Tαινίες εμπνευσμένες από την κλασική μυθολογία. Top films based on classical mythology

Η αρχαία Ελλάδα είχε μια μεγάλη επίδραση πάνω στην αντίληψη των τεχνών που έχουμε σήμερα. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν μια ιδιαίτερη ευαισθησία για τις καλές τέχνες και την ομορφιά που αντανακλάται σε όλα όσα δημιούργησαν. Για το λόγο αυτό, η γοητεία για τον πολιτισμό τους έχει περάσει δια μέσου των αιώνων.

Δίας του Οτρίκολι. Μάρμαρο, ρωμαϊκό αντίγραφο από ένα ελληνικό πρωτότυπο του τέταρτου αιώνα π.Χ. So-called “Zeus of Otricoli”. Marble, Roman copy after a Greek original from the 4th century.

Η Ελληνική μυθολογία, ενσωματώνει μύθους και θρύλους που απεικονίζουν ιστορίες για θεούς και ήρωες. Υπήρξε η έμπνευση για πολλούς καλλιτέχνες σε όλη την ιστορία. Χιλιάδες αγάλματα, ζωγραφισμένα αγγεία, πλακάκια, βιβλία, ταινίες, έχουν τις ρίζες τους στην ελληνική μυθολογία. Παρά το γεγονός ότι ο πολιτισμός αυτός εξαφανίστηκε σχεδόν πριν από 2.500 χρόνια, οι ιστορίες που δημιουργήθηκαν από ιδιοφυΐες όπως ο Όμηρος φαίνεται να είναι πιο ζωντανές από ποτέ.

Αυτό το άρθρο προσφέρει μερικές από τις καλύτερες ταινίες εμπνευσμένες από την ελληνική μυθολογία στην ιστορία της έβδομης τέχνης:

«Helena» (1924)

Η πρώτη παραγωγή… μυθικών διαστάσεων που πατούσε σεναριακά στην ελληνική μυθολογία ήρθε από τη Γερμανία με την «Helena» του Μάνφρεντ Νόα (1924), συνολικής διάρκειας 204 λεπτών!

 French poster for German super production “Helena” (1924).

Πλήθος σταρ και κομπάρσων του βωβού κινηματογράφου της Γερμανίας είχαν ζωντανέψει την απαγωγή της ωραίας Ελένης και την πτώση της Τροίας, αποδίδοντας ένα έντιμο αισθητικό αποτέλεσμα, όμως, το έπος αποτέλεσε προοίμιο της χρεοκοπίας των στούντιο της Emelka στο Μόναχο το 1932. Η ταινία για πολλά χρόνια είχε παραδοθεί στη λήθη μέχρι την πρόσφατη αποκατάστασή της από το Μουσείο Κινηματογράφου του Μονάχου.

The film was made on an epic scale with thousands of extras, and large sets which rivalled those of the larger Berlin-based UFA. For many years the film was considered partially lost until it was reconstructed from a version found in Swiss archives. The film has been described as Noa's "masterpiece," although it was so expensive that it seriously damaged the finances of Bavaria Film.

The film was made on an epic scale with thousands of extras, and large sets which rivalled those of the larger Berlin-based UFA. For many years the film was considered partially lost until it was reconstructed from a version found in Swiss archives. The film has been described as Noa's "masterpiece," although it was so expensive that it seriously damaged the finances of Bavaria Film.

«Ορφέας» (1950)

Αυτό το αριστούργημα γυρίστηκε από τον Ζαν Κοκτώ είναι εμπνευσμένο από την ιστορία του Ορφέα, χαρακτήρα της ελληνικής μυθολογίας. Ο θάνατος σαγηνεύει τον Ορφέα μετά την δολοφονία της συζύγου του, έτσι μετά από αυτό, αποφασίζει να ταξιδέψει στον Κάτω Κόσμο για να την σώσει. Αντί να δημιουργήσει εκ νέου την ιστορία με τον παραδοσιακό τρόπο, Cocteau προσαρμόζει την ταινία στη σύγχρονη εποχή, φέρνοντας το μύθο για τη ζωή στο Παρίσι της δεκαετίας του 1950. Orpheus is a 1950 French film directed by Jean Cocteau and starring Jean Marais. This film is the central part of Cocteau's Orphic Trilogy, which consists of The Blood of a Poet (1930), Orpheus (1950) and Testament of Orpheus (1960). The trilogy has been released as a DVD boxed set by The Criterion Collection.

