Νέα ευρήματα για τη καταγωγή της Σελήνης. New Evidence for Protoplanet Theia Found in Moon Rocks

Επιβεβαιώνουν τη θεωρία ότι προέκυψε από τη σύγκρουση Γης και ενός γιγάντιου σώματος. This is an artist’s depiction of a catastrophic collision between two celestial bodies; such an impact between the proto-Earth and Theia likely formed the Moon. Image credit: NASA / JPL-Caltech.

Η ύπαρξη της Σελήνης απασχολεί διαχρονικά τους επιστήμονες με τη κρατούσα θεωρία να αναφέρει ότι σχηματίστηκε λίγο μετά τη δημιουργία της Γης, πριν από περίπου 4,5 δισ. έτη, όταν πάνω στον πλανήτη μας έπεσε ένα γιγάντιο διαστημικό σώμα πιθανώς στο μέγεθος του Αρη. Από την τρομερή σύγκρουση εκτοξεύτηκαν τεράστιες ποσότητες υλικών στο Διάστημα ορισμένα από τα οποία ενώθηκαν σχηματίζοντας τελικά τον φυσικό μας δορυφόρο. Μια νέα μελέτη έρχεται να ενισχύσει αυτή τη θεωρία όμως ορισμένοι ειδικοί εξακολουθούν να είναι επιφυλακτικοί υποστηρίζοντας ότι τα ευρήματα δεν είναι απολύτως αξιόπιστα.

Τα ισότοπα

Artist's depiction of Theia, the Mars-sized object seconds before Earth impact. Most planetary scientists support the giant impact hypothesis which proposes that the Moon was created out of the debris left over from an impact between the Earth and the planetesimal Theia (sometimes called Euryphaessa or Orpheus), about 4.5 billion years ago.

Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Γκέτινγκεν στη Γερμανία πραγματοποίησαν γεωχημική ανάλυση σε δείγματα επιφανειακών σεληνιακών πετρωμάτων, που έφεραν πριν από δεκαετίες από το φεγγάρι οι αστροναύτες των διαδοχικών αποστολών «Απόλλων» της NASA (1969-1972).

Οι ερευνητές ανέπτυξαν μία νέα τεχνική ανάλυσης και βρήκαν μια σειρά από αχνά αλλά διακριτά χημικά «δαχτυλικά αποτυπώματα», τα οποία παραπέμπουν σε ένα ξένο σώμα μεγάλο σαν τον Άρη, που έπεσε στον πλανήτη μας πριν περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Η κατακλυσμική πρόσκρουση εκτόξευσε στο διάστημα τμήματα τόσο από τη Γη όσο και από τη «Θεία» (αυτό ήταν το όνομα της μητέρας της Σελήνης στην ελληνική μυθολογία), τα οποία με το πέρασμα του χρόνου αποτέλεσαν το φεγγάρι.

Μέχρι σήμερα το κρίσιμο σημείο για να θεωρηθεί επιστημονικά αξιόπιστη αυτή η -κυρίαρχη από τη δεκαετία του ΄80- θεωρία της πρόσκρουσης, η οποία φαίνεται αξιόπιστη στις προσομοιώσεις σε υπολογιστή, ήταν να επιβεβαιωθεί ότι όντως τα σεληνιακά πετρώματα διαφέρουν από τα γήινα, ακριβώς επειδή περιέχουν και απομεινάρια της δεύτερης «μητέρας» τους, της «Θείας» - κάτι που ως τώρα δεν είχε βρεθεί. Αυτό όμως φαίνεται να διαπίστωσαν για πρώτη φορά οι γερμανοί επιστήμονες, οι οποίοι ανακάλυψαν μικρές αλλά όχι ασήμαντες διαφορές στις αναλογίες των ισοτόπων του οξυγόνου μεταξύ των πετρωμάτων της Σελήνης και της Γης. Κατά μέσο όρο, οι διαφορές είναι της τάξης των 12 μερών ανά εκατομμύριο.

Luna collecting debris from the Theia collision. Most models estimate that the Moon is composed of around 70 to 90 per cent material from Theia, with the remaining 10 to 30 per cent coming from the early Earth. However, some models argue for as little as 8 per cent Theia in the Moon. The new findings indicate that a 50:50 mixture seems possible, but this needs to be confirmed.

