Νικόλαος Κάλας, «Ορέστης»

Philippe-Auguste Hennequin (1762–1833), The Remorse of Orestes (1800), oil on canvas, 356 x 515 cm, Musée du Louvre, Paris. Wikimedia Commons.

Εφόνευσε τo γιo της για να μη γίνει άντρας και πήρε την κόρη της για εραστή

γλάροι κι αετοί φρουρούν το μέλαθρό της, στον κήπο μόνο ασφόδελοι θάλλουν, στα δώματα πνέει μουσική

ζουν όλη μέρα με το σώμα τους γυμνό, κατάσκιοι πέπλοι συγκρατούνε κάπως τα μαλλιά των

κάθε μήνα τα βάφουν άλλο χρώμα

τώρα η μια τα ’χει βαθυπόρφυρα και της άλλης είναι σαν βαθύ σμαράγδι

την νύχτα ξεκινούν για ορθρινές ικεσίες, όταν φτάνουν στον τάφο του παιδιού ορχούνται με τους ήχους περασμένης ολβίας

η μάνα θρηνεί τον γιο κι η κόρη τον αδερφό

«τον σκότωσα για σένα για να ’σαι πιο δικιά μου» κράζει εκείνη

«τον έκρυψα για σένα για να ’σαι πάντα κοντά μου» φωνεί η άλλη

λυγμοί διαλύουν την οδύνη, το σέλας τα παραθυρόφυλλα της βασιλικής οικοδομής

έβη ο ήλιος, κηρύχνει την ημέρα, φυσά μύρα στα λούλουδα, ανέμους στους πλοκάμους, σκορπά τα όρνια στον ουρανό

στις δώδεκα μ’ όλο το φως του καλεί τον νιο να βγει από αόρατο τάφο

ίστατ’ εκεί, γυμνός μελαγχαίτης και ωραίος και καλός — ένα θαύμα

πέφτει η μάνα ξερή από την άνομη επιθυμιά, κι η κόρη κείτεται κι αυτή

κατόπιν όλα συνεχίζονται όπως ήταν καμωμένα να συνεχισθούν

τα πάντα έρπουν προς την δύση

οι αγαπώμενες καταφεύγουν στις κλίνες των, στα καλλυντικά, στο δηλητηριώδη χυμό των ασφοδέλων

δεν είναι όμως η αιδώ το αίσθημα που γεύονται

η ντροπή είναι του κόσμου, των γλάρων των αϊτών

δεν είναι η τύψη που τις πυρώνει

μετανοούν οι πεθερές, οι νύφες, οι πένθιμοι βράχοι και τα άνθη

δεν είναι αγωνία, η αγωνία είναι για τη μουσική

δεν είναι ή αγωνία ή τύψη ή αισχύνη που αισθάνονται αυτές

αλλά ηδονή Ηδονή ΗΔΟΝΗ

τα άλλα όλα είναι του Ορέστη φαντασιοπληξίες.

Gustave Moreau (1826–1898), Orestes and the Erinyes (c 1891), oil on canvas, 180 × 120 cm, Private collection. Wikimedia Commons.

Νικόλαος Κάλας 1977. Οδός Νικήτα Ράντου. Αθήνα: Ίκαρος. [1η έκδ.: Νικήτας Ράντος. 1934. Τετράδιο Γ΄. Αθήνα].

 

Βρέθηκε σπάνιο μωσαϊκό που απεικονίζει την μονομαχία Αχιλλέα και Έκτορα. Extraordinary Roman mosaic and villa discovered beneath farmer's field in Rutland

Είναι μοναδικό στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς παρουσιάζει τον Αχιλλέα και τη μάχη του με τον Έκτορα στο τέλος του Τρωικού Πολέμου. The bottom panel of the mosaic. Achilles (left) and Hector duelling on chariots © University of Leicester Archaeological Services

Η διάσημη εκπομπή του BBC Two, Digging for Britain, αποκάλυψε μια ρωμαϊκή βίλα που περιέχει ένα σπάνιο μωσαϊκό που απεικονίζει σκηνές από την Ιλιάδα του Ομήρου βρέθηκε κάτω από το χωράφι ενός αγρότη.

Το μωσαϊκό, που βρέθηκε στο Rutland και έχει περιγραφεί ως το πρώτο παράδειγμα αυτού του είδους στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ανακαλύφθηκε από τον γιο του ιδιοκτήτη και ερευνήθηκε από αρχαιολόγους από το Πανεπιστήμιο του Λέστερ. Οι ιστορικοί το περιέγραψαν ως «ένα από τα πιο αξιόλογα και σημαντικά ψηφιδωτά που έχουν βρεθεί ποτέ στη Βρετανία».

