Αρχίζει η μελέτη των «εξωτικών» κεραυνών από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Once Upon a Time in a Thunderstorm

Thunderstorm seen from the space station. Credits: DTU Space, ESA, NASA

Ένα νέο επιστημονικό παρατηρητήριο μεταφέρθηκε και μόλις τοποθετήθηκε στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS), έξω από το διαστημικό εργαστήριο «Κολόμβος» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA). Πρόκειται για το Παρατηρητήριο των Αλληλεπιδράσεων Ατμόσφαιρας-Διαστήματος (Atmosphere-Space Interactions Monitor-ASIM), γνωστό και ως «Διαστημικός Κυνηγός Καταιγίδων».

Το βάρους 314 κιλών, παρατηρητήριο μεταφέρθηκε στον ISS με την τελευταία πτήση του αμερικανικού μεταγωγικού σκάφους Dragon της Space X και η τοποθέτησή του στην κατάλληλη θέση έξω από τον ISS έγινε με τη βοήθεια ενός ρομποτικού βραχίονα μήκους 16 μέτρων.

Το ASIM θα στοχεύει συνεχώς στη Γη και θα παρατηρεί τους κεραυνούς και τις άλλες ισχυρές ηλεκτρικές εκκενώσεις στην ατμόσφαιρα, οι οποίες συμβαίνουν πάνω από τις καταιγίδες, φαινόμενα που δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς μέχρι σήμερα.

Ο ISS αποτελεί το ιδανικό «μπαλκόνι» για να συλλέξει κανείς πληροφορίες για αυτά τα φαινόμενα, καθώς κινείται περίπου 400 χιλιόμετρα πάνω από τον πλανήτη μας και μπορεί να δει από ψηλά τις καταιγίδες. Τα στοιχεία του ASIM θα μεταδίδονται στη Γη μέσω τηλεπικοινωνιακών δορυφόρων.

Το ASIM μπορεί με τις δύο κάμερες και τα φωτόμετρά του να τραβήξει εικόνες των καταιγίδων στο υπέρυθρο και στο υπεριώδες τμήμα του φάσματος, ενώ διαθέτει επίσης ανιχνευτές ακτίνων-Χ και ακτίνων-γ. Οι καταιγίδες είναι θεαματικά φυσικά φαινόμενα, αλλά οι άνθρωποι από την επιφάνεια της Γης μπορούν να δουν μόνο ένα μέρος του τι πράγματι συμβαίνει. Στο ανώτερο τμήμα της ατμόσφαιρας, στη μεσόσφαιρα και στη στρατόσφαιρα, λαμβάνουν χώρα περίεργα, αν όχι μυστηριώδη, πράγματα για τα οποία δεν υπάρχει μια βέβαιη επιστημονική εξήγηση.

Upper atmospheric phenomena powered by thunderstorms, including terrestrial Gamma Ray Flashes and Transient Luminous Emissions (TLEs), electrical discharges that include blue glimpses at the top of thunderstorms, blue jet, gigantic jet, red sprite, haloes, and elves. Credits: DTU Space, TGF: NASA

Αυτά τα ασυνήθιστα «παροδικά φωτεινά συμβάντα» (transient luminous events), όπως λέγονται, παρατηρήθηκαν τυχαία για πρώτη φορά το 1989, όταν ένας αμερικανός επιστήμονας που δοκίμαζε μια τηλεοπτικά κάμερα, «έπιασε» πάνω από ένα μακρινό νέφος καταιγίδας φωτεινές στήλες φωτός, οι οποίες έμοιαζαν με κεραυνούς-πυραύλους ή ανοδικούς κεραυνούς.

Η ανακάλυψη είχε τότε εκπλήξει τους επιστήμονες, όπως δήλωσε στο BBC ο επικεφαλής επιστήμων του ASIM δρ Τόρστεν Νόιμπερτ του Εθνικού Ινστιτούτου Διαστήματος του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου της Δανίας. Όπως είπε, «πραγματικά μας εξέπληξε όλους. Πώς ήταν δυνατό να υπάρχει κάτι τέτοιο και να μη το ξέρουμε; Υπήρχαν έως τότε μόνο κάποιες ανεκδοτολογικές αναφορές από πιλότους αεροπλάνων».

Oι ηλεκτρικές εκκενώσεις που δεν διαρκούν περισσότερο από μερικά χιλιοστά του δευτερολέπτου αλλά μπορεί να έχουν μήκος πολλών δεκάδων χιλιομέτρων, πήραν ονόματα ξωτικών όπως «sprites», «blue jets» (τα πιο μυστηριώδη) και «elves» (τα πιο συχνά και κατανοητά). Αυτά ακριβώς τα «εξωτικά» φαινόμενα θα μελετήσει το ASIM, η αποστολή του οποίου θα διαρκέσει τουλάχιστον δύο χρόνια.

A red sprite captured on camera from the Space Station on August 10 over southern Mexico. Credit: NASA

Τα «sprites», που προκαλούνται στη μεσόσφαιρα από ηλεκτρικές εκκενώσεις στη μεσόσφαιρα, σε ύψος 50 έως 100 χιλιομέτρων, μοιάζουν με κόκκινες μέδουσες που τα πλοκάμια τους απλώνονται προς τα κάτω.

Blue Jet reaching 30 km upwards into the stratosphere as seen from the space station. Credits: DTU Space, ESA, NASA

Τα «blue jets» ξεκινούν από τις κορυφές των νεφών και διαδίδονται προς τα υψηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας έως τη στρατόσφαιρα. Ο πρώτος που βιντεοσκόπησε ένα «blue jet», ήταν από τον ISS ο αστροναύτης Αντρέας Μόγκενσεν της ESA το 2015.

ESA astronaut Tim Peake took this image circling Earth 400 km up in the International Space Station. He commented: “Sometimes looking down on Earth at night can be kinda spooky.” The image shows lightning strikes illuminating clouds over Western Australia during a thunderstorm. The Space Station travels at 28 800 km/h so it takes only 90 minutes to complete an orbit of Earth. Astronauts often spot thunderstorms and are impressed by how much lightning they observe. Although this picture was taken in Tim’s free time, the Station is used for research into elusive phenomena in the upper atmosphere during thunderstorms – red sprites, blue jets and elves. Some of the most violent electric discharges are very difficult to capture from the ground because of the atmosphere’s blocking effect. From space, astronauts can judge for themselves where to aim the camera, where to zoom in and follow interesting regions for researchers. Credit: ESA/NASA

Πιο ψηλά από όλα, έως την ιονόσφαιρα στα σύνορα μεταξύ ατμόσφαιρας-διαστήματος, φθάνουν τα «elves», που έχουν μορφή ομόκεντρων κύκλων φωτός, συχνά ξεκινούν σαν μια αδύναμη λάμψη και εκτείνονται σε ακτίνα έως 400 χιλιομέτρων.

