Αϊνστάιν: ένας ιδιαίτερος εγκέφαλος, Einstein’s Brain: New Insights into the Roots of Genius

Einstein 1921 by F. Schmutzer

Ο εγκέφαλος του Αϊνστάιν πέρασε μια μεγάλη περιπέτεια μετά το θάνατο της μεγαλοφυΐας -ακόμα και σήμερα, μεγάλα τμήματά του παραμένουν αγνοούμενα. Τώρα, όμως, φωτογραφίες που είχαν μείνει ξεχασμένες για δεκαετίες επιβεβαιώνουν ότι ο ιδιαίτερος Δρ Αϊνστάιν είχε και ανατομικά ιδιαίτερο μυαλό.

Μεταθανάτια απαγωγή

Η ιστορία ξεκίνησε το 1955, όταν ο Αϊνστάιν πέθανε στο Πρίνστον του Νιού Τζέρσι σε ηλικία 76 ετών. Πριν ακόμα πάρει έγκριση από την οικογένεια και τον διαχειριστή της διαθήκης του καθηγητή, ο αμφιλεγόμενος παθολόγος Τόμας Χάρβεϊ αφαίρεσε τον εγκέφαλο για εξέταση. Τον χώρισε σε 240 κομμάτια, τα οποία εμβαπτίστηκαν σε ρητίνη και κόπηκαν σε χιλιάδες φέτες για εξέταση στο μικροσκόπιο. Ο Χάρβεϊ έστειλε αρκετές φέτες σε επιστήμονες σε όλο τον κόσμο, κράτησε όμως τον υπόλοιπο εγκέφαλο σε ένα κουτί στο γραφείο του.

Τις δεκαετίες που ακολούθησαν, ο Χάρβεϊ κρατούσε στην ιδιοκτησία του ό,τι είχε μείνει από τον εγκέφαλο του Αϊνστάιν - φέρεται μάλιστα να τον μετέφερε ακόμα και στο πορτμπαγκάζ του αυτοκινήτου του.

Το 1998, λίγα χρόνια πριν από τον θάνατό του, ο Χάρβεϊ αποφάσισε τελικά να παραδώσει τον απαχθέντα εγκέφαλο στο Εθνικό Μουσείο Υγείας και Ιατρικής του αμερικανικού στρατού, το οποίο βρίσκεται στο Μέριλαντ. Πολλές όμως από τις φέτες που είχε στείλει σε άλλους ερευνητές παραμένουν σήμερα αγνοούμενες.

Ιδιαίτερο μυαλό

Normal brain - contains a sulcus called the parietal operculum and the inferior parietal lobe; the latteris the seat of mathematical and visual reasoning.  Einstein brain - was no longer than most, but the parietal operculum region was missing. This allowed the inferior parietal lobe to grow 15% wider than normal

Η απίστευτη περιπέτεια του εγκεφάλου του Αϊνστάιν ίσως είναι ο λόγος που μέχρι σήμερα είχαν δημοσιευτεί μόνο έξι επιστημονικές μελέτες για το θέμα. Μία από αυτές είχε παρουσιαστεί το 1998 από τον ανθρωπολόγο Ντικ Φοκ του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Φλόριδας, ο οποίος διαπίστωνε ότι ο βρεγματικός λοβός, ο οποίος σχετίζεται με την αντίληψη των μαθηματικών και του χώρου, παρουσίαζε ιδιαιτερότητες στις έλικες και τις αύλακες (τα αυλάκια του εγκεφάλου και τις προεξοχές ανάμεσα στα αυλάκια).

Τώρα, ο Δρ Φοκ επανέρχεται με νέα μελέτη σε 12 φωτογραφίες που είχαν τραβηχτεί από τον Χάρβεϊ το 1955 και βρίσκονταν ως σήμερα ξεχασμένες στο Εθνικό Μουσείο Υγείας και Ιατρικής. Αρκετές από αυτές δείχνουν περιοχές του εγκεφάλου που δεν είχαν μελετηθεί ποτέ ως σήμερα.

Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό, αναφέρει ο Φολ στην επιθεώρηση «Brain», είναι η περιπλοκότητα και το ασυνήθιστο μοτίβο στις αύλακες και τις έλικες όχι μόνο του βρεγματικού λοβού αλλά και του προμετωπιαίου φλοιού και του οπτικού φλοιού.

Ο προμετωπιαίος φλοιός, ιδιαίτερα διογκωμένος στον Αϊνστάιν  ευθύνεται για ανώτερες νοητικές λειτουργίες όπως ο προγραμματισμός, η επίλυση προβλημάτων και η αφηρημένη σκέψη που χρειαζόταν ο νομπελίστας για να απεικονίζει στο μυαλό του παραμορφώσεις του χωροχρόνου και άλλα φαινόμενα της Φυσικής.

Η αριστερή πλευρά του εγκεφάλου του Αϊνστάιν σε φωτογραφία που τραβήχτηκε λίγο μετά το θάνατό του το 1955 (Πηγή: US National Museum of Health and Medicine)

Άλλες ιδιαιτερότητες καταγράφονται σε περιοχές όπως ο σωματοαισθητικός φλοιός που επεξεργάζεται ερεθίσματα από το σώμα. Ιδιαίτερα διογκωμένη ήταν μάλιστα η περιοχή που αντιστοιχεί στο αριστερό χέρι, ιδιαιτερότητα που ίσως σχετίζεται με το ταλέντο του Αϊνστάιν ως βιολιστή.

Εγκέφαλος μικρότερος από τον μέσο όρο

Parts of famed physicist Albert Einstein's brain were "extraordinary," according to a new study. (Photo: AP)

Τα ευρήματα της τελευταίας μελέτης έρχονται να προστεθούν στις προηγούμενες έρευνες, οι οποίες έδειχναν ότι ο εγκέφαλος του Αϊνστάιν περιείχε ασυνήθιστα πολλά νευρογλοιακά κύτταρα που προστατεύουν τους νευρώνες. Η σημασία της υψηλής αναλογίας νευρογλοιακών κυττάρων παραμένει ωστόσο άγνωστη.

