Η απελευθέρωση του δούλου Φάλακρου. The freeing of the slave Falakros from his master Xenys, son of Nikanor

Λίθινη στήλη με απελευθερωτική επιγραφή, που βρέθηκε το 1960 στην ευρύτερη περιοχή της Γκούμανης (αρχ. Γίτανα) και χρονολογείται στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας. Stone stele with the recorded manumission of slave Falakros. It was found in 1960 in the area of Goumani (ancient Gitana). Archaeological Museum of Igoumenitsa.

Ιστορία σε σύντομα επεισόδια μας αφηγείται το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας μέσα από την ενότητα «Το Έκθεμα του Μήνα» που φιλοξενείται στον δικτυακό του τόπο. Στόχος της συγκεκριμένης δράσης είναι αφενός μια διαφορετική προσέγγιση των επιλεγμένων ευρημάτων μέσω της ένταξής τους σε θεματικές ενότητες διαφορετικές από εκείνες της Μόνιμης Έκθεσης του μουσείου, αφετέρου η εστίαση σε αντικείμενα ή λεπτομέρειες παραστάσεων που μπορεί να διαφύγουν την προσοχή του επισκέπτη.

Θέατρο στa αρχαία Γίτανα. Το αρχαίο θέατρο Γιτάνων είχε χωρητικότητα περίπου 4.000 θεατών. Το θέατρο κατασκευάστηκε από λευκό ασβεστόλιθο, ενώ η αρχιτεκτονική του είναι η συνηθισμένη που συναντάται και στα άλλα αρχαία ελληνικά θέατρα. Ancient Theater at the archaeological site of Gitanae.

Για τον Ιούνιο, το Μουσείο ξεχώρισε μια λίθινη στήλη με απελευθερωτική επιγραφή, που βρέθηκε το 1960 στην ευρύτερη περιοχή της Γκούμανης (αρχ. Γίτανα) και χρονολογείται στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. Αναφέρεται στην απελευθέρωση του δούλου Φάλακρου από τον κύριό του Ξένυ, γιο του Νικάνορος.

«Η απελευθέρωση έγινε τον μήνα Γαμίλιο, το έτος κατά το οποίο προστάτης του Κοινού των Θεσπρωτών ήταν ο Αλέξανδρος και ιερέας της Θέμιδος, στην οποία αφιερώθηκε ο δούλος, ήταν ο Φυσταίος. Ανάμεσα στους μάρτυρες που ενέκριναν την πράξη αναφέρεται ο Άνδρων, γιος του Νικάνορος, πιθανότατα αδελφός του Ξένυ» εξηγούν οι αρχαιολόγοι του Μουσείου.

«Στην αρχαίο ελληνικό κόσμο, η απελευθέρωση μεμονωμένων δούλων από τον κύριό τους γινόταν από ειλικρινή φιλαλληλία, με πολιτική σκοπιμότητα, για λόγους που επέβαλλαν πολεμικές συγκυρίες κ.ά. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ιδιαίτερα στους Ελληνιστικούς χρόνους, η απελευθερωτική πράξη είχε και μία θρησκευτική διάσταση, καθώς οι δούλοι απελευθερώνονταν υπό την εποπτεία των θεών, αφιερώνονταν ή, ακόμη, «πωλούνταν» σε αυτούς.

Ψηφιδωτό με τον δεκαεξάκτινο Μακεδονικό ήλιο στα αρχαία Γίτανα. Mosaic depicting the Vergina Sun at the archaeological site of Gitanae. Gitanae or Gitana, (Greek: Γίτανα, Γίτωνα, Τίτανα, or Τιτάνα) was an ancient Greek city of Epirus, described by Livy as being near Corcyra, and about 10 miles from the coast. (Liv. xlii. 38.) as a place of meeting of the Epirote League (Concillio Epirotarum). It is not mentioned by any other ancient writer, and it has therefore been conjectured that the word is a corrupt form of Chyton, which Ephorus spoke of as a place in Epirus colonised by Ionians from Klazomenai.

