Καλλιτεχνική
απεικόνιση του «διχασμένου» πάλσαρ. This illustration shows a pulsar with
glowing cones of radiation stemming from its magnetic poles – a state referred
to as 'radio-bright' mode. Pulsars were discovered in 1967 as flickering
sources of radio waves and soon after interpreted as rapidly rotating and
strongly magnetised neutron stars. There is a general agreement about the
origin of the radio emission from pulsars: it is caused by highly energetic
electrons, positrons and ions moving along the field lines of the pulsar's
magnetic field. When they are accelerated to very high energies, particles
radiate at radio wavelengths. The radio emission is concentrated in cones that
stem from the pulsar's magnetic poles, and we see it pulsate because the
rotation and magnetic axes are misaligned. Many pulsars exhibit a rather
erratic behaviour: in the space of a few seconds, their radio emission becomes
weaker or even disappears for a while, then returns to the previous level after
some hours. The mechanisms causing this switch between what are usually
referred to as 'radio-bright' and 'radio-quiet' states are still largely
unknown. Observations of the five-million year-old pulsar known as PSR
B0943+10, performed simultaneously with ESA's XMM-Newton X-ray observatory and
ground-based radio telescopes, revealed that this source exhibits variations in
its X-ray emission that mimic in reverse the changes seen in radio waves. No
current model is able to predict what could cause such sudden and drastic
changes to the pulsar's entire magnetosphere and result in such a curious
emission. (Credit: ESA/ATG
medialab)
Πονοκέφαλο
στους επιστήμονες έχει προκαλέσει ο εντοπισμός ενός άστρου νετρονίου (πάλσαρ)
το οποίο «συμπεριφέρεται» με έναν τρόπο που δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ μέχρι
σήμερα. Τα πάλσαρ εκπέμπουν από τους πόλους τους δέσμες ενός είδους
ακτινοβολίας - είτε ραδιοκύματα, είτε ακτινοβολία γ, είτε ακτίνες Χ. Αστρονόμοι
του Ινστιτούτου Διαστημικής Έρευνας στην Ουτρέχτη εντόπισαν ένα άστρο που
εκπέμπει δύο είδη ακτινοβολίας. Οι ειδικοί αναφέρουν ότι το πάλσαρ αυτό έχει
«διχασμένη προσωπικότητα» και προσπαθούν να βρουν απαντήσεις.
Οι
ερευνητές διαπίστωσαν ότι το πάλσαρ αυτό εκπέμπει ραδιοκύματα αλλά εντελώς
ξαφνικά σταματά και για λίγες ώρες αρχίζει να εκπέμπει ακτίνες Χ. Στη συνέχεια
, ο ίδιο ξαφνικά και χωρίς να υπάρχει κάποια ορατή μεταβολή (π.χ αλλαγή στη
κίνησή του) το πάλσαρ επιστρέφει στην εκπομπή ραδιοκυμάτων. «Είναι η πρώτη φορά
που εντοπίζεται αυτή η μεταβλητότητα» αναφέρει ο Βιμ Χέμσεν, μέλος της
ερευνητικής ομάδας που έκανε την ανακάλυψη.
Η έρευνα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science».
Τα
πάλσαρ
Pulsars are a type
of neutron star.
Τα
άστρα νετρονίου που είναι πιο γνωστά με τον όρο «πάλσαρ» είναι σώματα υψηλής
πυκνότητας και σχηματίζονται από άστρα τα οποία έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο της
ζωής τους και καταρρέουν. Όλα τα πάλσαρ εκπέμπουν τις δέσμες ακτινοβολίας από
τους πόλους τους και καθώς περιστρέφονται, γίνονται ορατά από τη Γη ως
περιοδικές, σύντομες λάμψεις. Τα πάλσαρ εκπέμπουν την ακτινοβολία με σταθερό
ρυθμό. Ορισμένοι μάλιστα τα περιγράφουν ως «κοσμικούς ραδιοφάρους».