Το μωσαϊκό και το γύρω συγκρότημα βίλας έχουν πλέον προστατευθεί ως προγραμματισμένο μνημείο από το Υπουργείο Ψηφιακών, Πολιτισμού, Μέσων και Αθλητισμού (DCMS) κατόπιν συμβουλής της Ιστορικής Αγγλίας.

Dr David Neal making notes on his illustration during the excavation of the mosaic with students from ULAS/University of Leicester © Historic England Archive

Στο συγκρότημα που πιστεύεται ότι κατοικήθηκε από πλούσιο άτομο από την ύστερη ρωμαϊκή περίοδο πραγματοποιήθηκαν επείγουσες ανασκαφικές εργασίες στο σημείο μετά την ανακάλυψη ασυνήθιστης κεραμικής σε κοντινή απόσταση.

Jim Irvine and Brian Naylor pictured first discovering the Roman mosaic in their field during the 2020 lockdown.

Ο Jim Irvine, γιος του γαιοκτήμονα Brian Naylor, έκανε την αρχική ανακάλυψη αφού εντόπισε «ασυνήθιστα αγγεία» σε μια βόλτα κατά τη διάρκεια του λοκντάουν το 2020 και επικοινώνησε με την αρχαιολογική ομάδα στο συμβούλιο της κομητείας Leicestershire. Η οικογένειά του καλλιεργεί αυτή η γη εδώ και 50 ή 60 χρόνια και είπε όι «Κατά τη διάρκεια του lockdown πέρυσι, παρατήρησα κάποια αγγεία στο έδαφος που δεν έμοιαζαν με καμία κεραμική που είχα δει πριν. Κατεβήκαμε εδώ με ένα φτυάρι και έσκαψα μια ρηχή τάφρο και ήμουν ακριβώς στο σωστό μέρος».

Η οργάνωση Ιστορική Αγγλία χρηματοδότησε τότε επείγουσες ανασκαφικές εργασίες στην τοποθεσία με αρχαιολόγους από το Πανεπιστήμιο του Λέστερ.

Εικόνα του πλήρους ψηφιδωτού in situ. Three panels tell the story of Achilles battle with Hector at the conclusion of the Trojan War. The artwork is thought to have been the floor of a large dining or entertaining area. © Historic England Archive.

Το μωσαϊκό, το οποίο σχηματίζει το δάπεδο αυτού που πιστεύεται ότι ήταν χώρος τραπεζαρίας ή ψυχαγωγίας της βίλας, έχει διαστάσεις 11 x 7 μέτρα.

Τα ψηφιδωτά χρησιμοποιούνταν τακτικά σε ιδιωτικά και δημόσια κτίρια σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και συχνά παρουσίαζαν διάσημες φιγούρες από τη μυθολογία. Ωστόσο, το μωσαϊκό Rutland πιστεύεται ότι είναι μοναδικό στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς παρουσιάζει τον Αχιλλέα και τη μάχη του με τον Έκτορα στο τέλος του Τρωικού Πολέμου.

Ο τόπος των ανασκαφών στην περιοχή Rutland. The room is part of a large villa occupied in the late Roman period, between the 3rd and 4th century AD, probably by a wealthy individual, with a knowledge of classical literature The villa is also surrounded by a range of other buildings. © Historic England Archive.

Οι έρευνες αποκάλυψαν ότι η μεγάλη βίλα περιβάλλεται από αχυρώνες, κυκλικές κατασκευές και πιθανώς ένα λουτρό. Το συγκρότημα είναι πιθανό να καταλήφθηκε από κάποιον με γνώση της κλασικής λογοτεχνίας, μεταξύ του 3ου και 4ου αιώνα μ.Χ.

Ο John Thomas, αναπληρωτής διευθυντής των Αρχαιολογικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου του Λέστερ και διευθυντής του ανασκαφικού έργου «Αυτή είναι σίγουρα η πιο συναρπαστική ανακάλυψη ρωμαϊκών ψηφιδωτών στο Ηνωμένο Βασίλειο τον περασμένο αιώνα. Μας δίνει νέες προοπτικές για τις γνώσεις των ανθρώπων εκείνη την εποχή, τους δεσμούς τους με την κλασική λογοτεχνία και μας λέει επίσης πολλά για το άτομο που ανέθεσε σε τεχνίτες αυτό το κομμάτι. Ο ιδιοκτήτης είναι κάποιος με γνώση των κλασικών, που είχε τα χρήματα να παραγγείλει μια τέτοια λεπτομέρεια από την Ιλιάδα και είναι η πρώτη απεικόνιση αυτών των ιστοριών που έχουμε βρει ποτέ στη Βρετανία».