Θα φανταζόταν κανείς με βάση τα ευρήματα ότι ο Αϊνστάιν ήταν μεγαλοφυΐα επειδή διέθετε ασυνήθιστο εγκέφαλο. Οι ερευνητές όμως επισημαίνουν ότι κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει με βεβαιότητα αν ισχύει το αντίστροφο, αν δηλαδή ο εγκέφαλος του φυσικού ανέπτυξε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά λόγω του περιβάλλοντος στο οποίο μεγάλωσε και λόγω των περίπλοκων προβλημάτων της Φυσικής με τα οποία καταπιάστηκε.

The Secrets of Einstein's Brain

Το πιθανότερο πάντως είναι ότι η μεγαλοφυΐα του Αϊνστάιν βασιζόταν και στους δύο παράγοντες ταυτόχρονα.

Ένα όμως είναι σίγουρο: ο εγκέφαλος του Αϊνστάιν ζύγιζε 1.230 γραμμάρια, λίγο λιγότερο από το μέσο όρο. Και η διαπίστωση αυτή διέψευσε οριστικά τη θεωρία ότι η νοημοσύνη σχετίζεται με το μέγεθος του εγκεφάλου.

Καλός γάμος+σκύλος=ευτυχία. Good marriage and a puppy the secret to a happy life

Pablo Picasso, Jacqueline avec son chien afghan Kaboul, Jacqueline with her Afghan dog Kabul, 1962

Ένας επιτυχημένος γάμος, μια όμορφη οικογένεια, στενές φιλικές σχέσεις και… ένας σκύλος θα μπορούσαν να αποτελούν το «κλειδί» για την παντοτινή ευτυχία υποστηρίζουν αμερικανοί ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.

Η «ελπιδοφόρα» μελέτη

Εξετάζοντας δεδομένα από τη μελέτη τους Γκραντ (Grand Study), που ξεκίνησε το 1940, οι ειδικοί προχώρησαν στην ανάλυση δεδομένων 268 ανδρών οι οποίοι βρίσκονταν υπό παρακολούθηση από νεαρή ηλικία μέχρι τα βαθιά γεράματα. Είδαν λοιπόν, ότι ένας επιτυχημένος γάμος και οι στενές φιλικές σχέσεις οδηγούν σε μια ευτυχισμένη ζωή.

H συναισθηματική νοημοσύνη, οι σχέσεις, η χαρά και η ευθυμία σχηματίζουν την ευτυχία σύμφωνα με αμερικανούς επιστήμονες

Μάλιστα το δέσιμο με φίλους και συγγενείς φάνηκε να είναι πιο πολύτιμο ακόμη και από κληρονομιές, πλούτη ή κοινωνικό κύρος. Συγκεκριμένα, οι Βρετανοί αναφέρουν ότι η οικογενειακή αγάπη και μια τρυφερή σύζυγος είναι «πολύ πιο σημαντικά από το να έχει κανείς καταθέσεις ή να είναι Λόρδος». Κατά μέσο όρο, οι άνδρες που δήλωναν ότι βρίσκονταν σε μια καλή σχέση ζούσαν περισσότερο από τους υπόλοιπους.

«Τα ευρήματα γύρω από την ευτυχία δείχνουν, ότι η λέξη “ευτυχία”  ίσως να μην είναι απόλυτα σωστή» εξηγεί ο επικεφαλής της μελέτης της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, δρ Τζορτζ Βάιλαντ. «Οι σωστές λέξεις για την έννοια της ευτυχίας είναι η συναισθηματική νοημοσύνη, οι σχέσεις, η χαρά και η ευθυμία. Η ευτυχία βρίσκεται, δηλαδή, πολύ κοντά στον ηδονισμό και στην τύχη».

Ο ίδιος υποστηρίζει ότι δεν είναι ποτέ αργά για να βρει κανείς την ευτυχία. «Το να έχει κανείς μια οικογένεια γεμάτη αγάπη είναι πολύ σημαντικό, αλλά από τα 70-90 έτη και μετά είναι πραγματικά εντυπωσιακό το πώς παρά την οργανική φθορά είναι αρκετοί εκείνοι που καταφέρνουν να βρουν το έρωτα».

«Αν θέλετε να είστε ευτυχισμένοι και δεν έχετε ένα μωράκι για να ανταλλάσσετε χαμόγελα μαζί του, τότε πάρτε ένα σκυλάκι» συνιστά ο ειδικός. «Η συγκεκριμένη μελέτη με γέμισε ελπίδα».

Η έκλειψη Ηλίου από το Διάστημα, European space probe sends back stunning video of the THREE eclipses it saw as observers on Earth were treated to just one

Black hole sun: One of the images of Monday night's eclipse as seen by the European Space Agency's Proba-2 satellite. The images taken by the satellite's SWAP imager, which snaps the Sun in ultraviolet light

Δυο «διαφορετικές» λήψεις της ολικής έκλειψης Ηλίου που σημειώθηκε τη 13η Νοεμβρίου έδωσαν στη δημοσιότητα η ευρωπαϊκή και η αμερικανική διαστημική υπηρεσία.

The Proba-2 satellite: The Sun-watching satellite only saw partial eclipses as the Sun was never completely covered up from its vantage point in the Earth's orbit

Το βίντεο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) «τραβήχτηκε» από το Διάστημα, από τον δορυφόρο Probe 2. Ο δορυφόρος παρακολουθεί τον Ήλιο με υπέρυθρες ακτίνες καταγράφοντας τη δραστηριότητα των ηλιακών κηλίδων και περνάει γύρω από τη Γη 14,5 φορές κάθε εικοσιτετράωρο. Σε αυτές του τις «βόλτες» ο Probe 2 είδε από εκεί ψηλά τρεις πολύ σύντομες μερικές ηλιακές εκλείψεις τις οποίες μπορείτε να δείτε και εσείς στο παρακάτω βίντεο.