Επιπλέον, οι πανίσχυρες αυτές ηλεκτρικές εκκενώσεις και τα ηλεκτρικά πεδία μέσα στα νέφη επιταχύνουν τα ηλεκτρόνια σε τέτοιες ταχύτητες και σε τόσο μεγάλους αριθμούς, ώστε συχνά δημιουργούν ακτίνες Χ και γ, κάτι άλλο που επίσης θα μελετηθεί χάρη στο νέο διαστημικό παρατηρητήριο.

Transient Luminous Events (TLEs) are flashes and glows that appear above storms and are results of activity occurring in and below those storms. Researchers are working to better understand lightning and thunderstorms, how they form and develop over time, and why storms produce different TLEs in different circumstances.

Κάθε δευτερόλεπτο περίπου 45 κεραυνοί εμφανίζονται στην ατμόσφαιρα της Γης, ενώ ισχυρές χημικές αντιδράσεις μεταβάλλουν την σύσταση της ατμόσφαιρας μέσα και γύρω από τα καταιγιδοφόρα σύννεφα. Καθώς οι κεραυνοί επηρεάζουν τις συγκεντρώσεις πολλών ατμοσφαιρικών αερίων, παίζουν σημαντικό ρόλο και στη διαμόρφωση του κλίματος, κάτι που θα αποτελέσει επίσης αντικείμενο επιστημονικής μελέτης.

Τέλος, οι παρατηρήσεις του ASIM θα βελτιώσουν την κατανόηση των επιστημόνων για τις συνέπειες των αμμοθυελλών, των αστικών ρύπων, των δασικών πυρκαγιών και της ηφαιστειακής τέφρας για το σχηματισμό νεφών και την πρόκληση κεραυνών.

Πηγές: ΑΠΕ-ΜΠΕ – https://www.nasa.gov/mission_pages/station/research/Once_Upon_a_Time_in_a_Thunderstorm

Ταξιδέψτε μέσα στους τρομερούς τυφώνες του Δία. See a Tour of Jupiter's North Pole Cyclones

Οι τυφώνες του Δία όπως τους κατέγραψε σε υπέρυθρες εικόνες το σκάφος Juno. Raging storms on Jupiter have long captured the imagination of mankind and a study published in March revealed the depths to which these fiery events extend. This picture of Jupiter's south pole is a mosaic of images acquired by Nasa's Juno probe. It shows the heat coming out from the planet through the clouds. Thinner clouds are yellow and dark red are the thicker ones. Credit: NASA/JPL-Caltech/SwRI/ASI/INAF/JIRAM

Ένα εκπληκτικό βίντεο 3D εικόνων από τους τρομερούς τυφώνες που μαίνονται στον Βόρειο Πόλο του Δία έδωσε στην δημοσιότητα η NASA. Το βίντεο δημιουργήθηκε από υπέρυθρες εικόνες που κατέγραψε το σκάφος Juno το οποίο εξερευνά τον γίγαντα αερίων του ηλιακού μας συστήματος. Σε αυτό ο θεατής «βουτάει» κυριολεκτικά μέσα σε εννέα τυφώνες οι οποίοι μοιάζουν περισσότερο με κρατήρες ενεργού ηφαιστείου γεμάτοι λάβα παρά με ατμοσφαιρικό φαινόμενο.

The images unveiled the shape and structure of the nine icy cyclones at Jupiter's North Pole. Dark red clouds (pictured) in the animation were measured at -188°C (181°F), while bright yellow clouds clocked in at -12°C (9°F), according to Nasa.

Κάθε τυφώνας έχει έκταση 4,3 χιλιάδων χλμ κατά μέσο όρο ενώ οι άνεμοι σε αυτούς κινούνται με ταχύτητες 350 χλμ/ώρα. Τα ερυθρής απόχρωσης νέφη των κυκλώνων είναι εξαιρετικά ψυχρά αφού οι θερμοκρασίες που έχουν είναι πέριξ των -188 βαθμών Κελσίου ενώ τα κίτρινης απόχρωσης νέφη είναι λιγότερο ψυχρά με την θερμοκρασία τους να κινείται πέριξ των -12 βαθμών Κελσίου.

Powerful winds flow in opposite directions on the surface of Jupiter, reaching speeds of more than 100 metres per second (220 mph / 360 kmh). Juno took this image of colourful, turbulent clouds in Jupiter's northern hemisphere on December 16, 2017, from 8,292 miles (13,345 km) above the tops of Jupiter's clouds.

Το σκάφος Juno (Ήρα) της NASA έφερε στο φως νέα πράγματα άγνωστα, έως τώρα για τον Δία, σχετικά με το βαρυτικό πεδίο του, την χαοτική ατμόσφαιρά του, τη σύνθεση του εσωτερικού του και τους πολικούς κυκλώνες του. Οι νέες αποκαλύψεις επιτρέπουν στους επιστήμονες να διαμορφώσουν μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για τον μεγαλύτερο πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος.

In this animation the viewer is taken low over Jupiter’s north pole to illustrate the 3-D aspects of the region’s central cyclone and the eight cyclones that encircle it. The movie utilizes imagery derived from data collected by the Jovian Infrared Auroral Mapper (JIRAM) instrument aboard NASA's Juno mission during its fourth pass over the massive planet.  Infrared cameras are used to sense the temperature of Jupiter’s atmosphere and provide insight into how the powerful cyclones at Jupiter's poles work. In the animation, the yellow areas are warmer (or deeper into Jupiter’s atmosphere) and the dark areas are colder (or higher up in Jupiter’s atmosphere).  In this picture the highest “brightness temperature” is around 260K (about -13°C) and the lowest around 190K (about -83°C). The “brightness temperature” is a measurement of the radiance, at 5 µm, traveling upward from the top of the atmosphere towards Juno, expressed in units of temperature. Credit: NASA/JPL-Caltech/SwRI/ASI/INAF/JIRAM

Έως σήμερα, οι αστρονόμοι δεν ήξεραν και πολλά πράγματα για το τι συμβαίνει κάτω από την εντυπωσιακή επιφάνεια του πλανήτη, παρά έκαναν κυρίως εικασίες. Όπως προκύπτει από τα νέα στοιχεία, το εσωτερικό του Δία είναι εξίσου εντυπωσιακό αλλά και ταραχώδες με το εξωτερικό του, καθώς διαθέτει μια περιστρεφόμενη «καρδιά» ρευστού υδρογόνου και ηλίου, τεράστιους αεροχείμαρρους που φθάνουν σε βάθος 3.000 χιλιομέτρων και εξωτικές ασυμμετρικές βαρυτικές ιδιότητες.

