Δέκα κεράκια για το Mars Express. Ten years at Mars: new global views plot the Red Planet's history

Operations and science highlights from ESA’s Mars Express mission, which celebrated 10 years since launch on 2 June 2013. The central image of Mars is composed from images taken by the High Resolution Stereo Camera (HRSC) images, which has mapped around 95% of the planet’s surface. The images of Phobos and Deimos were also taken by the HRSC. Copyright Images of Mars, Phobos & Deimos: ESA/DLR/FU Berlin (G. Neukum)

Ήταν 2 Ιουνίου του 2003 όταν το σκάφος Mars Express ξεκινούσε το ταξίδι του για τον Άρη. Αν και η αποστολή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος είχε προγραμματισμένο χρόνο ζωής αρχικά τα δύο έτη, με προοπτική άλλα δύο αν όλα πήγαιναν καλά, τελικά δέκα χρόνια αργότερα το σκάφος συνεχίζει να εξερευνά τον Κόκκινο Πλανήτη και να αποκαλύπτει νέα στοιχεία για το γεωλογικό παρόν και παρελθόν του - και όχι μόνο.

Το σκάφος

Mars Express. Credit: ESA

Το Mars Express είναι εξοπλισμένο με σειρά οργάνων χάρη στα οποία μπορεί να χαρτογραφεί την επιφάνεια του Άρη, να κάνει έρευνες στο υπέδαφός του, ακόμη και ατμοσφαιρικές και άλλες αναλύσεις για τον εντοπισμό ζωής. Έχει εξερευνήσει και χαρτογραφήσει το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας και των πόλων του Άρη προσφέροντας σημαντικά στοιχεία. Με τη βοήθειά του οι ειδικοί έχουν φτιάξει τρισδιάστατες εικόνες του Κόκκινου Πλανήτη.

Οι ανακαλύψεις

This series of five maps shows near-global coverage of key minerals that help plot the history of Mars. The map of hydrated minerals indicates individual sites where a range of minerals that form only in the presence of water were detected. The maps of olivine and pyroxene tell the story of volcanism and the evolution of the planet’s interior. Ferric oxides, a mineral phase of iron, are present everywhere on the planet: within the bulk crust, lava outflows and the dust oxidised by chemical reactions with the martian atmosphere, causing the surface to ‘rust’ slowly over billions of years, giving Mars its distinctive red hue. The apparent data gap over the Hellas Basin, towards the lower right, is due to the unique atmospheric conditions in this 9 km-deep impact crater preventing robust detections from the crater floor to be made by OMEGA. The vast distance between the surface to Mars Express also impairs measurements over the smaller Argyre basin just to the left of centre in the southern hemisphere. Seasonal carbon dioxide and water-ice frosts occurring in the polar regions restricts observing periods and spatial coverage in these regions. Individual maps showing the hydrated minerals, olivine, pyroxene, ferric oxide and dust are available for downloading separately, and with extended captions. Copyright ESA/CNES/CNRS/IAS/Université Paris-Sud, Orsay; NASA/JPL/JHUAPL; Background images: NASA MOLA

Η πιο σημαντική ανακάλυψή του θεωρείται ο εντοπισμός αποξηραμένου αργίλου (πηλού) η ύπαρξη του οποίου εξηγείται μόνο με την παρουσία νερού.

Μάλιστα, με αφορμή τα δέκατα γενέθλια του σκάφους, η ESA έδωσε στη δημοσιότητα έναν νέο χάρτη και εικόνες από τη συγκεκριμένη ανακάλυψη.

Από τις πιο εντυπωσιακές ανακαλύψεις του ήταν και ο εντοπισμός ενός τεράστιου σε έκταση ξερού σήμερα ποταμού τον οποίο οι ειδικοί χαρακτήρισαν ως τον «Νείλο του Άρη». Με τη βοήθεια του Mars Express έχουμε επίσης στη διάθεσή μας εικόνες και βίντεο από περιοχές όπου υπήρχαν κάποτε παγετώνες στον Κόκκινο Πλανήτη. Χάρη στο Mars Express έχουμε επίσης εικόνες και βίντεο από το μεγαλύτερο φαράγγι του Άρη που, με μήκος 4.000 χλμ και βάθος 8 χλμ, είναι πιθανότατα και το μεγαλύτερο φαράγγι του ηλιακού μας συστήματος.

Οι νέες αποστολές

Phobos seen by Mars Express. Credit: ESA

Επόμενη σημαντική αποστολή του Mars Express είναι προγραμματισμένη για τον Δεκέμβριο όταν θα προσπαθήσει να προσεγγίσει τον Φόβο, έναν από τους δύο μικρούς δορυφόρους του Άρη, και να τον εξερευνήσει. Η μελέτη του Φόβου είναι σημαντική, αφού ένα από τα σενάρια που εξετάζεται για μια επανδρωμένη αποστολή στον Άρη είναι να προηγηθεί μια αποστολή - επανδρωμένη ή ρομποτική - στον Φόβο για να οργανώσει καλύτερα τη μετάβαση του ανθρώπου στον Κόκκινο Πλανήτη. Στις αρχές του 2014 το Mars Express θα στρέψει τα όργανά του προς τον κομήτη C/2013A1 που θα περάσει κοντά από τον Άρη.