Εκπληκτικό κρυοηφαίστειο στη Δήμητρα. Massive ice volcano discovered on dwarf planet Ceres

Μια από τις εικόνες που έδωσε στη δημοσιότητα η NASA από το κρυοηφαίστειο της Δήμητρας. Έχει ύψος πέντε χλμ. και ξερνά λιωμένο πάγο. Ceres' lonely mountain, Ahuna Mons, is seen in this simulated perspective view. The elevation has been exaggerated by a factor of two. Image Credit: NASA/JPL-Caltech/UCLA/MPS/DLR/IDA/PSI

Τα τελευταία στοιχεία που έστειλε στη Γη το διαστημικό σκάφος Dawn της NASA που μελετά τον πλανήτη νάνο Δήμητρα αποκαλύπτουν την ύπαρξη ενός τεράστιου κρυοηφαιστείου που ξερνά λιωμένο πάγο αντί για καυτή λάβα, καθώς επίσης πολλών μικρομεσαίων κρατήρων και αρκετών επιφανειακών ρωγμών. Ολα αυτά είναι ενδείξεις έντονων και πολύπλοκων εσωτερικών γεωλογικών διαδικασιών που θυμίζουν αντίστοιχες στη Γη.

H xαρτογράφηση

A view of the Ahuna Mons region, derived from a digital terrain model and images from the Framing Camera on board the Dawn spacecraft. Image Credit: Ruesch et a.,l Science 2016

Για πρώτη φορά οι επιστήμονες παρουσίασαν, σε έξι ξεχωριστές επιστημονικές δημοσιεύσεις στην επιθεώρηση «Science», την πιο ολοκληρωμένη μέχρι σήμερα -και απρόσμενη- εικόνα για το μεγαλύτερο αντικείμενο στη ζώνη των αστεροειδών μεταξύ Άρη και Δία. Το Dawn συνεχίζει να βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Δήμητρα και να στέλνει νέα δεδομένα.

Με βάση τα έως τώρα στοιχεία, η Δήμητρα διαθέτει ένα τουλάχιστον μεγάλο ηφαίστειο πάγου (γνωστό και ως κρυοηφαίστειο), το Αχούνα Μονς, το οποίο εκτιμάται ότι δημιουργήθηκε σχετικά πρόσφατα, πριν από περίπου 200 εκατομμύρια χρόνια.

Perspective view of Ahuna Mons in false-colour derived from the Dawn framing camera data. The bluish colour of the mountain's flanks probably reflects a compositional change. The mountain is 4km -high and 17km-wide. Image Credit: NASA/JPL-Caltech/UCLA/MPS/DLR/IDA

Προς το παρόν παραμένει ασαφές με ποιά υλικά τροφοδοτείται το κρυομάγμα του εν λόγω ηφαιστείου, ύψους περίπου τεσσάρων χιλιομέτρων, που είναι και το υψηλότερο όρος της Δήμητρας, περίπου το ήμισυ του Έβερεστ. Το κρυομάγμα πιθανώς αποτελείται από ένα μίγμα αλάτων χλωρίου ή αμμωνίας και παγωμένου νερού. Πιθανά - αλλά όχι σίγουρα- κρυοηφαίστεια έχουν εντοπισθεί επίσης στον Πλούτωνα και ίσως στον δορυφόρο Τιτάνα του Κρόνου. Πάντως ορισμένοι πλανητικοί επιστήμονες δεν έχουν ακόμη πεισθεί ότι όντως το Αχούνα Μονς είναι κρυοηφαίστειο και περιμένουν περισσότερα στοιχεία επ' αυτού.

Ο πλανήτης

Scientists with NASA's Dawn mission were surprised to find that Ceres has no clear signs of truly giant impact basins. This image shows both visible (left) and topographic (right) mapping data from Dawn. Credit: NASA/JPL-Caltech/SwRI

Άλλα στοιχεία δείχνουν ότι η επιφάνεια της Δήμητρας, όπου η μέση θερμοκρασία είναι μείον 113 βαθμοί Κελσίου, αποτελείται από ένα παράξενο μίγμα βράχων και πάγου σε ποσοστό 60% και 40% αντίστοιχα, που οι επιστήμονες δεν έχουν δει αλλού στο ηλιακό μας σύστημα.

Η Δήμητρα που έχει ηλικία 4,5 δισ. ετών, διαθέτει στην επιφάνειά της πολύ νερό σε μορφή πάγου, η προέλευση του οποίου παραμένει επίσης απροσδιόριστη. Δεν αποκλείεται μάλιστα να υπάρχουν μεγάλες ποσότητες υπόγειου νερού ή και ένας υπόγειος ωκεανός, όπως στον δορυφόρο Εγκέλαδο, αν και το πιθανότερο είναι ότι αυτός υπήρξε κάποτε, αλλά όχι πια σήμερα. Ό,τι κι αν συμβαίνει, οι ερευνητές θεωρούν πιθανό ότι η Δήμητρα μπορεί ακόμη και τώρα να φιλοξενήσει (μικροβιακή) ζωή.

Ακόμη, οι επιστήμονες ανακάλυψαν στο νάνο πλανήτη φορτισμένα ηλιακά σωματίδια, καθώς ο ηλιακός άνεμος αλληλεπιδρά με τη Δήμητρα, από το οποίο συμπεραίνεται ότι η τελευταία ίσως διαθέτει μια ασθενή ατμόσφαιρα.

Η αποστολή

High resolution Dawn framing camera image of Ahuna Mons. Image width is 30km. Image Credit: NASA/JPL-Caltech/UCLA/MPS/DLR/IDA

Το Dawn, μία αποστολή κόστους 467 εκατομμυρίων δολαρίων, εκτοξεύθηκε το το 2007. Μεταξύ Ιουλίου 2011-Σεπτεμβρίου 2012 τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον μεγάλο αστεροειδή Εστία (το δεύτερο μεγαλύτερη σώμα στη ζώνη αστεροειδών μεταξύ Άρη-Δία) και τον Μάρτιο του 2015 έφθασε στη Δήμητρα. Είναι η πρώτη διαστημοσυσκευή στην ιστορία που στο ίδιο ταξίδι τέθηκε σε τροχιά γύρω από δύο διαδοχικά ουράνια σώματα.

Analysis of images from NASA's Dawn mission reveals that dwarf planet Ceres hosts an unexpectedly young cryovolcano that formed with the past billion years. Credit: NASA's Goddard Space Flight Center/Katrina Jackson

Πρόσφατα η NASA επέκτεινε για μια διετία την αποστολή του Dawn και, παράλληλα, έδωσε εντολή στο σκάφος να ανέβει σε υψηλότερη τροχιά, στα 1.460 χιλιόμετρα, από τα 385 χλμ. που εκινείτο έως τώρα. Ο λόγος είναι για να εξοικονομηθούν καύσιμα (υδραζίνη), που θα επιτρέψουν την παράταση της αποστολής. Το σκάφος θα συνεχίσει να μελετά την μορφολογία της Δήμητρας και τις γεωλογικές διαδικασίες της.

Πηγή: http://www.nasa.gov/feature/jpl/ceres-geological-activity-ice-revealed-in-new-research