Η μαύρη «κοιμωμένη». Black hole naps amidst stellar chaos

Μια νέα εικόνα του γαλαξία του Γλύπτη στο κέντρο του οποίου βρίσκεται μια γιγάντια μελανή οπή η οποία... κοιμάται. The Sculptor galaxy is seen in a new light, in this composite image from NASA's Nuclear Spectroscopic Telescope Array (NuSTAR) and the European Southern Observatory in Chile. Image credit: NASA/JPL-Caltech/JHU

Πριν από μερικά χρόνια αστρονόμοι διαπίστωσαν ότι η μελανή οπή που υπάρχει στο κέντρο του γαλαξία του Γλύπτη έχει έντονη δραστηριότητα. Οι πρόσφατες παρατηρήσεις δείχνουν όμως ότι η μαύρη τρύπα έχει πέσει εδώ και καιρό για… ύπνο.

Δείπνησε και κοιμήθηκε

Shiny NGC 253 Galaxy, is one of the brightest spiral galaxies visible, and also one of the dustiest. Some call it the Silver Dollar Galaxy for its appearance in small telescopes, or just the Sculptor Galaxy for its location within the boundaries of the southern constellation Sculptor. First swept up in 1783 by mathematician and astronomer Caroline Herschel, the dusty island universe lies a mere 10 million light-years away. About 70 thousand light-years across, NGC 253 is the largest member of the Sculptor Group of Galaxies, the nearest to our own Local Group of Galaxies. In addition to its spiral dust lanes, striking tendrils of dust seem to be rising from a galactic disk laced with young star clusters and star forming regions in this processed color image. The high dust content accompanies frantic star formation, giving NGC 253 the designation of a starburst galaxy. NGC 253 is also known to be a strong source of high-energy x-rays and gamma rays, likely due to massive black holes near the galaxy's center. Credit & Copyright: Star Shadows Remote Observatory and PROMPT/CTIO (Steve Mazlin, Jack Harvey, Rick Gilbert, and Daniel Verschatse)

Ο γαλαξίας του Γλύπτη (γνωστός και ως NGC 253) είναι ένας σπειροειδής γαλαξίας με μεγάλη παραγωγή άστρων. Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 11,5 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, στον αστερισμό του Γλύπτη. Είναι ένας από τους λαμπρότερους γαλαξίες όπως φαίνονται από τη Γη και είναι ο λαμπρότερος γαλαξίας στην ομάδα του Γλύπτη. Στο κέντρου του γαλαξία υπάρχει μια μελανή οπή με μάζα 5 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από εκείνη του Ήλιου. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra είχε εντοπίσει πριν από περίπου μια δεκαετία έντονη δραστηριότητα στη μελανή οπή. Οι επιστήμονες τότε κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η μαύρη τρύπα «κατάπινε» κοσμικά αέρια.

NuSTAR view only.

Νέες παρατηρήσεις που έγιναν με το διαστημικό παρατηρητήριο NuStar δείχνουν ότι το Chandra «συνέλαβε» τη μελανή οπή του Γλύπτη να γευματίζει και μάλιστα τη στιγμή που έτρωγε τις τελευταίες της…μπουκιές. Σύμφωνα με τη νέα μελέτη η μαύρη τρύπα ολοκλήρωσε το γεύμα της και ύστερα... έπεσε σε λήθαργο.

«Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι η μελανή οπή κοιμάται τα τελευταία δέκα χρόνια. Τα διαστημικά τηλεσκόπια που την παρατηρούν θα μας ειδοποιήσουν όταν ξυπνήσει. Αν αυτό συμβεί τα επόμενα χρόνια ελπίζουμε ότι θα είμαστε μάρτυρες στην επαναδραστηριοποίησή της» αναφέρει ο Μπρετ Λέμερ, του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς, μέλος της ερευνητικής της ομάδας. Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal».