«Ξάδερφος» των δεινοσαύρων έμοιαζε με κροκόδειλο. Discovery of early, 'croc-like' reptile sheds new light on evolution of dinosaurs

Ο χαμένος κρίκος. Teleocrater and other recently discovered dinosaur cousins show that these animals were widespread during the Triassic Period and lived in modern day Russia, India, and Brazil. Furthermore, these cousins existed and went extinct before dinosaurs even appeared in the fossil record. This is the new species Teleocrater rhadinus hunting a cynodont, a close relative of mammals. Credit: Artwork by Gabriel Lio, and courtesy of Museo Argentino de Ciencias Naturales

Εδώ και δεκαετίες οι επιστήμονες αναρωτιόταν πώς έμοιαζαν οι αρχαιότεροι συγγενείς των δεινοσαύρων. Οι περισσότεροι παλαιοντολόγοι υπέθεταν ότι θα ήταν σαν δίποδοι μίνι-δεινόσαυροι, σε μέγεθος κοτόπουλου. Αλλά η ανακάλυψη ενός απολιθώματος ανατρέπει αυτές τις εκτιμήσεις, καθώς δείχνει ότι οι «ξάδερφοι» των δεινοσαύρων είχαν μια απρόσμενα κροκοδειλίσια εμφάνιση.

A life reconstruction of the new species Teleocrater rhadinus, a close relative of dinosaurs, feasting on an ancient mammal relative, Cynognathus, in the Triassic of Tanzania. The large dicynodont Dolichuranus is seen in the background. Credit: Natural History Museum, London, artwork by Mark Witton

Οι ερευνητές από πολλές χώρες, με επικεφαλής τον παλαιοβιολόγο Στέρλινγκ Νέσμπιτ, του Πολυτεχνικού Ινστιτούτου και του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια (Virginia Tech), που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Nature, ανακάλυψαν στη νότια Τανζανία της Αφρικής, το απολίθωμα ενός στενού συγγενούς των δεινοσαύρων, του Teleocrater rhadinus.

Life model of the new species Teleocrater rhadinus, a close relative of dinosaurs, preying upona juvenile cynodont, a distant relative of mammals. Credit: Museo Argentino de Ciencias Naturales

Το σαρκοβόρο πλάσμα ζούσε πριν από 245 εκατ. χρόνια, στη διάρκεια της Τριαδικής Περιόδου, περίπου δέκα εκατομμύρια χρόνια προτού εμφανισθούν οι πρώτοι δεινόσαυροι. Είχε μήκος δύο έως τριών μέτρων, ύψος 60 εκατοστών, βάρος δέκα έως 30 κιλών, μακρύ λαιμό και ουρά. Δεν περπατούσε σε δύο πόδια, αλλά σε τέσσερα που έμοιαζαν με αυτά του κροκόδειλου.

Η ανακάλυψη συμπληρώνει ένα σημαντικό κενό στο αρχείο των απολιθωμάτων, καθώς ο Teleocrater μπορεί να θεωρηθεί ο «χαμένος κρίκος» ανάμεσα στους δεινοσαύρους και στον κοινό πρόγονο δεινοσαύρων και κροκοδείλων.

A simplified depiction of phylogenetic relationships within Archosauria, including Teleocrater rhadinus. Credit: Credit: Dr Richard Butler, University of Birmingham

Ο Teleocrater εμφανίσθηκε λίγο αφότου η μεγάλη ομάδα των ερπετών, γνωστών ως αρχόσαυροι, είχε διασπασθεί σε δύο κλάδους, περίπου πριν από 250 εκατ. χρόνια: ο ένας εξελικτικός κλάδος οδήγησε στους δεινόσαυρους, στους πτερόσαυρους και στα πουλιά, ενώ ο άλλος στους κροκόδειλους και στους αλλιγάτορες.

Life reconstruction of the new species Teleocrater rhadinus, a close relative of dinosaurs. Credit: Museo Argentino de Ciencias Naturales

Ο Teleocrater είναι το αρχαιότερο γνωστό μέλος του πρώτου κλάδου των αρχόσαυρων και παρόλο που συγγενεύει περισσότερο με τους δεινόσαυρους, ήταν μάλλον κροκοδειλόμορφος ή σαυρόμορφος. Δεν θεωρείται άμεσος πρόγονος των δεινοσαύρων, αλλά ο αρχαιότερος γνωστός «ξάδερφός» τους.

«Η ανακάλυψη του Teleocrater αλλάζει εκ θεμελίων τις ιδέες μας για την πρώιμη ιστορία των συγγενών των δεινοσαύρων. Εγείρει επίσης περισσότερα ερωτήματα από όσα απαντά» δήλωσε ο Νέσμπιτ.

Τα «ξαδέρφια» των δεινοσαύρων εκτιμάται ότι είχαν εξαπλωθεί από τη σημερινή Βραζιλία έως τη σημερινή Ρωσία και την Ινδία, ενώ εξαφανίσθηκαν τελείως πριν την εμφάνιση των δεινοσαύρων.