Europe's Space-based solar observatory Proba-2 passed through the Moon's shadow on 3 of the 14.5 orbits it completed around the Earth on November 13, 2012, the day of a total solar eclipse visible in Australia

Dramatic: Near totality is seen during the solar eclipse at Palm Cove, Australia, where thousands of eclipse-watchers gathered to view the phenomenon, the first in Australia in a decade

Το βίντεο της NASA (κάτω) «γυρίστηκε» από τη Γη, από την Αυστραλία όπου και ήταν ορατή η ολική έκλειψη. Η λήψη ξεκινάει ακριβώς τη στιγμή που η Σελήνη αρχίζει να καλύπτει πλήρως τον Ήλιο και προσφέρει μια μεγαλοπρεπή και ευκρινέστατη εικόνα του στέμματος του άστρου μας.

A total solar eclipse occurred over the northeastern Australian coast early in the morning of November 14 local time

Ο Ακρίτας των γαλαξιών, NASA Great Observatories Find Candidate for Most Distant Object in the Universe to Date

Στην ένθεση της εικόνας εικονίζεται ο μακρινός γαλαξίας

The newly discovered galaxy, named MACS0647-JD, is very young and only a tiny fraction of the size of our Milky Way. The object is observed 420 million years after the big bang. The inset at left shows a close-up of the young dwarf galaxy. This image is a composite taken with Hubble's WFC 3 and ACS on Oct. 5 and Nov. 29, 2011. Credit: NASA, ESA, and M. Postman and D. Coe (STScI) and CLASH Team

Διεθνής ομάδα ερευνητών χρησιμοποιώντας τα διαστημικά τηλεσκόπια Hubble και Spitzer εντόπισαν ένα πανάρχαιο και πολύ μακρινό γαλαξία. Αν επιβεβαιωθούν οι υπολογισμοί που έχουν κάνει ο γαλαξίας αυτός θα είναι ο αρχαιότερος και πιο μακρινός που έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα. Την ανακάλυψη έκαναν ερευνητές του προγράμματος CLASH οι οποίοι εντόπισαν τον MACS00647-JD. Ο γαλαξίας βρίσκεται σε απόσταση 13.3 δισ. ετών φωτός από εμάς, δηλαδή δημιουργήθηκε 420 εκατομμύρια έτη μετά τη γέννηση του Σύμπαντος.

Ο γαλαξίας λάμπει μόνο στα ερυθρά μήκη του φάσματος και η ερευνητική ομάδα αναφέρει ότι έχει εντοπίσει και άλλους παρόμοιους γαλαξίες στην μελέτη των οποίων θα επικεντρωθεί σε μια προσπάθεια να κάνει μια γαλαξιακή χαρτογράφηση της πρώιμης εποχής του Σύμπαντος.Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal».

Δείτε ένα σχετικό βίντεο:

Scientists using the Hubble Space Telescope, NASA's Spitzer Space Telescope and gravitational lensing from a foreground galaxy cluster -have found what is probably the most distant galaxy yet seen in the Universe. This newly discovered galaxy, named MACS0647-JD, offers a peek back into a time when the Universe was only 3 percent of its present age of 13.7 billion years. We are observing the newly discovered galaxy as it was 420 million years after the Big Bang. This video shows a zoom up of the galaxy cluster, known as MACS J0647.7+7015. The distant galaxy is barely visible, located just beneath the cluster. Video Credit: NASA / ESA / G. Bacon

Πορφυρά αστρικά απομεινάρια, The purple haze of a dying star: Colourful image captures phenomenon lighting up space

Supernova remnant W44 is the focus of this new image created by combining data from ESA's Herschel and XMM-Newton space observatories. W44 is the vast purple sphere that dominates the left hand side of this image, and measures about 100 light-years across. Image credits: Herschel: Quang Nguyen Luong & F. Motte, HOBYS Key Program consortium, Herschel SPIRE/PACS/ESA consortia. XMM-Newton: ESA/XMM-Newton

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) έδωσε στη δημοσιότητα μια εντυπωσιακή εικόνα ενός σουπερνόβα. Το W44 βρίσκεται σε απόσταση 10 χιλιάδων ετών φωτός στον αστερισμό του Αετού και τα διαστημικά παρατηρητήρια Herschel και XMM Newton της ESA τράβηξαν πολλές φωτογραφίες από το σουπερνόβα. Η εικόνα που έδωσε στη δημοσιότητα η ESA αποτελεί σύνθεση αυτών των εικόνων.

Σε αυτή διακρίνεται ένα βυσσινί σφαιρικό νέφος κοσμικής ύλης που δεν είναι τίποτε άλλο από τα απομεινάρια της αστρικής έκρηξης. Η κοσμική ύλη συνεχίζει να κινείται με δύναμη και ταχύτητα στο Διάστημα. Αυτή η «τελευταία ανάσα» του W44 έχει διάμετρο 100 έτη φωτός.

Αλέξης Ακριθάκης, Η νύχτα του Πολυτεχνείου

"Τη νύχτα του Πολυτεχνείου, μαζί με χιλιάδες νέα παιδιά συνελήφθην κι εγώ. Για τις αγριότητες της Χούντας μιλήσανε πολλοί. Το συγκεκριμένο γεγονός είναι το εξής. Αυτό με αγρίεψε περισσότερο από τις φάπες και τους εξευτελισμούς. Είχα συλληφθεί απ' την ΚΥΠ. Μετά από τις διατυπώσεις έπρεπε να με παραπέμψουνε στη Γενική Ασφάλεια.

Στην ομάδα αστυφυλάκων που με παραδώσανε για τη μεταφορά, συναντώ παιδικό φίλο (αστυφύλακα). Μαζί παίζαμε μπάλα με την παραγεμισμένη κάλτσα, αν σας λέει τίποτα αυτό, και μέχρι πριν λίγες μέρες από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου με θαύμαζε.