Πηγές: NASA - http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=966111

Αρχαιογνωστικές επιστήμες: Το αναξιοποίητο ελληνικό πλεονέκτημα. Archaeognostic Sciences: The untapped Greek advantage

Ιππείς από την πομπή στη ζωφόρο του Παρθενώνα. Αθήνα, Μουσείο Ακροπόλεως.

Ένα σχολείο στο Βόρειο Λονδίνο είναι υποχρεωμένο, λόγω οικονομικής στενότητας, να αναστείλει τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών και η Έμα Τόμσον (αυτή με το Όσκαρ) είναι το διασημότερο ανάμεσα στα πρόσωπα που θέλουν να αποτρέψουν το ενδεχόμενο με τις χρηματικές δωρεές τους.

Oscar-winning actress Emma Thompson has thrown her weight behind a cash-strapped school’s bid to continue teaching Classical Greek. Faced with squeezed budgets, Camden School for Girls in north London has resorted to asking members of the public for money so it can carry on offering the classical language at GCSE and A-Level, the Camden New Journal reports. And Thompson was reportedly one of the first donors, stumping up £500. Actress Emma Thompson (Getty Images)

Το επιχείρημα για τη διάσωση το έχουμε ακούσει σε ποικίλες εκδοχές. Ακούστηκε και στην περίπτωση αυτή: η μελέτη των κλασικών γλωσσών και πολιτισμών (Ελλάδα - Ρώμη) διαμορφώνει αναλυτική σκέψη, ιστορική κατανόηση και πολιτισμική εγρήγορση.

Clash of the titans: when Boris Johnson met Mary Beard. The debate brought out a series of old divides: Oxford vs Cambridge, Left vs Right. . . Greece vs Rome.

Μέγα πλήθος παρακολουθεί μονομαχία σε ένα λονδρέζικο «Ελ Πάσο» ανάμεσα σε μία από τις εμπορικότερες εξπέρ αρχαιογνωσίας, τη Μέρι Μπίαρντ, και τον τωρινό υπουργό Εξωτερικών της Μ. Βρετανίας, τον Μπόρις Τζόνσον. Το θέμα: «Ποια υπήρξε σημαντικότερη για την Ευρώπη, η Ελλάδα ή η Ρώμη;».

On November 19th Intelligence Squared hosted the ultimate clash of civilisations: Greece vs Rome. It was also the ultimate clash of intellectual titans. Boris Johnson, Mayor of London and ardent classicist, made the case for Greece; while Mary Beard, Professor of Classics at Cambridge and redoubtable media star, championed Rome. Filmed at Central Hall Westminster on 19th November 2015.

Ο Μπόρις, ο μόνος υπουργός στον κόσμο που διαβάζει στο πρωτότυπο αρχαία ελληνικά και λατινικά, επιχειρηματολόγησε υπέρ της ελληνικής πλευράς αλλά έχασε επειδή, όπως και στο Brexit, δεν υπολόγισε σωστά κάποιες λεπτομέρειες.

Ancora la parabasi: i classici in scena per ricordarci dell'università, della scuola, della ricerca...

Πιο κοντά μας, στην Ιταλία, από το 2010 μια συλλογική δράση με την επωνυμία «Classici contro» προσελκύει κόσμο σε θεατρικούς χώρους όπου, ανάμεσα σε θεατρικά δρώμενα και μουσικές εκδηλώσεις, ιταλοί και ξένοι εισηγητές διερευνούν τη σημασία των ελλήνων και λατίνων συγγραφέων για ζέοντα ζητήματα της ευρωπαϊκής πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής και πολιτισμικής  επικαιρότητας: την οικονομική κρίση, την αγορά, το προσφυγικό δράμα, την εθνική μνήμη και ταυτότητα, τη δημοκρατία, τη δικαιοσύνη, τη θέση της διανόησης.

Όπως στο αρχαίο θέατρο του Διονύσου στην Αθήνα. μπροστά στους πολίτες, οι "Κλασικοί κατά" μας μιλούν για δημοκρατία, δημαγωγία, λαϊκισμό, επικοινωνία, τυραννία, ελευθερία του λόγου, ταυτότητα, ξενοφοβία. δικαιοσύνη, διαφθορά: με τους μύθους και τις ιστορίες, χωρίς καμία μυθοποίηση. Όλα αυτά που σήμερα αποτελούν πρόβλημα ή ανησυχία. Μέσα από ένα χωρίο, μια ιδέα. ένα σύνολο υποδειγματικών λέξεων, με τη σαφήνεια της παράστασης σε θέατρο και το κύρος της φιλολογίας οι αρχαίοι κλασικοί δρουν σε μια αλληλουχία από φωνές και μορφές που μας εξηγούν κάτι δικό μας από τη δική τους ειδική άποψη. "[...] Η επιλογή των ελλήνων και λατίνων συγγραφέων δεν είναι προφανώς τυχαία: εμείς θεωρούμε πράγματι πως, ακόμη και σε μια πολυεθνική και πολυπολιτισμική κοινωνία στην οποία οι ταυτότητες αναμειγνύονται και συγχέονται, αυτοί ανήκουν στην ομάδα των φωνών που με περισσότερη αμεσότητα και μεγαλύτερο ιστορικό βάθος, είναι ικανοί να μιλήσουν στις συνειδήσεις εμάς των ανθρώπων της Ευρώπης, ανακαλώντας μας ζητήματα πάνω στα οποία το ίδιο μας ubi consistam οικοδομήθηκε στη διάρκεια των αιώνων. [...]" (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Δεκαέξι από αυτές τις εισηγήσεις κυκλοφόρησαν πρόσφατα μεταφρασμένες στα ελληνικά από τις εκδόσεις Γκόνη με τον τίτλο: «Κλασικοί κατά».