Πηγές: Sterling J. Nesbitt et al, The earliest bird-line archosaurs and the assembly of the dinosaur body plan, Nature (2017). DOI: 10.1038/nature22037 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=873808

Γιατί τα κορδόνια των παπουτσιών λύνονται μόνα τους. Shoe-string theory: Science shows why shoelaces come untied

Vincent van Gogh, Three Pairs of Shoes, 1886. Για πρώτη φορά οι επιστήμονες δίνουν απάντηση στο γιατί τα κορδόνια μας λύνονται πάντα, όσο σφιχτά και αν τα δέσουμε. Δύο δυνάμεις συνωμοτούν και ως «αόρατα» χέρια τα λύνουν. A new study by mechanical engineers at UC Berkeley finally shows why your shoelaces may keep coming untied. It’s a question that everyone asks, often after stopping to retie their shoes, yet one that nobody had investigated until now. The answer, the study suggests, is that a double whammy of stomping and whipping forces acts like an invisible hand, loosening the knot and then tugging on the free ends of your laces until the whole thing unravels.

Την επόμενη φορά που θα σκοντάψετε επειδή λύθηκαν τα κορδόνια σας, παρηγορηθείτε με τη σκέψη ότι έχετε να αντιμετωπίσετε ανώτερες δυνάμεις της φύσης.

Αυτό είναι το μήνυμα νέας μελέτης αμερικανών επιστημόνων, οι οποίοι πιστεύουν ότι έλυσαν το μυστήριο του γιατί τα κορδόνια των παπουτσιών, ακόμη και αν τα δέσεις καλά, θα βρουν τρόπο να λυθούν.

Δύο δυνάμεις «αόρατα χέρια»

Σύμφωνα με την μελέτη -την πρώτη του είδους της- επί το έργον βρίσκονται δύο δυνάμεις, που συνωμοτούν για να σας εκνευρίσουν ή να σας κάνουν να παραπατήσετε. Από τη μία, είναι η δύναμη του ποδιού που πιέζει το έδαφος και σταδιακά χαλαρώνει τον κόμπο και, από την άλλη, μια δεύτερη δύναμη που προκαλείται από την κίνηση του ποδιού μπρος-πίσω και η οποία δρα στις άκρες των κορδονιών. Από κοινού, οι δύο δυνάμεις, σαν ένα αόρατο χέρι, μπορούν να λύσουν τους κόμπους ακόμη και μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα.

Οι ερευνητές της Σχολής Μηχανολόγων Μηχανικών του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, με επικεφαλής τον Κρίστοφερ Ντέϊλι-Ντάϊαμοντ, εξηγούν στο Proceedings of the Royal Society A [The roles of impact and inertia in the failure of a shoelace knot], μια επιθεώρηση της Βασιλικής Εταιρείας επιστημών της Βρετανίας, πώς χρησιμοποίησαν μια κάμερα αργής κίνησης για να μελετήσουν μια σειρά από πειράματα με κόμπους κορδονιών. Ένας ερευνητής φορούσε αθλητικά παπούτσια και έτρεχε σε διάδρομο γυμναστικής, ενώ οι άλλοι βιντεοσκοπούσαν σε υψηλή ταχύτητα τα κορδόνια.

Η διαδικασία... λυσίματος

UC Berkeley mechanical engineers have shown why your shoelaces keep coming untied. It’s a question that everyone asks themselves, often after stopping to retie their shoes, yet no one had investigated. The answer, the study suggests, is that a double whammy of stomping and whipping forces act like an invisible hand, loosening the knot and then tugging on the free ends of your laces until the whole thing unravels. Using a slow-motion camera and a series of experiments, the study shows that shoelace knot failure happens in a matter of seconds, triggered by a complex interaction of forces. The study is more than an example of science answering a seemingly obvious question. A better understanding of knot mechanics is needed for sharper insight into how knotted structures fail under a variety of forces. Produced by Roxanne Makasdjian and Stephen McNally.

Διαπιστώθηκε ότι όταν κάποιος περπατά γρήγορα ή τρέχει, το πόδι του χτυπά το έδαφος με δύναμη επταπλάσια της βαρύτητας. Αντιδρώντας σε αυτή τη δύναμη, ο κόμπος των κορδονιών αρχικά τεντώνεται και μετά χαλαρώνει. Αφού ο κόμπος έχει χαλαρώσει, το πόδι που πηγαίνει πέρα-δώθε καθώς κινείται, ασκεί μια δεύτερη δύναμη αδράνειας στις ελεύθερες άκρες των κορδονιών, πράγμα που οδηγεί στο γρήγορο λύσιμό τους ακόμη και με δύο δρασκελιές.

Τα πειράματα έδειξαν ότι μερικά κορδόνια είναι δυσκολότερο από άλλα να λυθούν, όλα όμως μπορεί να λυθούν από τις ίδιες δυνάμεις. Εννοείται ότι όσο πιο σφιχτά δέσει κανείς τα κορδόνια του, τόσο πιο δύσκολα αυτά θα λυθούν. Αλλά τελικά θα λυθούν.