«Αυτή η ανακάλυψη ενισχύει το σενάριο της γιγάντιας πρόσκρουσης. Είναι σαφώς η πιο πιθανή διαδικασία σχηματισμού του φεγγαριού. Έως τώρα υπήρχε μία μακρόχρονη διαμάχη, επειδή δεν είχαμε βρει ισοτοπικές διαφορές ανάμεσα στη Γη και τη Σελήνη. Ο επόμενος στόχος είναι να βρούμε ακριβώς πόσο υλικό της Θείας υπάρχει στο φεγγάρι» αναφέρουν οι ερευνητές η μελέτη των οποίων δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science».

Προηγούμενες εκτιμήσεις ανέβαζαν το «μερίδιο» της Θείας στη Σελήνη περίπου στο 70%, αλλά οι προκαταρκτικοί υπολογισμοί των γερμανών επιστημόνων δείχνουν μια πιο ισομερή κατανομή, ίσως 50%-50% μεταξύ Γης και Θείας.

Οι αντιρρήσεις

Computer animation showing the formation of the young Earth-Moon system. The Earth was hit by a large protoplanet, called Theia, very early in its history. Debris from this collision went into orbit around the Earth, where it later coalesced to form our Moon. Back then, the two bodies were much closer together and spinning a lot faster.

Άλλοι επιστήμονες πάντως, εμφανίζονται πιο επιφυλακτικοί, μην αποκλείοντας ότι οι χημικές διαφορές στα ισότοπα έχουν και άλλη εξήγηση, όπως την εκ των υστέρων απορρόφηση υλικών, μετά τον σχηματισμό του φεγγαριού.

Ο καθηγητής Αλεξ Χαλιντέι του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης δήλωσε πως θα περίμενε κανείς μια πολύ μεγαλύτερη διαφορά στα ισότοπα Γης-Σελήνης, αν όντως η Θεία είχε βάλει το «χεράκι» της. Όπως είπε, οι μελέτες των μετεωριτών, οι οποίοι έχουν βρεθεί στη Γη και προέρχονται από τον Άρη, καθώς και από πιο μακρινές περιοχές του διαστήματος, δείχνουν μια πολύ μεγαλύτερη χημική απόκλιση στα ισότοπα του οξυγόνου τους σε σχέση με αυτά της Γης. Συνεπώς, πρόσθεσε, αποτελεί πρόβλημα η οριακή διαφορά στα ισότοπα μεταξύ Γης και Θείας.

Παιδί της Γης;

The first microscopic life forms are brought to Luna by the same ones that were brought to Earth.

Μία ριζοσπαστική εναλλακτική θεωρία από τον ολλανδό καθηγητή Ρομπ ντε Μέιγερ του Πανεπιστημίου του Γκρόνινγκεν είναι ότι δεν υπήρξε καμία Θεία ούτε πρόσκρουση, αλλά η Σελήνη δημιουργήθηκε από τα ίδια τα σπλάχνα της Γης, όταν μια φυσική πυρηνική έκρηξη λόγω συσσώρευσης πυρηνικών υλικών στο εσωτερικό του πλανήτη μας, σε βάθος σχεδόν τριών χιλιομέτρων, τίναξε στο διάστημα μεγάλα τμήματα του φλοιού και του μανδύα της Γης, τα οποία σταδιακά σχημάτισαν τον δορυφόρο μας.

Σχολιάζοντας τη νέα γερμανική μελέτη, ο Ολλανδός επιστήμονας επέμεινε στην ορθότητα της δικής του άποψης, λέγοντας πως η διαφορά των ισοτόπων είναι πολύ μικρή και πώς για να δοθεί πιο αξιόπιστη απάντηση στο αίνιγμα, «πρέπει να στείλουμε αποστολές στη Σελήνη και να ψάξουμε κάτω από τη σεληνιακή επιφάνεια για πετρώματα, που δεν θα έχουν μολυνθεί από προσκρούσεις μετεωριτών και από τον ηλιακό άνεμο».

Η Σελήνη είναι κατά κάποιο τρόπο μοναδική στο ηλιακό μας σύστημα, όπου συνολικά υπάρχουν πάνω από 150 φεγγάρια γύρω από άλλους πλανήτες, όμως είναι αμφίβολο αν κάποιο από αυτά δημιουργήθηκε τόσο βίαια όσο ο δικός μας δορυφόρος. Σχεδόν όλα πιστεύεται ότι είτε δορυφοροποιήθηκαν λόγω της βαρυτικής έλξης ενός μεγάλου πλανήτη, είτε δημιουργήθηκαν παράλληλα με αυτόν.