»Η συγκεκριμένη επιγραφή προσφέρει σημαντικές πληροφορίες για την πολιτική οργάνωση, τις κοινωνικές δομές και τη θρησκεία στη Θεσπρωτία του 4ου αι. π.Χ. Πρόκειται για το δεύτερο γνωστό ψήφισμα που αναφέρεται στο Κοινό των Θεσπρωτών στο οποίο συνασπίστηκαν τα θεσπρωτικά φύλα στο β΄ μισό του 4ου αι. π.Χ. Η θέσης εύρεσης της επιγραφής οδήγησε στην αναζήτηση της πόλης-έδρας του Κοινού στην ευρύτερη περιοχή, αποτελώντας ένα ακόμη βασικό στοιχείο για την ταύτιση του αρχαίου οχυρωμένου οικισμού στην περιοχή της Γκούμανης με τα αρχαία Γίτανα. Γνωρίζουμε, άλλωστε, από τις γραπτές πηγές (Livius 42.38.1) ότι στις αρχές του 2ου αι. π.Χ. τα Γίτανα λειτουργούσαν ως χώρος πολιτικών συνελεύσεων του Κοινού των Ηπειρωτών.

Θέμις, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Η Θέμις σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία ανήκε στους Τιτάνες, τα παιδιά της Γαίας και του Ουρανού. Αποτελούσε την ανθρωπόμορφη προσωποποίηση της φυσικής και της ηθικής τάξης καθώς και της εθιμοτυπίας. Η λέξη θέμις παράγεται από το ρήμα τίθημι και δηλώνει αυτό που έχει τεθεί, το ισχύον. Η Θέμις προσαγορεύονταν άλλοτε Ιχναία θεά, δηλαδή θεά που αναζητεί ίχνη αδικοπραξιών, καθώς και Πανδερκής θεά εκ του γεγονότος ότι τίποτε δεν της διέφευγε. Επί του τελευταίου κάποιοι μυθογράφοι θεώρησαν την Θέμιδα κόρη του Ήλιου υπό το φως του οποίου ουδέν αποκρύπτεται. Μάλιστα λεγόταν πως η Θέμις έβλεπε τα πάντα πριν ακόμα τα δουν οι άνθρωποι. Από αυτό κρινόταν επίσης και ως μάντης θεά. Επ΄ αυτού ο Αισχύλος αναγνωρίζει την Θέμιδα μητέρα του προορατικού Προμηθέα. Themis. Marble, c. 300 BC. Found in Rhamnonte, at the temple of Nemesis. Dedicated to Themis by Megacles. National Archaological Museum of Athens.

»Όπως προκύπτει από την επιγραφή, επικεφαλής του Κοινού των Θεσπρωτών ήταν ο προστάτης, ένα ετήσιο αξίωμα αντίστοιχο με εκείνου του επώνυμου άρχοντα. Από την επιγραφή επιβεβαιώνεται, επίσης, η λατρεία της Θέμιδας στα Γίτανα. Η αναφορά του προστάτη του Κοινού και του ιερέα της Θέμιδας αποτελούσε και χρονολογική υπόμνηση της απελευθερωτικής πράξης.

»Όσον αφορά τα ανθρωπωνύμια, ορισμένα (Ξένυς, Φάλακρος, Αλέξανδρος, Άνδρων, Νικάνωρ) είναι γνωστά και από επιγραφές που έχουν βρεθεί στην ευρύτερη περιοχή, όπως στη Δωδώνη, τη νότια Ιλλυρία, την Κέρκυρα. Εξαίρεση αποτελεί το όνομα του ιερέα (Φυσταίος), που απαντά για πρώτη φορά σε αυτήν την επιγραφή, όπως και το εθνικό Ικαδωτός, που αναφέρεται στην καταγωγή του ιδιοκτήτη του δούλου, Ξένυ. Αξίζει, επίσης, να επισημανθεί ότι το όνομα του δούλου (Φάλακρος) είναι ελληνικό.

»Ενδιαφέρον, ακόμη, στοιχείο αποτελεί η αναφορά στον μήνα Γαμίλιο, από το οποίο επιβεβαιώνεται ότι στην Ήπειρο, όπως και στη νότια Ιλλυρία και την Κέρκυρα, είχε υιοθετηθεί το Κορινθιακό ημερολόγιο ή μία παραλλαγή αυτού, υπό την επίδραση των εκεί αποικιών. Στο ημερολόγιο αυτό, όπως προκύπτει από τις πρόσφατες μελέτες του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, ο Γαμίλιος ήταν ο ένατος μήνας του έτους το οποίο ξεκινούσε στις αρχές του φθινοπώρου».

Η λίθινη στήλη εκτίθεται στην Αίθουσα 2 – Ενότητα 3: Δημόσιος βίος.