Πηγές: www.amna.gr – news.berkeley.edu

Το δηλητήριο που ρίχνει την πίεση. This timid little fish escapes predators by injecting them with opioid-laced venom

Τροπικά μικρά ψάρια ξεφεύγουν κυριολεκτικά μέσα από το στόμα μεγαλύτερων θηρευτών χάρη στο τοξικό τους «όπλο». Fang blennies are small fish with big teeth. Specifically, they have two large canine teeth that jut out of their lower jaw. Since blenny fish are only about two inches long, these "fangs" would be less than intimidating if not for the venom within. Blenny fish venom most likely causes a sudden drop in blood pressure in would-be predators, such as grouper fish, that have been bitten by blennies, researchers report in Current Biology. A venomous Meiacanthus nigrolineatus swimming in the Red Sea. Credit: Richard Smith/OceanRealmImages

Κάποια μικρά τροπικά ψαράκια μπορεί να φαίνονται μπουκιά και συχώριο, αν όμως ένα μεγαλύτερο ψάρι κάνει το λάθος να τα καταπιεί θα του ξεφύγουν κυριολεκτικά μέσα από το στόμα. Αυτό χάρη στο δηλητήριο που διαθέτουν το οποίο, όπως φαίνεται, είναι άκρως αποτελεσματικό: όχι μόνο τους επιτρέπει να σωθούν αλλά το ψάρι που αποπειράθηκε να τα φάει δεν πρόκειται να τα ξαναπλησιάσει ποτέ. Το δηλητήριο αυτό έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των επιστημόνων οι οποίοι το μελετούν διεξοδικά τα τελευταία χρόνια.

Παράξενη τοξική ουσία

A CT scan of Meiacanthus grammistes, a venomous fang blenny species. Credit: Anthony Romilio

Οι βλέννιοι που διαθέτουν κυνόδοντες (fanged blennies) περιλαμβάνουν αρκετά είδη, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι δημοφιλή ψάρια ενυδρείων σε όλο τον πλανήτη. Σε ελεύθερη κατάσταση ωστόσο ζουν κυρίως στον Ειρηνικό και στον Ινδικό Ωκεανό και δεν είναι ιδιαίτεροι μόνο επειδή διαθέτουν αυτά τα ασυνήθιστα για ψάρια δόντια. Οι κυνόδοντες τους επιτρέπουν να διοχετεύουν στον θηρευτή τους ένα ακόμη πιο ασυνήθιστο δηλητήριο δαγκώνοντάς τον μέσα στο στόμα την ώρα που αυτός πάει να τα καταπιεί. Μόλις η τοξική αυτή ουσία περάσει στο αίμα του μεγάλου ψαριού, η αρτηριακή πίεσή του πέφτει κατακόρυφα, χάνει τον συντονισμό του, γυρίζει στο πλάι και άθελά του ανοίγει διάπλατα το στόμα αφήνοντας το θήραμά του να φύγει σώο και αβλαβές.

Could new drugs be found in its unique venom? Credit: Anthony O'Toole

«Οι θηρευτές θα πρέπει να τρέμουν και να ριγούν, ανοίγουν τις σιαγόνες και τα βράγχιά τους πάρα πολύ» εξήγησε στο περιοδικό «New Scientist» ο Νικ Κέιζγουελ από τη Σχολή Τροπικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ στη Βρετανία, ο οποίος μελετά τα τελευταία χρόνια το ιδιόμορφο δηλητήριο των βλέννιων μαζί με μια διεθνή ομάδα ερευνητών. «Επιπλέον δεν ξανατρώνε ποτέ βλέννιους, επομένως όποια και αν είναι η επίδραση θα πρέπει να είναι πολύ δυσάρεστη για τους θηρευτές».

«Κοκτέιλ» από πολλά είδη

Petroscirtes breviceps, a nonvenomous fang blenny that mimics venomous members of the family. Credit: Alex Ribeiro

Οι ερευνητές μελέτησαν το δηλητήριο ένδεκα ειδών βλέννιων με κυνόδοντες που ζουν στον Δυτικό Ειρηνικό Ωκεανό, και ιδιαίτερα εκείνο του ριγέ Meiacanthus grammistes και του Meiacanthus atrodorsalis με τη διχαλωτή ουρά. Εντόπισαν σε αυτό τρία κυρίως συστατικά τα οποία έχουν βρεθεί στο δηλητήριο άλλων ζώων αλλά μεμονωμένα: οι εγκεφαλίνες, οι οποίες υπάρχουν σε κάποια είδη σκορπιών, ενεργούν στους υποδοχείς των οπιούχων, κάτι το οποίο υποδηλώνει ότι ενδεχομένως έχουν αναλγητική δράση, το νευροπεπτίδιο Υ, το οποίο έχουν κάποια δηλητηριώδη κοχύλια, κατεβάζει την αρτηριακή πίεση ενώ η φωσφολιπάση PLA2, την οποία παράγουν φίδια, σαύρες, μέλισσες και σκορπιοί, μάλλον προκαλεί φλεγμονή.

