Τερατώδης ηφαιστειακή έκρηξη καταγράφηκε σε φεγγάρι του Δία. Jupiter's Moon Io Erupts

The LORRI camera aboard NASA’s New Horizons spacecraft captured these images of Io’s Tvashtar volcano erupting. Credit: NASA, JPL/Caltech Univ. of Arizona.

Ηφαιστειακά υλικά εκτινάσσονται σε ύψος 321 χιλιομέτρων πάνω από την επιφάνεια της οργισμένης Ιούς, του πλέον ενεργού σώματος του Ηλιακού Συστήματος από γεωλογική άποψη. Το δραματικό φαινόμενο καταγράφηκε από τη αποστολή New Horizons της NASA καθώς περνούσε για λίγο από το σύστημα του Δία.

Δορυφόρος-ηφαίστειο

Io is the most volcanically active body in the solar system. At 2,263 miles in diameter, it is slightly larger than Earth’s moon. Credit: NASA, JPL/Caltech Univ. of Arizona.

Τουλάχιστον 400 ενεργά ηφαίστεια και 100 βουνά, ορισμένα ψηλότερα από το Έβερεστ, έχουν ανακαλυφθεί ως σήμερα στην Ιώ, ένας από τους τέσσερις δορυφόρους του Δία που ανακάλυψε το 1610 ο Γαλιλαίος Γαλιλέι.

Λάβα ξεχύνεται στην επιφάνεια της Ιούς στη διάρκεια ηφαιστειακής έκρηξης. Lava spills onto the surface of Io during a volcanic eruption. Πηγή: NASA/JPL/University of Arizona

Λάβα, θειάφι και διοξείδιο του θείου εκτοξεύονται συχνά στον ουρανό του δορυφόρου, ο οποίος είναι λίγο μεγαλύτερος από τη Σελήνη με διάμετρο 3.640 χιλιομέτρων.

This five-frame sequence (Repeating Sequence on this video) of New Horizons images captures the giant plume from Io's Tvashtar volcano. Snapped by the probe's Long Range Reconnaissance Imager (LORRI) as the spacecraft flew past Jupiter earlier this year, this first-ever "movie" of an Io plume clearly shows motion in the cloud of volcanic debris, which extends 330 kilometers (200 miles) above the moon's surface. Only the upper part of the plume is visible from this vantage point -- the plume's source is 130 kilometers (80 miles) below the edge of Io's disk, on the far side of the moon. Credit: NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Southwest Research Institute

Η θεαματική έκρηξη που δείχνει το βίντεο της NASA συνέβη το 2007, όταν το New Horizons πέρασε από το σύστημα του Δία για να αυξήσει ταχύτητα αλλά και να παρατηρήσει τον μεγαλύτερο πλανήτη του Ηλιακού Συστήματος.

Ο... ένοχος

Ο Δίας, εξάλλου, είναι η δύναμη στην οποία οφείλεται η ακραία ηφαιστειακή δραστηριότητα της Ιούς: ολόκληρο το φεγγάρι παραμορφώνεται λόγω της βαρυτικής έλξης του Δία και των άλλων μεγάλων δορυφόρων του. Η παλιρροϊκή αυτή παραμόρφωση προκαλεί ισχυρή τριβή που θερμαίνει και τελικά λιώνει τα πετρώματα του φεγγαριού.

Και, λόγω της σχετικά αδύναμης βαρύτητας της ίδιας της Ιούς, τα ηφαιστειακά υλικά εκτινάσσονται σε πολύ μεγαλύτερο ύψος από ό,τι αν τα ηφαίστεια βρίσκονταν στη Γη.

Collapsed volcanoes form large, dark spots on Io’s surface. Credit: NASA, JPL/Caltech Univ. of Arizona.

Θα περάσουν πάντως αρκετά χρόνια μέχρι να βρουν οι επιστήμονες την ευκαιρία να καταγράψουν άλλες τέτοιες εκρήξεις στην Ιώ -το Νew Horizons έχει πλέον απομακρυνθεί και κινείται προς τον κύριο στόχο του, τον πλανήτη-νάνο Πλούτωνα και άλλα παγωμένα σώματα της γειτονιάς του, της λεγόμενης Ζώνης του Κάιπερ. Η επόμενη ευκαιρία ίσως έρθει με την εκτόξευση της ευρωπαϊκής αποστολής Juice προς τον Δία το 2022.