Το κείμενο της επιγραφής:

ΑΓΑΘΑΙ ΤΥΧΑΙ ΕΠΙΠΡΟ [Σ] / ΤΑΤΑ ΘΕΣΠΡΩΤΩΝ ΑΛΕ / ΞΑΝΔΡΟΥ ΙΕΡΕΟΣ ΔΕ ΦΥ / ΣΤΑΙΟΥ ΜΗΝΟΣ ΓΑΜΙΛΙ / ΟΥ ΑΦΗΚΕ ΞΕΝΥΣ ΝΙΚΑΝ / ΟΡΟΣ ΙΚΑΔΩΤΟΣ ΦΑΛΑΚ / ΡΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΚΑΙ ΑΝ / ΕΘΗΚΕ ΤΑΙ ΘΕΜΙΤΙ ΣΥΝ / ΕΥΔΟΚΟΥΝΤΩΝ ΑΝΔΡΩ / ΝΟΣ ΤΟΥ ΝΙΚΑΝΟΡΟΣ [ΣΩ]Σ / [--] ΑΝΤΙΓΟΝ[--]

Πηγή: http://www.archaiologia.gr/

Η γεωποίηση του πλανήτη Άρη. Could we turn Mars into Earth 2.0?

Σχέδιο για συνθετικούς οργανισμούς που θα κάνουν πιο φιλόξενο τον Άρη. It has been theorised that some organisms could be bio-engineered to pull certain gases out of the Martian atmosphere - like carbon dioxide and methane - and create nitrogen and oxygen. Shown is a series of possible steps if Mars were to be terraformed.

Πιο ήπιες περιβαλλοντικές συνθήκες στον Άρη είναι ο στόχος ενός νέου προγράμματος που βρίσκεται σε εξέλιξη από την Υπηρεσία Προωθημένων Αμυντικών Ερευνητικών Προγραμμάτων (DARPA) του αμερικανικού Πενταγώνου.

Γι’ αυτό τον σκοπό, στα πλαίσια του προγράμματος αναπτύσσονται συνθετικοί οργανισμοί οι οποίοι θα μετατρέψουν τον Κόκκινο Πλανήτη σε μια παρεμφερή παραλλαγή της Γης.

Αν πρόκειται ποτέ να κατακτήσουμε τον Άρη, χωρίς οι άποικοι να ζουν εν πολλοίς περιορισμένοι στη βάση τους, τότε πρέπει να αλλάξει δραστικά το κλίμα και το ανάγλυφο του πλανήτη.

Ο λόγος είναι πως οι αμμοθύελλες, η μειωμένη βαρύτητα και η ατμόσφαιρα μικρού πάχους συνθέτουν ένα αντίξοο περιβάλλον για τον άνθρωπο. Το ίδιο συμβαίνει και με τη θερμοκρασία που επικρατεί εκεί, αφού η μέση τιμή της δεν ξεπερνά τους -50 βαθμούς Κελσίου, σύμφωνα με τη ΝΑΣΑ.

Virginia-based Darpa revealed the development this week. They are creating a 'technological toolkit' to transform hostile places. It will involve genetically engineering a wide variety of organisms. These could be used to make places like Mars suitable for humans. Shown is an artist's impression of a terraformed Mars.

Σύμφωνα με την DARPA, η λύση είναι νέοι τεχνητοί οργανισμοί που όχι μόνο θα έχουν τη δυνατότητα να επιβιώσουν στον Άρη, αλλά και θα μπορούν να τον τροποποιήσουν. Όπως περιγράφει το αμερικανικό σάιτ «Motherboard», το οποίο ανήκει στο Vice, την αποστολή αυτή θα αναλάβουν γενετικά τροποποιημένα φυτά, φύκη και άλλοι οργανισμοί, που θα αρχίσουν να θερμαίνουν τον πλανήτη, πιθανότατα αυξάνοντας παράλληλα και το πάχος της ατμόσφαιράς του.

Η διαδικασία εσκεμμένης παρέμβασης στο κλίμα ενός πλανήτη, ώστε να γίνει πιο φιλόξενο για τον άνθρωπο, ονομάζεται γεωποίηση (terraforming).

Ανάλογα σενάρια έχουν στο παρελθόν προταθεί επίσης για την Αφροδίτη και την Ευρώπη, τον παγωμένο δορυφόρο του Δία. Στην περίπτωση του Άρη, η αμερικανική υπηρεσία υποστηρίζει πως αυτό θα γίνει με τη δημιουργία κατάλληλων μεταλλαγμένων οργανισμών, για την ανάπτυξη των οποίων ξεκίνησε από αυτή την εβδομάδες τις προετοιμασίες.

