Νέα δεδομένα για τους νεκρούς του Βασιλικού Τάφου ΙΙ στη Βεργίνα. New evidence about the deceased of the royal tomb II at Vergina

Εικ. 1. Το εσωτερικό της χρυσής λάρνακας από το θάλαμο του τάφου ΙΙ στη Μεγάλη Τούμπα της Βεργίνας. Διακρίνονται πάνω από τα οστά το χρυσό στεφάνι βελανιδιάς και τα θραύσματα πορφύρας και χουντίτη. Fig. 1. The interior of the golden larnax from the chamber of Tomb II in the Great Tumulus of Vergina. On top of the bones one can see the golden oak wreath and fragments of royal purple and huntite.

Τα αποτελέσματα από την επανεξέταση των οστών του Βασιλικού Τάφου ΙΙ στη Βεργίνα θα παρουσιάσουν σήμερα στο Αρχαιολογικό Συνέδριο για τις Ανασκαφές του 2013 στη Μακεδονία και τη Θράκη η Χρυσούλα Παλιαδέλη, Καθηγήτρια Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ και Διευθύντρια της πανεπιστημιακής ανασκαφής στη Βεργίνα, οι δρες Θόδωρος Αντίκας και Λώρα Αντίκα, επικεφαλής της ανθρωπολογικής ομάδας, και ο δρ Γιάννης Μανιάτης, Ερευνητής Α’, ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος.

Τα αποτελέσματα από την επανεξέταση των οστών του Βασιλικού Τάφου ΙΙ στη Βεργίνα θα παρουσιάσουν σήμερα στο Αρχαιολογικό Συνέδριο για τις Ανασκαφές του 2013 στη Μακεδονία και τη Θράκη η Χρυσούλα Παλιαδέλη, Καθηγήτρια Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ και Διευθύντρια της πανεπιστημιακής ανασκαφής στη Βεργίνα, οι δρες Θόδωρος Αντίκας και Λώρα Αντίκα, επικεφαλής της ανθρωπολογικής ομάδας, και ο δρ Γιάννης Μανιάτης, Ερευνητής Α’, ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος.

Όπως αναφέρει η κα Παλιαδέλη στην περίληψη της ανακοίνωσής της: «Η επιστροφή στην επανεξέταση του σκελετικού υλικού από τον τάφο ΙΙ της Μεγάλης Τούμπας στη Βεργίνα, από το 2010 μέχρι σήμερα, αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης διεπιστημονικής έρευνας που αποσκοπεί στην επανεκτίμηση παλαιότερων ερευνών, με τη συνδρομή ιατρικών και φυσικοχημικών εξετάσεων. Στόχος είναι η δημιουργία μιας βάσης δεδομένων που θα υποστηρίζεται από τρισδιάστατη ηλεκτρονική σάρωση, και θα παράσχει στην ελληνική και τη διεθνή επιστημονική κοινότητα τη δυνατότητα να μελετήσει ένα ευαίσθητο και πολύτιμο υλικό χωρίς να διακινδυνεύσει τη φθορά του.

Εικ. 2. Το εσωτερικό της χρυσής λάρνακας του προθαλάμου του τάφου ΙΙ στη Μεγάλη Τούμπα της Βεργίνας. Τα οστά ήταν τυλιγμένα σε χρυσοπόρφυρο ύφασμα. Fig. 2. The interior of the golden larnax from the antechamber of Tomb II in the Great Tumulus of Vergina. The bones were wrapped in gold and purple fabric. The re-examination of the skeletal material from the Tomb II of the Great Tumulus in Vergina from 2010 until today is part of a broader scientific research programme aiming at the re-evaluation of earlier surveys with the contribution of medical and physico-chemical examination methods. The aim of this survey is to create a database which will be supported by 3-dimensional scanning and which will give the Greek and international scientific community the opportunity to investigate a sensitive and valuable material without risking its damage.

«Η ανθρωπολογική έρευνα των δύο σκελετικών συνόλων από τον θάλαμο και τον προθάλαμο του τάφου ΙΙ (εικ. 1, 2), που κατέγραψε 350 οστά και θραύσματα, συνοδεύεται με 3.000 έγχρωμες ψηφιακές φωτογραφίες και υποστηρίχθηκε από αξονικές τομογραφίες, ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης (SEM) και φθορισμομετρία ακτίνων Χ (XRF) που εντόπισαν πάνω στα οστά και άλλα υλικά, όπως πορφύρα και χουντίτη, που ανήκουν σε άγνωστο μέχρι στιγμής αντικείμενο». The anthropological investigation of the two ensembles of the skeletal remains from the chamber and the antechamber of Tomb II (fig. 1, 2), during which 350 bones and fragments were registrated, is accompanied by 3,000 coloured digital photographs and supported by X-ray computed tomographies, scanning electron microscope (SEM) and X-rays fluorescence (XRF), methods that located additional materials on the bones, like royal purple and huntite, which belong to an object not yet identified.

Τα αποτελέσματα της επανεξέτασης είναι άκρως ενδιαφέροντα:

The tomb of Philip II of Macedon at Vergina museum.