Κυκλοφόρησε τον περασμένο φθινόπωρο στα ελληνικά, αλλά δεν του δόθηκε η προσοχή που του άξιζε. Είναι το βιβλίο της Αντρέα Μαρκολόνγκο «Η υπέροχη γλώσσα. 9 λόγοι για ν' αγαπήσεις τα αρχαία ελληνικά» (La lingua geniale. 9 ragioni per amare il greco), που εκδόθηκε από τον Πατάκη (μετάφραση Αννα Παπασταύρου). Το βιβλίο αποτελεί εκδοτικό φαινόμενο στη γειτονική Ιταλία, καθώς έχει ξεπεράσει σε πωλήσεις τα 200.000 αντίτυπα. Η συγγραφέας, μόλις 30 ετών, απόφοιτη φιλολογίας αλλά με καριέρα στην εταιρική και πολιτική επικοινωνία (υπήρξε σύμβουλος και λογογράφος του Ματέο Ρέντσι), γράφει για τη σχέση της με τα ελληνικά με έναν τρόπο άμεσο, ευαίσθητο, αλέγρο, χιουμοριστικό, που δεν μπορεί να αφήσει ασυγκίνητο κανέναν αναγνώστη. «Όποιος διάβασε αυτό το βιβλίο και δεν αγάπησε τα ελληνικά, τότε δεν είναι σε θέση να νιώσει καμιά περιέργεια, καμία συγκίνηση» παρατήρησε ένας κριτικός για το βιβλίο της Μαρκολόνγκο, που έχει τη μορφή ενός ημερολογίου. Η Μαρκολόνγκο μετατρέπει σε συναρπαστικό αφήγημα την ελληνική γραμματική. Δημιουργεί σασπένς γράφοντας για ρηματικούς τύπους, γένη, πτώσεις, εγκλίσεις, δηλαδή για πράγματα που θεωρούνται «βαρετά», ιδιαίτερα σε μια σχολική τάξη. Ανάμεσα στους λόγους που αναφέρει η συγγραφέας είναι τα τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο) και οι τρεις αριθμοί (ενικός, πληθυντικός, δυϊκός). Είναι επίσης το ρήμα, που δίνει σημασία περισσότερο στην «όψη» παρά στον χρόνο. Αυτό που μετράει δεν είναι το παρελθόν ή το μέλλον αλλά αυτό που μόλις γίνεται ή έχει ολοκληρωθεί. Είναι ακόμα η ευκτική, μια έγκλιση που δεν υπάρχει σε καμία άλλη γλώσσα, «μια έγκλιση που την έλεγαν επιθυμία», ικανή να εκφράσει τις χιλιάδες αποχρώσεις του πιθανού και του ευκταίου. Και τι να πει κανείς για τις πτώσεις, που ρυθμίζουν την αναρχία των λέξεων, συνδυάζοντας και τάξη και αναρχία. Η Αντρέα Μαρκολόνγκο, που έχει «χτυπήσει» στην πλάτη της τατουάζ με φράση από τη «Μήδεια» του Σενέκα, μολονότι είναι ερωτευμένη με τον Ευριπίδη, ανήκει στους νέους επιστήμονες που μπορούν να ξανανάψουν την ερωτική φλόγα για τις κλασικές γλώσσες. Το παράδειγμά της δείχνει επίσης ότι η φιλολογία μπορεί να οδηγήσει παντού (στην Ελλάδα, αυτό δεν το έχουμε ακόμη μάθει).

Και μια άλλη Ιταλίδα, ονόματι Αντρέα Μαρκολόνγκο, εξομολογείται διαχυτικά και δημόσια τον έρωτά της για την «υπέροχη ελληνική γλώσσα» που σου μαθαίνει, ανάμεσα σε πολλά άλλα, να βιώνεις διαφορετικά τον χρόνο (το βιβλίο μεταφρασμένο στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη, 2017).

Ιστορική νοημοσύνη, όχι ιστορική δικαίωση

Άγαλμα ιππέα από την Ακρόπολη της Αθήνας, γύρω στο 560 π.Χ. Αθήνα, Μουσείο Ακροπόλεως (σώμα). Παρίσι, Λούβρο (κεφάλι).

Οι ειδότες μεμαρτυρήκασιν. Οι ρέκτες αυτής της υπόθεσης είχαν την ευκαιρία να γευθούν τους κλασικούς στα σχολειά τους πριν, ορισμένοι από αυτούς, στελεχώσουν τμήματα κλασικών σπουδών στο πανεπιστήμιο. Σαν το εμβληματικό καράβι των Παρισίων, οι κλασικές σπουδές, πυρήνας των ανθρωπιστικών, κλυδωνίζονται αλλά δεν βυθίζονται, και όπου η παράδοσή τους παραμένει ακμαία μέσα από ανανεωμένες μορφές στοχασμού και προβληματισμού και μέσα από τη σύνδεση με το ευρύτερο ανθρωπιστικό επιστητό, βρίσκουν τρόπο να επιβεβαιώνουν την επικαιρότητά τους και σήμερα, σε καιρούς τεχνολογικού καλπασμού ή και θετιστικής αλαζονείας, αλλά και σε καιρούς διακινδύνευσης της δημοκρατικής τάξης των πραγμάτων, πολιτισμικού αιωρισμού και ταυτοτικών κρίσεων.

Η ρητορική για την αξία των κλασικών γραμμάτων απηχείται και παρ' ημίν, πλην πολύ συχνά διαθλασμένη από λανθασμένες εμφάσεις και εμμονές που έχουν να κάνουν με τις καταγωγικές μας αξιώσεις οι οποίες, πολύ μακριά από το να προωθούν την πληροφορημένη και ιστορικά απροκατάληπτη στάση απέναντι σε ένα παιδευτικό αγαθό που εξ αποτελέσματος διαμόρφωσε την πολιτισμική αυτοαντίληψη της Δύσης, τείνουν κάποτε να μετατρέψουν μιαν αποκλειστικά ελληνική Αρχαιότητα σε ηχείο εθνικής και φυλετικής αυταρέσκειας. Στη μελέτη της Αρχαιότητας, που είναι διδακτική όχι μόνο στην πανηγυρική παραδειγματικότητά της αλλά και στις κατάφωρες ασυνέχειές της με το παρόν, χρειάζεται να αναζητήσουμε ιστορική νοημοσύνη και όχι ιστορική δικαίωση, αλλιώς οι συνέπειες αυτής της αστοχίας είναι ο στέρφος διανοητικός επαρχιωτισμός.