Η συμπεριφορά του -δε θέλω τώρα να εξιστορήσω με λεπτομέρειες- ήτανε πρώτα μια χοντρή ροχάλα στα μούτρα, συνοδευόμενη με το ίδιο υβρεολόγιο που περίμενε όλους μας, και με δυο φάπες που με βρήκανε στον ώμο. Βέβαια στην Ασφάλεια οι χριστοπαναγίες ήτανε πολύ περισσότερες από τις εικόνες που υπήρχαν κρεμασμένες στους τοίχους.

Κι εμείς, οι άθεοι κομμουνιστές (όπως μας φώναζαν) πού πιστεύαμε; Εδώ ακριβώς βλέπω την ηθική δήλωση του κράτους. Στην Ελλάδα πάντα οι παλιές φιλίες κρατιόντουσαν, ακόμη και στη γερμανική κατοχή, όπως και στον εμφύλιο, αν και απ' εκεί αρχίζει η χοντρή ρουφιανιά..."

Κείμενο του Αλέξη Ακριθάκη, δημοσιευμένο στον κατάλογο της αναδρομικής έκθεσης του που έγινε το 1997 στην Εθνική Πινακοθήκη.

H μουσική του... μυαλού. Brain Waves Transformed into Music

CREDIT: Shutter / VLADGRIN

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι ήχους παράγει ο εγκέφαλος όταν σκέφτεται; Ερευνητές στην Κίνα βρήκαν έναν τρόπο να «μεταφράσουν» τα εγκεφαλικά κύματα σε μουσική.

Η «μετάφραση» 

Ερευνητές του Πανεπιστημίου Ηλεκτρονικής Επιστήμης και Τεχνολογίας στην πόλη Τσενγκντού επεξεργάστηκαν δεδομένα από ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα - επικεντρώθηκαν σε μετρήσεις της ροής του αίματος στον εγκέφαλο και στα ηλεκτρικά σήματα που παράγει ο εγκέφαλος.

Χρησιμοποιώντας εξειδικευμένο λογισμικό οι επιστήμονες μετέτρεψαν αυτά τα ηλεκτρικά σήματα σε μουσικές νότες. Το πλάτος και το ύψος του κάθε κύματος καθόριζε κάθε φορά τον τόνο της κάθε νότας ενώ το μήκος του κάθε κύματος καθόριζε τη διάρκεια της κάθε νότας.

Στη συνέχεια οι ερευνητές προσέθεσαν στο «μείγμα» των δεδομένων τους και δεδομένα που προέκυψαν από τη διεξαγωγή λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI) στους εθελοντές - με τη συγκεκριμένη εξέταση καταγράφονται σε πραγματικό χρόνο τα επίπεδα του οξυγόνου στον εγκέφαλο.

Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ένας ήχος που μοιάζει περισσότερο με μουσική σύνθεση παρά με έναν ήχο που παραπέμπει σε ιατρικό όργανο. Η έρευνα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «PLoS ONE».

Ακούστε τους ήχους που παράγει ο εγκέφαλος όπως κατεγράφησαν μέσω της μεθόδου των Κινέζων ερευνητών:

«Διχασμένο» σωματίδιο εναντίον Υπερσυμμετρίας. Supersymmetry theory running out of hiding places

Οπτικοποίηση της διάσπασης ενός Β-κουάρκ σε δυο μιόνια (οι δυο μωβ γραμμές) στο πείραμα LHCb του CERN Πηγή LHCb Team ©CERN

Rare observation: A beam of protons enters the LHCb detector on the left, creating a B0s particle, which decays into two muons (purple tracks crossing the whole detector)

Μια από τις πιο σπάνιες «μεταμορφώσεις» στον κόσμο των σωματιδίων εθεάθη για πρώτη φορά «live» στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) του CERN και ανάβει φωτιές ποικιλοτρόπως στον κόσμο της Σωματιδιακής Φυσικής και όχι μόνο. Η πρωτοφανής στα ανθρώπινα μάτια διάσπαση ενός μεσονίου Bs σε ένα μιόνιο και ένα αντιμιόνιο προσφέρει μια «γερή» επιβεβαίωση στο Καθιερωμένο Πρότυπο. Ταυτοχρόνως όμως καταφέρει ένα ακόμη πλήγμα στην Υπερσυμμετρία, τη «σούπερ» θεωρία που έχει προταθεί για τη συμπλήρωση των κενών του Καθιερωμένου Προτύπου αλλά ακόμη δεν έχει βρει την απόδειξή της.

«Ναι» στο Καθιερωμένο Πρότυπο

The Standard Model

Η επιβεβαίωση για το Καθιερωμένο Πρότυπο ήρθε από το γεγονός ότι οι επιστήμονες του πειράματος LHCb ή beauty, οι οποίοι και «είδαν» το μεσόνιο Bs να διασπάται σε ένα ζεύγος μιονίων, ανακοίνωσαν ότι, σύμφωνα με τις ως τώρα μετρήσεις τους η διάσπαση του είδους είναι εξαιρετικά σπάνια, ακριβώς όπως προβλέπει ο θεμελιώδης «νόμος» της Σωματιδιακής Φυσικής. Η «σπανιότητα» αυτή έρχεται όμως σε σύγκρουση με πολλά από τα μοντέλα που φιλοξενούνται στην ομπρέλα SUSY (όπως αποκαλείται χαϊδευτικά η Υπερσυμμετρία από τη σύντμηση του αγγλικού «Supersymmetry») και τα οποία υποστηρίζουν ότι η εν λόγω διάσπαση είναι πολύ πιο συχνή.

