Παραισθησιογόνα σε αρχαία πιθάρια στο Νεκρομαντείο του Αχέροντα. Hallucinogenic in ancient jars at the Necromanteion of Acheron

Σε υπόγεια αίθουσα ενός οικοδομήματος στην κοιλάδα του Αχέροντα βρέθηκαν τα πιθάρια με τα απανθρακωμένα αγροτικά προϊόντα. The dead-end corridor and underground cavern of the Sacred Hall in the Necromanteion ("Oracle of the Dead") of Ephyra in Thesprotia, Epirus, where pilgrims could have their future told by talking with the dead.

Απανθρακωμένα κουκιά, τα οποία κατανάλωναν οι πιστοί και έφταναν σε έκσταση και μέσα από τις παραισθήσεις «επικοινωνούσαν» με τις ψυχές των νεκρών στο πιο φημισμένο νεκρομαντείο του αρχαίου ελληνικού κόσμου, αυτό του Αχέροντα στην Πρέβεζα, βρέθηκαν σε μικρά και μεγάλα πιθάρια που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στον αρχαιολογικό χώρο.

Η υποψήφια διδάκτωρ Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ Ευγενία Γκατζόγια, που έκανε την αρχαιοβοτανική μελέτη σε απανθρακωμένους σπόρους και παρουσίασε τα αποτελέσματά της στο συμπόσιο για το Αρχαιολογικό Έργο στη Βορειοδυτική Ελλάδα και στα Νησιά του Ιονίου, στα Γιάννενα, βρήκε ανάμεσα στους σπόρους μεγάλο αριθμό από κουκιά καθώς επίσης σταφύλια, ελιές και άλλα δημητριακά.

«Μικρά και μεγάλα πιθάρια για την αποθήκευση στερεών και υγρών τροφών βρέθηκαν σε υπόγεια αίθουσα ενός οικοδομήματος στην κοιλάδα του Αχέροντα. Μέσα στα πιθάρια διατηρήθηκαν σε απανθρακωμένη μορφή πλούσιες συγκεντρώσεις αγροτικών προϊόντων», ανέφερε η κ. Γκατζόγια, προσθέτοντας ότι από τα δημητριακά ξεχωρίζουν τα κουκιά, το σιτάρι, τα μπιζέλια, ενώ από τα φρούτα τα μόνα που εντοπίστηκαν σε μεγάλες ποσότητες σε έναν μικρό πίθο είναι τα σταφύλια και μάλιστα μια ποικιλία σαν σταφίδα.

Γενική άποψη Νεκρομαντείου. The most famous nekromanteion (or nekyomanteion), or oracle of the dead, of the ancient Greek world lies near the northwest shores of the Acherousian Lake, where Acheron and Kokytos, the rivers of Hades, meet. Ancient literary sources describe the Acherousian Lake as the place where the dead began their descent to Hades, and associate Ephyra, the Epirote city located further north, with the ancient cult of the god of death. © Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. - Γενική Γραμματεία Πολιτισμού

Τα σωζόμενα λείψανα του νεκρομαντείου του Αχέροντα χρονολογούνται στην Ελληνιστική περίοδο και το κύριο τμήμα του ιερού στο τέλος του 4ου-αρχές του 3ου π.Χ. αιώνα, στην ίδια περίοδο ανάγεται και η χρήση του οικοδομήματος μέσα στο οποίο βρέθηκαν τα πιθάρια. Η χρήση του νεκρομαντείου είναι γνωστή από τις αρχαίες πηγές. Οι ιερείς οδηγούσαν τους επισκέπτες μέσα στο ιερό και με τελετουργικό τρόπο εκείνοι έρχονταν σε επαφή με τα είδωλα των νεκρών.

Ειδική διατροφή

Τα απανθρακωμένα κατάλοιπα και μάλιστα σε μεγάλη ποσότητα επιβεβαιώνουν αυτό που ο αείμνηστος καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, έφορος Αρχαιοτήτων και ανασκαφέας της περιοχής, Σωτήρης Δάκαρης, είχε επισημάνει ότι δηλαδή αυτά αποτελούσαν συστατικά μια ειδικής διατροφής με την οποία οι επισκέπτες προετοιμάζονταν ψυχικά και σωματικά για την επικοινωνία με τις ψυχές των νεκρών, όπως περιγράφει ο Όμηρος στη Νέκυια της Οδύσσειας.

Πελίκη του “ζωγράφου του Λυκάονα”: Ο Οδυσσέας στον κάτω κόσμο. Βοστόνη, Museum of Fine Arts.

Η θεωρία του βασίζεται στο ότι η υπερβολική κατανάλωση κουκιών και μάλιστα ωμών προκαλεί ζάλη και παραισθήσεις, ενώ, σύμφωνα με τον ανασκαφέα, τα κουκιά συνδυάζονταν με άλφιτα (είδος κριθαρένιου ψωμιού), με μέλι και κρασί. Η «συνάντηση» των επισκεπτών με τις ψυχές των νεκρών ήταν ιδιαίτερα σημαντική για τους αρχαίους Έλληνες, καθώς πίστευαν ότι οι νεκροί τους έστελναν σημάδια για το μέλλον.

Οι σπόροι από τα κουκιά, τα υπόλοιπα δημητριακά, τα φρούτα και τις ελιές βρέθηκαν σε απανθρακωμένη μορφή, γεγονός που αποδίδεται σε μια μεγάλη φωτιά που κατέστρεψε ολόκληρο το οικοδομικό συγκρότημα στο Νεκρομαντείο του Αχέροντα, γύρω στο 167 π.Χ. όταν οι ρωμαϊκές λεγεώνες λεηλάτησαν την Ήπειρο.

Η μέχρι τώρα μελέτη των σπόρων έδειξε ότι ανάμεσά τους υπήρχε δίκοκκο σιτάρι, σιτάρι σπέλτα, μαλακό και σκληρό σιτάρι, εξάστοιχο κριθάρι, κουκιά, ρόβια, μπιζέλια και λούπινα.

Εκτός από το Νεκρομαντείο του Αχέροντα, μεγάλος αριθμός απανθρακωμένων σπόρων βρέθηκε και στην Επισκοπή Σερβιανών, μια περιοχή νότια της λίμνης Παμβώτιδας στα Γιάννενα. Στα οικιστικά κατάλοιπα συγκροτήματος, πιθανόν αγροικίας ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, βρέθηκαν σπόροι από δημητριακά και φρούτα, τους οποίους επίσης μελέτησε η κ. Γκατζόγια. Στην Επισκοπή Σερβιανών τα κύρια είδη που καλλιεργούνταν ήταν η βρόμη και το κριθάρι, ενώ μεταξύ των φρούτων εντοπίστηκαν πολλοί ελαιοπυρήνες, σπασμένοι και ολόκληροι. Από τη μέχρι τώρα μελέτη δεν φαίνεται να αποτελούν κατάλοιπα εξαγωγής ελαιολάδου, αλλά πιο πολύ δίνουν την εικόνα βρώσιμων ελιών.

Πηγή: www.ethnos.gr