 2018. Credit:University of Portsmouth
«Είναι τόσο ανακουφιστικό να
χρησιμοποιούμε τα καλύτερα τηλεσκόπια στον κόσμο για να θέσουμε σε αμφισβήτηση
τον Αϊνστάιν και τελικά να βρίσκουμε πόσο σωστός ήταν» δήλωσε ο καθηγητής Μπομπ Νίκολ,
διευθυντής του Ινστιτούτου Κοσμολογίας και Βαρύτητας.
This image from the
NASA/ESA Hubble Space Telescope shows the diverse collection of galaxies in the
cluster Abell S0740 that is over 450 million light-years away in the direction
of the constellation Centaurus. The giant elliptical ESO 325-G004 looms large
at the cluster's centre. Hubble resolves thousands of globular star clusters
orbiting ESO 325-G004. Globular clusters are compact groups of hundreds of
thousands of stars that are gravitationally bound together. At the galaxy's
distance they appear as pinpoints of light contained within the diffuse halo.
This image was created by combining Hubble science observations taken in
January 2005 with Hubble Heritage observations taken a year later to form a
3-colour composite. The filters that isolate blue, red and infrared light were
used with the Advanced Camera for Surveys aboard Hubble. Credit: NASA, ESA, and
The Hubble Heritage Team (STScI/AURA)
Το
νέο τεστ σχετίζεται και με την επέκταση του σύμπαντος, κάτι που είναι γνωστό
ήδη από το 1929 ότι συμβαίνει, αλλά το 1998 έγινε πλέον αντιληπτό ότι η
διαστολή του σύμπαντος είναι ταχύτερη σήμερα από ό,τι στο παρελθόν.
Αυτό
μπορεί να εξηγηθεί μόνο αν υπάρχει ένας «εξωτικός» παράγων διαστολής, η
λεγόμενη -και προς το παρόν μόνο θεωρητική- σκοτεινή ενέργεια. Όμως το κατά
πόσο μπορεί να ισχύει αυτή η εξήγηση της επιταχυνόμενης διαστολής του
σύμπαντος, εξαρτάται από το εάν ισχύει επίσης η γενική θεωρία.