O τεχνολογικά και γενετικά αναβαθμισμένος άνθρωπος – Τα ηθικά διλήμματα. The Scientific and Ethical Dimensions of Striving for Perfection

Ήδη, το biohacking -η προσπάθεια βελτίωσης φυσικών και γνωστικών επιδόσεων του ατόμου με τη βοήθεια της επιστήμης και της τεχνολογίας- είναι γεγονός σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, ενώ η αναζήτηση της φράσης «biohacking companies» (εταιρείες βιολογικού χάκινγκ) στο Google «επιστρέφει» 2.130.000 αποτελέσματα. Biohacking — also known as DIY biology — is an extremely broad and amorphous term that can cover a huge range of activities, from performing science experiments on yeast or other organisms to tracking your own sleep and diet to changing your own biology by pumping a younger person’s blood into your veins in the hope that it’ll fight aging. The type of biohackers currently gaining the most notoriety are the ones who experiment — outside of traditional lab spaces and institutions — on their own bodies with the hope of boosting their physical and cognitive performance. They form one branch of transhumanism, a movement that holds that human beings can and should use technology to augment and evolve our species. iStockphoto/Getty Images

«Θα μπορείς να σερφάρεις στο Ίντερνετ με το μυαλό σου. Να χρησιμοποιείς βιονικούς βραχίονες, βιονικά πόδια και μάτια. Θα ενισχύσεις το οργανικό ανοσοποιητικό σου σύστημα με ένα βιονικό και θα αναθέτεις ολοένα περισσότερες αποφάσεις σε αλγόριθμους, που σε ξέρουν καλύτερα από ό,τι γνωρίζεις τον εαυτό σου».

Σε μια περίοδο που η Covid-19 αλλάζει άρδην τα δεδομένα, με τεράστια τη συμβολή της τεχνολογίας, η παλαιότερη αυτή εκτίμηση του καθηγητή και συγγραφέα Γιουβάλ Νόα Χαράρι εντάσσεται στη μεγάλη συζήτηση για την εξέλιξη του ανθρώπου και τον λεγόμενο «μετανθρωπισμό»: το κίνημα που υποστηρίζει ότι ο Homo Sapiens ήδη μετασχηματίζεται, ενισχύοντας τη διάνοια και τη φυσιολογία του με τεχνολογικά ενθέματα και μέσω της γενετικής, κάτι που δεν αποκλείεται να γίνει πολύ μαζικότερο στις επόμενες δεκαετίες.

Do you want to know how to get a better life? A better body and health? Then you are in luck because that is precisely what Martin Kremmer's talk is about! As a biohacker who is striving to create optimal health for himself, he shares his view on how you can take control of your health and life with a CEO's mindset. The future of healthcare is in front of you - are you Ready? Martin has been an avid biohacker since 2013, focused on bringing the movement of biohacking, optimal living, and natural healing to Denmark. During the day, he is Global Director at EY, where he focuses on using data as the connective tissue in creating better UX. At night he is on a mission to spread knowledge on how humans can move from "normal" health to an "optimal" health state. And he knows what he is talking about, as he is leading the Danish Biohacker Community of about 1000 individuals, who all try to find the most optimal state of well being through technology and emerging science.

Ήδη, το biohacking -η προσπάθεια βελτίωσης φυσικών και γνωστικών επιδόσεων του ατόμου με τη βοήθεια της επιστήμης και της τεχνολογίας- είναι γεγονός σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, ενώ η αναζήτηση της φράσης «biohacking companies» (εταιρείες βιολογικού χάκινγκ) στο Google «επιστρέφει» 2.130.000 αποτελέσματα. Mάλιστα, σε γνωστή ιστοσελίδα επιχειρηματικών αγγέλων, υπάρχει λίστα 570 επενδυτών, που ενδιαφέρονται να χρηματοδοτήσουν νεοφυείς επιχειρήσεις στον χώρο του biohacking.

O «επαυξημένος» άνθρωπος

The future? Shutterstock

Δεν είναι όμως μόνο η βελτιστοποίηση των ανθρώπινων επιδόσεων, που «εμπνέει» τους οπαδούς του μετανθρωπισμού. Μιλούν ακόμα και για κατάργηση του θανάτου. Όχι σύντομα όμως, για αυτό εναποθέτουν τις ελπίδες τους στην κρυογονική, ώστε να δώσουν στην επιστήμη και την τεχνολογία τον χρόνο να πετύχουν την κατάργηση της …ημερομηνίας λήξης.

Μεταξύ άλλων, ο Αμερικανός επιστήμονας και επιχειρηματίας Ray Kurzweil, ο πρωτοπόρος της νανοτεχνολογίας Eric Drexler και ο ιδρυτής της PayPal, Peter Thiel, έχουν κατά καιρούς εκφράσει την επιθυμία διατήρησης των σωμάτων τους …στην ψύξη, ώστε να «ξυπνήσουν» στη νέα αυτή εποχή.

http://www.alcor.org

Μέχρι σήμερα, σύμφωνα με τον Guardian, έχουν δημιουργηθεί τέσσερις εγκαταστάσεις κρυογονικής, τρεις στις ΗΠΑ και μία στη Ρωσία. Η μεγαλύτερη είναι η Alcor (Αριζόνα), που μπορεί να φιλοξενήσει μέχρι και 100 «ασθενείς» και έχει χαρακτηριστεί ως «το μέρος όπου φιλοξενούνται τα πτώματα των αισιόδοξων».

Παρότι η τεχνολογική εξέλιξη ήδη βελτιώνει τον άνθρωπο και παρόλο που η επιχειρηματικότητα σπεύδει να επιβιβαστεί στο τρένο του μετανθρωπισμού, προς το παρόν ο «επαυξημένος άνθρωπος» (augmented human) κι η κατάργηση του θανάτου δεν είναι παρά σενάρια.

Το ΑΠΕ-ΜΠΕ συζήτησε αυτά τα σενάρια με τον επικεφαλής της Έδρας της UNESCO για το Μέλλον, δρα Επαμεινώνδα Χριστοφιλόπουλο, αναπληρωτή προέδρου της Ομάδας Στρατηγικών Προβλέψεων και Προοπτικής Διερεύνησης της ελληνικής κυβέρνησης και την καθηγήτρια Σύγχρονης, Νεότερης Φιλοσοφίας και Βιοηθικής, Σταυρούλα Τσινόρεμα, διευθύντρια του Εργαστηρίου Βιοηθικής του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Ψάχνοντας στα περιθώρια

For some people, the human body isn’t a temple. Instead they see it as a source of frustration thanks to the considerable limitations compared to the powerful technology available today. In the last few years, a new community of biohackers or “grinders” has sprung up to experiment with enhancing the human body with technology. Largely outside of the mainstream disciplines of science or philosophy, it is a raw, exciting field that turns longstanding ethical beliefs on their head. Grindhouse Wetware/Ryan O'Shea

«Ο μετανθρωπισμός περιλαμβάνει διάφορες έννοιες, όπως το biohacking -ήδη τάση στην Αμερική, όπου πολλοί άνθρωποι βάζουν μικρά εμφυτεύματα στο σώμα τους, όπως μαγνήτες στα δάχτυλα των χεριών ή εσωτερικά ηχεία- και η κρυοσυντήρηση» λέει ο δρ Χριστοφιλόπουλος και προσθέτει: «Για να αρχίσεις να βλέπεις τις τάσεις του μέλλοντος, που σήμερα είναι «στην πολλή αρχή», χρειάζεται να ψάξεις στα περιθώρια. Στα περιθώρια της επιστήμης, της τέχνης, της μόδας, στην υποκουλτούρα. Το mainstream (η κυρίαρχη τάση) βρίσκεται μπροστά σου, ενώ το καινούργιο αρχίζει περιφερειακά. Φαίνεται λοιπόν πως, περιφερειακά, αυτό είναι κάτι που άρχισε να συμβαίνει.

Many consider magnet finger implants to be an interesting new way to give a “sixth sense” to the human being. A magnet implant consists of a 52n neodymium magnet coated in 24-carat gold and then placed inside a silicone or Teflon shell to perform a biological test.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των μελλοντολόγων, σε μερικές δεκαετίες δεν αποκλείεται να έχουμε τον «επαυξημένο άνθρωπο», με τεχνολογικά εμφυτεύματα, εξωσκελετούς που τον βοηθούν να καταφέρνει πράγματα πολύ πάνω από τις βιολογικές του δυνατότητες και ψηφιακά γυαλιά με κάθε είδους πληροφορίες» σημειώνει, παραθέτοντας -μεταξύ άλλων- το παράδειγμα του «Magic Leap» ενός φορετού (wearable) χωρικού υπολογιστή, που συγχωνεύει φυσικό και ψηφιακό κόσμο.

Το μειονέκτημα του «απλού» ανθρώπου

Human enhancement may be just around the corner. How do Americans view these emerging technologies that may one day enhance our human capabilities? Credit: Pew Research Center

Τι μπορεί να σημαίνει όλο αυτό για την ίση πρόσβαση των ανθρώπων σε ευκαιρίες; «Είναι βέβαιο ότι αν όλο αυτό γίνει mainstream, το να μείνεις «απλός» άνθρωπος σημαίνει πως θα μειονεκτείς σε σχέση με τον αναβαθμισμένο, με επίπτωση στη δουλειά σου, τη δημιουργικότητά σου και τον ίδιο τον τρόπο που αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου. Χρειάζονται προφανώς ασφαλιστικές δικλείδες, αλλά όποιους κανόνες και να βάλεις, πάντα θα έρχονται εκ των υστέρων, γιατί η τεχνολογία προχωράει ταχύτατα και, κανονιστικά, δεν μπορείς να αποκλείσεις εκ προοιμίου μεγάλες δυνατότητες, όπως, π.χ., το να βοηθήσεις με έναν εξωσκελετό χιλιάδες ανθρώπους που είναι καθηλωμένοι σε αναπηρικό αμαξίδιο. Οι κυβερνήσεις δεν έχουν τις αναγκαίες δομές, ώστε να δρουν προληπτικά σε τέτοια θέματα, αλλά είναι απαραίτητο να δημιουργούν ασφαλιστικές δικλείδες».

Πόσο πιθανό είναι να δούμε όντως μια κοινωνία με αναβαθμισμένους ανθρώπους; «Προφανώς όλα αυτά είναι σενάρια και για αυτό όλα είναι υπό αίρεση. Επιπλέον, στον δρόμο της τεχνολογίας και της καινοτομίας οι αστάθμητοι παράγοντες είναι πολλοί. Δεν μπορείς να προβλέψεις το μέλλον με γραμμικό τρόπο» λέει, ξεκαθαρίζοντας πως δεν υπάρχει ρητή απάντηση στο ερώτημα.

Χειραγωγώντας την ανθρώπινη φύση ερήμην του χειραγωγηθέντος

The new gene-splicing technique “CRISPR” greatly improves scientists’ ability to accurately and efficiently “edit” the human genome. Credit: Getty Images

Ο άνθρωπος ανέκαθεν βελτίωνε τον εαυτό του με τη βοήθεια της επιστήμης και της τεχνολογίας. Ακόμα και τα γυαλιά μυωπίας είναι μια τέτοια βελτίωση. Γιατί λοιπόν η περαιτέρω βελτίωσή του αποτελεί σήμερα κοινωνικό και ηθικό θέμα; Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η διευθύντρια του Εργαστηρίου Βιοηθικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Σταυρούλα Τσινόρεμα, η διαφορά είναι ότι πλέον έχουμε τη δυνατότητα να χειραγωγήσουμε γενετικά την ανθρώπινη φύση, να παρέμβουμε στο ανθρώπινο γονιδίωμα και να το τροποποιήσουμε οριστικά και αμετάκλητα. Το ηθικό ερώτημα είναι, λέει, κατά πόσον αυτό είναι θεμιτό, πέραν της επέμβασης για θεραπευτικούς σκοπούς, δηλαδή για την πρόληψη σοβαρών γενετικών παθήσεων.