Οι επιστήμονες θεωρούν ότι οι εγκεφαλίνες και το νευροπεπτίδιο Υ ενεργούν συνδυαστικά προκαλώντας ταχεία πτώση της αρτηριακής πίεσης - έως και κατά 37% μέσα σε τέσσερα λεπτά. «Αν αυτό συνέβαινε σε έναν άνθρωπο θα αισθανόταν αδυναμία, ζαλάδα και ίσως ναυτία» ανέφερε ο κ. Κέιζγουελ. «Δεν γνωρίζουμε πραγματικά πώς αισθάνεται ένα ψάρι, αλλά σίγουρα θα πρέπει να είναι κάτι πολύ αποτρεπτικό αφού δεν ξανατρώει ποτέ βλέννιους». Το πιθανότερο πάντως είναι ότι το δηλητήριο των βλέννιων δεν προκαλεί πόνο. Ο ίδιος και οι συνεργάτες του έχουν δει σε πειράματα που έχουν κάνει με ποντίκια ότι τα πειραματόζωα δεν πονούν, κάτι το οποίο επίσης θεωρείται παράξενο εφόσον, όπως τονίζει ο ερευνητής, τα περισσότερα ζώα που παράγουν δηλητήριο το χρησιμοποιούν για να προκαλούν πόνο.

Αποκλειστικά αμυντικό όπλο

A venomous Meiacanthus kamoharai swimming. Credit: Patrick Randall/Creative Commons

Μια ακόμη ιδιαιτερότητα στο δηλητήριο των βλέννιων - το οποίο οι επιστήμονες δεν θεωρούν ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη αντι-υπερτασικών φαρμάκων - είναι η εξελικτική του ιστορία. Όπως αναφέρουν ο κ. Κέιζγουελ και οι συνεργάτες του στην πρόσφατη μελέτη τους στην επιθεώρηση «Current Biology», αντίθετα με τα περισσότερα δηλητηριώδη ζώα τα οποία πρώτα αναπτύσσουν τις τοξικές ουσίες τους και στη συνέχεια εξελίσσουν τα απαραίτητα «εργαλεία» για να τις διοχετεύουν, οι βλέννιοι ανέπτυξαν πρώτα τους κυνόδοντες και στη συνέχεια κάποια είδη εξέλιξαν το δηλητήριο που διοχετεύουν μέσω αυτών: το δηλητηριώδες δάγκωμά τους είναι ίσως το μοναδικό στο ζωικό βασίλειο που αναπτύχθηκε αποκλειστικά και μόνο για αμυντικό σκοπό.

Πηγές: Current Biology, Casewell et al.: "The evolution of fangs, venom and mimicry systems in blennyfishes" www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(17)30269-5 , DOI: 10.1016/j.cub.2017.02.067 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=873564

Πέντε χαρακτηριστικά φέρνουν υγεία, ευτυχία και χρήματα. Scientists find 5 life skills which bring health, wealth and success

Julius LeBlanc Stewart, On the Yacht„Namouna“, Venice, 1890. Ευσυνειδησία, αυτοέλεγχος, αποφασιστικότητα, συναισθηματική σταθερότητα και αισιοδοξία η «χρυσή» προνομιακή πεντάδα. Τα άτομα με τα πέντε χαρακτηριστικά έχουν καλύτερη υγεία, περισσότερη ευτυχία και πιο γεμάτο πορτοφόλι, σύμφωνα με τη νέα μελέτη. Andrew Steptoe and Jane Wardle of University College London found that five life skills (conscientiousness, emotional stability, determination, control, and optimism) work in concert to promote health, wealth, and well-being in early and later life.

Πέντε χαρακτηριστικά της προσωπικότητας αποτελούν «διαβατήριο» για καλύτερη υγεία, μεγαλύτερη ευτυχία και περισσότερα χρήματα στη ζωή των ανθρώπων, υποστηρίζουν βρετανοί ερευνητές σύμφωνα με μελέτη που δημοσίευσαν στο επιστημονικό έντυπο Proceedings of the National Academy of Sciences. 

Οι ερευνητές του Τμήματος Επιδημιολογίας και Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (UCL), με επικεφαλής τον καθηγητή Ψυχολογίας Άντριου Στέπτοου, μελέτησαν πάνω από 8.100 άνδρες και γυναίκες άνω των 52 ετών (μέση ηλικία 67 ετών). Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε τεστ προσωπικότητας, ενώ παράλληλα αξιολογήθηκε η σωματική και ψυχική υγεία τους, η οικονομική κατάστασή τους, το δίκτυο κοινωνικών επαφών τους κ.α.

Τα προνομιακά χαρακτηριστικά

Julius LeBlanc Stewart, A Supper Party. People with all give skills had more friends and were less depressed.

Από την ανάλυση των στοιχείων διαπιστώθηκε ότι όσοι άνθρωποι διαθέτουν σε μεγαλύτερο βαθμό ευσυνειδησία, αυτοέλεγχο, αποφασιστικότητα/επιμονή, συναισθηματική σταθερότητα και αισιοδοξία, απολαμβάνουν μια σειρά από οφέλη, όπως μεγαλύτερη οικονομική σταθερότητα, λιγότερη κατάθλιψη, μικρότερη κοινωνική απομόνωση, καλύτερη υγεία και λιγότερες χρόνιες παθήσεις. Έχουν στο αίμα τους χαμηλότερα επίπεδα χοληστερόλης και C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (δείκτης εσωτερικής φλεγμονής), μικρότερη περίμετρο μέσης και λιγότερο σωματικό λίπος (δείκτες παχυσαρκίας), καθώς επίσης καλύτερο μεταβολισμό.