Ο Ντάνκαν Γουίλσον, διευθύνων σύμβουλος της Ιστορικής Αγγλίας, πρόσθεσε: «Το να αποκαλύψουμε ένα τόσο σπάνιο μωσαϊκό αυτού του μεγέθους, καθώς και μια γύρω βίλα, είναι αξιοσημείωτο.

A Roman villa complex containing a one-of-a-kind mosaic has been discovered beneath a farmer’s field in Rutland. The mosaic is the first example in the UK displaying scenes from Homer’s The Iliad, and one of only a handful from across Europe. It is considered one of the most remarkable and significant Roman mosaics ever found in Britain. The site was discovered by the landowner’s son and has been investigated by archaeologists from the University of Leicester, working in partnership with Historic England. The archaeological investigations recorded the mosaic’s remains and revealed that it lies within an elaborate villa complex, encompassing a host of other structures and buildings. The site has been protected by the Department for Digital, Culture, Media and Sport (DCMS) as a scheduled monument on the advice of Historic England. © University of Leicester Archaeological Services

«Ανακαλύψεις όπως αυτή είναι τόσο σημαντικές για να μας βοηθήσουν να συνθέσουμε την κοινή μας ιστορία. Προστατεύοντας αυτήν την τοποθεσία μπορούμε να συνεχίσουμε να μαθαίνουμε από αυτήν και ανυπομονούμε για το τι θα μας διδάξουν οι μελλοντικές ανασκαφές για τους ανθρώπους που έζησαν εκεί πριν από 1.500 χρόνια».

Η τοποθεσία βρίσκεται σε ιδιωτική γη και δεν είναι προσβάσιμη στο κοινό, αλλά συνεχίζονται οι συζητήσεις με το συμβούλιο της κομητείας Rutland για τη δημιουργία μιας έκθεσης εκτός του χώρου του συγκροτήματος της βίλας και των ευρημάτων του, δήλωσε η Historic England, ενώ οι επόμενες ανασκαφές προγραμματίζονται στην τοποθεσία το 2022.

Πηγές: https://le.ac.uk/news/2021/november/rutland-mosaic - https://historicengland.org.uk/whats-new/news/rutland-roman-villa-mosaic-protected/ - https://www.lifo.gr/now/entertainment/psifidoto-me-skini-apo-tin-iliada-toy-omiroy-mia-synarpastiki-anakalypsi-se

 

 

Black Friday, η Μαύρη Παρασκευή για τον πλανήτη. Boycott Black Friday if you care about the planet

Ας κάνουμε την Black Friday, Buy Nothing Day. From the energy it takes to use the internet to the e-waste created by dumped electronics, Black Friday is an environmental nightmare. Kevin Grass, Black Friday. Acrylic on canvas, 72" x 48," 2016. In a Private Collection.

Κι άλλο email για την Black Friday; Κι άλλη διαφήμιση; Πόσες προσφορές έχουν περάσει μπροστά από τα μάτια μας αυτές τις μέρες; Η “γιορτή” του υπερκαταναλωτισμού έφτασε και φέτος: άλλη μία χρονιά που οι εταιρείες, κυρίως οι μεγάλες (παρόλο που έχουν τα περισσότερα κέρδη), δημιουργούν ανάγκες που συχνά δεν υπάρχουν. Κι άλλα παπούτσια, κι άλλα ρούχα, καινούργιο κινητό ή τάμπλετ, κι άλλα, κι άλλα, κι άλλα. Πολύ συχνά, χαλάμε χρήματα που δεν σκοπεύαμε να ξοδέψουμε καν, επειδή βομβαρδιζόμαστε από όλες αυτές τις προσφορές.

Η Black Friday είναι μία από τις μέρες με τα υψηλότερα ποσοστά κατανάλωσης στην καταναλωτική κοινωνία που ζούμε, ειδικά στις μεγαλύτερες πόλεις. Το 55% του παγκόσμιου πληθυσμού σήμερα ζει σε αστικές περιοχές και το ποσοστό αυτό θα ανέβει στο 70% ως το 2050. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στις μεγάλες πόλεις δημιουργούν 60% περισσότερες εκπομπές απ’ ό,τι είχε αρχικά υπολογιστεί, όταν ληφθούν υπόψη οι επιπτώσεις του εμπορίου σε προϊόντα και υπηρεσίες μεταξύ των πόλεων και του υπόλοιπου κόσμου.   

