Διονύσιος Σολωμός, Η ημέρα της Λαμπρής

Νικηφόρος Λύτρας, Το ωόν του Πάσχα, 1874-1875. Είναι μια πασχαλινή εικόνα από τον κορυφαίο Έλληνα ζωγράφο, τον Νικηφόρο Λύτρα (1832-1904). Στη γωνιά ενός φτωχικού δωματίου το κοριτσάκι ξεφλουδίζει με ευλαβική προσοχή το κόκκινο πασχαλινό αυγό. Ο Λύτρας απεικονίζει με ρεαλισμό μια ηθογραφική σκηνή που έχει ως θέμα της μία πραγματικά μοναδική λεπτομέρεια: το ξεφλούδισμα του πασχαλινού αυγού. Αποδίδει αριστοτεχνικά διάφορες λεπτομέρειες που γοητεύουν, όπως τη λαϊκή ενδυμασία της μικρής, το μαντήλι στα μαλλιά της, το γιλέκο και την ποδιά, το βάζο με τα λουλούδια μπροστά από το εικόνισμα και το καντήλι, τα διάφορα αντικείμενα στο πάτωμα...

«Καθαρότατον ήλιο επρομηνούσε

της αυγής το δροσάτο ύστερο αστέρι,

σύγνεφο, καταχνιά, δεν απερνούσε

τ' ουρανού σε κανένα από τα μέρη

και από κει κινημένο αργοφυσούσε

τόσο γλυκό στο πρόσωπο τ' αέρι,

που λες και λέει μες στης καρδιάς τα φύλλα:

Γλυκιά η ζωή και ο θάνατος μαυρίλα.

Νικηφόρος Λύτρας, Το φίλημα, πριν το 1878. Λάδι σε μουσαμά , 79 x 69 εκ. Συλλογή Ιδρύματος Ε. Κουτλίδη.

Χριστός ανέστη! Νέοι, γέροι και κόρες,

όλοι, μικροί - μεγάλοι, ετοιμαστήτε

μέσα στες εκκλησίες τες δαφνοφόρες

με το φως της χαράς συμαζωχτήτε

ανοίξετε αγκαλιές ειρηνοφόρες

ομπροστά στους Αγίους και φιληθήτε!

Φιληθήτε γλυκά, χείλη με χείλη,

πέστε Χριστός ανέστη, εχθροί και φίλοι!

Λύτρας Νικηφόρος, Θυμίαμα στον τάφο, 1902. Λάδι σε ξύλο, 33 x 40 εκ. Κληροδότημα Απόστολου Χατζηαργύρη.

Δάφνες εις κάθε πλάκα έχουν οι τάφοι,

και βρέφη ωραία στην αγκαλιά οι μανάδες

γλυκόφωνα, κοιτώντας τες ζωγραφι-

σμένες εικόνες, ψάλλουνε οι ψαλτάδες

λάμπει το ασήμι, λάμπει το χρυσάφι

από το φως που χύνουνε οι λαμπάδες

κάθε πρόσωπο λάμπει απ' τ' αγιοκέρι,

όπου κρατούνε οι Χριστιανοί στο χέρι».

Νικηφόρος Λύτρας, Όρθρος.