Και το ζήτημα αυτό είναι σημαντικό επειδή, για προφανείς λόγους και όπως συχνά ακούγεται, η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να γίνει brand name στις κλασικές αρχαιογνωστικές σπουδές. Είναι αλήθεια ότι το πιο δραστικό και άμεσο αντίδοτο στην κατήφεια που γέννησε η οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων είναι η προοπτική μιας Ελλάδας με καινοτόμο επιχειρηματικό πνεύμα στους τομείς της τεχνολογίας, της ενέργειας, του αγροτουρισμού και αλλού. Και είναι προφανές ότι η συζήτηση για την Ελλάδα ως κέντρο αρχαιογνωστικής μελέτης και έρευνας δεν μπορεί να γίνει με τους όρους που γίνεται συζήτηση για νεοφυείς επιχειρήσεις και startuppers. Γενικά στον πολιτισμό τα πράγματα ούτε μετριούνται ούτε ποσοτικοποιούνται με τόσο άμεσο και ευθύγραμμο τρόπο.  Ωστόσο, αν ο έλληνας αναπληρωτής υπουργός Έρευνας είναι βέβαιος ότι «η Ελλάδα είναι ψηλά στη διεθνή επιστημονική ατζέντα» και διαθέτει «εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό υψηλής εξειδίκευσης, κυρίως στους νέους επιστήμονες και ερευνητές» («Το Βήμα», 18/3/2018), μπορεί να είναι εξίσου βέβαιος ότι διαθέτει μελετητές υψηλού προφίλ και διεθνούς προβολής και στον χώρο της κλασικής αρχαιογνωσίας.

Κέντρο Αρχαιογνωστικών Επιστημών

Όπως έγινε γνωστό πριν από λίγες μέρες, σύμφωνα με τη διεθνή κατάταξη της QS (QS World University Rankings) ανά θεματικό πεδίο για το 2018, οι Κλασικές Σπουδές του ΑΠΘ κατέχουν τη 16η θέση σε παγκόσμιο επίπεδο και ανάμεσα σε 4.500 αξιολογημένα πανεπιστημιακά ιδρύματα (https://www.topuniversities.com/university-rankings/university-subject-rankings/2018/classics-ancient-history). Αυτή η μεγάλη διάκριση αποτελεί και εντολή στους συντελεστές της επιτυχίας να μοχθήσουν για τη συντήρησή της και στο μέλλον, δίνει όμως και μια εξαιρετική αφορμή να τοποθετήσουμε τα πράγματα σε μιαν ευρύτερη προοπτική. 

Παρά το γεγονός ότι η κλασική αρχαιογνωσία είναι εξαιρετικά διεθνοποιημένος κλάδος, η Ελλάδα, είτε ως τόπος της ρομαντικής αρχαιολατρικής φαντασίας είτε ως γεωγραφική πραγματικότητα με την ορατή μνημειακή της προίκα, διατηρεί αναπαλλοτρίωτη αίγλη ως ιστορική μητρόπολη της κλασικής Αρχαιότητας όχι μόνο για περισσότερο ή λιγότερο πληροφορημένους περιηγητές της σύγχρονης τουριστικής βιομηχανίας αλλά και για όλες τις βαθμίδες της αρχαιογνωστικής Διεθνούς, από τους φοιτητές και τους μεταπτυχιακούς ερευνητές μέχρι τους πολυμαθείς και πολυδημοσιευμένους κατόχους πανεπιστημιακών εδρών υψηλού κύρους.

Πλατεία Φιλελλήνων και Όθωνος. Και μόνον ν' ακούει κανείς αυτήν την διεύθυνση προετοιμάζεται...Πράγματι στο Ναύπλιο, την πανέμορφη αυτή ιστορική και διατηρημένη πόλη ως παραδοσιακός οικισμός, δεσπόζει το γαλανόλευκο νεοκλασικό κτίριο, με θέα στη θάλασσα, που στεγάζει το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών, (ΚΕΣ) Του Πανεπιστημίου Harvard.

Πάνω σ’ αυτό το προνομιακό θεμέλιο θα έπρεπε να έχει ήδη στηθεί ένα Κέντρο ή Ινστιτούτο Αρχαιογνωστικών Επιστημών με ερευνητικές αλλά και εκπαιδευτικές δραστηριότητες στις περιοχές της κλασικής φιλολογίας, της αρχαίας Ιστορίας, της αρχαιολογίας και της μουσειολογίας· με οργανωμένη ερευνητική βιβλιοθήκη, διεθνείς συνεργατικές δράσεις και συνεδριακά κέντρα. Είναι αυτονόητο ότι ένα τέτοιο ίδρυμα, που εκ των πραγμάτων θα μιλάει και αγγλικά, θα έχει ευρύ πεδίο συνεργασίας με το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών (που βρίσκεται υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ) στο Ναύπλιο καθώς και με την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα. Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, τιμώντας τη δική του παράδοση στις κλασικές σπουδές, είναι αποφασισμένο να στηρίξει το εγχείρημα στο πλαίσιο των δυνατοτήτων του, αλλά, βέβαια, ουσιαστικά βήματα δεν νοούνται χωρίς την έμπρακτη συμπαράσταση της Πολιτείας και, θέλει να ελπίζει κανείς, των ιδρυμάτων που δεν ξεχνούν τον πολιτισμό στον προϋπολογισμό τους.

Ένα Κέντρο Αρχαιογνωστικών Επιστημών με διεθνείς αναφορές και ελληνικές συντεταγμένες μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό – κάποιοι θα έλεγαν, το ισχυρότερο – ελατήριο για την περίφημη εξωστρέφεια που χρειάζεται η χώρα. Και επειδή το πρώτο ΔΣ του αρτιγέννητου Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού είναι ήδη εκεί, να ευχηθούμε: ως εν ουρανώ και επί της (ελληνικής) γης.

Παπαγγελής Θεόδωρος Δ., Μήτκας Περικλής Α., Ρεγκάκος Αντώνης. Ο κ. Θεόδωρος Παπαγγελής είναι ακαδημαϊκός, καθηγητής του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ. Ο κ. Περικλής Μήτκας είναι πρύτανης του ΑΠΘ. Ο κ. Αντώνιος Ρεγκάκος είναι ακαδημαϊκός, καθηγητής του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ.