Μπορεί ο καθένας μας να παρασύρεται από αυτή την “πλύση εγκεφάλου” τις μέρες αυτές και να κάνει μία παραπανω αγορά, όμως η ευθύνη βαραίνει και τις εταιρείες αλλά και τις κυβερνήσεις, οι οποίες προωθούν τον υπερκαταναλωτισμό ως τη λύση στην οικονομική κρίση που προκλήθηκε από την πανδημία. Πέρσι, το ηλεκτρονικό εμπόριο εκτοξεύθηκε: οι εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου παγκοσμίως δέχτηκαν 22 δισεκατομμύρια επισκέψεις στις ιστοσελίδες τους τον Ιούνιο του 2020, ενώ μόλις λίγους μήνες πριν, τον Ιανουάριο του 2020, είχαν 16 δισεκατομμύρια επισκέψεις. 

Παρόλο λοιπόν που δεν έχουμε εμείς την αποκλειστική ευθύνη, αυτό που σίγουρα έχουμε είναι η τεράστια καταναλωτική μας δύναμη. Επειδή όσο αυξάνονται τα νούμερα της υπερκατανάλωσης, τόσο πιο γρήγορα εξαντλούνται οι πόροι του πλανήτη και καταστρέφεται το κλίμα, μέρες σαν την Black Friday είναι ευκαιρία να κάνουμε τη διαφορά και να προστατέψουμε τον πλανήτη μας. Υπάρχουν τρόποι να συμμετέχουμε κι εμείς στην προστασία του: μπορούμε να αλλάξουμε καταναλωτικές συνήθειες και να σκεφτούμε ξανά τον τρόπο που κάνουμε τα ψώνια μας. 

ΕΙΝΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟ ΟΤΑΝ… 

• Αγοράζουμε μόνο όσα χρειαζόμαστε
• Αγοράζουμε τοπικά, προτιμώντας τα μαγαζιά της γειτονιάς
• Αν δεν υπάρχει το κατάστημα που χρειαζόμαστε στη γειτονιά, τότε πάμε σε άλλο κατάστημα πιο μακριά (έτσι κάνουμε οικονομία στις μετακινήσεις μας, που εκπέμπουν κι αυτές ρύπους)
• Χρησιμοποιούμε απλή αποστολή στις ηλεκτρονικές αγορές, και βάζουμε σημείο παραλαβής (έτσι μοιράζουμε την απόσταση)
• Τα περιτυλίγματα και οι συσκευασίες διατηρούνται στο ελάχιστο, ή είναι επαναχρησιμοποιούμενες, ή μπορούν να επιστραφούν
• Αποφεύγουμε τις επιστροφές, ή αν δεν γίνεται αλλιώς, φροντίζουμε η εταιρεία που προτιμήσαμε να μην καταστρέφει τις επιστροφές, αλλά τα προϊόντα να ξαναδίνονται προς πώληση

ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΙ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΟΤΑΝ…

• Αγοράζουμε αυθόρμητα, χωρίς να σκεφτούμε αν πραγματικά έχουμε ανάγκη κάτι
• Αγοράζουμε από μεγάλα διαδικτυακά καταστήματα κι αυτό που αγοράζουμε έρχεται από πολλά χιλιόμετρα μακριά, αυξάνοντας το κέρδος των μεγάλων εταιρειών που ρυπαίνουν περισσότερο τον πλανήτη
• Έχουμε στη γειτονιά το μαγαζί που χρειαζόμαστε και μπορούμε να πάμε με τα πόδια ή με μέσα μεταφοράς, αλλά δεν πηγαίνουμε εκεί
• Χρησιμοποιούμε αποστολή εξπρές και στο σπίτι μας (για να μας φέρουν κάτι γρήγορα και ατομικά, χρησιμοποιείται 3 φορές περισσότερη ενέργεια)
• Τα προϊόντα έρχονται με πολλές συσκευασίες και πλαστικό, δημιουργώντας τόνους απορριμμάτων
• Δεν αποφεύγουμε τις επιστροφές, και η εταιρεία καταστρέφει τα προϊόντα που επιστρέφονται αντί να τα επισκευάσει και να τα δώσει ξανά προς πώληση

Έχεις τη δύναμη! Μπορούμε να αγοράζουμε λιγότερα αλλά καλύτερα, πιο ποιοτικά αντικείμενα. Ας μην ξεχειλίζουν οι πόλεις μας από σκουπίδια κάθε χρόνο τέτοια μέρα (που μετά τα σκουπίδια αυτά απλά μεταφέρονται αλλού αλλά δεν εξαφανίζονται). 