«Αυτός στου οποίου το γονιδίωμα θα έχουμε παρέμβει, δεν μπορεί να αλλάξει αυτό που εμείς έχουμε τροποποιήσει πριν από τη γέννησή του. Μέχρι σήμερα διάφορες παρεμβάσεις στην ανθρώπινη φύση είναι δυνητικά αναστρέψιμες, η γενετική δεν θα είναι. Φυσικά, εν πολλοίς, οι βελτιωτικές γενετικές επεμβάσεις είναι απλώς σενάρια. Σενάρια που χρειαζόμαστε όμως, για να στοχαστούμε το ηθικό όριο στον τρόπο που πράττουμε σήμερα» υπογραμμίζει.

Η ελευθερία υπό όρους ισότητας, οι άνθρωποι-εργαλεία κι η απώλεια της ηθικής ευθύνης

An illustration of a brain hemisphere with chips embedded. Getty Images/iStockphoto

Κι αν αυτά τα σενάρια επαληθεύονταν και ζούσαμε σε μια κοινωνία, στην οποία κάποιοι θα είχαν γενετικά ή μηχανικά χειραγωγηθεί; «Τότε θα ετίθετο σε κίνδυνο η βασική και θεμελιώδης αρχή μέσω της οποίας θέλουμε να αυτοκατανοούμε τις μεταξύ μας σχέσεις: η ελευθερία υπό όρους ισότητας. Θα υπήρχαν άνθρωποι εργαλειακά τροποποιημένοι από άλλους, π.χ., για μεγαλύτερη μυϊκή δύναμη ή αναβαθμισμένη ικανότητα επίλυσης μαθηματικών προβλημάτων. Αυτό θα απειλούσε βασικές αρχές μιας ελεύθερης, δίκαιης, δημοκρατικής κοινωνικής συμβίωσης. Μια τεράστια δυναμική ώθηση σε αυτήν τη συζήτηση έρχεται από τη συνάντηση της βιοϊατρικής με την τεχνητή νοημοσύνη και τη ρομποτική. Μέσω αυτών έχουμε τη δυνατότητα παρέμβασης και μετά τη γέννηση του ανθρώπου, πχ, με τσιπ στον εγκέφαλο ή ενθέματα, που, για ορισμένους, θα μπορούσαν να ρυθμίζουν ακόμα και την ηθική συμπεριφορά, ώστε ο άνθρωπος να δρα πάντα με ηθικό, κοινωνικά αποδεκτό τρόπο. Τότε όμως θα χάναμε το υπόβαθρο της ηθικής μας ευθύνης, του να ασκούμε την ελευθερία μας και να αναλαμβάνουμε την ευθύνη για αυτήν. Από μια κοινωνία ανθρώπων, που νοούνται ως ελεύθεροι και ίσοι, άρα υπεύθυνοι ο ένας απέναντι στον άλλον, θα περνούσαμε σε μια κοινωνία «κοινωνικών αυτόματων», πλήρως εργαλειοποιημένων όντων» εξηγεί.

Δημοσιότητα, λογοδοσία, βιομηχανική κατασκοπεία

Ο Ιανός απεικονιζόταν συχνά με δύο πρόσωπα και αποκαλείτο Janus bifrons, δηλαδή διπρόσωπος Ιανός και του ήταν αφιερωμένοι αρκετοί ναοί στη Ρώμη. Ο διασημότερος όλων ήταν εκείνος που βρισκόταν Forum Romanum και οι πύλες του ήταν ανοικτές σε περίοδο πολέμου και κλειστές σε περίοδο ειρήνης. Στις πιο πρώιμες περιόδους ο Ιανός απεικονιζόταν με το ένα πρόσωπο γενειοφόρο και το άλλο ξυρισμένο, γεγονός που ώθησε ορισμένους ερευνητές να το αποδώσουν σε ζεύγη αντιθέτων, όπως είναι ο ήλιος και η σελήνη ή το γήρας και η νιότη. Statue representing Janus Bifrons in the Vatican Museums

Ποιες θα ήταν οι ασφαλιστικές δικλείδες; «Το άπλετο φως της δημοσιότητας ως προς τις επιστημονικές εξελίξεις και την έρευνα, και η δημόσια λογοδοσία των επιστημονικών φορέων απέναντι στην κοινωνία. Η ανθρώπινη πράξη -κι επομένως η επιστημονική πράξη- είναι σαν τον Ιανό. Κάθε χρήση φέρει μέσα της την κατάχρηση. Χρειάζεται λοιπόν να εμποδιστεί η κατάχρηση, μέσα από την άπλετη δημοσιότητα και την υπεύθυνη, δημόσια λογοδοσία. Πρωτίστως, οι χρηματοδοτικές πηγές της έρευνας δεν πρέπει ποτέ να είναι κρυφές, ενώ η δημοκρατική Πολιτεία οφείλει να ελέγχει τους θεσμούς της επιστήμης με τρόπο που να συμβάλλει στο κοινό αγαθό και να εξασφαλίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών» λέει.

Πόσο πρόθυμες, όμως, θα ήταν να αποκαλύψουν την έρευνά τους μεγάλες επιχειρήσεις, που επενδύουν δισεκατομμύρια σε αυτή και είναι λογικό να φοβούνται τη βιομηχανική κατασκοπεία; «Ευλόγως η επιχείρηση μπορεί να έχει θεμιτό συμφέρον. Εδώ χρειάζεται οριοθέτηση ως προς το πού τελειώνει η αξίωση της δημοσιότητας και πού αρχίζει το θεμιτό συμφέρον τού να μην μοιράζεται ερευνητικά δεδομένα. Το θεμιτό συμφέρον πρέπει να προστατεύεται. Χρειάζεται λοιπόν να εξετάσουμε τρόπους, ώστε να εναρμονίζονται και να συν-ισχύουν το θεμιτό συμφέρον με τις αρχές της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Στο σημείο αυτό μπορούν να συμβάλουν τόσο η νομική επιστήμη, όσο και η ηθική φιλοσοφία και η βιοηθική, καθώς η ηθική και το δίκαιο συνδέονται, και το δίκαιο αποτελεί και καταστάλαγμα ηθικών προβληματισμών» υπογραμμίζει.