Πηγές: inews.co.uk - http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=962864 -  http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=945481

Έκτωρ Κακναβάτος, «Αυλίδα – Σχόλιο»

Φρανσουά Περιέ, Η θυσία της Ιφιγένειας, 1633

ἔστιν οὖν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας…

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

Σου ’λαχε να δεις τέτοιαν απανεμιά πριν το χαμό

όπως η γόμωση μες στην οβίδα;

Κάποιος ρωτούσε: για πού θα κινούσανε τα πλοία;

Γιατί κατάπεσε ο άνεμος;

Γιατί σα χίμηξε ο χαλκός ίσα στο λαιμό της

τον είπαν πετεινό;

Πού τηνε σφάξανε;

Οι θάμνοι γύρω σαστισμένοι που

μέσα στη χούφτα νύχτωνε το κόλλυβο

Το σκυλί ακόμα καίγονταν αυτοπυρπολημένο

Στο γιαλό ακούστηκαν πατούσες· είπαν:

Η ψυχή της που έφευγε

Και τότες —χίλιοι ταύροι—

από τον ανοιγμένο της λαιμό σηκώθηκε

ούριος άνεμος

— Αχαιοί, στα πλοία…

Αν όχι τίποτα άλλο, κι αν σακατεύτηκαν
κι αν δεν έμεινε σανίδα απ’ τα καράβια
κι αν η Τροία
καὶ Πρίαμος καὶ λαὸς ἐϋμμελίω Πριάμοιο
αν όλα πήγαν κατ’ ανέμου
τουλάχιστον αυτό: η σφαγή χρησίμεψε
να ’ναι αλάθητος ο λόγος σου
να ’σαι κι ελόγου σου για Νόμπελ Σταγειρίτη

Κάποιος ρωτούσε αν προβλέπεται ποινική παρακαμπτήριος

για αθλιότητες δεδοξασμένων.

John Singer Sargent, Gassed, 1918. Oil on canvas, 231 x 611.1cm (91 x 240.5in). Collection of the Imperial War Museum, London.

Έκτωρ Κακναβάτος. 1987. Κιβώτιο ταχυτήτων. Αθήνα: Κείμενα. Και στον συγκεντρωτικό τόμο: Έκτωρ Κακναβάτος. 2010. Ποιήματα (1943–1987). Αθήνα: Άγρα.

Το στρες είναι μεταδοτικό. Stress is contagious

Pablo Picasso, Femme en pleurs, Woman in tears, 1937. Την εμπειρική παρατήρηση όλων μας επιβεβαιώνουν τώρα και οι επιστήμονες, ενώ εξηγούν την εξελικτική προέλευση του φαινομένου και αναζητούν τρόπους αξιοποίησής του για να μας... ξεαγχώσουν. Turns out other people’s stress can change your brain the way real stress does, and now we’re stressing.

Σας έχει τύχει να είστε ωραίοι και χαλαροί στο γραφείο και να μπαίνει ο συνάδελφος σαν «σίφουνας» με το στρες να χτυπάει «κόκκινο» και ξαφνικά να νιώθετε και εσείς - οι μέχρι προ ολίγου ωραίοι και χαλαροί - αγχωμένοι μέχρι τον λαιμό; Ή να βγαίνετε για ποτό ήρεμοι επιτέλους ύστερα από μια κοπιαστική ημέρα με έναν φίλο και ο φίλος να είναι τόσο στρεσαρισμένος ώστε τελικά να αισθάνεστε και εσείς ότι θα σας «πνίξει» (αντί για το αλκοόλ) το άγχος και ότι η ηρεμία σας... πέταξε μακριά;

Δεν μπορεί, θα σας έχει τύχει. Ε, αυτό που λίγο-πολύ έχει τύχει σε όλους μας απέδειξε μόλις πρόσφατα η επιστήμη: ότι δηλαδή το στρες όχι μόνο είναι μεταδοτικό αλλά ότι επιπλέον προκαλεί αλλαγές στον εγκέφαλο του «αποδέκτη» αντίστοιχες με εκείνες που προκαλούνται στον εγκέφαλο εκείνου που το μεταδίδει. Γι' αυτό και προτού περάσουμε στις… αγχωτικές λεπτομέρειες μιας νέας μελέτης σχετικά με τη μεταδοτικότητα του στρες που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην επιθεώρηση «Nature Neuroscience», κρατήστε το μήνυμα του επικεφαλής της, καθηγητή στο Τμήμα Φυσιολογίας και Φαρμακολογίας του Πανεπιστημίου του Κάλγκαρι στον Καναδά και μέλους του Ινστιτούτου για τον Εγκέφαλο Hotchkiss (Hotchkiss Brain Institute, HBI), Τζαϊντίπ Μπέινς: Δείτε τα πράγματα χαλαρά για το καλό το δικό σας αλλά και των γύρω σας!

Πομποί και δέκτες

Scientists have discovered that stress transmitted from others can change the brain in the same way as a real stress does. Jaideep Bains, professor in the Department of Physiology and Pharmacology, and Toni-Lee Sterley, postdoctoral fellow in Bains' lab and the study's lead author. Credit: Adrian Shellard, Hotchkiss Brain Institute

Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Κάλγκαρι μελέτησαν την επίδραση του στρες σε ζεύγη αρσενικών και θηλυκών ποντικιών. «Στόχος μας ήταν να δούμε αν το στρες μεταδίδεται, πώς μεταδίδεται και τι επίδραση μπορεί να έχει στον εγκέφαλο η πιθανή μετάδοσή του» μας εξηγεί ο καθηγητής Μπέινς. Για να επιτευχθούν όλοι αυτοί οι στόχοι, οι επιστήμονες προχώρησαν σε σειρά πειραμάτων: αρχικώς απομάκρυναν ένα ποντίκι από το κάθε ζεύγος και το υπέβαλαν σε ήπιο στρες προτού το επιστρέψουν στο «ζευγάρι» του. Στη συνέχεια εξέτασαν σε κάθε ποντίκι την απόκριση ενός συγκεκριμένου πληθυσμού κυττάρων, των νευρώνων CRH (Cortictropin-Releasing Hormone neurons, νευρώνες έκλυσης κορτικοτρόπου ορμόνης) οι οποίοι ελέγχουν την απόκριση του εγκεφάλου στο στρες. «Το πείραμα αυτό αποκάλυψε ότι δίκτυα στον εγκέφαλο τόσο των ποντικιών που είχαν εκτεθεί σε στρες όσο και των συντρόφων τους στους οποίους μεταδόθηκε το στρες παρουσίασαν παρόμοιες αλλαγές. Συγκεκριμένα είδαμε ότι οι νευρώνες CRH των ποντικιών που δεν είχαν εκτεθεί άμεσα στο στρες εμφάνισαν, μετά την επαφή με τα ποντίκια που είχαν άμεση έκθεση στο στρες, αλλαγές ταυτόσημες με εκείνες που καταγράφηκαν στα στρεσαρισμένα πειραματόζωα» σημειώνει ο επιστήμονας.