«Κανένα από τα πέντε χαρακτηριστικά δεν είναι πιο σημαντικό από τα άλλα. Μάλλον τα οφέλη τους εξαρτώνται από τον συνδυασμό τους» εξηγεί ο δρ Στέπτοου.

Μάλιστα, όσα περισσότερα χαρακτηριστικά από τα πέντε συγκεντρώνει ένας άνθρωπος, τόσο πιο ωφελημένος φαίνεται να είναι. Έτσι, ανάμεσα στους ανθρώπους με τέσσερα ή πέντε από αυτά τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μόνο το 3% αναφέρει σοβαρά συμπτώματα κατάθλιψης, έναντι ποσοστού 23% μεταξύ όσων έχουν ένα ή κανένα από τα πέντε. Μεταξύ των πρώτων μοναξιά νιώθει μόνο το 10% έναντι σχεδόν 50% των δεύτερων, ενώ γενικότερη κακή υγεία έχει μόνο το 6% των πρώτων έναντι 37% των δεύτερων.

Περισσότερη άσκηση, τακτικότερος εθελοντισμός

Εξάλλου, οι άνθρωποι με τέσσερα ή πέντε «προνομιακά» χαρακτηριστικά περπατούν πιο γρήγορα (δείκτης μειωμένης θνησιμότητας), ενώ κάνουν τακτικότερα εθελοντισμό.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα πέντε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά βοηθούν τους ανθρώπους να ξεπερνούν καλύτερα τις δυσκολίες και προκλήσεις της ζωής, να αξιοποιούν τις ευκαιρίες που τους παρουσιάζονται και να μην αποκλίνουν από τους στόχους που έχουν θέσει. Αποθαρρύνονται λιγότερο όταν τα πράγματα πάνε στραβά και έχουν πίστη ότι η κατάστασή τους θα βελτιωθεί τελικά.

Και οι ερευνητές τονίζουν ότι είναι σημαντικό οι άνθρωποι της μέσης και της τρίτης ηλικίας να συνεχίζουν να καλλιεργούν στον χαρακτήρα τους αυτές τις ιδιότητες.

Πηγές: Life skills, wealth, health, and wellbeing in later life, PNAS (2017). www.pnas.org/cgi/doi/10.1073/pnas.1616011114 - http://www.tovima.gr/science/psychology-sociology/article/?aid=873490

Νίκος Γκάτσος, «Μεγάλη Τρίτη»

Καραβάτζιο, Η Μαγδαληνή σε έκσταση, 1606

Επόρευσαν οι βασιλείς και εκ του οίνου της πορνείας

εμεθύσθησαν οι κατοικούντες την γην.

Κάτω απ’ τα λάβαρα της Ρώμης

στην τέντα της Μαγδαληνής

εσύ πατέρας της συγγνώμης

κι εμείς παιδιά της ηδονής.

Frederick Sandys, Mary Magdalene, ca. 1858–60

Ζοφώδης και ασέληνος ο έρως της αμαρτίας.

Βραχνή ακούστηκε η κραυγή

στα καπηλειά της πολιτείας

εσύ αμνίον για σφαγή

κι εμείς κριοί της αμαρτίας.

Master of the Magdalen Legend, The Magdalen Weeping, c. 1525

Το πολύτιμον μύρον η πόρνη έμιξε μετά δακρύων και εξέχεεν

εις τους αχράντους πόδας σου.

Δε σε πτοήσαν οι Πιλάτοι

ούτ’ ο καιρός που ειν΄ εγγύς

εσύ στων ουρανών τα πλάτη

κι εμείς παρείσακτοι της γης.

Νίκος Γκάτσος, «Μέρες Επιταφίου»

Τι δείχνει η νέα «χαρτογράφηση» των ονείρων στον εγκέφαλο. Scientists Identify More-Precise Neural Correlates of Dreaming

Salvador Dali, The Dream, 1931. Τα νέα ευρήματα διεθνούς ομάδας ειδικών αποκαλύπτουν ότι οι άνθρωποι ονειρεύονται πολύ παρά το γεγονός ότι συνήθως ξεχνούν τα όνειρά τους. The stuff of dreams has bewildered science for years, but a new study has found a so-called "hot zone" near the back of the brain that is always active during dreaming.

Επιστήμονες από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Ευρώπη, μεταξύ των οποίων κι ένας Έλληνας της διασποράς, ανακάλυψαν ένα νέο τρόπο να ανιχνεύουν τα όνειρα στον εγκέφαλο των ανθρώπων και, με αυτή την τεχνική, πιστεύουν ότι εντόπισαν το «κέντρο» των ονείρων.

Το βασικό συμπέρασμα από τη νέα «χαρτογράφηση» είναι ότι οι άνθρωποι ονειρεύονται πολύ περισσότερο από ό,τι νόμιζαν, αν και μετά συνήθως έχουν ξεχάσει τα όνειρά τους.