Δεν μπορούμε να καταργήσουμε τον θάνατο

“We’re fast approaching the moment when humans and machines merge,” Time magazine declared in its 2011 issue.

Οι οπαδοί του μετανθρωπισμού ευαγγελίζονται και κατάργηση του θανάτου. Αν ο φόβος του θανάτου καταργηθεί, πώς θα επηρεαστούν κοινωνίες, φιλοσοφία, θρησκείες, ιδεολογίες και ο ίδιος ο τρόπος που ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τον εαυτό του; «Όσα ουτοπικά ιδεώδη αυτοτελείωσης και να συλλάβει ο ανθρώπινος νους, το φυσικό όριο του ανθρώπου είναι ο θάνατος. Καταφέρνουμε να τον καθυστερούμε, αλλά όσο και να παρεμβαίνουμε μέσω της επιστήμης και της τεχνολογίας στην επιμήκυνση του ορίου της ανθρώπινης ζωής, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να το καταργήσουμε. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να αποδεχτούμε το τέλος της φυσικής μας ζωής ως τρόπο ένταξης του εαυτού μας στον κόσμο. Να μην περιμένουμε από έναν επιστήμονα ή τεχνολόγο να καταργήσει το φυσικό αυτό όριο, γιατί στο τέλος, αντί για την κατάργηση του θανάτου, μπορεί να οδηγηθούμε σε πολύ επικίνδυνα πειράματα ευγονικής, που καταστρέφουν, αντί να ενισχύουν το ανθρώπινο ευ ζην» καταλήγει.

Πηγές: https://www.vox.com/future-perfect/2019/6/25/18682583/biohacking-transhumanism-human-augmentation-genetic-engineering-crispr - https://theconversation.com/meet-the-biohackers-letting-technology-get-under-their-skin-60756 - https://www.pewresearch.org/science/2016/07/26/human-enhancement-the-scientific-and-ethical-dimensions-of-striving-for-perfection/ - https://www.imamagnets.com/en/blog/what-is-biohacking/ - https://www.skai.gr/news/technology/metanthropismos-texnologika-genetika-anavathmismenos-anthropos-ithika-dilimmata

 

 

 

Ανακαλύφθηκε κοντινός, καυτός βραχώδης εξωπλανήτης «υπέρ-Γη». Hot Super-Earth Discovered 26 Light-Years Away

Ευρωπαίοι αστρονόμοι ανακάλυψαν τον καυτό εξωπλανήτη Gliese 486b, μία υπέρ-Γη γύρω από το κοντινό άστρο Gliese 486, έναν ερυθρό νάνο μικρότερο και πιο ψυχρό από τον Ήλιο, σε απόσταση μόνο 26,3 ετών φωτός από τον δικό μας πλανήτη. Astronomers from the CARMENES (Calar Alto high-Resolution search for M dwarfs with Exoearths with Near-infrared and optical Échelle Spectrographs) consortium have detected a short-period rocky planet orbiting the red dwarf Gliese 486. An artist’s impression of the super-Earth Gliese 486b and its red dwarf star. Image credit: RenderArea, https://renderarea.com.

Ο βραχώδης εξωπλανήτης, ο τρίτος πλησιέστερος που έχει βρεθεί έως τώρα, θεωρείται ιδανικός, σύμφωνα με τους επιστήμονες, λόγω της εγγύτητάς του για την αναζήτηση ατμόσφαιρας σε αυτόν, αν και λόγω της υψηλής θερμοκρασίας του είναι απίθανη η ύπαρξη φιλικών συνθηκών για την ανάπτυξη ζωής.

Οι ερευνητές της ισπανο-γερμανικής κοινοπραξίας CARMENES, με επικεφαλής τον πλανητικό επιστήμονα Τρίφον Τριφόνοφ του γερμανικού Ινστιτούτου Αστρονομίας Μαξ Πλανκ στη Χαϊδελβέργη, έκαναν τις παρατηρήσεις τους με διάφορα επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια και τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science».

«Ο Gliese 486b δεν μπορεί να είναι κατοικήσιμος, τουλάχιστον όχι με τον τρόπο που γνωρίζουμε εδώ στη Γη. Δεν είναι, πάντως, αρκετά καυτός για να αποτελεί έναν κόσμο λάβας και μόνο, αλλά η θερμοκρασία του τον καθιστά κατάλληλο για τη μελέτη μίας πιθανής ατμόσφαιρας», δήλωσε ο Τριφόνοφ.

Ο Gliese 486b, ίσως, έχει κρατήσει ένα μέρος της αρχικής ατμόσφαιράς του και στην κατάξερη επιφάνειά του μπορεί να υπάρχουν πολλά ηφαίστεια και να ρέουν κάποια ποτάμια λάβας. Ο εξωπλανήτης εκτιμάται ότι χρειάζεται μόνο μιάμιση μέρα για μία πλήρη περιφορά πέριξ του άστρου του (αυτή είναι η διάρκεια του έτους του), σε απόσταση 2,5 εκατομμύρια χιλιόμετρα από αυτό.

An artist’s impression of the surface of Gliese 486b. Image credit: RenderArea, https://renderarea.com.

Είναι σχεδόν 30% μεγαλύτερος από τη Γη, καθώς η ακτίνα του είναι περίπου 1,3 φορές μεγαλύτερη, ενώ η μάζα του είναι σχεδόν τριπλάσια (2,8 φορές μεγαλύτερη). Η θερμοκρασία της επιφάνειάς του είναι γύρω στους 430 βαθμούς Κελσίου, λίγο χαμηλότερη της Αφροδίτης, ενώ ένας άνθρωπος στην επιφάνειά του θα αισθανόταν μία βαρύτητα 70% ισχυρότερη από τη γήινη.

«Αν ο πλανήτης ήταν 100 βαθμούς πιο καυτός, όλη η επιφάνειά του θα ήταν λάβα. Η ατμόσφαιρά του θα αποτελείτο από εξαερωμένα πετρώματα», ανέφερε ο αστροφυσικός Χοσέ Καμπαλέρο του ισπανικού Κέντρου Αστροβιολογίας.