Ώρα να στραφούμε στην επαναχρησιμοποίηση, την επιδιόρθωση, την ανταλλαγή και να φροντίσουμε τις μικρές, τοπικές επιχειρήσεις κι όχι τις αλυσίδες. Η ανακύκλωση είναι το τελευταίο βήμα στη ζωή ενός προϊόντος, γι’ αυτό εμείς πρέπει να φροντίσουμε να μειωθούν οι πόροι που παίρνουμε από τον πλανήτη ώστε να τον φροντίσουμε και να μειώσουμε τα απορρίμματα που παράγουμε.

Πηγές: https://www.greenpeace.org/greece/issues/perivallon/45675/black-friday-2021/ - https://physicsgg.me/2021/11/26/ - https://www.independent.co.uk/climate-change/opinion/black-friday-climate-impact-emissions-b1964659.html

 

 

Το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης ExoMiner ανακάλυψε 301 νέους εξωπλανήτες. New Deep Learning Method Adds 301 Planets to Kepler's Total Count

Οι επιστήμονες της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας επιβεβαίωσαν την ύπαρξη άλλων 301 εξωπλανητών, οι οποίοι έρχoνται να προστεθούν στους 4.569 ήδη βεβαιωμένους πλανήτες εκτός του ηλιακού συστήματός μας. Over 4,5000 planets have been found around other stars, but scientists expect that our galaxy contains millions of planets. There are multiple methods for detecting these small, faint bodies around much larger, bright stars. Credit: NASA/JPL-Caltech

Η ανακάλυψη έγινε με τη βοήθεια του νέου συστήματος τεχνητής νοημοσύνης ExoMiner που χρησιμοποιεί τον υπερυπολογιστή Pleiades της NASA και μπορεί, όταν αναλύει τα δεδομένα των αστρονομικών παρατηρήσεων των τηλεσκοπίων, να διακρίνει τους πραγματικούς εξωπλανήτες από τους «πλαστούς» (ψευδώς θετικούς).

 

Ανίχνευση εξωπλανητών με την μέθοδο της διέλευσης. When a planet crosses directly between us and its star, we see the star dim slightly because the planet is blocking out a portion of the light. This is one method scientists use to find exoplanets. They make a plot called a light curve with the brightness of the star versus time. Using this plot, scientists can see what percentage of the star's light the planet blocks and how long it takes the planet to cross the disk of the star. Credit: NASA's Goddard Space Flight Center

Το ExoMiner ανέλυσε τα στοιχεία του διαστημικού τηλεσκοπίου «Κέπλερ» της NASA και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι άλλοι 301 υποψήφιοι έως τώρα εξωπλανήτες μπορούν πλέον να πάρουν τη «βούλα» του επιβεβαιωμένου εξωπλανήτη.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον πλανητικό επιστήμονα Γιον Τζένκινς του Κέντρου Ερευνών Ames της NASA στην Καλιφόρνια, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση [ExoMiner: A Highly Accurate and Explainable Deep Learning Classifier to Mine Exoplanets] στο περιοδικό αστροφυσικής «Astrophysical Journal», τόνισαν ότι, χάρη στην μεγαλύτερη ακρίβεια του νέου «έξυπνου» συστήματος, «όταν το ExoMiner λέει πως κάτι είναι ένας πλανήτης, μπορείς να είσαι σίγουρος ότι πράγματι είναι».

NASA’s Eyes on Exoplanets shows the location of over 4,500 planets around other stars outside our solar system. Users can also see information about the physical features of the planets (where known) and the stars they orbit. View the full interactive experience at Eyes on Exoplanets.

Κανένας από τους 301 εξωπλανήτες δεν φαίνεται να μοιάζει με τη Γη ή να είναι φιλόξενος για ζωή.

Πηγές: https://www.jpl.nasa.gov/news/new-deep-learning-method-adds-301-planets-to-keplers-total-count - https://www.amna.gr/home/article/603060/I-NASA-epibebaiose-allous-301-neous-exoplanites-me-ti-boitheia-tis-technitis-noimosunis-ExoMiner

 

Ένα μυστηριώδες φράγμα στο κέντρο του Γαλαξία μας. Astronomers discover enormous 'barrier' separating the center of the Milky Way from the cosmic ray sea

Καλλιτεχνική απεικόνιση του κέντρου του γαλαξία μας, χρησιμοποιώντας δεδομένα από το διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων γάμα Fermi. Something is keeping the universe's fastest-moving particles from entering the center of our galaxy. An artist's impression of the Milky Way's center, using data from the Fermi Gamma-Ray Space Telescope. (Image credit: NASA Goddard)

Το κέντρο του Γαλαξία μας μπορεί να είναι ακόμη πιο παράξενο από ό,τι πίστευαν οι αστρονόμοι, σύμφωνα με μια νέα μελέτη. Μια ομάδα ερευνητών από την Κινεζική Ακαδημία Επιστημών στη Ναντζίνγκ, ερεύνησε έναν χάρτη ραδιενεργών ακτίνων γάμμα, τη μορφή φωτός με τη μεγαλύτερη ενέργεια στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα. Η μορφή αυτή μπορεί να προκύψει όταν σωματίδια εξαιρετικά υψηλής ταχύτητας που ονομάζονται κοσμικές ακτίνες, συγκρούονται με τη συνηθισμένη ύλη.