‘For the first time, we have the technological toolkit to transform not just hostile places here on Earth, but to go into space not just to visit, but to stay,’ Alicia Jackson, the deputy director of Darpa’s Biological Technologies Office in Virginia, was quoted as saying. Shown is an illustration of a possible future Martian colony.

«Για πρώτη φορά στην ιστορία, διαθέτουμε τα τεχνολογικά εργαλεία όχι μόνο για να μεταμορφώσουμε αντίξοα περιβάλλοντα εδώ στη Γη, αλλά και για να εγκατασταθούμε στο διάστημα», ανέφερε σε συνέδριο την περασμένη Δευτέρα η Αλίσια Τζάκσον, υποδιευθύντρια του Γραφείο Βιολογικών Τεχνολογιών της DARPA.

Σύμφωνα με το Motherboard, η Τζάκσον αποκάλυψε πως η υπηρεσία με τους συνεργάτες της ξεκίνησαν από αυτή την εβδομάδα να καταρτίζουν ένα «χάρτη γονιδιωμάτων».

Με αυτόν, οι επιστήμονες θα μπορούν να πειραματισθούν με το γενετικό υλικό πολλών οργανισμών που υπάρχουν στη Γη. Επιπλέον, θα έχουν τη δυνατότητα να εντοπίσουν σε μικρό χρόνο κατάλληλα γονίδια γήινων οργανισμών, αλλά και τη θέση τους στο DNA, ώστε από αυτά να «συρράψουν» το γενετικό υλικό εντελώς καινούριων μορφών ζωής.

«Στη Γη υπάρχουν από 30 εκατομμύρια έως 30 δισεκατομμύρια είδη ζωής. Στόχος είναι να μπορούμε να αξιοποιήσουμε όποιο είδος έχει επιθυμητές ιδιότητες και να βρούμε τη γενετική προέλευση αυτού του χαρακτηριστικού», συμπλήρωσε η Τζάκσον. 

Nasa has toyed with the idea before; last year, they unveiled the Mars Ecopoiesis Test Bed concept, which would create ecosystems capable of supporting life within biodomes on Mars. Now, they are busy preparing to send the first humans to Mars on the SLS rocket (illustrated) in the 2030s.

Όπως είναι φυσικό, απέχουμε ακόμη αρκετά από τη δημιουργία συνθετικών οργανισμών που θα σταλούν στον Άρη, για να αναλάβουν τη γεωποίηση του πλανήτη.

Καθώς το πρόγραμμα της DARPA θα εξελίσσεται, πιο άμεσος στόχος είναι να δοκιμασθούν οι δυνατότητές του στη Γη. Έτσι, σύμφωνα με το Motherboard, η Τζάκσον δήλωσε πως οι συνθετικοί οργανισμοί κατά πάσα πιθανότητα θα αξιοποιηθούν σε περιοχές που έχουν καταστραφεί από φυσικά ή ανθρωπογενή αίτια, για να τις αποκαταστήσουν.

Μίλτος Σαχτούρης, «Οι γενναίοι»

Paul Delvaux, Solitude, 1956. Huile sur Panneau, 99,5x124 cm, État Belge, en dépôt au musée des Beaux-Arts de Mons.

στη Γιάννα

Είναι γενναίοι, όμως κλαίνε

πιστεύουνε σαν τα μικρά παιδιά

φορούν κουρέλια

ακριβά κοστούμια

ζούνε μέσα σε κήπους ή επαύλεις

ή μέσα σ’ ένα δωμάτιο σκοτεινό

άλλοι μέσα σε δρόμους τρόμους τριγυρίζουν

άλλοι σε σύρματα πάνω κρεμασμένοι ανεμίζουν

άλλοι κλεισμένοι μες στις φυλακές

όλοι πασκίζουνε ιδρώνουν

χάνουνε, πετυχαίνουν ή

νομίζουν ότι χάνουνε ή

νομίζουν ότι πετυχαίνουν

πάντοτε ο δαίμονας τους παραστέκει

σηκώνει την κάννη, το τουφέκι του

στο κέντρο της καρδιάς

τους σημαδεύει.

Paul Delvaux, Les Ruines de Sélinonte, 1973. Huile sur Toile, 140x220 cm, Collection Particulière.

Μίλτος Σαχτούρης, από τη συλλογή «Εκτοπλάσματα», 1986.