Στη συνέχεια η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε οπτογενετικές προσεγγίσεις ώστε να είναι σε θέση να «ανάβει» ή να «σβήνει» κατά βούληση τους νευρώνες CRH. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν πως όταν αποσιώπησαν τους νευρώνες CRH κατά τη διάρκεια έκθεσης των ποντικιών σε στρες δεν εμφανίστηκαν αλλαγές στον εγκέφαλο οι οποίες υπό φυσιολογικές συνθήκες θα λάμβαναν χώρα λόγω του στρες. «Επιπροσθέτως, όταν αποσιωπήσαμε τους νευρώνες στο δεύτερο ποντίκι το οποίο δεν είχε εκτεθεί το ίδιο σε στρες αλλά αλληλεπιδρούσε με εκείνο που είχε εκτεθεί σε στρες, παρατηρήσαμε ότι δεν γινόταν "μετάδοση" του στρες» λέει ο καθηγητής Μπέινς. Ήταν μάλιστα αξιοσημείωτο πως όταν οι νευρώνες ενεργοποιούνταν με χρήση του φωτός στο ένα ζώο, ακόμη και με απουσία στρες, τόσο ο εγκέφαλος του ποντικιού που… φωτιζόταν όσο και εκείνος του συντρόφου του εμφάνιζαν αλλαγές σαν να ήταν παρών και ο σημαντικός παράγοντας «στρες».

Χτίσιμο δεσμών

Πώς γίνεται όμως η μετάδοση του στρες; Ο επικεφαλής της μελέτης εξηγεί: «Ανακαλύψαμε πως η ενεργοποίηση των νευρώνων CRH προκαλεί την έκλυση ενός χημικού σήματος, συγκεκριμένα μιας φερομόνης, που λειτουργεί ως "σήμα συναγερμού" από το ένα ποντίκι προς το άλλο. Το ποντίκι που λαμβάνει το σήμα μπορεί στη συνέχεια με τη σειρά του να προειδοποιήσει και άλλα μέλη της ίδιας ομάδας σχετικά με το ότι έχει προκύψει... στρεσογόνος κατάσταση». Κατά τον καθηγητή Μπέινς, αυτή η... μετάδοση της μετάδοσης των σημάτων του στρες αποκαλύπτει έναν μηχανισμό-«κλειδί» σχετικά με τη μεταφορά πληροφοριών σε πολλά και διαφορετικά είδη συμβάλλοντας σημαντικά στον σχηματισμό κοινωνικών δικτύων. «Θεωρούμε ότι πρόκειται για μια ζωτικής σημασίας διαδικασία που δεν είναι νέα αλλά "προϊόν" της εξέλιξης».

Τα κοινωνικά δίκτυα που δημιουργούνται σε διαφορετικά είδη - πιθανότατα και στον άνθρωπο - εμφανίζουν τη μοναδική ιδιότητα να μειώνουν την επίδραση του στρες. Ωστόσο αυτή η... εκτόνωση της έντασης που προκαλεί το στρες φαίνεται, όπως έδειξαν τα πειράματα της ομάδας από το Κάλγκαρι, να αποτελεί αποκλειστικώς «θηλυκή υπόθεση». Τι εννοούμε; Μόνο όταν δύο θηλυκά ποντίκια... έκαναν παρέα η επίδραση του στρες στους νευρώνες CRH μειωνόταν κατά σχεδόν 50% - ουσιαστικώς δηλαδή η αλληλεπίδραση του στρεσαρισμένου θηλυκού ζώου με τη... χαλαρή φίλη του έκανε καλό στον εγκέφαλό του. Δεν φάνηκε να ισχύει το ίδιο μέσα από την αλληλεπίδραση δύο αρσενικών όμως...

Οικειότητα διπλής όψεως

Trials suggest being around stressed people can alter the brain in the same way as when you are overloaded at work.

Ωραία όλα αυτά τα ευρήματα στα ζώα, αλλά σημαίνουν κάτι και για εμάς τους ανθρώπους και τι θα μπορούσε να είναι αυτό; Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Κάλγκαρι θεωρεί ότι τα αποτελέσματα πιθανότατα αφορούν και τον άνθρωπο. «Και εμείς οι άνθρωποι "επικοινωνούμε" το στρες μας στους υπολοίπους, κυρίως στους πιο κοντινούς και οικείους ανθρώπους μας, χωρίς πολλές φορές να το αντιλαμβανόμαστε. Δεν είναι τυχαίο ότι μελέτες έχουν δείξει πως οι πιο κοντινοί άνθρωποι ατόμων με διαταραχή μετατραυματικού στρες εμφανίζουν και οι ίδιοι έντονα συμπτώματα στρες. Από την άλλη πλευρά όμως, η ικανότητά μας όχι μόνο να αντιλαμβανόμαστε αλλά και να μοιραζόμαστε τη συναισθηματική κατάσταση των άλλων αποτελεί νευραλγικό κομμάτι του "χτισίματος" των κοινωνικών δεσμών». Με λίγα λόγια, ουδέν κακόν αμιγές καλού...

Ποια είναι τα επόμενα βήματα της ερευνητικής ομάδας μετά τα τόσο ενδιαφέροντα τελευταία ευρήματά της, ρωτήσαμε τον καθηγητή. Εκείνος μάς απάντησε ότι «αναζητούμε τώρα τρόπους σχεδιασμού παρόμοιων μελετών και σε ανθρώπους ώστε να δούμε πώς ακριβώς γίνεται η μετάδοση του στρες και στον άνθρωπο. Συγχρόνως, σκεφτόμαστε να μελετήσουμε και την άλλη, την "καλή όψη του νομίσματος". Αν όντως, όπως πιστεύουμε, μεταδίδεται εύκολα το στρες μεταξύ ανθρώπων, τι συμβαίνει στον αντίποδα, με τις θετικές εμπειρίες; Μήπως και αυτές μεταδίδονται εξίσου εύκολα; Και αν όντως συμβαίνει αυτό, μήπως μπορεί να αποκτήσει ιδιαίτερη αξία στις… αγχωμένες κοινωνίες μας;». Παράλληλα, σύμφωνα με τον ερευνητή, η καλύτερη κατανόηση της μετάδοσης πληροφοριών, και ιδιαιτέρως συναισθημάτων, που προσφέρει η νέα μελέτη, μπορεί να ρίξει φως και σε διαταραχές όπως ο αυτισμός, στον οποίο το άτομο εμφανίζεται συναισθηματικά και κοινωνικά αποκομμένο από τον περίγυρό του.

Κλείνοντας, ο καθηγητής επιθυμεί να... μεταδώσει για άλλη μια φορά το μήνυμα ότι «πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας πως το στρες μας γίνεται εύκολα και στρες των γύρω μας». Γι' αυτό, θα συμπληρώσουμε εμείς, αφού η μετάδοση συναισθημάτων φαίνεται να είναι μάλλον δεδομένη, ας φροντίσουμε να μεταδίδουμε κάτι άλλο λιγότερο αγχωτικό. Ας πάμε λοιπόν - και μέρες που είναι - με το μήνυμα... χαμογελάτε, είναι μεταδοτικό!