Ο χάρτης αποκάλυψε ότι κάτι κοντά στο κέντρο του γαλαξία μας φαίνεται να επιταχύνει τα σωματίδια σε εκπληκτικές ταχύτητες – παρόμοια με την ταχύτητα του φωτός – και να δημιουργεί μια αφθονία κοσμικών ακτίνων και ακτίνων γάμμα ακριβώς έξω από το γαλαξιακό κέντρο. Ωστόσο, ακόμη και όταν το γαλαξιακό κέντρο εκτοξεύει μια συνεχή καταιγίδα ακτινοβολίας υψηλής ενέργειας στο διάστημα, κάτι κοντά στον πυρήνα του Γαλαξία μας, εμποδίζει την είσοδο μεγάλου μέρους των κοσμικών ακτίνων από άλλα μέρη του σύμπαντος, ανέφερε η ομάδα σε άρθρο που δημοσίευσε στο περιοδικό «Nature Communications».

Οι ερευνητές περιέγραψαν το φαινόμενο ως ένα αόρατο «φράγμα» που τυλίγεται γύρω από το γαλαξιακό κέντρο και διατηρεί την πυκνότητα των κοσμικών ακτίνων σημαντικά χαμηλότερη από το βασικό επίπεδο που παρατηρείται σε όλο τον υπόλοιπο γαλαξία μας. Με άλλα λόγια, οι κοσμικές ακτίνες μπορούν να βγουν από το γαλαξιακό κέντρο, αλλά δυσκολεύονται να μπουν μέσα.

Πώς λειτουργεί αυτό το κοσμικό φράγμα, ή γιατί υπάρχει, παραμένει ένα μυστήριο.

Το κέντρο του γαλαξία μας βρίσκεται σε απόσταση περίπου 26.000 ετών φωτός από τη Γη, στον αστερισμό του Τοξότη. Είναι ένα πυκνό και γεμάτο σκόνη μέρος, που περιέχει πάνω από 1 εκατομμύριο φορές περισσότερα αστέρια ανά έτος φωτός από ό,τι ολόκληρο το ηλιακό σύστημα – όλα τυλιγμένα γύρω από μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα με περίπου 4 εκατομμύρια φορές τη μάζα του ήλιου.

This image zooms in the supermassive black hole Sagittarius A*. It is at the center of the Milky Way galaxy. Credit: NASA

Οι επιστήμονες υποψιάζονται εδώ και καιρό ότι αυτή η μαύρη τρύπα, που ονομάζεται Τοξότης Α*, ή ίσως κάποιο άλλο αντικείμενο στο γαλαξιακό κέντρο, επιταχύνει πρωτόνια και ηλεκτρόνια σε ταχύτητα σχεδόν παρόμοια με αυτή του φωτός, δημιουργώντας κοσμικές ακτίνες που διαχέονται σε όλο τον γαλαξία μας και συνεχίζουν στο διαγαλαξιακό διάστημα. Αυτές οι ακτίνες διαδίδονται μέσα από τα μαγνητικά πεδία του γαλαξία μας, δημιουργώντας έναν ωκεανό σωματιδίων υψηλής ενέργειας που έχει περίπου την ίδια πυκνότητα σε ολόκληρο τον Γαλαξία μας και τον οποίο οι επιστήμονες ονομάζουν «θάλασσα κοσμικών ακτίνων».

Στη νέα τους μελέτη, οι ερευνητές συνέκριναν την πυκνότητα των κοσμικών ακτίνων σε αυτή τη «θάλασσα», με την πυκνότητα των κοσμικών ακτίνων εντός του γαλαξιακού κέντρου. Οι συγκεκριμένες ακτίνες δεν είναι άμεσα ορατές, αλλά οι επιστήμονες μπορούν να τις βρουν στους χάρτες ακτίνων γάμμα του διαστήματος, οι οποίοι ουσιαστικά δείχνουν τα σημεία όπου οι κοσμικές ακτίνες έχουν συγκρουστεί με άλλους τύπους ύλης.