Η νέα έρευνα επιβεβαιώνει ότι τα όνειρα δεν συμβαίνουν μόνο στη φάση REM (ταχεία κίνηση των ματιών) του ύπνου. Οι κοιμισμένοι άνθρωποι ονειρεύονται επί αρκετές ώρες και παρόλα αυτά θυμούνται λίγα μόνα λεπτά -κι αυτά με το ζόρι.

Όταν κοιμόμαστε, μπορούν να ανιχνευθούν χαμηλής συχνότητας εγκεφαλικά κύματα στον εγκέφαλο. Η νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι μια μείωση αυτών των κυμάτων σε μια συγκεκριμένη περιοχή στο πίσω μέρος του εγκεφάλου αποτελεί την «υπογραφή» ότι κάποιος ονειρεύεται. Αυτή η περιοχή φαίνεται να αποτελεί το «κέντρο» των ονείρων.

Η μελέτη

Puvis de Chavannes, Le Rêve, The Dream, 1883. Η νέα έρευνα επιβεβαιώνει ότι τα όνειρα δεν συμβαίνουν μόνο στη φάση REM. The study also confirmed that dreaming does not just happen in the rapid eye movement (REM) phase, associated with fast rhythms of brain activity, but can also take place in non-rapid eye movement (NREM) sleep, when brain activity is slower.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη Φρανσέσκα Σικλάρι του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν-Μάντισον, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό νευροεπιστήμης Nature Neuroscience, μελέτησαν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου σε 32 εθελοντές που κοιμούνταν και φορούσαν στο κεφάλι τους μια κάσκα ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος, που κατέγραφε τα εγκεφαλικά κύματά τους.

Lampros Perogamvros. Senior Researcher chez Université de Genève / University of Wisconsin-Madison.

Μεταξύ των ερευνητών ήταν ο ελληνικής καταγωγής Λάμπρος Περόγαμβρος, απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (2006), ο οποίος σήμερα είναι ερευνητής στο Τμήμα Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου του Ουσκόνσιν-Μάντισον, στο Τμήμα Νευροεπιστήμης του Πανεπιστημίου της Γενεύης και στο Εργαστήριο Ύπνου του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της ελβετικής πόλης.

Κάθε φορά που εμφανιζόταν μια διακριτή εγκεφαλική δραστηριότητα, οι επιστήμονες ξυπνούσαν τους συμμετέχοντες και τους ρωτούσαν αν ονειρεύονταν και τι θυμούνταν από τα όνειρά τους. Με τον τρόπο αυτό, διαπιστώθηκε μια στενή σχέση ανάμεσα στα όνειρα και στα μειωμένα κύματα χαμηλής συχνότητας κύματα σε μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου. Έχοντας εντοπίσει αυτή την περιοχή, οι ερευνητές ήταν στη συνέχεια σε θέση -βλέποντας την εγκεφαλική δραστηριότητα- να προβλέψουν με ακρίβεια περίπου 90% αν κάποιος έβλεπε όνειρο. Έτσι, διαπίστωσαν ότι τα όνειρα δεν συνοδεύουν μόνο τη φάση REM του ύπνου. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους, ένας άνθρωπος ονειρεύεται στο 95% του ύπνου REM και στο 71% του μη-REM ύπνου.

Η έρευνα διαπίστωσε επίσης ότι όταν κανείς θυμάται τα όνειρά του αργότερα, υπάρχει αυξημένη δραστηριότητα στον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου, που σχετίζεται με τη μνήμη. Συνεπώς η εγκεφαλική περιοχή ανάμνησης ενός ονείρου είναι διαφορετική από την περιοχή δημιουργίας του ονείρου.

Οι ερευνητές αισιοδοξούν ότι, μεταξύ άλλων, η νέα «χαρτογράφηση» των ονείρων θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση προβλημάτων όπως η αϋπνία και οι εφιάλτες, αλλά επίσης στην κατανόηση του σκοπού των ονείρων.

Πηγές: Nature Neuroscience - http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=873422

Νέες ανακαλύψεις σχετικά με ωκεάνιους κόσμους στο ηλιακό μας σύστημα. NASA News Briefing: Discoveries About Oceans Beyond Earth

NASA is exploring the ocean worlds in our solar system as part of our search for life outside of Earth. Credit: NASA

Η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία (NASA) εξήγγειλε ότι τη Μεγάλη Πέμπτη (στις 21:00 ώρα Ελλάδας) θα οργανώσει συνέντευξη Τύπου για να κάνει ανακοινώσεις που θα αφορούν «νέα ευρήματα σχετικά με ωκεάνιους κόσμους στο ηλιακό μας σύστημα».

Η ανακάλυψη σχετίζεται με παρατηρήσεις που έχει κάνει τόσο το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ» όσο και το σκάφος «Κασίνι» που μελετά τον Κρόνο και τους δορυφόρους του από το 2004.

Σύμφωνα με τη σχετική προαναγγελία, «αυτές οι νέες ανακαλύψεις θα βοηθήσουν στη εξερεύνηση των ωκεανών – συμπεριλαμβανομένης της μελλοντικής αποστολής Europa Clipper της NASA που σχεδιάζεται να εκτοξευθεί στη δεκαετία του 2020- καθώς και στην ευρύτερη αναζήτηση ζωής πέρα από τη Γη».

