«Χωρίς Μέτρο» του Νταμιέν Σαζέλ. “Whiplash” by Damien Chazelle

Μουσική σουίνγκ ταινία - απρόσμενη καμτσικιά στο λαιμό. Κόντρα δασκάλου - μαθητή και κόντρα αλλαγή ρόλων. A promising young drummer enrolls at a cut-throat music conservatory where his dreams of greatness are mentored by an instructor who will stop at nothing to realize a student's potential.

Ο Άντριου, τζαζ ντράμερ με προοπτικές (Miles Teller, τι όνομα;) αποφασίζει να φοιτήσει στην καλύτερη μουσική ακαδημία της χώρας. Θέλει τον καλύτερο δάσκαλο και τον σπουδαιότερο μέντορα κι αυτός βλέπει ότι είναι ο σκληροπυρηνικός Φλέτσερ (J.K. Simmons).

Είναι έτοιμος να ματώσει για να πετύχει κι ο Φλέτσερ ξέρει ότι ο άνθρωπος που θέλει να πετύχει δεν σταματάει μπροστά σε κανένα εμπόδιο. Η σχέση τους θα είναι επεισοδιακή, η σχάση τους εντυπωσιακή και το φινάλε απογειωτικό, αναστροφικό, αποθεωτικό. Ενδόξως ουχί καταστροφικό. Αυτοαναφορικό και απομυθοποιητικό συνάμα.

Εκτός από έξοχες μουσικές και θεσπέσιες ερμηνείες, έξοχο ήχο και στακάτο μοντάζ, σπιρτόζικο σενάριο και άβολες σκέψεις... η ταινία είναι ένας μικρός ταπεινός εξερευνητής ορίων. Πότε ο δάσκαλος ξεπερνάει τα περιθώρια; Πότε γίνεται βλαβερός; Κι αν ψάχνει αυτό το ένα αυριανό κολοσσιαίο ταλέντο, έχει δικαίωμα να πηδάει τους άλλους μέχρι να το 'βρει; Είναι βέβαιο ότι από κάποιον θα το 'βρει;

Κι ο μαθητής; Πότε νιώθει ότι αξίζει να σπάσει τα όριά του; Αρκεί η σκληρή προσπάθεια μέχρις εσχάτων, μέχρι τελικής πτώσεως, για να πετύχει; Η επιτυχία αξίζει το τίμημα; Πότε καταλαβαίνει ότι ξεπέρασε το δάσκαλο; Πότε υπερβαίνει τα πρωτόκολλα ιεραρχίας; Πότε καταλύει τους κώδικες υπακοής και πειθαρχίας;

Μόνο τυχαία δεν είναι η επιλογή της αυτοσχεδιαστικής μουσικής που δικαιώνει (ή καταβαραθρώνει) ανεπίτρεπτες εκτροπές, ενορχηστρωμένους εκτροχιασμούς, εμπνευσμένες παραβάσεις, εκρηξιγενείς ρήξεις. Ο δάσκαλος υπάρχει για να φρενάρει και να φιλτράρει τους υπόλοιπους, που δε θα φτάσουμε ποτέ να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας σ' αυτό το πεδίο, όσο κι αν πουσαριστούμε. Φυσικά ο ένας που θα το καταφέρει, αν μπορέσει, είναι δεδομένο ότι θυσιάζει δεκάδες άλλες επιλογές για να πετύχει. Είναι πύρρεια η νίκη τους, δασκάλου και μαθητή, αλλά απέραντη η χαρά τους. Το 'χουν ζυγιάσει ήδη! Γιατί αν δεν είναι απέραντη η χαρά τους, τότε η θλίψη του τιμήματος θα τους παρασύρει στην αυτοκαταστροφή.

Όμως τίποτε δεν είναι νομοτελειακό ή τετελεσμένο. Ειμαρμένη και πεπρωμένο δεν έχουν θέση στο μυαλό όποιου σκοπεύει να χαράξει το όνομά του στην ιστορία του πολιτισμού της ανθρωπότητας. Τέτοιος άνθρωπος μοιάζει να είναι κι ο σκηνοθέτης Νταμιέν Σαζέλ. Πρώτον γιατί μουσική διαπερνάει τα σενάρια και τις σκηνοθεσίες του. Δεύτερον, για να βρει χρηματοδότηση για τούτο το σενάριο, αφού είδε κι αποείδε, έκανε έναν προπομπό μικρού μήκους, τον πήγε στο Σάντανς, ενθουσίασε, βρήκε κεφάλαια, επέστρεψε ένα χρόνο μετά και έκοψε κεφάλια (Μέγα Βραβείο Επιτροπής και Βραβείο Κοινού). Κατέκτησε ακόμη πέντε δεκάδες βραβεία παγκοσμίως και πέντε οσκαρικές υποψηφιότητες.

Εκ του αποτελέσματος βλέπουμε ότι άξιζε να κινήσει γη και ουρανό, Χωρίς Μέτρο. «Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος», όπως είπε κάποτε ο ανθρωποκεντρικός Πρωταγόρας.

Κώστας Γ. Καρδερίνης

Πηγή: http://www.mic.gr/cinema.asp?id=43603