Ο μύθος που είναι κοσμική πραγματικότητα. How Saturn's tiger moon got its stripes

Peter Paul Rubens, Ο Κρόνος τρώει ένα από το παιδιά του, Saturn, Jupiter's father, devours one of his sons

Μια φορά και έναν καιρό μέσα στο πυκνό σκοτάδι του Διαστήματος ζούσε ένας γίγαντας αερίου, ο Κρόνος, που ήταν γνωστός για τη ματαιοδοξία του. Σε αντίθεση με τους άλλους πλανήτες της γειτονιάς του εκείνος είχε καταφέρει να ξεχωρίζει χάρη στα πολλά και μεγάλα λαμπερά δαχτυλίδια του.

Gaspard Marsy, Ο Εγκέλαδος. Γλυπτό που τον αναπαριστάνει στον κήπο του Κάστρου της Βερσαλίας. Fontaine de l’Encelade, Musée national des châteaux de Versailles et de Trianon, Versailles, France (1675–1676)

Κάποια στιγμή κοντά στον πλανήτη έκανε δειλά την εμφάνισή του ένα διαστημικό σώμα, ο Εγκέλαδος, που ήταν πολύ μικρότερο από αυτόν και έγινε γρήγορα δορυφόρος του. Ο δορυφόρος αυτός όμως ήταν επίσης πολύ φωτεινός και με όμορφη, λεία «επιδερμίδα».

The graphic shows the magnetic field observed by Cassini along its trajectory plotted in a vector form. Even though the spacecraft altitude was almost 500 kilometers (310 miles) at closest approach and the flyby was upstream of the moon (where the interaction is expected to be weaker) Cassini's magnetometer observed bending of the magnetic field consistent with its draping around a conducting object, which indicates that the Saturnian plasma is being diverted away from an extended atmosphere. Credit: NASA/JPL

Ο πλανήτης ζήλεψε και αποφάσισε να δείξει στον «αυθάδη» δορυφόρο ποιος είναι το αφεντικό. Τον πλησίασε και χρησιμοποιώντας τις πανίσχυρες βαρυτικές του δυνάμεις άρχιζε να τον «παρενοχλεί», να τον πιέζει. Ο δορυφόρος εκνευρίστηκε αφάνταστα και άρχισε να βράζει από μέσα του αφού δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει τον τεράστιο γείτονά του.

Αυτός ο «εκνευρισμός» όμως είχε επιπτώσεις στην εξωτερική εμφάνιση του δορυφόρου αφού τον έκανε να βγάζει καπνούς από τη... μύτη του και παράλληλα του προκάλεσε ρυτίδες στο πρόσωπο. Αυτή τη φορά ο Κρόνος δεν είχε φάει ένα από τα «παιδιά» του αλλά απλά το είχε υποχρεώσει να ασχημύνει. Επιπλέον ο Κρόνος αφού ασχήμυνε τον δορυφόρο του, τον υποχρέωσε να του προσφέρει εσαεί όλα εκείνα τα υλικά που ανανέωναν και βελτίωναν τη δική του εμφάνιση.

Ο Εγκέλαδος

In this stunning Saturnian vista - one in a series of artist's visions of volcanos on alien worlds - icy geysers erupt along narrow fractures in inner moon Enceladus. The majestic plumes were actually \ discovered by instruments on the Cassini Spacecraft during close encounters with bright and shiny Enceladus last year. Researchers now suspect the plumes originate from near-surface pockets of liquid water with temperatures near 273 kelvins (0 degrees C) - hot when compared to the distant moon's surface temperature of 73 kelvins (-200 degrees C). A dramatic sign that tiny, 500km-diameter Enceladus is surprisingly active, these ice volcanos hold out another potential site in the search for water and origin of life beyond planet Earth. Enceladus' ice volcanos also likely produce Saturn's faint but extended E ring. Illustration Credit & Copyright: Michael Carroll

Ο Εγκέλαδος είναι ένα παγωμένο φεγγάρι με διάμετρο μόλις 500 χιλιόμετρα και είναι καλυμμένος με πάγο που ανακλά το 90% του ηλιακού φωτός. Για τον λόγο αυτόν και οι επιστήμονες τον καταγράφουν ως το πιο ανακλαστικό σώμα του ηλιακού μας συστήματος. Το διαστημικό σκάφος Cassini που εξερευνά τον Κρόνο και τα δεκάδες φεγγάρια του τα τελευταία χρόνια έχει κάνει πολύ σημαντικές παρατηρήσεις στον Εγκέλαδο αναδεικνύοντάς τον σε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σώματα του ηλιακού μας συστήματος. Η βασικότερη ανακάλυψη του Cassini ήταν κάποιοι πίδακες που ξεπηδούν με ορμή προς το Διάστημα μέσα από μεγάλες σχισμές (ρωγμές) στο έδαφος.

This photo of water geysers spouting from Saturn's moon Enceladus was taken by NASA's Cassini orbiter in October 2007. CASSINI IMAGING TEAM, NASA , SSI, ESA, JPL

Οι πίδακες εκτοξεύουν στο Διάστημα μεγάλες ποσότητες υδρατμών και παγωμένων υλικών με τα οποία ο Κρόνος ενισχύει και ανανεώνει τα δαχτυλίδια του.

Οι ωκεανοί

NASA's Cassini spacecraft has spotted a glowing patch of ultraviolet light near Saturn's north pole that marks the presence of an electrical circuit that connects Saturn with its moon Enceladus. (Credit: NASA/JPL/University of Colorado/Central Arizona College)

Τα ως τώρα στοιχεία δείχνουν ότι αυτοί οι πίδακες του Εγκέλαδου τροφοδοτούνται από έναν ωκεανό που βρίσκεται κάτω από την παγωμένη επιφάνειά του. Οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει άλατα μέσα στους περίεργους πίδακες, κάτι που δείχνει ότι πιθανότατα ο υπόγειος ωκεανός βρίσκεται σε επαφή με τα πετρώματα στο εσωτερικό του δορυφόρου. Αυτό καθιστά τον Εγκέλαδο σημαντικό στόχο για την αναζήτηση εξωγήινων μορφών ζωής, καθώς τα πετρώματα είναι πιθανό να τροφοδοτούν το νερό με χημικά συστατικά που είναι ζωτικά για την ανάπτυξη ζωής. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο το γεγονός ότι οι διαστημικές υπηρεσίες εξετάζουν πολύ σοβαρά την οργάνωση μιας αποστολής εξερεύνησης στον παγωμένο δορυφόρο.

Επιβεβαίωση

Enceladus has been stripped of her ice so Saturn can have a new ring. (Image: Space Science Institute/NASA)

Ομάδα ειδικών με επικεφαλής επιστήμονες του Ινστιτούτου Ερευνών Southwest στο Κολοράντο, μελετώντας τα διαθέσιμα στοιχεία που υπάρχουν για τον Εγκέλαδο, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπεύθυνη για τα γεωλογικά φαινόμενα του δορυφόρου είναι η βαρυτική επίδραση του Κρόνου. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η επίδραση αυτή συμπιέζει το εσωτερικό του Εγκέλαδου δημιουργώντας περιοχές με μεγάλη θερμότητα και έντονη γεωλογική δραστηριότητα, με συνέπεια, μεταξύ άλλων, να εκτινάσσονται οι πίδακες του νερού από επιφανειακές ρωγμές. Η νέα μελέτη που επιβεβαιώνει τον «μύθο» του Κρόνου και του Εγκέλαδου μετατρέποντάς τον σε κοσμική πραγματικότητα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».