Πλήρη αβγά πτερόσαυρου βρέθηκαν σε απολιθωμένη αποικία. New Pterosaur Species, Well-Preserved Eggs Found in China

Τα αβγά μοιάζουν με τα μαλακά αβγά των σημερινών φιδιών. Fossil egg of Hamipterus tianshanensis. Scale bar – 2 cm. “It was most exciting to find many male and female pterosaurs and their eggs preserved together. Five eggs are three-dimensionally preserved, and some are really complete,” said Dr Xiaolin Wang from the Institute of Vertebrate Paleontology and Paleoanthropology in Beijing, who is the lead author of a paper published in the journal Current Biology. Image credit: Xiaolin Wang et al.

Πριν από περίπου 120 εκατομμύρια χρόνια, μια ισχυρή καταιγίδα στην περιοχή της σημερινής Κίνας σκότωσε μια ολόκληρη αποικία πτερόσαυρων, ιπτάμενων ερπετών με άνοιγμα φτερών 3,5 μέτρα. Ο αφανισμός τους όμως αποδεικνύεται ευτύχημα για τους παλαιοντολόγους, οι οποίοι καμαρώνουν τώρα τα πρώτα πλήρη αβγά πτερόσαυρου, θαυμάσια διατηρημένα σε τρεις διαστάσεις.

«Είναι σίγουρα η σημαντικότερη τοποθεσία για τη μελέτη των πτερόσαυρων» λέει στο Reuters ο Ζονγκέ Ζου της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών, επικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Current Biology.

Μέχρι σήμερα είχαν βρεθεί σε όλο τον κόσμο μόνο τέσσερα αβγά πτερόσαυρου, όλα όμως ήταν ισοπεδωμένα από τη διαδικασία απολίθωσης. Ακόμα και τα απολιθώματα ενήλικων πτερόσαυρων ήταν λιγοστά, καθώς τα λεπτά, ελαφριά οστά τους δεν απολιθώνονται εύκολα.

Ακόμα πέντε αβγά, τα οποία διατηρούν το σχήμα τους, ήρθαν στο φως στην απολιθωμένη αποικία που βρέθηκε στην επαρχία του Σιντζιάνγκ. Μαζί τους βρέθηκαν απολιθώματα από τουλάχιστον 40 ενήλικα άτομα, τα οποία αναγνωρίστηκαν ως νέο είδος που βαφτίστηκε Hamipterus tianshanensis.

Κοινωνικά ζώα με μεγάλες αποικίες

Colony of Hamipterus tianshanensis. Paleontologists have discovered remains of about 40 male and female individuals of a new pterosaur species with five exceptionally well-preserved 3D eggs in the Early Cretaceous deposit in northwestern China. The discovery reveals that the pterosaurs lived together in gregarious colonies. Image credit: Chuang Zhao.

Η ανακάλυψη, επισημαίνουν οι ερευνητές, επιβεβαιώνει τις υποψίες ότι οι πτερόσαυροι ήταν κοινωνικά ζώα και σχημάτιζαν αποικίες δεκάδων ατόμων.

Επιβεβαιώνει επίσης ότι οι πτερόσαυροι παρουσίαζαν φυλετικό διμορφισμό, δηλαδή εμφανισιακές διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα -τα μεγαλόσωμα αρσενικά είχαν για παράδειγμα μεγαλύτερο λοφίο στο κεφάλι.

Η αποικία του Hamipterus tianshanensis εκτιμάται ότι ήταν στημένη κοντά στις όχθες μιας μεγάλης λίμνης -τα αβγά είχαν τοποθετηθεί προσεκτικά μέσα σε βρεγμένη άμμο για να μην ξεραθούν, κάτι που ευνόησε τη διατήρησή τους.

Τα αβγά μοιάζουν με τα μαλακά, ελαστικά αβγά των σημερινών φιδιών και σαυρών, με ένα σκληρό εξωτερικό περίβλημα γύρω από μια ελαστική αλλά παχιά μεμβράνη.

Τα πρώτα σπονδυλωτά που πέταξαν στους ουρανούς

Life restoration of Hamipterus tianshanensis. Image credit: Chuang Zhao.

Οι πτερόσαυροι εμφανίστηκαν πριν από περίπου 220 εκατομμύρια χρόνια και εξαφανίστηκαν μαζί με τους εξαδέλφους τους δεινόσαυρους πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια. Ήταν τα πρώτα σπονδυλωτά που πέταξαν στους ουρανούς της Γης, πολύ πριν από τα πτηνά (που είναι απόγονοι των δεινόσαυρων) και τις νυχτερίδες.