Ένα μεσόνιο Β διασπάται σε δύο μιόνια: ένα σπάνιο γεγονός που υπονομεύει τη θεωρία της υπερσυμμετρίας. A Bs Meson decays into two muons: a rare event that undermines a front-running theory

Συγκεκριμένα οι υπεύθυνοι του πειράματος beauty, οι οποίοι έκαναν τη σχετική ανακοίνωση στο Συμπόσιο Φυσικής του Επιταχυντή Αδρονίων που διεξάγεται στο Κιότο της Ιαπωνίας, υπολόγισαν ότι η συχνότητα του συγκεκριμένου είδους διάσπασης είναι μια ανά 300 εκατομμύρια μεσόνια Bs, τιμή η οποία βρίσκεται πολύ κοντά στην πρόβλεψη του Καθιερωμένου Προτύπου αλλά είναι πολύ μικρότερη από εκείνες των υπερσυμμετρικών μοντέλων. «Η μέτρηση αυτή οπωσδήποτε περιορίζει ακόμη περισσότερο τον χώρο των παραμέτρων της SUSY» δήλωσε ο Γιοχάνες Αλμπρεχτ του LHCb. «Δυστυχώς όμως κανείς δεν μπορεί ακόμη να την αποκλείσει εντελώς».

Το τέλος της Υπερσυμμετρίας;

Το «δυστυχώς» της δήλωσης του φυσικού του CERN σηκώνει ωστόσο πολλή συζήτηση. Η Υπερσυμμετρία, η οποία «φιλοξενεί» πολλές θεωρίες και στηρίζεται στην υπόθεση ότι κάθε γνωστό σωματίδιο έχει ένα λίγο μεγαλύτερης μάζας «υπερσυμμετρικό» αντίστοιχο το οποίο ενδεχομένως δεν αλληλεπιδρά με την «κανονική» ύλη, είναι βεβαίως αμφιλεγόμενη. Από την άλλη πλευρά όμως προσφέρει «ωραίες» λύσεις που μπορούν να καλύψουν τα – αρκετά – κενά που υπάρχουν στο Καθιερωμένο Πρότυπο και να εξηγήσουν διάφορα μυστήρια του Σύμπαντος, όπως η σκοτεινή ύλη.

Supersymmetry predicts heavy versions of all the particles we know about - "super particles".

Αν και βολική, η «υπερθεωρία» δεν έχει βρει ωστόσο ακόμη την απόδειξή της. Κανένα υπερσυμμετρικό σωματίδιο δεν έχει εντοπισθεί ως τώρα, παρά το γεγονός ότι διάφορα πειράματα έχουν αφιερωθεί σε αυτόν τον σκοπό, ειδικά στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων. Καθώς οι απογοητεύσεις από τις άκαρπες αναζητήσεις διαδέχονταν η μια την άλλη, πολλοί θεωρητικοί έχουν αρχίσει να μιλούν εδώ και αρκετό καιρό για το τέλος της. Αρκετοί μάλιστα υποστηρίζουν ότι αν δεν έχουμε κάποια υπερσυμμετρική «εμφάνιση» στον LHC ως το τέλος του 2012 η SUSY θα πρέπει να κηρυχθεί επισήμως νεκρή.

Research: The LHC, which went into operation at the research centre near Geneva in early 2010, collides particles at near-light speeds to recreate the primeval disorder that followed the Big Bang some 13.7billion years ago

Ορισμένοι θεωρούν ότι τα τελευταία αποτελέσματα του LHCb για τη διάσπαση των μεσονίων ετοιμάζουν την… ταφόπλακα. Άλλοι όμως διαφωνούν, αντιτείνοντας ότι το πεδίο της Υπερσυμμετρίας είναι τόσο ευρύ ώστε να αντέχει τους περιορισμούς που επιβάλλονται από τις νέες μετρήσεις.  «Πρόκειται για ένα ακόμη κομμάτι στο παζλ και με αυτό ο κόσμος φαίνεται να μοιάζει περισσότερο σύμφωνος με το Καθιερωμένο Πρότυπο» δήλωσε στο πρακτορείο Reuters ο Ολιβερ Μπουχμύλερ του CMS, ενός από τα μεγάλα «γενικά» πειράματα του LHC. «Αυτό στηρίζει τη SUSY, γιατί αυτή είναι η μόνη θεωρία που μπορεί να περιλάβει το Καθιερωμένο Πρότυπο σε μια ευρύτερη έννοια της Νέας Φυσικής».

To γονίδιο της αθανασίας. Longevity gene makes Hydra immortal and humans grow older

Fountain of Eternal Life in Cleveland, Ohio. It symbolizes "Man rising above death, reaching upward to God and toward Peace”.

Γιατί γερνάμε; Γιατί πεθαίνουμε; Υπάρχει ζωή με αιώνια νιότη; Επί αιώνες η επιστήμη… λατρεύει να αναζητεί τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα. Τώρα ερευνητές από τη Γερμανία έθεσαν στο μικροσκόπιό τους ένα από τα πιο τυπικά υδρόζωα που έχει μορφή πολύποδα, την ύδρα (Hydra) η οποία είναι αθάνατη, προκειμένου να βρουν κάποιες απαντήσεις στο προαιώνιο ζήτημα της γήρανσης και του θανάτου. Και στην αναζήτησή τους ανακάλυψαν μια αναπάντεχη σύνδεση αυτού του πολύποδα των γλυκών νερών με τη γήρανση των ανθρώπων – ο συνδετικός κρίκος φαίνεται ότι είναι ένα γονίδιο, το FoxO.

O πολύποδας που έχει κατακτήσει την αθανασία

Η μελέτη η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences» διεξήχθη από ειδικούς του Πανεπιστημίου του Κιέλου και του Πανεπιστημιακού Ιατρικού Κέντρου Σλέσβιχ-Χολστάιν. Επικεντρώνεται στην ύδρα, αυτόν τον μικροσκοπικό πολύποδα των γλυκών νερών ο οποίος δεν δείχνει κανένα σημάδι γήρανσης και έχει έτσι κατακτήσει εν δυνάμει την αθανασία.

Ο πολύποδας Hydra των γλυκών νερών που έχει κατακτήσει την αθανασία.