«Για το νεκρό του θαλάμου τα νέα πορίσματα οδηγούν σε ακριβέστερο καθορισμό της ηλικίας του (41-49 ετών), και εντοπίζουν εκφυλιστικές αλλοιώσεις, χρόνιες παθήσεις και δείκτες δραστηριότητας που υποδεικνύουν μεσήλικο άνδρα με έντονη ιππευτική και πολεμική δραστηριότητα. Τα δεδομένα αυτά, σε συνδυασμό με τις μορφολογικές αλλοιώσεις στα οστά του –που βεβαιώνουν πως ο νεκρός κάηκε αμέσως μετά το θάνατό του– αποδυναμώνουν τη θεωρία της ταύτισής του με τον Φίλιππο Γ’ Αρριδαίο και ενισχύουν, αντίθετα, την απόδοση του τάφου στον Φίλιππο Β’. Regarding the chamber’s deceased, new finds lead to a more precise definition of age between 41 and 49 years old, while degenerative lesions, chronic conditions and activity indicators point to a middle-aged man with intense equestrian and military activity. This data, combined with the morphological alteration in his bones –indicating that he was cremated just after his death- weaken the theory of his identification to Philip III Arrhidaeus and strengthen the idea of ascribing the tomb to Philip II.

Εικ. 3. Κάποια από τα κτερίσματα του προθαλάμου που είχαν αποτεθεί μπροστά στη μαρμάρινη πόρτα μεταξύ του προθαλάμου και του θαλάμου. Διακρίνονται οι άνισες επίχρυσες κνημίδες. Fig. 3. Some of the burial goods from the antechamber, which were put in front of the marble door between the antechamber and the chamber. One can see the mismatched gilted greaves.

«Για τη νεκρή του προθαλάμου νέες παρατηρήσεις σε οστά που δεν είχαν εντοπιστεί στο παρελθόν προσδιορίζουν με ακρίβεια πλέον την ηλικία της (30-34 ετών), που αποκλείει οριστικά τρεις από τις πιθανές ταυτίσεις που έχουν μέχρις στιγμής προταθεί για την ταυτότητά της (Κλεοπάτρα και Μήδα, γυναίκες του Φιλίππου Β’ και Αδέα/Ευρυδίκη, γυναίκα του Φιλίππου Γ’ Αρριδαίου). Μορφολογικές αλλοιώσεις βεβαιώνουν πως η νεκρή κάηκε, όπως κι ο νεκρός του θαλάμου, αμέσως μετά το θάνατό της, ενώ οι δείκτες ιππικής δραστηριότητας δηλώνουν πως ίππευε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ένα κάταγμα στο άνω άκρο της αριστερής κνήμης που προκάλεσε βράχυνση, ατροφία και χωλότητα στο αριστερό της πόδι, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το ζεύγος των άνισων κνημίδων του προθαλάμου της ανήκει και πως το μεγαλύτερο μέρος του ανδρικού οπλισμού που βρέθηκε στο χώρο ταφής της είναι δικός της (εικ. 3). For the female deceased of the tomb’s antechamber, new observations in bones not previously identified give an accurate definition of her age (30-34 years old), which definitely precludes three of the possible identifications with historical personalities proposed so far: Cleopatra and Meda, both wives of Philip II and Adea/Eurydice, wife of Philip III Arrhidaeus. Morphological alterations make certain that the deceased was cremated just after her death, just like the deceased in the chamber, while the equestrian activity indicators suggest that she, as well, rode for a long time. A fracture in the upper end of her left leg, that caused the shortening and atrophy in her left leg leads to the conclusion that the pair of mismatched greaves found in the antechamber belongs to her, as well as the largest part of the weaponry found within her burial site.

«Τα δεδομένα αυτά ενισχύουν την παλιά υπόθεση του N.G.L.Hammond για την ταύτιση της νεκρής με μιαν άγνωστη Σκύθισσα, ίσως κόρη του βασιλιά Ατέα, χωρίς να αποκλείουν το ενδεχόμενο στη νεκρή του προθαλάμου να αναγνωρίσουμε την Αυδάτα, γυναίκα του Φιλίππου Β’ από την Ιλλυρία. These data reinforce the assumption made on her identity by N.G.L. Hammond, who suggested her identification with an unknown Scythian woman, maybe the daughter of King Ateas, without excluding the possibility of identifying her with Aydata, Philip II’s Illyrian wife.

«Κυρίως όμως υποστηρίζουν όχι μόνον από αρχαιολογική αλλά και από ανθρωπολογική άποψη την απόδοση του τάφου ΙΙ της Μεγάλης Τούμπας στον Φίλιππο Β’ και τη χρονολόγησή του στα 336 π.Χ.».

Victory medal (niketerion) struck in Tarsus, 2nd century BC, Cabinet des Médailles, Paris.

«Κυρίως όμως υποστηρίζουν όχι μόνον από αρχαιολογική αλλά και από ανθρωπολογική άποψη την απόδοση του τάφου ΙΙ της Μεγάλης Τούμπας στον Φίλιππο Β’ και τη χρονολόγησή του στα 336 π.Χ.». So, from an archaeological as well as anthropological aspect, the research results point to ascribing Tomb II at the Great Tumulus to Philip II and to dating it to 336 BC.

«Τα πρώτα πορίσματα από τη διεπιστημονική επανεξέταση του σκελετικού υλικού από τους βασιλικούς τάφους της Μεγάλης Τούμπας συμβάλλουν στην αρχαιογνωσία μας και αναδεικνύουν την επείγουσα ανάγκη για τη χρηματοδότησή της» καταλήγει η ανακοίνωση.

Η ανακοίνωση θα γίνει σήμερα, Πέμπτη 13 Μαρτίου 2014 και ώρα 17.30 στην Αίθουσα Τελετών του παλαιού κτιρίου της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ.

Πηγή: Αρχαιολογία Online