Βρέθηκε το γονίδιο της μορφίνης. Scientists crack gene secret that lets poppies make morphine

Santiago Rusinol, Morphine, 1894. Οι τελευταίες έρευνες φέρνουν πιο κοντά την δημιουργία συνθετικής μορφίνης. The last piece of the poppy puzzle is now in hand: Plant geneticists have isolated the gene in the plant that carries out the last unknown step in converting glucose and other simple compounds into codeine, morphine, and a wide variety of other medicines. The discovery sets the stage for splicing the full suite of genes needed to produce these drugs into yeast, which could then produce safer and cheaper versions.

Επιστήμονες στη Βρετανία εντόπισαν ένα γονίδιο-κλειδί (STORR), που επιτρέπει στην παπαρούνα του οπίου να παράγει φυσική μορφίνη. Η ανακάλυψη αποτελεί το τελικό βήμα, το κομμάτι που έλειπε έως τώρα από το «παζλ», για την παραγωγή συνθετικής μορφίνης, κωδεΐνης και άλλων οπιούχων ουσιών από γενετικά τροποποιημένους μικροοργανισμούς, πράγμα που -αν όντως συμβεί- θα μειώσει σημαντικά τις ιατρικές ανάγκες για την καλλιέργεια οπίου. Παράλληλα όμως, αυξάνονται οι ανησυχίες για τη δημιουργία «σπιτικής» μορφίνης στο μέλλον.

Πρόσφατα, άλλοι επιστήμονες είχαν ανακοινώσει ότι αποκωδικοποίησαν πλέον όλα σχεδόν τα βήματα για κάτι τέτοιο, φθάνοντας σκοπίμως ένα βήμα πριν το τελικό στάδιο, θεωρώντας ότι το ζήτημα είναι σοβαρό και πρέπει προηγουμένως να υπάρξει ευρεία διαβούλευση των επιστημόνων και της κοινωνίας.

Η ανακάλυψη

The STORR gene allows poppies to produce opiates. A field of poppies are seen in the afternoon sun in Trumilly, France, June 8, 2015. Credit: REUTERS/BENOIT TESSIER

Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Υόρκης, σε συνεργασία με επιστήμονες της φαρμακευτικής εταιρείας GlaxoSmithKline  απομόνωσαν το γονίδιο STORR, το οποίο ρυθμίζει το τελευταίο στάδιο για την μετατροπή των σακχάρων του φυτού του οπίου σε μορφίνη και κωδεΐνη.

Εδώ και πολλούς αιώνες, οι οπιούχες ουσίες αποτελούν τη βασική πηγή των αναλγητικών φαρμάκων, ιδίως για τον έντονο πόνο, αποτελώντας σήμερα μια παγκόσμια αγορά περίπου 12 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως. Η αποκρυπτογράφηση των γενετικών μυστικών του φυτού του οπίου επιτρέπει πλέον στους επιστήμονες να χρησιμοποιήσουν κατάλληλα μεταλλαγμένους μικροοργανισμούς (μύκητες και μικρόβια), ώστε να κάνουν αυτοί τη «δουλειά».

Η συνθετική

The final gene responsible for making morphine has been identified in poppy plants, setting the stage for engineering the full pathway into microbes. Credit: MANFRED/PHODO/ISTOCK

Το επόμενο βήμα θα είναι να επιχειρηθεί ακριβώς αυτό, κάτι που αναμένεται να γίνει πραγματικότητα σε λίγα χρόνια. Παραμένει πάντως αβέβαιο κατά πόσο στο μέλλον θα είναι βιοχημικά αποδοτική και οικονομικά βιώσιμη η παραγωγή συνθετικής μορφίνης, με δεδομένο ότι η φύση έχει επιτρέψει στην παπαρούνα του οπίου να είναι ένα άκρως αποτελεσματικό «εργαστήριο».

«Οι παπαρούνες δεν πρόκειται να αντικασταθούν μέσα σε μια νύχτα», δήλωσε ο καθηγητής του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Υόρκης Ίαν Γκράχαμ, επικεφαλής της νέας έρευνας.

Όπως είπε, αν και είναι πλέον εφικτό να παραχθούν οπιούχα από γενετικά τροποποιημένους μύκητες (π.χ. μαγιά μπύρας), πιθανότερο είναι ότι, αρχικά τουλάχιστον, οι νέες γνώσεις θα αξιοποιηθούν για να βελτιωθεί περαιτέρω η παπαρούνα του οπίου. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο μαζικές αγροτικές καλλιέργειες για την παραγωγή οπιούχων ιατρικών ουσιών. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science».