Υπάρχει μια σχεδόν απλή εξήγηση για αυτό το φαινόμενο: τα συγκεκριμένα υδρόζωα αναπαράγονται αποκλειστικώς μέσω του σχηματισμού εκβλαστήσεων και όχι μέσω ζευγαρώματος. Μια προϋπόθεση για αυτού του είδους την αναπαραγωγή που αφορά υπό φυσιολογικές συνθήκες μόνο τους φυτικούς οργανισμούς είναι ότι ο κάθε πολύποδας πρέπει να περιέχει βλαστικά κύτταρα ικανά για συνεχή πολλαπλασιασμό. Χωρίς αυτά τα βλαστικά κύτταρα τα ζώα δεν μπορούν πλέον να αναπαραχθούν. Χάρη στην αθανασία της η ύδρα έχει αποτελέσει, όπως είναι επόμενο, το αντικείμενο πολλών μελετών σχετικά με τη διαδικασία γήρανσης.

Τα βλαστικά κύτταρα «κλειδί» της ανθρώπινης γήρανσης

Ο άνθρωπος πάλι δεν έχει αυτήν την αστείρευτη ικανότητα της ύδρας να διαθέτει για πάντα βλαστικά κύτταρα που πολλαπλασιάζονται στο διηνεκές. Σταδιακά, καθώς γερνά,  τα βλαστικά κύτταρά του χάνουν την ικανότητα μετατροπής τους σε νέα κύτταρα διαφορετικών ιστών. Τελικώς οι γηράσκοντες ιστοί του δεν μπορούν να αναγεννηθούν πλέον, φθείρονται και πεθαίνουν. Εάν λοιπόν ήταν δυνατόν να γίνει παρέμβαση σε αυτή τη διαδικασία της ανθρώπινης γήρανσης, ο άνθρωπος θα βίωνε τη νιότη και τα όσα καλά αυτή συνεπάγεται για τον οργανισμό. Η μελέτη σε ιστούς όπως αυτοί της ύδρας, ενός ζώου γεμάτου ενεργά βλαστικά κύτταρα καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής του, μπορεί λοιπόν να προσφέρει σημαντικές πληροφορίες για τη γήρανση των βλαστικών κυττάρων.

«Μείναμε έκπληκτοι καθώς στην αναζήτησή μας για το γονίδιο που χαρίζει στην ύδρα την αθανασία της καταλήξαμε στο αποκαλούμενο γονίδιο FoxO» ανέφερε η Αννα-Μαρί Μπεμ, διδακτορική φοιτήτρια και πρώτη συγγραφέας της νέας μελέτης. Το γονίδιο FoxO υπάρχει σε όλα τα ζώα και στους ανθρώπους και είναι γνωστό εδώ και χρόνια. Ωστόσο μέχρι σήμερα δεν ήταν γνωστό γιατί τα ανθρώπινα βλαστικά κύτταρα μειώνονται σε αριθμό με την πάροδο του χρόνου και γίνονται μη ενεργά – οι ειδικοί δεν είχαν καταλήξει στους βιοχημικούς μηχανισμούς που βρίσκονταν πίσω από αυτή τη διαδικασία γήρανσης ενώ δεν γνώριζαν επίσης αν το συγκεκριμένο γονίδιο παίζει ρόλο στη γήρανση.

Ο ρόλος του γονιδίου FoxO

Προκειμένου να εντοπίσει το γονίδιο η ερευνητική ομάδα απομόνωσε τα βλαστικά κύτταρα της ύδρας και στη συνέχεια «σάρωσε» όλα τους τα γονίδια. Μετά τον εντοπισμό του γονιδίου οι επιστήμονες διερεύνησαν τη δράση του σε διαφορετικούς γενετικώς τροποποιημένους πολύποδες: σε ύδρες με ενεργό FoxO, με μη ενεργό FoxO αλλά και με FoxO που είχε «ενισχυμένη» δράση.

Μια γενετική αλληλουχία εισάγεται σε έμβρυο ύδρας. A gene sequence is injected into an embryo of Hydra. Credit: CAU/Winters

Τα πειράματα αυτά έδειξαν ότι τα ζώα που δεν έφεραν ενεργή εκδοχή του γονιδίου διέθεταν σημαντικά λιγότερα βλαστικά κύτταρα ενώ παράλληλα παρουσίαζαν και σημαντικές αλλαγές στο ανοσοποιητικό σύστημά τους, όπως αυτές που εμφανίζονται στα ηλικιωμένα άτομα.

«Η ερευνητική ομάδα μας έδειξε για πρώτη φορά ότι υπάρχει άμεση σύνδεση μεταξύ του γονιδίου FoxO και της γήρανσης» ανέφερε ο Τόμας Μπος από το Ζωολογικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου του Κιέλου που ήταν επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας και προσέθεσε: «Το FoxO έχει φανεί να είναι ιδιαιτέρως ενεργό στα άτομα που ζουν περισσότερο από 100 χρόνια. Για τον λόγο αυτό πιστεύουμε ότι το συγκεκριμένο γονίδιο παίζει ρόλο στη γήρανση όχι μόνο του πολύποδα που μελετήσαμε αλλά και των ανθρώπων».

Πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι η υπόθεση αυτή δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί σε ό,τι αφορά τον άνθρωπο, αφού για μια τέτοια μελέτη θα απαιτείτο γενετική παρέμβαση στους ανθρώπους. Ο Μπος υποστηρίζει σε κάθε περίπτωση ότι τα νέα ευρήματα αποτελούν ένα σημαντικό βήμα στην κατανόηση σχετικά με το πώς γερνούν οι άνθρωποι. Το επόμενο βήμα για τους ερευνητές τώρα είναι το να εντοπίσουν πώς ακριβώς λειτουργεί αυτό το γονίδιο της μακροζωίας καθώς και το πώς περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζουν τη λειτουργία του.

«Το στρατόπεδο ετέθη πάλι υπό έλεγχον»

Λουκάς Βενετούλιας, Οι Ανώτατοι, π. 1970.