Η συνέντευξη θα μεταδοθεί διαδικτυακά στη διεύθυνση:

https://www.youtube.com/nasajpl/live

Και στο μεταξύ ο καθένας μπορεί να βάλει στοιχήματα για το τι θα ανακοινωθεί…

For more information on ocean worlds, visit:

https://www.nasa.gov/specials/ocean-worlds

Πηγές: www.amna.gr – www.jpl.nasa.gov

Νίκος Καρούζος, «Οιδίππους τυραννούμενος»

Pierre-Auguste Renoir, Oedipus Rex, 1895 

Εζούσα τις πιο βαθιές μου λεπτομέρειες

καθώς αργά ο έρμος

διανύω την κόλαση

περιμένοντας καρπούς απ’ τα ψέματα πάλι

την όσφρηση του βίαιου μυαλού μου κι ο θάνατος

αχολογούσε άρωμα μητέρας

βόσκοντας έρωτα στην αναισθησία

των άστρων ανεπαίσχυντα.

Λοιπόν η άβυσσος ο καταπιώνας που δεν κοπάζει.

Δικό μου είναι αυτό το βιβλίο η δάκνουσα λαλιά

κι η ανάγνωση.

Δεν έχω κανένα δικαίωμα στην ευτυχία.

Από τη συλλογή «Οιδίπους τυραννούμενος και άλλα ποιήματα», Ίκαρος, 2014

H επίσκεψη στον προϊστορικό οδοντίατρο ήταν μάλλον εφιαλτική. Oldest tooth filling was made by an Ice Age dentist in Italy

Τα αρχαιότερα σφραγίσματα ηλικίας 13.000 ετών εντοπίστηκαν στην περιοχή της Τοσκάνης στην Βόρεια Ιταλία. O προϊστορικός «οδοντίατρος» καθάριζε και μεγάλωνε με κάποιο μικρό λίθινο εργαλείο τις τρύπες (μάλλον χωρίς αναισθητικό...), προτού τις παραγεμίσει με το υλικό του σφραγίσματος το οποίο μάλλον είχε αντισηπτικές ιδιότητες. Seen from above in computer reconstructions, cavities in two human teeth dating to around 13,000 years ago contain signs of an ancient treatment for tooth decay. Marks on the inner walls of each cavity were made by a pointed stone tool used to remove infected tissue, researchers propose. Credit: Stefano Benazzi

Ιταλοί ερευνητές πιστεύουν ότι ανακάλυψαν στην περιοχή Ριπάρο Φρέντιαν της Τοσκάνης, στη βόρεια Ιταλία, σφραγίσματα από οργανικό υλικό σε δόντια ηλικίας 13.000 ετών, τα οποία είναι τα αρχαιότερα που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα.

Τα σφραγίσματα, που βρέθηκαν σε ένα ζευγάρι μπροστινά δόντια, τους κεντρικούς κοπτήρες της άνω γνάθου, είχαν γίνει από μια μορφή φυσικών υδρογονανθράκων, το βιτουμένιο, ένα είδος ημι-στερεής ορυκτής πίσσας, που είχε ανακατευτεί με φυτικές ίνες και...τρίχες.

Λίθινα... βασανιστήρια

Two front teeth from a person who lived in what’s now northern Italy around 13,000 years ago contain clues to Stone Age dentistry, a new study finds. These ancient examples of treated tooth decay are shown from the side (top) and looking down on the chewing surface (bottom). Credit: Stefano Benazzi

Η μελέτη των δοντιών με ισχυρό μικροσκόπιο αποκάλυψε ότι τα δόντια είχαν μεγάλες κουφάλες, στο εσωτερικό των οποίων υπήρχαν οριζόντιες χαραγματιές.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο προϊστορικός «οδοντίατρος» καθάριζε και μεγάλωνε με κάποιο μικρό λίθινο εργαλείο τις τρύπες (μάλλον χωρίς αναισθητικό...), προτού τις παραγεμίσει με το υλικό του σφραγίσματος, το οποίο μάλλον είχε αντισηπτικές ιδιότητες.

Πιθανότατα τα αρχαία σφραγίσματα εξυπηρετούσαν τον ίδιο στόχο με τα σημερινά, δηλαδή να μειώσουν τον πόνο και να αποτρέψουν τον εγκλωβισμό της τροφής μέσα στα χαλασμένα δόντια.

Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον Στέφανο Μπενάτσι του Πανεπιστημίου της Μπολόνια, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό περιοδικό φυσικής ανθρωπολογίας «Journal of Physical Anthropology», σύμφωνα με το New Scientist.

Η φροντίδα των δοντιών αναπτύχθηκε στις νεολιθικές αγροτικές κοινωνίες, αλλά νωρίτερα οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες της παλαιολιθικής εποχής είχαν αρχίσει να πειραματίζονται με την οδοντιατρική.

Παλαιότερα, οι αρχαιολόγοι είχαν ανακαλύψει στη Σλοβενία ένα σφράγισμα από κερί μελισσών σε δόντι ηλικίας 6.500 ετών.