Πηγές: Toni-Lee Sterley, Dinara Baimoukhametova, Tamás Füzesi, Agnieszka A. Zurek, Nuria Daviu, Neilen P. Rasiah, David Rosenegger, Jaideep S. Bains. Social transmission and buffering of synaptic changes after stress. Nature Neuroscience, 2018; DOI: 10.1038/s41593-017-0044-6 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=962360

Υπόγειες λίμνες στην Αρκτική θα φωτίσουν την... εξωγήινη ζωή. Newly discovered salty subglacial lakes could help search for life in solar system

Κάτω από το παγοκάλλυμα Devon Ice Cap στον Καναδά εντοπίστηκαν αρχαίες λίμνες που ίσως διαθέτουν ζωή. An international team of geophysicists has discovered two hypersaline lakes beneath the Devon Ice Cap, one of the largest ice caps in the Canadian Arctic. A cold and windy spring night on the vast landscape of the Devon Ice Cap where two subglacial lakes are lurking 1,805 to 2,460 feet (550-750 m) below the surface. Super salty water beneath ice could serve as a terrestrial analogue for a habitat for life on other planets. Image credit: Anja Rutishauser

Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Αλμπέρτα στον Καναδά μελετώντας δορυφορικές εικόνες και εικόνες από ραντάρ της NASA από αρκτικές περιοχές του Καναδά εντόπισαν την ύπαρξη άγνωστων μέχρι σήμερα μικρών λιμνών που βρίσκονται σε βάθη 750 μέτρων κάτω από τους πάγους.

Landsat image overlain with the location of the subglacial lakes and ice divides. Image credit: Rutishauser et al, doi: 10.1126/sciadv.aar4353.

Οι λίμνες βρίσκονται κάτω από το παγοκάλυμμα Devon Ice Cap και ερευνητές έμειναν έκπληκτοι από την ανακάλυψη αφού μελετώντας τις εικόνες αναζητούσαν άλλα πράγματα και δεν περίμεναν ότι θα εντοπίσουν νερό σε υγρή μορφή σε βάθος εκατοντάδων μέτρων κάτω από τους πάγους και σε θερμοκρασίες -10 βαθμών Κελσίου ή και χαμηλότερες.

Οι πρώτες αναλύσεις δείχνουν ότι οι λίμνες αυτές βρίσκονται σε πλήρη απομόνωση από το εξωτερικό περιβάλλον (φως, αέρας, θερμότητα κλπ) τουλάχιστον 120 χιλιάδες έτη.

Η ανακάλυψη θεωρείται σημαντική επειδή οι ειδικοί εκτιμούν ότι πρόκειται για λίμνες με νερό υψηλής αλατότητας και σε περίπτωση που βρίσκονται εκεί κάποιες μορφές ζωής αυτό θα σημαίνει ότι το ίδιο μπορεί να συμβαίνει και στους υπόγειους ωκεανούς που βρίσκονται στους παγωμένους δορυφόρους του Δία και του Κρόνου. Τα τελευταία χρόνια χάρις στου δορυφόρους αλλά και τα νέας γενιάς ραντάρ έχουν εντοπιστεί υπόγειες λίμνες κάτω από τους πάγους της Ανταρκτικής. Όμως είναι η πρώτη φορά που εντοπίζονται τέτοιες λίμνες σε αρκτικές περιοχές του Καναδά.

More than half a kilometre beneath the Devon Ice Cap, scientists discovered two lakes whose extreme saltiness could make them a habitat for microbes--an environment that might also exist on Jupiter's icy moon Europa. Credit: Martin Sharp

«Πρέπει να βρούμε τρόπο να πάρουμε δείγματα εδάφους από αυτές τις λίμνες και να δούμε αν και τι είδους μορφές ζωής μπορεί να υπάρχουν εκεί. Αν πάντως υπάρχουν μορφές ζωής (έστω και μικροβιακές) θα έχουν αναπτυχθεί και εξελιχθεί σε συνθήκες απόλυτης απομόνωσης για 120 χιλιάδες έτη» αναφέρουν οι ερευνητές.

Πηγές: Anja Rutishauser, Donald D. Blankenship, Martin Sharp, Mark L. Skidmore, Jamin S. Greenbaum, Cyril Grima, Dustin M. Schroeder, Julian A. Dowdeswell, Duncan A. Young. Discovery of a hypersaline subglacial lake complex beneath Devon Ice Cap, Canadian Arctic. Science Advances, 2018; 4 (4): eaar4353 DOI: 10.1126/sciadv.aar4353 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=964740

Γύρω από τη Σελήνη. Tour of the Moon

The Orientale impact basin, combining shaded relief with free air gravity. Credit: NASA's Goddard Space Flight Center/David Ladd

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα ένα βίντεο με εικόνες υψηλής ανάλυσης από τον δορυφόρο Lunar Reconnaisance Orbiter που περιφέρεται σε τροχιά γύρω από την Σελήνη.

Comparisons of certain frames from the original 2011 tour (bottom) and the 2018 version (top). The data gathered by LRO in the intervening years is reflected in the improved quality of the newer images. Credit: NASA's Goddard Space Flight Center/David Ladd

Στο εντυπωσιακό βίντεο διάρκειας 5 λεπτών απεικονίζονται διάφορες τοποθεσίες τόσο από την κοντινή, όσο και από την απομακρυσμένη πλευρά της Σελήνης σε ανάλυση 4k. Κάποιες εικόνες έχουν ληφθεί από την κοντινή πλευρά της σελήνης και έχουν παρατηρηθεί τόσο από επαγγελματίες όσο και από ερασιτέχνες παρατηρητές στη Γη, ενώ άλλες εικόνες είναι ορατές μόνο από το διάστημα. Στο βίντεο μπορεί κανείς να παρατηρήσει ακόμη και μερικά από τα σημεία προσσελήνωσης του Apollo όπως φαίνονται από ψηλά (από το 3:30’και μετά).

Take a virtual tour of the Moon in all-new 4K resolution, thanks to data provided by NASA's Lunar Reconnaissance Orbiter spacecraft. As the visualization moves around the near side, far side, north and south poles, we highlight interesting features, sites, and information gathered on the lunar terrain. Credit: NASA's Goddard Space Flight Center/David Ladd

Πηγές: https://svs.gsfc.nasa.gov/4619 - physicsgg