Άστρο «Χάνιμπαλ» τρώει το «Μοχθηρό» άστρο του Σύμπαντος. Strange 'Nasty' Star May Be Spawned by Cosmic Cannibalism

Σπάνιο φαινόμενο κοσμικού κανιβαλισμού σε απόσταση τριών χιλιάδων ετών φωτός. Καλλιτεχνική απεικόνιση του εντυπωσιακού φαινομένου με το ένα άστρο να απορροφά την ύλη ενός γειτονικού του με την όλη διαδικασία να παράγει ένα εντυπωσιακό νέφος ύλης. This illustration reveals a vast disk of gas surrounding the Wolf-Rayet star Nasty 1, shown at center. A close companion star is pulling gas from the star, shown by the bridge of bright material connecting the two stars. This act of celestial cannibalism exposes the massive star’s hot, helium core. Some of the material, however, is escaping into space, forming the huge disk. This disk structure has never been seen before around a Wolf-Rayet star. Image credit: NASA / ESA / G. Bacon, STScI.

Ομάδα ερευνητών εντόπισε ένα εντυπωσιακό αλλά και πολύ ενδιαφέρον κοσμικό φαινόμενο. Ένα άστρο που ανήκει σε μια πολύ σπάνια κατηγορία είναι θύμα κανιβαλισμού από ένα γειτονικό του άστρο.

Το Μοχθηρό

A pancake-shaped disk of gas circles around an extremely bright star nicknamed "Nasty 1," in our Milky Way galaxy. Credit: NASA, ESA, and J. Mauerhan (University of California, Berkeley)

Το 1963 δύο αστρονόμοι ανακάλυψαν σε απόσταση τριών χιλιάδων ετών φωτός από εμάς ένα άστρο το οποίο ονομάστηκε NaSt1 από τα αρχικά των επιθέτων των δύο ερευνητών (Νασάου και Στίβενσον). Όμως στην αστρονομική κοινότητα το άστρο αυτό απέκτησε το…παρατσούκλι «Μοχθηρό» επειδή η αντίστοιχη αγγλική λέξη (nasty) έμοιαζε πολύ με το όνομα του. Πρόκειται για ένα άστρο που ανήκει σε ένα σπάνιο είδος γιγάντιων άστρων που οι επιστήμονες ονομάζουν Wolf-Rayet. Μέχρι σήμερα έχουν εντοπισθεί μόλις 300 τέτοια άστρα στο Σύμπαν.

Τα άστρα Wolf-Rayet έχουν μάζα 20 φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Ήλιου. Πρόκειται για ιδιαίτερα φωτεινά άστρα που διοχετεύουν συνεχώς ύλη στο διάστημα με τη μορφή του αστρικού ανέμου με αποτέλεσμα να σχηματίζονται φυσαλίδες στο διαστρικό μέσο. Η σπανιότητα των Wolf-Rayet δεν έχει επιτρέψει στους επιστήμονες να αποκτήσουν πολλές γνώσεις για αυτά. Δεν υπάρχουν πολλά διαθέσιμα στοιχεία για το πώς δημιουργούνται, πώς εξελίσσονται και πόση είναι η διάρκεια της ζωής τους. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι τα Wolf-Rayet μετατρέπονται σε υπερκαινοφανείς αστέρες.

O κανίβαλος

Astronomers using the Wide Field Camera 3 on NASA’s Hubble Space Telescope have discovered a pancake-shaped disk of gas around an extremely bright star in the Milky Way Galaxy. The star is nicknamed ‘Nasty 1,’ derived from its catalog name of NaSt1. Compass and scale image of the Wolf-Rayet star Nasty 1. Image credit: NASA / ESA / Z. Levay, STScI / J. Mauerhan, University of California, Berkeley.

Ερευνητές με επικεφαλής επιστήμονες του Πανεπιστημίου Μπέρκλι στις ΗΠΑ έστρεψαν τα διαστημικά τηλεσκόπια Hubble και Chandra στο Nast1 και διαπίστωσαν ότι γύρω από το άστρο έχει σχηματιστεί ένα κολοσσιαίο νέφος πυκνής κοσμικής ύλης. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ερευνητών το νέφος αυτό έχει διάμετρο περίπου 3 τρισεκατομμύρια χλμ! Σύμφωνα με τους ερευνητές το νέφος αυτό κρύβει στο εσωτερικό του ένα άλλο άστρο το οποίο ρουφάει την ύλη του Nast1. Όμως το άστρο κανίβαλος δεν μπορεί να απορροφήσει ολόκληρη την ύλη του Nast1 με αποτέλεσμα ότι περισσεύει να σχηματίζει το πυκνό νέφος. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι το άστρο-κανίβαλος κάποια στιγμή στο μέλλον θα καταστραφεί σε μια έκρηξη σουπερνόβα. H ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (arXiv.org preprint)».