«Ulysses» (1954)

Μας πάει άμεσα στην χρυσή εποχή του Χόλιγουντ, αυτή η πολύ επιτυχημένη ταινία με πρωταγωνιστή τον Κερκ Ντάγκλας και τον Άντονι Κουίν, βασίζεται στην Οδύσσεια του Ομήρου. Ο Οδυσσέας ήταν ο θρυλικός βασιλιάς της Ιθάκης, ο οποίος αγωνίστηκε με το στρατό του στον Τρωικό πόλεμο. Στο δρόμο για το σπίτι, τα πλοία τους είχαν παρεκκλίνει από τη θύελλα, και 10 χρόνια προσπαθεί να βρει το δρόμο της επιστροφής στην Ιθάκη. Χωρίς αμφιβολία ένα πραγματικό κλασικό! Ulysses is a 1954 fantasy-adventure film based on Homer's epic poem Odyssey. The movie was made by director Mario Camerini, who co-wrote the screenplay with writer Franco Brusati. The original choice for director was Georg Wilhelm Pabst who quit at the last minute. The cinematographer Mario Bava co-directed it (uncredited). In the film Silvana Mangano plays two roles, as Penelope, the faithful wife of Ulysses and the sorceress, Circe. American star Kirk Douglas plays the Greek hero, Ulysses. Anthony Quinn plays Antinous.

«Μαύρος Ορφέας» (1959)

Ο Μαύρος Ορφέας (Orfeo Negro), η γνωστή ταινία του 1959 σε σκηνοθεσία Μαρσέλ Καμί, είναι βέβαια μία σύγχρονη μεταφορά του μύθου του Ορφέα από τον βραζιλιάνο μουσικό Vinicius de Moraes, με υπόθεση που εξελίσσεται κατά τη διάρκεια του εορτασμού του Καρναβαλιού στο Ρίο. Βραζιλιάνικο χρώμα, καλοδουλεμένοι ρόλοι και αξιομνημόνευτη μουσική, χάρισαν στην ταινία τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Κανών (1959), τη Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ξένης ταινίας (1960) και το Όσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας (1960). Marcel Camus' Black Orpheus (1959), which won an Oscar for best foreign film, transports the Orpheus and Eurydice tale to a favela in modern day Brazil. In myth Orpheus is a brilliant musician whose love - Eurydice - is killed by a serpent on their wedding day and is taken to the underworld. Orpheus journeys to bring her back from the jaws of death by charming the lord of the underworld with his song.

«Ο Ιάσων και οι Αργοναύτες» (1963)

Μια γνήσια καλτ κινηματογραφική απόλαυση. Ο πρωτοπόρος της 7ης Τέχνης Ρέι Χαριχάουζεν, «ζωντανεύει» με τα χειροποίητα stop motion οπτικά εφέ του τη μυθολογία της αργοναυτικής εκστρατείας. Θεοί, ημίθεοι και τέρατα παίρνουν σάρκα και οστά στο χορταστικό αρχαιοελληνικό έπος όπου ο Ιάσων και οι Αργοναύτες ξεκινούν ένα περιπετειώδες ταξίδι για την αναζήτηση του Χρυσόμαλλου Δέρατος. Σε σκηνοθεσία Ντον Τσάφι και πρωταγωνιστές τους Τοντ Άρμστρονγκ, Νάιτζελ Γκριν, Όνορ Μπλάκμαν και Τζον Κέρνι, το «Ιάσων και οι Αργοναύτες» αποτελεί μια ένοχη κινηματογραφική απόλαυση στην οποία δύσκολα μπορείς να αντισταθείς. Picture: REX FEATURES

Widely considered to be animator Ray Harryhausen's masterwork, Jason and the Argonauts (1963) tells of Jason and his quest for the golden fleece. One of the most impressive stop animation sequences in the film was a fight between three actors and seven skeletons which took four months to complete.