Άρχισαν να κλονίζονται τα θεμέλια.

Ένας βραχνός λοχίας μας γκρεμίζει στη Νύχτα

με σιδερένιους λοστούς. Ανοιξιάτικα όνειρα

τουφεκίζονται στον αυλόγυρο του Πολυτεχνείου.

Ο στρατοπεδάρχης καπνίζει νευρικά το τσιμπούκι του

καθαρίζει την υγρασία στα τζάμια

και μετράει τους σκοτωμένους απ' το παράθυρο.

Ύστερα σηκώνεται πλένει τα χέρια του

ρίχνει μια φευγαλέα ματιά στον καθρέφτη

λέει ένα σκληρό «αυτός είμαι»

και ξαπλώνει στο κρεβάτι να κοιμηθεί.

Μα πριν αδειάσει το γυάλινο μάτι του στο ποτήρι

σηκώνει με αργές κινήσεις το τηλέφωνο

και καλεί το Επιτελείο: «Στρατηγέ μου,

η εκστρατεία εστέφθη υπό πλήρους επιτυχίας

Το στρατόπεδο ετέθη πάλι υπό έλεγχον

Καληνύχτα σας».

Στέλιος Γεράνης

Πρώτη δημοσίευση στον τόμο Αντιφασιστικά '67-'74 του Κ. Βαλέτα, εκδ. Γραμμή, 1984.

Κτίσματα και τάφροι του 5800 π.Χ. βρέθηκαν στη Μαγούλα Φθιώτιδας, Neolithic houses unearthed in central Greece

Κτίσματα και τάφροι του 5800 π.Χ. βρέθηκαν στη Μαγούλα.

Σε έναν από τους μεγαλύτερους τεχνητούς λόφους που δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα, ήρθαν στο φως στη θέση Κουτρουλού Μαγούλας της Φθιώτιδας περισσότερα από 300 πήλινα ειδώλια της Μέσης Νεολιθικής Εποχής, μεταξύ των ετών 5800 έως 5300 π.Χ.

Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους τεχνητούς λόφους που δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα. Καλύπτει έκταση περίπου 40 στρεμμάτων, με ύψος 6,6 μέτρα από την πεδιάδα. Ο αριθμός των ευρημάτων είναι αντικειμενικά εντυπωσιακός, αφού θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους αυτής της περιόδου στην Νοτιο - Ανατολική Ευρώπη.

Για τους αρχαιολόγους, η εν λόγω ανακάλυψη μοιάζει λογική, αφού στην περιοχή έζησε κοινότητα μερικών εκατοντάδων ανθρώπων, τα κατάλοιπα της οποίας αποκαλύπτει η ανασκαφική έρευνα που διενεργείται από την Νίνα Κυπαρίσση, επίτιμη διευθύντρια του ΥΠΑΙΘΠΑ.

Στοιχεία του πολιτισμού της εποχής βάσει των ευρημάτων των κτισμάτων

The third field season of the Koutroulou Magoula Archaeology and Archaeological Ethnography project was completed a few days ago

Η τρίτη ανασκαφική περίοδος στον τόπο ολοκληρώθηκε πριν από μερικές ημέρες. Η έρευνα περιελάμβανε γεωφυσική διασκόπηση και τοπογραφική έρευνα δίνοντας την εικόνα της νεολιθικής κοινωνίας που αναπτύχθηκε εκεί.

Όπως αποδείχθηκε μέσω αρχαιολογικής έρευνες, οι κάτοικοί της είχαν κατασκευάσει μια σειρά από κυκλικούς τάφρους που περιέβαλαν τον οικισμό. "Αυτό το έργο θα πρέπει να απαιτούσε την συντονισμένη, συλλογική προσπάθεια ενός σημαντικού αριθμού ατόμων", τονίζει εντυπωσιασμένη η κυρία Κυπαρίσση.

Remains of stone walls at the Koutroulou Magoula site.

Μπορεί να μην υπάρχουν μαρτυρίες για την ύπαρξη κεντρικής εξουσίας στο χώρο κατά τη Μέση Νεολιθική Εποχή, μοιάζει βέβαιο όμως ότι αρκετοί άνθρωποι μπορούσαν να συνεργαστούν και να δουλέψουν συλλογικά για την κατασκευή κοινoτικών και ίσως κοινωνικά ωφέλιμων έργων.

Αυτοί οι άνθρωποι εξάλλου κατασκεύαζαν ιδιαίτερα προσεγμένα σπίτια από πέτρα και πλιθιά, με πέτρινα υποστρώματα δαπέδων. Μερικοί πέτρινοι τοίχοι μάλιστα διατηρούνται πάνω από ένα μέτρο σε ύψος, κάτι ιδιαίτερα σπάνιο για την περίοδο αυτή, που ίσως υποδηλώνει την ύπαρξη εξ ολοκλήρου πέτρινων τοίχων και όχι απλώς πέτρινων θεμελίων, όπως ήταν η επικρατούσα άποψη ως σήμερα άποψη.

Ανασχηματίζεται ο ρόλος της πόλης της Μαγούλας στην Εποχή του Χαλκού

Να σημειωθεί ότι η Μαγούλα αποτέλεσε σημαντικό ιστορικό τόπο και τους επόμενους αιώνες, όπως αποδεικνύει ένας θολωτός τάφος, που κατασκευάστηκε στον κορυφή του λόφου κατά το τέλος της Εποχής του Χαλκού ενώ στα Μεσαιωνικά χρόνια (12ος - 13ος αιώνας μ. Χ.) τουλάχιστον ένα άτομο -εκτιμάται ότι πρόκειται για νεαρή γυναίκα-θάφτηκε ανάμεσα στα νεολιθικά σπίτια.

Small ceramic figurine recovered at the Koutroulou Magoula site.