Θωρακισμένη σαύρα ήταν ο παππούς των σημερινών χελωνών. 'Armored lizard' was ancestor of today's turtles

Pappochelys: η σαύρα που αποφάσισε να γίνει χελώνα. A team of paleontologists has discovered a new species of turtle-like reptile that lived in what is now Germany during the Middle Triassic period, approximately 240 million years ago. According to the team, this extinct creature, named Pappochelys, is a missing link in the evolutionary history of turtles. An artist’s reconstruction of Pappochelys. Image credit: Rainer Schoch / Stuttgart Natural History Museum / Sci-News.com.

Δέκα εκατομμύρια χρόνια πριν από την εμφάνιση των πρώτων δεινόσαυρων, μια κοντόχοντρη σαύρα άρχισε να εφευρίσκει νέες αμυντικές τακτικές. Ονομάστηκε Pappochelys, δηλαδή παππούς των σημερινών χελωνών.

Η ανακάλυψη

Ζούσε δέκα εκατομμύρια χρόνια πριν από την εμφάνιση των πρώτων δεινόσαυρων. Fossil specimen of Pappochelys. Image credit: Rainer Schoch / Stuttgart Natural History Museum.

Απολιθώματα αυτού του μεταβατικού πλάσματος ανακαλύφθηκαν μέσα στα ιζήματα μιας αρχαίας λίμνης στην περιοχή της σημερινής Γερμανίας. Χρονολογούνται στην τριαδική περίοδο, πριν από 240 εκατομμύρια χρόνια, και είναι τουλάχιστον 20 εκατομμύρια χρόνια παλαιότερα από την πρώτη πραγματική χελώνα.

«Τα μεταβατικά πλάσματα είναι η σημαντικότερη συνεισφορά της παλαιοντολογίας στη μελέτη της εξέλιξης» επισημαίνει ο Ράινερ Σοκ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Στουτγάρδης, μέλος της ερευνητικής ομάδας. «Δείχνουν πώς οι περίπλοκες δομές όπως το κρανίο ή το καβούκι σχηματίστηκαν βήμα-βήμα» εξηγεί.

Pappochelys did not have the full shell seen in modern turtles but did have a bony plate, shown in red above, on its underside that scientists believe was the early stages of evolution of a shell. They say it may have helped provide protection and acted as a bouyancy aid for the creature in the watery environment where it lived.

Το Pappochelys rosinae είχε μήκος 20 εκατοστά, από τα οποία το μισό αντιστοιχούσε στην ουρά. Το ενδιαφέρον με αυτό το ερπετό είναι ο σκελετός του, ο οποίος δείχνει να βρίσκεται στα αρχικά στάδια της μεταμόρφωσης σε καβούκι: τα πλευρά στον ογκώδη θώρακα ήταν πλατιά και πυκνά και είχαν αρχίσει να σχηματίζουν συμφύσεις. Στις μεταγενέστερες χελώνες, τα οστά αυτά ενώνονται πλήρως και συνδυάζονται με οστά του ώμου για να σχηματίσουν το καβούκι στη ράχη του ζώου. Στην πλευρά της κοιλιάς, το Pappochelys έφερε γαστράλια, ελεύθερα οστά που μοιάζουν με πλευρά και στα μεταγενέστερα είδη σχηματίζουν το πλάστρο, ή το κάτω μέρος της θωράκισης των χελωνών.

Στην κορυφή του δέντρου

Researchers say the new fossil can help fill a 40 million year gap in the evolution of turtles and suggests their shells evolved in an aquatic environment before the creatures moved to the oceans, like the green turtle above.

Το Pappochelys μπορεί να ήταν πρόγονος όλων των σημερινών χελωνών ή απλός συγγενής. Παρόλα αυτά, η ανακάλυψή του, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature», είναι σημαντική καθώς αποκαλύπτει τα στάδια μιας μεταμόρφωσης που διήρκεσε δεκάδες εκατομμύρια χρόνια.

The primitive turtle also had thick ribs that are typical of other animals that live in aquatic or semi aquatic environments, as can be seen in the diagram above, which were separate from the bony plate shown in red.