Κατά τις τελευταίες δυόμισι δεκαετίες οι αστρονόμοι έχουν ανακαλύψει περισσότερους από 4.300 εξωπλανήτες, βραχώδεις και μη, από τους οποίους λίγοι έχουν ομοιότητες με τη Γη. Η μεγάλη πρόκληση αναφορικά με τους «γήινους» εξωπλανήτες είναι η χημική ανάλυση μίας πιθανής ατμόσφαιράς τους, κάτι που αναμένεται να καταστεί εφικτό με το υπό εκτόξευση -φέτος- μεγάλο αμερικανικό διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb της NASA και το μελλοντικό υπό κατασκευή Υπερβολικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο (ELT) στη Χιλή.

Η μελέτη της ατμόσφαιρας του Gliese 486b «μπορεί να τον μετατρέψει στη "στήλη της Ροζέτας" της εξωπλανητολογίας, τουλάχιστον όσον αφορά τους πλανήτες σαν τη Γη», σημείωσε ο Καμπαλέρο, αναφερόμενος στην ανακάλυψη μίας επιγραφής το 1799 που είχε βοηθήσει τους αρχαιολόγους να μεταφράσουν τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά για πρώτη φορά.

This virtual journey to Gliese 486b begins with its position in the night sky. After focusing on the parent star Gliese 486b, the film depicts the measurements. Finally, we fly to the exoplanet Gliese 486b and explore its possible surface, which probably resembles Venus, with a hot and dry landscape interspersed with glowing lava flows. Credit: RenderArea

«Όταν το τηλεσκόπιο James Webb τεθεί σε λειτουργία, σχεδιάζουμε παρατηρήσεις του Gliese 486b. Αισιοδοξούμε ότι σε περίπου δυόμισι έως τρία χρόνια μπορεί να ξέρουμε εάν αυτός ο πλανήτης έχει ατμόσφαιρα ή όχι και, αν ναι, ποια είναι η σύνθεσή της», τόνισε ο Τριφόνοφ.

Πηγές: T. Trifonov et al. 2021. A nearby transiting rocky exoplanet that is suitable for atmospheric investigation. Science 371 (6533): 1038-1041; doi: 10.1126/science.abd7645 - http://www.sci-news.com/astronomy/hot-super-earth-gliese-486b-09419.html - https://www.amna.gr/home/article/534012/Anakalufthike-kontinos--kautos-brachodis-exoplanitis-uper-Gi-

 

 

 

 

Το «αιωρούμενο» πλοίο. The 'Hovering ship'

Το πλοίο φωτογραφήθηκε από την ακτή της Κορνουάλης. Images of what appears to be a hovering ship have been captured as the result of a rare optical illusion off the coast of England. An optical illusion caused the ship to appear as though it was hovering above the horizon. DAVID MORRIS/APEX

Σύμφωνα με τον μετεωρολόγο του BBC David Braine πρόκειται για το φαινόμενο του ανώτερου αντικατοπτρισμού, όπου η εικόνα ενός αντικειμένου εμφανίζεται πάνω από το πραγματικό αντικείμενο.

David Morris took the photographs from the hamlet of Gillan, near Falmouth. DAVID MORRIS/APEX

H σπάνια οπτική ψευδαίσθηση φωτογραφήθηκε από τον David Morris ενώ περπατούσε κοντά στο Φάλμουθ της Κορνουάλης.

wikimedia

Το φαινόμενο προκαλείται εξαιτίας των ειδικών ατμοσφαιρικών συνθηκών που κάμπτουν το φως. Συγκεκριμένα οφείλεται στην θερμοκρασιακή αναστροφή, όπου ο κρύος (και πυκνότερος) αέρας βρίσκεται κοντά στο έδαφος με θερμότερο (και αραιότερο) αέρα πάνω από αυτόν.

Η ονομασία Φάτα Μοργκάνα αποτελεί εξιταλισμένη απόδοση του μεσαιωνικού αγγλικού ονόματος Μόργκαν ή Μοργκάνα λε Φέι, της μάγισσας και ετεροθαλούς αδελφής του Βασιλιά Αρθούρου, των θρύλων του κύκλου του Αρθούρου και χρησιμοποιείται στη σικελική παράδοση για να υποδηλώσει ένα ιδιαίτερο είδος διπλού αντικατοπτρισμού, ένα οπτικό φαινόμενο, που οφείλεται σε θερμοκρασιακή αναστροφή, όπου εκεί βρίσκεται το φανταστικό παλάτι της Φάτα Μοργκάνα. Τα αντικείμενα στον ορίζοντα, όπως νησιά, κρημνοί, πλοία ή παγόβουνα, εμφανίζονται σύνθετα, δηλαδή δύο είδωλα ίδιου αντικειμένου ενωμένα αντίστροφα κατά κορυφή. Schematic diagram explaining the Fata Morgana mirage.

Η ταχύτητα διάδοσης του φωτός στον θερμό αέρα είναι μεγαλύτερη από την ταχύτητα διάδοσης στον ψυχρό αέρα και ο δείκτης διάθλασης του ψυχρού αέρα είναι μεγαλύτερος. Έτσι εμφανίζεται το φαινόμενο της διάθλασης το οποίο δημιουργεί την ψευδαίσθηση στον άνθρωπο ότι το αντικείμενο βρίσκεται ψηλότερα και αιωρείται. Πρόκειται για το γνωστό στους ναυτικούς φαινόμενο Fata Morgana.

Το φαινόμενο Φάτα Μοργκάνα στην Καλιφόρνια, όπου διπλό είδωλο φέρεται ενωμένο "κατά κορυφή". A Fata Morgana as seen off the coast of Manhattan Beach, California on 9 March 2014.