«Οιδίπους Τύραννος» (1967)

Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι διασκευάζει την τραγωδία του Σοφοκλή στον Οιδίποδα Τύραννο του 1967, αποφεύγοντας να υποκύψει στη στερεότυπη αντίληψη του αρχαιοελληνικού κόσμου και την ίδια στιγμή εστιάζοντας στο ψυχολογικό περιεχόμενο του μύθου. Κρατώντας την κάμερα στο χέρι, ταξιδεύοντας στο Μαρόκο για να γυρίσει την ταινία και ράβοντας αντισυμβατικά κοστούμια για τους πρωταγωνιστές του, το φιλμ θα βρεθεί έτη φωτός μακριά από την ωραιοποίηση του peplum, επιτρέποντας στον «μόνιμο» συνεργάτη του Παζολίνι, Φράνκο Τσίτι και τη Σιλβάνα Μανγκάνο (Πηνελόπη/Κίρκη στον «Οδυσσέα» του 1954) να ξεχωρίσουν στους ρόλους του Οιδίποδα και της Ιοκάστης. Oedipus Rex (Edipo re) is a 1967 Italian film directed by Pier Paolo Pasolini. Pasolini adapted the screenplay from the Greek tragedy Oedipus the King written by Sophocles in 428 BC. The film was mainly shot in Morocco. A son is born to a young couple in pre-war Italy. The father, motivated by jealousy, takes the baby into the desert to be abandoned, at which point the film’s setting changes to the ancient world. The child is rescued, named Edipo by King Polybus (Ahmed Belhachmi) and Queen Merope (Alida Valli) of Corinth and raised as their own son. When Edipo (Franco Citti) learns of a prophesy foretelling that he will kill his father and marry his mother, he leaves Corinth believing that Polybus and Merope are his true parents. On the road to Thebes, Edipo meets Laius (Luciano Bartoli), his biological father, and kills him after an argument. Later Edipo solves the riddle of the Sphinx. For freeing the kingdom of Thebes from the Sphinx's curse Edipo is rewarded with kingship and marriage to queen Jocasta (Silvana Mangano), who is his biological mother. When they discover what they have done, fulfilling the prophecy, Edipo blinds himself and Jocasta commits suicide.

«Οδυσσέας» (1967)

Το Οδυσσέας (Ulysses) είναι δραματικό κινηματογραφικό έργο σε σενάριο και σκηνοθεσία του Τζόζεφ Στρικ βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Τζαίημς Τζόυς. Επειδή το έργο του Τζόυς θεωρείται από τα δυσκολότερα και μη σκηνοθετήσιμα έργα, το σενάριο αναδομήθηκε προκειμένου να μπορέσει να κινηματογραφηθεί. Picture: REX FEATURES

Ulysses (1967) was based on James Joyce's modernist novel about an ordinary day in Dublin in the life of Leopold Bloom. In his novel Joyce draws paralells with the myth of Ulysses - the Greek name for Odysseus - who was a king of Ithaca and hero of Homer's epic poem the Odyssey.

«Οιδίπους Τύραννος» (1968)

Σημαντική κινηματογραφική παραγωγή του έργου Οιδίπους Τύραννος  ήταν του 1968 στις ΗΠΑ. Οιδίποδας ήταν ο Κρίστοφερ Πλάμερ, Ιοκάστη η Λίλι Πάλμερ, Τειρεσίας ο Όρσον Γουέλς και επικεφαλής του χορού ο Ντόναλντ Σάδερλαντ. Η ταινία είχε τολμήσει τότε να δείξει τον Οιδίποδα και την Ιοκάστη να ερωτοτροπούν στο κρεβάτι τους. Έπαιζαν επίσης μετέχοντας στο Χορό οι Δήμος Σταρένιος, ο Μίνως Αργυράκης, ο Μανώλης Δεστούνης, ο Γιώργος Διαλεγμένος. Τη μουσική είχε γράψει ο Γιάννης Χρήστου. Starring Orson Wells and Christopher Plummer, Oedipus the King (1968) is an adaptation of the Greek play by Sophocles about a man who is destined to kill his father and marry his mother. Picture: REX FEATURES

«Τρωάδες» (1971)

Μεταφορά της ομώνυμης τραγωδίας του Ευριπίδη στον κινηματογράφο. Μετά την πτώση της Τροίας, η Εκάβη (Κάθριν Χέπμπορν), η Κασσάνδρα (Ζενεβιέβ Μπιζόλντ), η Ανδρομάχη (Βανέσα Ρεντγκρέιβ) και η Ελένη (Ειρήνη Παππά) καταλήγουν αιχμάλωτες των νικητών και θρηνούν τη συμφορά που τις βρήκε, αλλά και τη σκληρή μοίρα που τους επιφύλαξε η ζωή. Picture: Ronald Grant Archive