Τι ήταν όμως αυτό που πυροδότησε αυτή τη μεταμόρφωση; Όλα τα απολιθώματα του Pappochelys βρέθηκαν μέσα σε ιζήματα, ένδειξη ότι το πλάσμα κολυμπούσε ή τουλάχιστον ζούσε στις ακτές. Μια εξήγηση είναι ότι τα στιβαρά, διογκωμένα οστά λειτουργούσαν σαν βαρίδια και επέτρεπαν στο ζώο να καταδύεται μέχρι το βυθό. Τα δόντια, εξάλλου, δείχνουν κατάλληλα για τη σύλληψη σκουληκιών και άλλων μαλακών πλασμάτων που μπορεί να ζουν στη λίμνη.

Μια δεύτερη πιθανότητα, η οποία μπορεί να συνδυάστηκε με την πρώτη, είναι ότι ο στιβαρός σκελετός προστάτευε τη σαύρα από θηρευτές, ειδικά όταν καταδυόταν στο νερό και κινδύνευε από επιθέσεις από οποιαδήποτε γωνία.

Και ο κίνδυνος ήταν σίγουρα υπαρκτός: ο μεγαλύτερος κυνηγός της λίμνης ήταν το Mastodonsaurus, ένα αμφίβιο μήκους πέντε μέτρων, ενώ στη στεριά καραδοκούσε ο Batrachotomus, ένας συγγενής των κροκόδειλων με μήκος έξι μέτρα.

Βρέθηκε το κέντρο της… παπαγαλίας. Why parrots are great vocal imitators

Georges Guyot, Perroquet, Parrot. Οι επιστήμονες κατάφεραν να βρουν από που πηγάζει η ανθρώπινη φωνή των παπαγάλων. Regions of bird's brain likely duplicated at least 29 million years ago. Scientists have uncovered key structural differences in parrot brains that may help explain why this group of bird species can mimic speech and songs so well. These brain structures went unrecognized in studies published in the past 34 years. The results may lend insight into the neural mechanisms of human speech.

Η ικανότητα του παπαγάλου να μιμείται πιστά τους ήχους που ακούει στο περιβάλλον του, μεταξύ των οποίων τις ανθρώπινες φωνές, φαίνεται πως κρύβεται στην μοναδική δομή μιας περιοχής του εγκεφάλου του, που μόλις ανακάλυψαν οι επιστήμονες, ρίχνοντας έτσι φως στο νευρωνικό μυστικό του... παπαγαλισμού.

Η ανακάλυψη

Εντοπίσθηκε η δομή του εγκεφάλου που επιτρέπει στο πτηνό να μιμείται την ανθρώπινη φωνή. The parrot's brain has a nested 'core and shell' structure for vocal learning. Neurons in the shell surrounding the established vocal centers of the parrot brain play a part in vocal learning and other complex motor behaviors, resolving controversies over the size of brain areas involved in song and speech imitation. Credit: Courtesy of Jonathan E. Lee, Duke University

Αμερικανοί και Ευρωπαίοι ερευνητές, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή νευροβιολογίας Έριχ Τζάρβις του Πανεπιστημίου Ντιουκ της Β.Καρολίνας, ανακάλυψαν ότι ορισμένα «κυκλώματα» του εγκεφάλου του παπαγάλου έγιναν διπλά εδώ και τουλάχιστον 29 εκατομμύρια χρόνια.

Η εξελικτική αυτή ιδιορρυθμία φαίνεται πως επέτρεψε στον παπαγάλο να γίνει εξπέρ στις μιμήσεις των ήχων γύρω του, καθώς η ύπαρξη δύο πανομοιότυπων περιοχών στον εγκέφαλό του, τού δίνει τη δυνατότητα να αντιγράφει τους ήχους που ακούει και να τους επεξεργάζεται στα νευρωνικά κέντρα του. Ελάχιστα ζώα στη φύση -κυρίως πουλιά- μπορούν να μιμηθούν ήχους και φωνές όπως ο παπαγάλος. Οι επιστήμονες υποθέτουν ότι η ανάλογη μιμητική δυνατότητα στον άνθρωπο προέκυψε μέσα από μια παρεμφερή αντιγραφή ορισμένων εγκεφαλικών κυκλωμάτων, αν και παραμένει άγνωστο πώς και γιατί αυτό συνέβη. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «PLoS ONE».

Πηγή: Mukta Chakraborty, Solveig Walløe, Signe Nedergaard, Emma E. Fridel, Torben Dabelsteen, Bente Pakkenberg, Mads F. Bertelsen, Gerry M. Dorrestein, Steven E. Brauth, Sarah E. Durand, Erich D. Jarvis. Core and shell song systems unique to the parrot brain. Plos One, June 2015 DOI: 10.1371/journal.pone.0118496