Όταν ο καιρός είναι ήπιος, η απρόσκοπτη αλληλεπίδραση μεταξύ του ζεστού υπερκείμενου αέρα και του πυκνότερου ψυχρού αέρα κοντά στην επιφάνεια του εδάφους μπορεί να δράσει ως διαθλαστικός φακός, δημιουργώντας ένα κατακόρυφα αντεστραμμένο είδωλο, επί του οποίου φαίνεται να αιωρείται το απομακρυσμένο ευθύ είδωλο. Η Φάτα Μοργκάνα παρατηρείται συνήθως τις πρωινές ώρες μετά από μια ψυχρή νύχτα που έχει ως αποτέλεσμα τη διαφυγή θερμότητας δι' ακτινοβολίας στο διάστημα.

FATA MORGANA IN THE STRAIT OF MESSINA (1773), MESSINA REGIONAL LIBRARY.

Η πρώτη αναφορά σε "Φάτα μοργκάνα" στα αγγλικά, το 1818, αφορούσε έναν παρόμοιο αντικατοπτρισμό που παρατηρήθηκε στο Στενό της Μεσσίνας, ανάμεσα στην Καλαβρία και τη Σικελία. Είναι συνηθισμένο φαινόμενο στις κοιλάδες των ψηλών βουνών, όπως η κοιλάδα Σαν Λούις του Κολοράντο όπου το φαινόμενο μεγεθύνεται εξαιτίας της καμπύλωσης του πυθμένα της κοιλάδας που αντισταθμίζει την καμπυλότητα της Γης. Παρόμοιο είδος αντικατοπτρισμού έχει παρατηρηθεί επίσης στο Κόλπο Τογιάμα στη δυτική ακτή της Ιαπωνίας καθώς και στις Μεγάλες Λίμνες της Βόρειας Αμερικής. Είναι πιθανό να παρατηρηθεί στις Αρκτικές θάλασσες σε πολύ γαλήνια πρωινά, ή συχνά στις καλυμμένες με πάγο κρηπίδες της Ανταρκτικής. Η "Φάτα Μοργκάνα" υπάγεται στους ανώτερους αντικατοπτρισμούς (superior mirage), που διακρίνονται από τους πιο συνηθισμένους κατώτερους αντικατοπτρισμούς (inferior mirage), οι οποίοι δημιουργούν την οφθαλμαπάτη μακρινών νερόλακκων στην έρημο και "υγρού οδοστρώματος" στους πολύ ζεστούς δρόμους.

Πηγές: https://www.bbc.com/news/uk-england-cornwall-56286719 - https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%AC%CF%84%CE%B1_%CE%BC%CE%BF%CF%81%CE%B3%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CE%B1_(%CF%86%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CF%8C%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%BF) - https://physicsgg.me/2021/03/05/

 

 

 

 

Πότε η Γη θα μείνει χωρίς οξυγόνο και γιατί. Scientists calculate life expectancy of Earth's atmospheric oxygen

Μέσα σε περίπου ένα δισεκατομμύριο χρόνια, η πλούσια σε οξυγόνο ατμόσφαιρα της Γης θα επιστρέψει σε μια χαμηλή σε οξυγόνο και πλούσια σε μεθάνιο σύνθεση, σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Nature Geoscience. A pair of researchers from Toho University and NASA Nexus for Exoplanet System Science has found evidence, via simulation, that Earth will lose its oxygen-rich atmosphere in approximately 1 billion years. In their paper published in the journal Nature Geoscience, Kazumi Ozaki and Christopher Reinhard describe the factors that went into their simulation and what it showed. Credit: CC0 Public Domain

Η ανακάλυψη αυτή υποδεικνύει πως το οξυγόνο της ατμόσφαιρας δεν είναι μόνιμο σε κατοικήσιμους κόσμους, κάτι που δείχνει πράγματα ως προς την αναζήτηση ζωής σε άλλους πλανήτες σαν τη Γη.

Μία ένδειξη πιθανής ζωής σε έναν πλανήτη είναι ο εντοπισμός μιας πλούσιας σε οξυγόνο ατμόσφαιρας, καθώς δείχνει την ύπαρξη φυτών και φωτοσύνθεσης. Η παρούσα ατμόσφαιρα της Γης, εξαιρετικά πλούσια σε οξυγόνο, αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της βιόσφαιράς της- ωστόσο η διάρκεια ζωής των βασιζόμενων σε οξυγόνο βιοϋπογραφών στην ατμόσφαιρα της Γης είναι αβέβαιη, ειδικά για το μακρινό μέλλον.

Για τους σκοπούς της νέας μελέτης, επιστήμονες του Georgia Tech και του Πανεπιστημίου του Τόχο μελέτησαν τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα του ατμοσφαιρικού οξυγόνου της Γης. Ειδικότερα, οι Καζούμι Οζάκι και Κρίστοφερ Ράινχαρντ έφτιαξαν μοντέλα των συστημάτων της Γης, περιλαμβανομένων των κλιματικών, βιολογικών και γεωλογικών διαδικασιών για την εξέταση της χρονικής κλίμακας των ατμοσφαιρικών συνθηκών στη Γη. Όπως διαπίστωσαν, η πλούσια σε οξυγόνο ατμόσφαιρα της Γης θα συνεχίσει να υφίσταται πιθανότατα για άλλο ένα δισεκατομμύριο χρόνια πριν μια ταχεία απο-οξυγόνωση την πάει πίσω στα δεδομένα της πρώιμης Γης, πριν το αποκαλούμενο «Great Oxidation Event» (Μεγάλο Γεγονός Οξείδωσης) περίπου 2,5 δισ. χρόνια στο παρελθόν.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο εντοπισμός του ατμοσφαιρικού οξυγόνου στη Γη θα μπορούσε να είναι δυνατός «μόλις» για το 20%-30% της «ζωής» του πλανήτη μας. Εάν αυτό ισχύει και για άλλους πλανήτες, σημειώνουν, τότε χρειάζονται επιπρόσθετες βιοϋπογραφές στην αναζήτηση για εξωγήινη ζωή.

