Φαντάσματα αρχαίων ιών «ρυθμίζουν τη λειτουργία του εγκεφάλου». “Old” Viruses Influences Behavior

Theo van Rysselberghe, The Reading, 1903. Γονίδια ενδογενών ρετροϊών ίσως είναι τα υπεύθυνα για τον ιδιαίτερο ανθρώπινο εγκέφαλο. Do viruses make us smarter? Retroviruses seem to play a central role in the basic functions of the brain, more specifically in the regulation of which genes are to be expressed, and when, researchers say.

Γονίδια αρχαίων ιών που ενσωματώθηκαν στα κύτταρα των προγόνων μας πριν από εκατομμύρια χρόνια περιέργως δείχνουν να ρυθμίζουν τη δημιουργία νευρικών κυκλωμάτων στον εγκέφαλο, αναφέρουν ερευνητές στη Σουηδία.

Οι βιολόγοι γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι το γονιδίωμα του ανθρώπου και των περισσότερων θηλαστικών περιέχει «ενδογενείς ρετροϊούς», ιούς που ενσωματώνουν το γενετικό υλικό τους στα κύτταρα του ξενιστή (όπως για παράδειγμα ο ιός του HIV).

Το 5% του ανθρώπινου γονιδιώματος 

A new study from Lund University in Sweden indicates that inherited viruses that are millions of years old play an important role in building up the complex networks that characterise the human brain. Photo credit: Mehmet Pinarci (Creative Commons licensed)

Οι ενδογενείς ρετροϊοί αντιστοιχούν γύρω στο 5% του ανθρώπινου γονιδιώματος, ωστόσο για πολλά χρόνια οι αλληλουχίες αυτές θεωρούνταν «άχρηστο» DNA χωρίς πραγματικές λειτουργίες.

Στη νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Cell Reports, πολυμελής ομάδα του Πανεπιστημίου της Λουντ αναφέρει ότι οι ενδογενείς ιοί δείχνουν να παίζουν κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκεφάλου.

Συγκεκριμένα, τα γονίδια των αρχαίων αυτών ιών δείχνουν να ρυθμίζουν τη λειτουργία, ή έκφραση, γονιδίων που παίζουν ρόλο στη δημιουργία των νευρικών δικτύων του εγκεφάλου.

«Παρατηρήσαμε ότι οι ιοί αυτοί ενεργοποιούνται ειδικά στα εγκεφαλικά κύτταρα και έχουν σημαντικό ρυθμιστικό ρόλο» αναφέρει ο Γιόχαν Γιάκομπσον, επικεφαλής του τμήματος Μοριακής Νευρογενετικής του πανεπιστημίου.

Υποστηρίζει μάλιστα ότι «ο ρόλος των ρετροϊών μπορεί να βοηθήσει να εξηγηθεί το γιατί τα εγκεφαλικά κύτταρα είναι τόσο δυναμικά και πολύπλευρα στη λειτουργία τους». Με άλλα λόγια, οι ενδογενείς ρετροϊοί ίσως ευθύνονται για τον ιδιαίτερο ανθρώπινο εγκέφαλο.

Η μελέτη δείχνει ότι τα βλαστικά κύτταρα του εγκεφάλου χρησιμοποιούν έναν εξειδικευμένο μοριακό μηχανισμό για να ελέγχουν την έκφραση των ιικών γονιδίων.

Δεν ενεργοποιούνται σε άλλους ιστούς

Inherited viruses that are millions of years old play an important role in building up the complex networks that characterize the human brain, researchers say. They have found that retroviruses seem to play a central role in the basic functions of the brain, more specifically in the regulation of which genes are to be expressed, and when. A Retrovirus.

Οι εν λόγω ρετροϊοί δεν ενεργοποιούνται σε άλλους ιστούς του σώματος, πιθανώς επειδή θα προκαλούσαν την εμφάνιση όγκων, οι οποίοι δεν εμφανίζονται ποτέ στο νευρικό σύστημα.

Η ιδιαιτερότητα αυτή οδηγεί τους ερευνητές στην υποψία ότι τα φαντάσματα των ιών που μόλυναν κάποτε τους προγόνους μας δεν αποκλείεται να παίζουν ρόλο σε νευροεκφυλιστικές και ψυχικές ασθένειες.

Είναι μια ευλογοφανής αλλά μάλλον τραβηγμένη υπόθεση, για την οποία σίγουρα απαιτούνται περαιτέρω μελέτες τόσο στον άνθρωπο όσο και σε άλλα θηλαστικά.

Ωστόσο, ακόμα κι αν οι ρετροϊοί δεν παίζουν ρόλο στη δημιουργία της βασικής αρχιτεκτονικής του εγκεφάλου, δεν αποκλείεται να επηρεάζουν τον εγκέφαλο με άλλους τρόπους: έρευνα του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Οκτώβριο έδειξε ότι ένας ιός που κανονικά προσβάλλει μονοκύτταρα φύκη δεν αποκλείεται να προσβάλλει και τον άνθρωπο και να προκαλεί επιβράδυνση των γνωστικών λειτουργιών.