«Οι Τρωάδες είναι η ιστορία μιας γυναίκας που έχασε τους γιους της και βλέπει να χάνονται και οι κόρες της. Το να ξέρουμε πως πρόκειται για την Εκάβη κι όλα αυτά συνέβησαν πριν από 2000 χρόνια, δεν έχει σημασία. Αυτή η γυναίκα θα μπορούσε να υπάρχει και σήμερα. Ο Ευριπίδης έγραψε τις Τρωάδες για έναν πολύ συγκεκριμένο λόγο. Νιώθοντας φρίκη από τη σφαγή που διέπραξαν οι Αθηναίοι στη Μήλο, ήθελε -- χρησιμοποιώντας τον πόλεμο της Τροίας -- να αφυπνίσει τους συγχρόνους του ενάντια στον μιλιταρισμό, στον πόλεμο και στην καταπίεση. Ο Ευριπίδης, ακόμη κι αν επρόκειτο να πληρώσει με εξορία το κουράγιο του, τόλμησε να βγάλει μια κραυγή εξέγερσης. Φτιάχνοντας αυτή την ταινία, ήθελα να ταυτίσω την δική μου κραυγή με την δική του, επειδή και σήμερα πρέπει να αφυπνισθούν οι άνθρωποι.» (Μ. Κακογιάννης)

Katherine Hepburn and Vanessa Redgrave starred in The Trojan Women (1971), an adaptation of Euripedes' Greek play. It follows Hecuba - the Queen of the Trojans and mother of Hector - and Andromach - widow of Hector - who must pull their kingdom and lives back together after the Trojan wars and protect Hector's son Astyanax after King Agamemnon decrees he must be killed.

«Μήδεια» (1988)

Ένα από τα παραγνωρισμένα αριστουργήματα του Λαρς Φον Τρίερ. Μια αναμέτρηση του ανήσυχου σκηνοθέτη με τους αρχαίους κλασσικούς, η «Μήδεια», που προβλήθηκε ως τηλεταινία στην Δανική τηλεόραση το 1988, κυκλοφόρησε στην Ελλάδα μετά από περίπου μια δεκαετία. Βασισμένος σε ένα σενάριο του δεξιοτέχνη συμπατριώτη του, Κάρλ Νράγιερ, ο Τρίερ μετέφερε τον μύθο της Μήδειας του Ευριπίδη σε σκοτεινούς δανέζικους βαλτότοπους και σε ομιχλώδεις απειλητικές στοές. Στοιχειωμένη, μυστηριακή ατμόσφαιρα, εικόνες που φορές θυμίζουν ζωγραφικούς πίνακες και η χαρακτηριστική δεξιοτεχνία και ευρηματικότητα του Τρίερ, συνθέτουν ένα μοναδικό κινηματογραφικό έργο. Picture: Ronald Grant Archive

Lars Von Trier's Medea (1988) is the grimly fatalistic retelling of the Greek tragedy from Euripides about the sun god Helios’ granddaughter who takes revenge on her husband by killing her children.

«Τροία» (2004)

Αν το μέγεθος των συζητήσεων που διεξήχθησαν στο παρασκήνιο της κυκλοφορίας του φιλμ ήταν ανάλογο της ποιότητας του, τότε θα μιλούσαμε ίσως για τη σπουδαιότερη ταινία όλων των εποχών. Μπορεί η σκηνοθεσία του Βόλφγκανγκ Πέτερσεν να ήταν μέτρια και το φιλμ να έβριθε από ανακρίβειες, παραλλαγές και ρασιοναλιστικές απλοποιήσεις του Ομηρικού έπους, όμως όλα αυτά καλυπτόταν επαρκώς από ένα υπερθέαμα γεμάτο δράση, οπτικά εφέ και ένα λαμπερό κάστ χολυγουντιανών αστέρων, στο οποίο μεσουρανεί ο Μπραντ Πιτ –φυσικά και οι κοιλιακοί του- υποδυόμενος τον Αχιλλέα. Picture: REX FEATURES

With the gods and warriors played by some of Hollywood’s leading stars of the time, including Sean Bean and Brad Pitt, Troy (2004) was the Iliad on steroids. It was one of the most expensive films in modern cinema - and looked it.