Η ανασκαφή ξεκίνησε το 2001 και από το 2010 διενεργείται στο πλαίσιο του νέου προγράμματος συνεργασίας της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και του Πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον, μέσω της Βρετανικής Σχολής Αθηνών, με τη συνδιεύθυνση της κυρίας Κυπαρίσση και του κ. Γιάννη Χαμηλάκη.

H ιστορία της ανθρώπινης ύπαρξης σε ένα λεπτό! Our Story in 1 Minute!

Δείτε ένα εντυπωσιακό βίντεο για την κοσμική και βιολογική προέλευση του είδους μας:

Video sources:

Through The Wormhole with Morgan Freeman

Into the Universe with Stephen Hawking

Do We Really Need the Moon? BBC

How Planet Earth Was Made

David Attenborough's First Life

Life

Dinosaurs Alive

Journey to the Edge of the Universe

Last Day of the Dinosaurs

Walking With Cavemen

Human Planet

Mankind: The Story of All of Us

Hubble Ultra Deep Field

Wonders of the Universe

Quest for Fire

Baraka

The Tree of Life

O πλανήτης «Ολιβερ Τουίστ». Lonely 'homeless' planet found for the first time

An artist's impression of lonely 'homeless' planet CFBDSIR2149 Photo: European Southern Observatory

Οι επιστήμονες γνώριζαν ότι υπάρχουν πλανήτες που είναι «ορφανοί» και περιπλανώμενοι στο κρύο και αφιλόξενο διαστρικό κενό. Οι πλανήτες αυτοί δεν ανήκουν σε κάποιο πλανητικό σύστημα και ακολουθούν μια μοναχική ζωή και πορεία κινούμενοι σε ελεύθερη τροχιά στο Διάστημα. Οι ειδικοί τους έχουν ονομάσει «άστεγους» πλανήτες αλλά μέχρι σήμερα δεν είχαν καταφέρει να εντοπίσουν κάποιον. Διεθνής ομάδα ερευνητών τώρα τα κατάφερε να εντοπίσει τον πρώτο ελεύθερο πλανήτη. Πρόκειται για τον CFBDSIR2149, ένα γιγάντιο πλανήτη με μέγεθος επτά φορές μεγαλύτερο από εκείνο του Δία.

Ο πρώτος «άστεγος»

Την ανακάλυψη έκανε ομάδα επιστημόνων από τον Καναδά και τη Γαλλία χρησιμοποιώντας τα τηλεσκόπια VLT στο Νότιο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο καθώς και το CFH Telescope που βρίσκεται στη Χαβάη. Σύμφωνα με τους ερευνητές ο CFBDSIR2149 βρίσκεται σε βρεφική ηλικία αφού υπολογίζουν ότι είναι μόλις 50-120 εκατομμυρίων ετών και έχει θερμοκρασία 400 βαθμών Κελσίου. Ο πλανήτης κινείται σε ελεύθερη τροχιά χωρίς καμία βαρυτική δύναμη να τον δεσμεύει.

This modest dot is “rogue” planet CFBDSIR2149-0403, as seen in the infrared

Ο CFBDSIR2149 κινείται σε μια περιοχή όπου βρίσκεται ένα αστρικό σμήνος που αποτελείται από 30 νεαρά άστρα. Το σμήνος είναι γνωστό ως AB Doradus Moving Group και οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο CFBDSIR2149 ήταν μέρος κάποιου πλανητικού συστήματος που άρχισε να δημιουργείται σε κάποιο απ' αυτά τα άστρα αλλά κάτι συνέβη κατά τη διαδικασία του σχηματισμού του και απομακρύνθηκε από την «εστία» του. Η ανακάλυψη αναμένεται να δώσει νέα πολύτιμα στοιχεία για τους «άστεγους» πλανήτες.

This video shows an artist's impression of the free-floating planet CFBDSIR J214947.2-040308.9. In the first part of the sequence the planet appears as a dark disc in visible light, silhouetted against the star clouds of the Milky Way. This is the closest such object to the Solar System and the most exciting candidate free-floating planet found so far. It does not orbit a star and hence does not shine by reflected light; the faint glow it emits can only be detected in infrared light. In the final sequence we see an infrared view of the object with the central parts of the Milky Way as seen by the VISTA infrared survey telescope as background. The object appears blueish in this near-infrared view because much of the light at longer infrared wavelengths is absorbed by methane and other molecules in the planet's atmosphere. In visible light the object is so cool that it would only shine dimly with a deep red colour when seen close-up.

Astronomers using ESO's Very Large Telescope and the Canada-France-Hawaii Telescope have identified a body that is very probably a planet wandering through space without a parent star. This is the most exciting free-floating planet candidate so far and the closest such object to the Solar System at a distance of about 100 light-years. Its comparative proximity, and the absence of a bright star very close to it, has allowed the team to study its atmosphere in great detail. This object also gives astronomers a preview of the exoplanets that future instruments aim to image around stars other than the Sun. Credit: ESO/P. Delorme/Nick Risinger (skysurvey.org)/R. Saito/VVV

ΣΠΑΝΙΟ ΒΙΝΤΕΟ ΤΗΣ ΦΙΝΟΣ ΦΙΛΜ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Δείτε ένα απόσπασμα από το ντοκιμαντέρ του Ροβήρου Μανθούλη "Βίοι παράλληλοι του Εμφυλίου". Το απόσπασμα περιλαμβάνει τα Κινηματογραφημένα επίκαιρα του 1944 παραγωγή της Φίνος Φιλμ που έχουν θέμα την απελευθέρωση της Αθήνας από το Γερμανικό στρατό. Δεν προβλήθηκαν ποτέ στην Ελλάδα.

Ανακαλύφθηκαν από το Ροβήρο Μανθούλη σε κινηματογραφικά αρχεία στις ΗΠΑ και παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα στην αρχική τους μορφή ενσωματωμένα στο ντοκιμαντέρ του "Βίοι παράλληλοι του Εμφυλίου".

Το απόσπασμα αναρτήθηκε στο διαδίκτυο με την άδεια του Ροβήρου Μανθούλη.