Πηγές: Gregorio Oxilia et al. The dawn of dentistry in the late upper Paleolithic: An early case of pathological intervention at Riparo Fredian, American Journal of Physical Anthropology (2017). DOI: 10.1002/ajpa.23216 - http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=873216

Κίνδυνο καρδιακής νόσου συνεπάγονται τα γκρίζα μαλλιά στους άνδρες. Grey hair linked with increased heart disease risk in men

Rembrandt, Autoportrait, Self-portrait, 1663. Η αθηροσκλήρωση και το γκριζάρισμα των μαλλιών μοιράζονται κοινούς μηχανισμούς σύμφωνα με νέα μελέτη. A new study has found that men with grey hair are at greater risk of heart disease. Τhe researchers assessed the prevalence of grey hair in patients with coronary artery disease.

Μπορεί τα γκρίζα μαλλιά να προσδίδουν γοητεία στον άνδρα, αλλά μελέτη που παρουσιάστηκε στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας στη Μάλαγα της Ισπανίας, έρχεται να προσθέσει μια νέα και καθόλου ευοίωνη παράμετρο.

Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε η δρ Ειρήνη Σαμουήλ, καρδιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου στην Αίγυπτο, τα γκρίζα μαλλιά συνεπάγονται αυξημένο κίνδυνο καρδιακής νόσου για τους άνδρες.

«Η γήρανση είναι ένας αναπόφευκτος παράγοντας κινδύνου εκδήλωσης στεφανιαίας νόσου και σχετίζεται με δερματολογικές ενδείξεις που μπορεί να σηματοδοτούν αυξημένο κίνδυνο. Πρέπει να μελετήσουμε περισσότερο τα δερματικά σημάδια κινδύνου που θα μας δώσουν το περιθώριο της πρώιμης παρέμβασης στην εξέλιξη της καρδιαγγειακής νόσου», εξήγησε η ερευνήτρια.

Η αθηροσκλήρωση και το γκριζάρισμα των μαλλιών μοιράζονται κοινούς μηχανισμούς, όπως η εξασθενημένη επιδιόρθωση του DNA, το οξειδωτικό στρες, η φλεγμονή, οι ορμονικές αλλαγές και η γήρανση των λειτουργικών κυττάρων.

Τα νέα στοιχεία

It found that if at least half of a man’s thatch has turned grey they are at an increased risk. The risk was independent of a man’s age and other cardiovascular risk factors such as smoking. GETTY

Η μελέτη εστίασε στην συχνότητα των γκρίζων μαλλιών σε ασθενείς στεφανιαία νόσο και αν ήταν ανεξάρτητος δείκτης κινδύνου της νόσου. Στο δείγμα συμπεριλήφθησαν 545 άνδρες που υποβλήθηκαν σε πολυτομική υπολογιστική τομογραφία στεφανιογραφία λόγω υποψίας στεφανιαίας νόσου. Οι ασθενείς χωρίστηκαν σε υποομάδες ανάλογα με την παρουσία ή απουσία στεφανιαίας νόσου και την ποσότητα γκρίζων/λευκών μαλλιών.

Η ποσότητα των γκρίζων μαλλιών αντιστοιχίστηκε σε ένα σκορ όπου 1=μαύρα μαλλιά, 2=περισσότερα μαύρα παρά λευκά, 3=εξίσου μαύρα-λευκά, 4=περισσότερα λευκά από μαύρα και 5=μόνο λευκά.

Στους παραδοσιακούς παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου συμπεριλήφθηκε η υπέρταση, ο διαβήτης, το κάπνισμα, η δυσλιπιδαιμία και το οικογενειακό ιστορικό στεφανιαίας νόσου.

Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι ένα σκορ μαλλιών 3 και άνω σχετιζόταν με αυξημένο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου ανεξαρτήτως της ηλικίας και των εδραιωμένων καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου. Οι ασθενείς με στεφανιαία νόσο είχαν στατιστικά σημαντικά μεγαλύτερο σκορ λευκών τριχών και υψηλότερη στεφανιαία ασβεστοποίηση από τα άτομα χωρίς στεφανιαία νόσο.

Η περαιτέρω ανάλυση έδειξε ότι, η ηλικία, το σκορ γκριζαρίσματος των μαλλιών, η υπέρταση και η δυσλιπιδαιμία ήταν ανεξάρτητοι προγνωστικοί παράγοντες αθηροσκληρωτικής στεφανιαίας νόσου. Μόνο η ηλικία ήταν ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας των γκρίζων μαλλιών.

«Η μελέτη δείχνει ότι, ανεξάρτητα της χρονολογικής ηλικίας, το γκριζάρισμα των μαλλιών δείχνει την βιολογική ηλικία και μπορεί να είναι προειδοποιητικό σημάδι καρδιαγγειακού κινδύνου», συμπλήρωσε η ερευνήτρια τονίζοντας ότι οι ασυμπτωματικοί ασθενείς με υψηλό κίνδυνο στεφανιαίας νόσου θα πρέπει να ελέγχονται τακτικά για την αποφυγή πρώιμων καρδιακών επεισοδίων.

Πηγές: European Society of Cardiology - http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=873209