Χρησιμοποιώντας δεδομένα από το τηλεσκόπιο Fermi Large Area Telescope, η ομάδα επιβεβαίωσε ότι κάτι στο γαλαξιακό κέντρο λειτουργεί όντως ως ένας γιγάντιος επιταχυντής σωματιδίων, εκτοξεύοντας κοσμικές ακτίνες στον γαλαξία. Θα μπορούσε να είναι ο Τοξότης Α*, καθώς οι μαύρες τρύπες θεωρητικά μπορούν να εκτοξεύσουν ορισμένα σωματίδια στο διάστημα, ακόμη και όταν καταβροχθίζουν οτιδήποτε βρίσκεται γύρω τους.

A NASA illustration of a cosmic ray path. Credit: NASA's Goddard Space Flight Center

Ο χάρτης αποκάλυψε επίσης το μυστηριώδες «φράγμα», ένα σαφές σημείο όπου η πυκνότητα των κοσμικών ακτίνων μειώνεται σημαντικά στην άκρη του γαλαξιακού κέντρου. Η πηγή αυτού του φαινομένου είναι πιο δύσκολο να εντοπιστεί, είπαν οι ερευνητές, αλλά μπορεί να αφορά το συνονθύλευμα των μαγνητικών πεδίων κοντά στον πυκνό πυρήνα του γαλαξία μας. Για παράδειγμα, πυκνά νέφη σκόνης και αερίων κοντά στο γαλαξιακό κέντρο μπορεί να συμπιέζουν τα μαγνητικά πεδία εκεί, δημιουργώντας ένα φράγμα ανθεκτικό στις κοσμικές ακτίνες, πρότεινε η ομάδα στην έρευνά της.

Αυτό που είναι σίγουρο πάντως, είναι ότι απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να καταλάβουν οι επιστήμονες τι ακριβώς συμβαίνει στα παράξενα βάθη του γαλαξία μας.

Πηγές:  Nature Communications - https://www.livescience.com/milky-way-center-cosmic-ray-barrier?utm_source=notification - https://www.inverse.com/science/barrier-in-the-center-of-the-milky-way - https://www.ertnews.gr/eidiseis/epistimi/astronomoi-anakalypsan-ena-terastio-fragma-sto-kentro-toy-galaxia-mas/

 

 

 

 

Πώς η MUSE ανακάλυψε μια μαύρη τρύπα έξω από τον γαλαξία μας. How to find a black hole with MUSE

Καλλιτεχνική απεικόνιση της μαύρης τρύπας 11 ηλιακών μαζών. Η μαύρη τρύπα εντοπίστηκε στο αστρικό σμήνος NGC 1850 που απέχει περίπου 160.000 έτη φωτός από το Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου, έναν γειτονικό γαλαξία του Γαλαξία μας. Στην απεικόνιση φαίνεται και το άστρο πέντε ηλιακών μαζών που περιφέρεται γύρω από την μαύρη τρύπα. This artist’s impression shows a compact black hole 11 times as massive as the Sun and the five-solar-mass star orbiting it. The two objects are located in NGC 1850, a cluster of thousands of stars roughly 160,000 light-years away in the Large Magellanic Cloud, a Milky Way neighbor. The distortion of the star’s shape is due to the strong gravitational force exerted by the black hole. Not only does the black hole’s gravitational force distort the shape of the star, but it also influences its orbit. By looking at these subtle orbital effects, a team of astronomers was able to infer the presence of the black hole, making it the first small black hole outside of our galaxy to be found this way. For this discovery, the team used the Multi Unit Spectroscopic Explorer (MUSE) instrument at ESO’s Very Large Telescope in Chile. Credit: ESO/M. Kornmesser

This image shows NGC1850, a cluster of thousands of stars roughly 160,000 light-years away in the Large Magellanic Cloud, a Milky Way neighbor. The reddish filaments surrounding the cluster, made of vast clouds of hydrogen, are believed to be the remnants of supernova explosions. The image is an overlay of observations conducted in visible light with ESO’s Very Large Telescope (VLT) and NASA/ESA’s Hubble Space Telescope (HST). The VLT captured the wide field of the image and the filaments, while the central cluster was imaged by the HST. Among many stars, this cluster is home to a black hole 11 times as massive as the Sun and to a five-solar-mass star orbiting it. By looking at the star’s orbit, a team of astronomers was able to infer the presence of the black hole, making it the first small black hole outside of our galaxy to be found this way. For this discovery, the team used the Multi Unit Spectroscopic Explorer (MUSE) instrument at the VLT. Credit: ESO, NASA/ESA/M. Romaniello

Η μαύρη τρύπα εντοπίστηκε στο αστρικό σμήνος NGC1850 χρησιμοποιώντας το όργανο Multi Unit Spectroscopic Explorer (MUSE) στο Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο του ESO στη Χιλή, το οποίο ανέλυε ταυτόχρονα τα φάσματα χιλιάδων άστρων του σμήνους. Τα φάσματα περιέχουν πληροφορίες για την χημική σύνθεση, την θερμοκρασία και την ταχύτητα των άστρων.