An artist's interpretation of the atmosphere of Archean Earth, prior to 2.4 billion years ago. A new study suggests it may return to this oxygen-poor, methane-rich atmosphere in about 1 billion years' time. Credit: NASA’s Goddard Space Flight Center/Francis Reddy

Όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα του New Atlas, εκτιμάται πως σε περίπου 1,1 δισ. χρόνια από σήμερα τα επίπεδα οξυγόνου θα πέσουν περίπου στο 1% των σημερινών. Ο βασικός λόγος της απο-οξυγόνωσης αυτής, σύμφωνα με τα μοντέλα, είναι ο Ήλιος: Καθώς γηράσκει, το άστρο μας (το οποίο, παρεμπιπτόντως, εκτιμάται πως σε περίπου πέντε δισεκατομμύρια χρόνια θα έχει διασταλεί σε βαθμό που θα «καταπιεί» τη Γη) γίνεται φωτεινότερο και θερμότερο, κάτι που αυξάνει τη θερμοκρασία στην επιφάνεια και διασπά το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Οι παράγοντες αυτοί θα σκοτώσουν τη χλωρίδα του πλανήτη μας, στερώντας τον από την κύρια πηγή οξυγόνου. Εν τέλει, η ατμόσφαιρα θα φτάσει να θυμίζει αυτήν του μακρινού παρελθόντος, πριν από περίπου 2,5 δισ. χρόνια, όταν μικρόβια και αργότερα φυτά άρχισαν να παράγουν οξυγόνο σε μεγάλες ποσότητες, κάτι που άνοιξε τον δρόμο για την εμφάνιση πολυκυτταρικής ζωής.

Πηγές: Kazumi Ozaki et al. The future lifespan of Earth's oxygenated atmosphere, Nature Geoscience (2021). DOI: 10.1038/s41561-021-00693-5 - https://newatlas.com/environment/earth-atmosphere-oxygen-life-expectancy/ - https://www.huffingtonpost.gr/entry/ereena-pote-tha-teleiosei-to-oxeyono-ste-ye_gr_603dfd2ac5b6ff75ac3f1d04

 

 

 

Πομπηία: Στο φως οι ολόλαμπρες τοιχογραφίες από το σπίτι του δικαστή Lucius Ceius Secundus. Restoration of Pompeii's House of the Ceii reveals Roman frescoes glowing with color

Η Οικία των Ceii είναι μια από τις σπάνιες κατοικίες της πόλης με αίθριο και περιστύλιο και με περίτεχνη διακόσμηση σε διάφορα επίπεδα. The House of the Ceii, excavated between 1913 and 1914, is one of the city's rare ancient domus -- single family residences which were built complete with an atrium and peristyle -- dating to the late Samnite period in the 2nd century BC, according to the Archaeological Park of Pompeii. Φωτο: ©Luigi Spina/Parco Archeologico di Pompei

Ένα από τα λαμπρότερα και πιο πλούσια σπίτια που βρέθηκαν στις ανασκαφές της Πομπηίας ήταν ο Οίκος των Ceii, που άρχισε να ανασκάπτεται το 2013-14 και έφερε στο φως στοιχεία του καθημερινού πολιτισμού των κατοίκων της Πομπηίας.

The artwork — of hunting scenes — was painted in the so-called 'Third' or 'Ornate' Pompeii style, which was popular around 20–10 BC and featured vibrant colours. Φωτο: ©Luigi Spina/Parco Archeologico di Pompei

Οι αρχαιολόγοι το χαρακτηρίζουν ως ένα σπάνιο δείγμα αρχαίων κατοικιών, ενώ οι τοιχογραφίες που βρέθηκαν και συντηρήθηκαν με λέιζερ αναδεικνύουν τα λαμπερά χρώματα και τα θέματα με τοπία αιγυπτιακού στιλ, με ζώα από το Δέλτα του Νείλου, τα οποία πιθανότατα έδειχναν μια σχέση μεταξύ του ιδιοκτήτη του σπιτιού και της λατρείας της Ίσιδας, που διαδόθηκε στην Πομπηία τα τελευταία χρόνια της ύπαρξης της πόλης.

Λεπτομέρεια από μια μεγάλη σκηνή κυνηγιού με άγρια ζώα. The paintings showed hunting scenes, featuring wild animals. Φωτο: ©Luigi Spina/Parco Archeologico di Pompei

Οι πίνακες απεικονίζουν ζώα από το Δέλτα του Νείλου. The paintings feature animals from the Nile Delta. Φωτο: ©Luigi Spina/Parco Archeologico di Pompei

Στην είσοδο της οικίας, που σύμφωνα με μια επιγραφή ανήκε στον δικαστή Lucius Ceius Secundus, βρέθηκαν ένα βυθισμένο τμήμα του αιθρίου, το impluvium, σχεδιασμένο για να απομακρύνει το νερό της βροχής και να το αποθηκεύει στη συνέχεια σε μια υπόγειο δεξαμενή, αμφορείς, αλλά η συνέχεια ήταν πιο εντυπωσιακή, με τοιχογραφίες αγρίων ζώων, ένα πολύ διαδεδομένο θέμα στη διακόσμηση ανοιχτών χώρων.

Φωτο: ©Luigi Spina/Parco Archeologico di Pompei

Φωτο: ©Luigi Spina/Parco Archeologico di Pompei

Φωτο: ©Luigi Spina/Parco Archeologico di Pompei

Μετά από εργασίες ετών ανακτήθηκε ένα πολύ σημαντικό κομμάτι αυτής της βοτανικής διακόσμησης, που είχε καλυφθεί από άλλα υλικά, και σήμερα οι ειδικοί με υπερηφάνεια παρουσιάζουν το έργο τους που έχει αποκατασταθεί στην πολύχρωμη παλιά του δόξα, χρησιμοποιώντας τη βοήθεια της τεχνολογίας λέιζερ.

Φωτο: ©Luigi Spina/Parco Archeologico di Pompei

Η Οικία των Ceii, που χρονολογείται από την ύστερη περίοδο των Σαμνιτών, τον 2ο αιώνα π.Χ., το Αρχαιολογικό Πάρκο της Πομπηίας, είναι μια από τις σπάνιες κατοικίες της πόλης, με αίθριο και περιστύλιο και με περίτεχνη διακόσμηση σε διάφορα επίπεδα. Η μεγάλη τοιχογραφία που αναδείχθηκε στον πίσω τοίχο του σπιτιού ήταν ορατή σε όλους όσοι εισέρχονταν στο σπίτι.

Αυτό που ξεχωρίζει είναι μια μεγάλη σκηνή κυνηγιού που δημιουργήθηκε από ανώνυμους καλλιτέχνες προκειμένου να προκαλέσει μια ψευδαίσθηση βάθους και να δημιουργήσει μια ειδυλλιακή και εντυπωσιακή ατμόσφαιρα.

Συντηρητής αποκαθιστά το έργο τέχνης. Experts restored the paintings using precise retouching. Φωτο: ©Luigi Spina/Parco Archeologico di Pompei

Η τελευταία φάση των εργασιών ξεκίνησε τον περασμένο Σεπτέμβριο και συνεχίζονται για την αποκατάσταση αυτού του σπουδαίου έργου τέχνης που δείχνει το ενδιαφέρον των ιδιοκτητών για την ύπαρξη και τη μυθολογία που αφορά άλλες θρησκείες.

Η αρχαία πόλη της Πομπηίας είναι ένα από τα κορυφαία τουριστικά αξιοθέατα της Ιταλίας και μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco.

In 79 AD, the House of the Ceii and the rest of the Pompeii was submerged beneath pyroclastic flows of searing gas and volcanic matter from the eruption of Vesuvius — as depicted in the English painter John Martin's 1821 work 'Destruction of Pompeii and Herculaneum', pictured.

Μεγάλο μέρος της ελληνορωμαϊκής πόλης εξακολουθεί να καλύπτεται από συντρίμμια που προκάλεσε η έκρηξη του Βεζούβιου, καλύπτοντάς την με ηφαιστειακή τέφρα. Οι εργασίες των αρχαιολόγων έχουν διακοπεί πολλές φορές τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας των περικοπών της ιταλικής κυβέρνησης, και οι εργασίες αποκατάστασης διαρκούν πολύ περισσότερο από όσο επιτρέπεται, σύμφωνα με τις εκκλήσεις των αρχαιολόγων.

Πηγές: https://www.arte.it/notizie/napoli/a-pompei-l-affresco-della-casa-dei-ceii-torna-a-splendere-dopo-il-restauro-18069 - https://edition.cnn.com/travel/article/pompeii-fresco-restoration-intl-scli-scn/index.html - https://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-9298729/Pompeii-Scientists-use-lasers-remove-stains-2-000-year-old-fresco-House-Ceii.html - https://www.lifo.gr/culture/arxaiologia/pompiia-sto-fos-oi-ololampres-toihografies-apo-spiti-toy-dikasti-lucius-ceius

 

 

 

Ρωμαϊκό άρμα αποκαλύφθηκε κοντά στην Πομπηία. Archeologists find intact ceremonial chariot near Pompeii

Λεπτομέρεια από το άρμα που βρέθηκε στην Πομπηία. A view of a chariot, with its iron elements, bronze decorations and mineralized wooden remains, that was found in Civita Giuliana, north of Pompeii. Officials at the Pompeii archaeological site near Naples, announced the first-ever discovery of an intact ceremonial chariot, one of several important discoveries made in the same area outside the park following an investigation into an illegal dig. (Parco Archeologico di Pompei via AP)

Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως ένα ρωμαϊκό άρμα από μια έπαυλη έξω από την Πομπηία, το οποίο ήταν σχεδόν άθικτο. Το σχεδόν τέλεια διατηρημένο τετράτροχο άρμα, το οποίο ήταν κατασκευασμένο από ορείχαλκο και κασσίτερο, βρέθηκε κοντά στους στάβλους μιας αρχαίας έπαυλης στην Τσίβιτα Τζουλιάνα, περίπου 700 μέτρα από τα τείχη της αρχαίας Πομπηίας.

Ο Μάσιμο Οζάνα, ο απερχόμενος διευθυντής του Αρχαιολογικού Πάρκου της Πομπηίας, δήλωσε ότι η άμαξα ήταν η πρώτη του είδους της που ανακαλύφθηκε στην περιοχή, όπου μέχρι σήμερα είχαν βρεθεί οχήματα που χρησιμοποιούνταν για εργασίες και μεταφορές, αλλά όχι για τελετές όπως αυτό.

Ορειχάλκινη αναπαράσταση άριστα διασωσμένη στο ρωμαϊκό άρμα.A detail of the decoration of a chariot, with its iron elements, bronze decorations and mineralized wooden remains, that was found in Civita Giuliana, north of Pompeii. Officials at the Pompeii archaeological site near Naples, announced the first-ever discovery of an intact ceremonial chariot, one of several important discoveries made in the same area outside the park following an investigation into an illegal dig. (Parco Archeologico di Pompei via AP)

«Πρόκειται για μια εκπληκτική ανακάλυψη, η οποία εξελίσσει την αντίληψή μας για τον αρχαίο κόσμο», δήλωσε ο Οζάνα και πρόσθεσε ότι το άρμα θα «χρησιμοποιούνταν σε εορταστικές εκδηλώσεις της κοινότητας όπως παρελάσεις και πομπές».

Το υπουργείο Πολιτισμού το χαρακτήρισε «ένα μοναδικό εύρημα, χωρίς προηγούμενο στην Ιταλία».

Η Πομπηία, η οποία βρίσκεται σε απόσταση 23 χιλιομέτρων νοτιοανατολικά της Νάπολης, είχε περίπου 13.000 κατοίκους όταν θάφτηκε μετά την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ., που ήταν τόσο ισχυρή όσο η έκρηξη πολλών ατομικών βομβών μαζί. Περίπου 2.000 με 15.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν.

Σχεδόν τα δύο τρία της αρχαίας πόλης έχουν έρθει στο φως. Τα συντρίμμια της δεν είχαν ανακαλυφθεί μέχρι τον 16ο αιώνα και οι οργανωμένες ανασκαφές ξεκίνησαν περίπου το 1750.

Πηγές: https://www.beniculturali.it/comunicato/pompei20144 - https://phys.org/news/2021-02-roman-chariot-unearthed-intact-pompeii.html - https://www.efsyn.gr/node/283451