Το βίντεο που ακολουθεί περιγράφει την μέθοδο που χρησιμοποίησε μια ομάδα αστρονόμων για να ανακαλύψει μια μικρή μαύρη τρύπα έξω από τον γαλαξία μας:

This animation explains the method used by a team of astronomers to discover a small black hole outside of our galaxy — the first to be found using this technique. They discovered it in the star cluster NGC1850, an image of which appears at the start of the animation. The researchers used the Multi Unit Spectroscopic Explorer (MUSE) instrument at ESO’s Very Large Telescope in Chile to analyse the spectra of thousands of stars in the cluster at the same time. Spectra (represented in the video by colourful bars) show the light emitted by the stars at different wavelengths and contain information about their chemical composition, temperature and velocity. The animation then focuses on one of the spectra, that of a star five times as massive as our Sun. The dark lines in its spectrum — due to different chemical elements — oscillate back and forth towards blue and red colours. This means that the star is periodically moving towards and away from us. This allowed the astronomers to infer the presence of the eleven-solar-mass black hole influencing the star’s orbit with its strong gravitational force. Credit: ESO/L. Calçada, NASA/ESA/M. Romaniello. Acknowledgement: J.C. Muñoz-Mateos

Το βίντεο εστιάζει στο φάσμα ενός άστρου με μάζα πέντε φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο μας. Οι σκοτεινές γραμμές του φάσματός τους – εξαιτίας της απορρόφησης συγκεκριμένων μηκών κύματος από τα χημικά στοιχεία που βρίσκονται στην επιφάνειά τους – ταλαντώνονται προς το μπλε και το κόκκινο τμήμα του φάσματος. Αυτό σημαίνει ότι το άστρο μας πλησιάζει και απομακρύνεται περιοδικά. Με λίγα λόγια το άστρο περιφέρεται γύρω από κάποιο αόρατο κέντρο με ισχυρό βαρυτικό πεδίο. Έτσι, οι αστρονόμοι συμπέραναν την ύπαρξη μιας μαύρης τρύπας έντεκα ηλιακών μαζών, που με την ισχυρή βαρυτική του δύναμη στον ρόλο της κεντρομόλου δύναμης καθορίζει την τροχιά του άστρου .

Πηγές: https://www.eso.org/public/videos/eso2116c/ - https://scitechdaily.com/black-hole-discovered-lurking-in-star-cluster-outside-our-galaxy/ - https://physicsgg.me/2021/11/12/

 

 

Πού βρίσκονται οι ~4500 εξωπλανήτες που ανακαλύψαμε; Where are the ~4000 exoplanets we discovered ?

Στην εικόνα βλέπουμε τις θέσεις των εξωπλανητών που ανακαλύφθηκαν από το 1993 μέχρι το 2021. Η κάθε μέθοδος ανίχνευσης διακρίνεται με διαφορετικό χρώμα. Although some technics can see close to the galactic centre, we have explored only our close neighborhood, a tiny part of the galaxy ! (Updated up to 2021).

Η τελική εικόνα που αναφέρεται στο έτος 2021 περιέχει 4334 εξωπλανήτες, αλλά ο αριθμός τους συνεχώς θα αυξάνεται, αφού πλέον η ανακάλυψή τους είναι θέμα ρουτίνας για τους αστρονόμους.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο πρώτος εξωπλανήτης ανακαλύφθηκε το 1917(!), ενώ την πρώτη αναμφισβήτητη ανακάλυψη εξωπλανήτη πραγματοποίησηαν οι αστρονόμοι Michel Mayor και Didier Queloz, οι οποίοι βραβεύθηκαν με το Νόμπελ φυσικής το 2019.

Όλοι οι εξωπλανήτες βρίσκονται στον γαλαξία μας. Υπενθυμίζεται ότι μόλις πριν από μερικές εβδομάδες αναφέρθηκε μια πιθανή ανίχνευση εξωπλανήτη σε άλλον γαλαξία.

Πηγές: https://twitter.com/V_Parmentier/status/1458517461960175620 - https://physicsgg.me/2021/11/11/