Οι διάσημοι πτεροδάκτυλοι ήταν μόνο μια από τις πολλές κατηγορίες της τάξης των πτερόσαυρων.

Η εφαρμογή της Google «Street View» τώρα και στην Ελλάδα. Google Street View Now Available in Greece

Ένας εικονικός περίπατος στις ομορφιές και τα μνημεία της χώρας. Acropolis Museum. Image from Google Street View roaming service. Google launched its Street View map service in Greece, with Santorini, Mykonos and Paros being the first islands to be mapped. From today on, visitors can travel in Greece, turn into neighborhoods and get lost on roads that they perhaps wouldn’t not have had the opportunity to visit. Apart from the 3D virtual tours to Greek islands, cities and villages, the user of the Street View map service can now navigate in internal spaces such as museums. The Acropolis Museum, innovative as always, offers a hassle-free tour to interested users, also relieving them from the entrance fee. Online: http://google.gr/streetview

Η Google εγκαινιάσε το Street View για την Ελλάδα. Οι χρήστες του διαδικτύου ανά τον κόσμο μπορούν πλέον μέσω των Χαρτών Google να απολαμβάνουν ακριβείς εικονικές περιηγήσεις στη χώρα μας, με εικόνες από κάμερες 360°, να επωφελούνται από νέες επαγγελματικές ευκαιρίες, και να προγραμματίζουν τις καθημερινές τους συναντήσεις, τις μετακινήσεις και τα ταξίδια τους. Η εφαρμογή Google Street View μπορεί να ενσωματώνεται σε ιστοσελίδες επιχειρήσεων, και να προβάλλει τουριστικά αξιοθέατα.

Ο εικονικός περίπατος στην Ελλάδα αποκαλύπτει όλες τις μεγάλες ελληνικές πόλεις, μνημεία με πολιτιστική και ιστορική σημασία, τοπία σπουδαίας φυσικής ομορφιάς, καθώς και σειρά δημοφιλών τουριστικών προορισμών. Αναμφίβολα, το Street View αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για την τουριστική προώθηση μιας χώρας που αφθονεί σε αρχαιολογικούς χώρους παγκόσμιας κληρονομιάς, αλλά και στις ομορφιές των νησιών της.

Η Ελλάδα γίνεται η 56η χώρα που εισέρχεται στο Street View, καθώς η ευρύτατα δημοφιλής εφαρμογή είναι ήδη διαθέσιμη σε 55 χώρες παγκοσμίως, δίνοντας τη δυνατότητα στους χρήστες να εξερευνούν εικονικά μια γειτονιά μέσω πανοραμικών φωτογραφιών από το επίπεδο του δρόμου. Είναι επίσης διαθέσιμο στο Google Earth αλλά και στους Google Χάρτες για κινητό τηλέφωνο.

Up on that hill is the Parthenon. Larger

Ο Street View Program Manager της Google κ. Ulf Spitzer, δήλωσε: «Είμαστε πραγματικά χαρούμενοι που σήμερα προσθέτουμε την Ελλάδα στον παγκόσμιο χάρτη του Street View. Εκατομμύρια άνθρωποι από όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν καθημερινά το Street View απολαμβάνοντας υψηλής ποιότητας εικονική πλοήγηση και πληροφορία πάνω στο χάρτη. Είμαστε επίσης βέβαιοι ότι χρήστες, επιχειρήσεις και οργανισμοί θα επωφεληθούν από την εφαρμογή. Ταυτόχρονα, η τεράστια πολιτιστική κληρονομιά καθιστά την Ελλάδα μια χώρα με ξεχωριστό ενδιαφέρον. Σας προσκαλώ να θαυμάσετε μοναδικά αξιοθέατα, όπως η Παλιά Πόλη της Κέρκυρας, ο Λευκός Πύργος στη Θεσσαλονίκη, και η Πύλη του Αδριανού στο κέντρο της Αθήνας. Το ταξίδι μας όμως δεν τελειώνει εδώ, καθώς ήδη σχεδιάζουμε να προσθέσουμε περισσότερες τοποθεσίες πολύ σύντομα».

O Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) κ. Ανδρέας Ανδρεάδης, τόνισε: «Ο ΣΕΤΕ καλωσορίζει το Street View. Η χώρα μας χρειάζεται να επενδύει συνεχώς σε καινοτόμες τεχνολογίες και υπηρεσίες οι οποίες ενισχύουν την συνολική εμπειρία των επισκεπτών της. Είμαστε βέβαιοι ότι το Street View θα προσδώσει αξία, ιδιαίτερα στο προϊόν του city break, ενισχύοντας τη διάχυση της πληροφορίας και της ενημέρωσης των επισκεπτών».

Προνόμια για τους Έλληνες χρήστες και τις επιχειρήσεις

Acropolis Museum. Image from Google Street View roaming service.

Ειδικά για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του τουρισμού, η εφαρμογή αποτελεί άλλη μια σημαντική ευκαιρία προώθησης και έλξης τουριστών από όλο τον κόσμο, οι οποίοι εξάλλου επιλέγουν τις διακοπές τους κυρίως ηλεκτρονικά. Οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να δουν εκ των προτέρων το ξενοδοχείο τους, και να αποκτήσουν έτσι μια ρεαλιστική αίσθηση για τις περιοχές στις οποίες πρόκειται να ταξιδέψουν.

Οι επιχειρήσεις μπορούν επιπλέον να επωφεληθούν από την τεχνολογία Street View με το να ενσωματώνουν τους Χάρτες της Google στην ιστοσελίδα τους εντελώς δωρεάν. Με τον τρόπο αυτό, θα προωθούνται αποτελεσματικά αλυσίδες ξενοδοχείων, τουριστικοί προορισιμοί, σημεία ιστορικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος, ενώ τοπικές βιβλιοθήκες ή εστιατόρια θα γίνονται ευρύτερα γνωστά. Οι διοργανωτές εκδηλώσεων θα έχουν τη δυνατότητα να αξιολογούν τοποθεσίες, εστιατόρια, ξενοδοχεία και μουσεία. Επίσης, οι μεσίτες γλιτώνουν σημαντικό χρόνο, όχι μόνο με το να εξερευνούν εύκολα τα ακίνητα που τους ενδιαφέρουν, αλλά και να αξιολογούν προκαταβολικά τους περιβάλλοντες χώρους, κάτι που θα καθιστά ιδιαίτερα αποτελεσματική την επιλογή ακινήτου.

Προστασία προσωπικών δεδομένων

"I had one of those Street View cars outside my house last night. Trojan horses, if you ask me." CC Tilemahos Efthimiadis/Flickr. Google car is presented to the media in Athens on Thursday, June 5, 2014. Google has launched its Street View map service in Greece after winning approval from the privacy authority that blocked the ground-level map application five years ago. Photo: Thanassis Stavrakis, AP

Το Street View περιέχει αποκλειστικά εικόνες που είναι ούτως ή άλλως ορατές από δημόσιους δρόμους, ενώ χρησιμοποιεί τεχνολογία που θολώνει τόσο πρόσωπα όσο και πινακίδες κυκλοφορίας. Επιπλέον, όποιος χρήστης το επιθυμεί, μπορεί εύκολα να ζητήσει περαιτέρω θόλωση πατώντας "Αναφορά προβλήματος" κάτω δεξιά στην εικόνα.

Για περισσότερες πληροφορίες αναφορικά με το Street View και για τους τρόπους χρήσης του, παρακαλώ επισκεφθείτε τον σύνδεσμο http://google.gr/streetview.

Συλλογή Street View από ελληνικά αξιοθέατα.

Το «Κτήνος» πλησιάζει τη Γη. Huge 'Beast' Asteroid to Fly By Earth Soon

Τεράστιος αστεροειδής θα περάσει κοντά από τον πλανήτη μας στις 8 Ιουνίου. A newfound huge asteroid, nicknamed "The Beast," is expected zoom by Earth this weekend, and you can get a sneak preview of the space rock flyby today (June 5). The asteroid 2014 HQ124, which is the size of a football stadium, poses no chance of hitting Earth in its flyby on Sunday (June 8), and will pass by at a range of three times the distance between the Earth-moon on Sunday (June 8). It was discovered on April 23 by NASA's Wide-Field Infrared Survey Explorer, a sky-mapping space telescope. (Representational Image)

Ένας τεράστιος αστεροειδής που έχει το εύγλωττο παρατσούκλι «Κτήνος», θα περάσει αρκετά κοντά από τη Γη το πρωί της Κυριακής 8 Ιουνίου. Ο αστεροειδής 2014 HQ124 είναι μεγαλύτερος από ένα γήπεδο, αλλά δεν απειλεί τον πλανήτη μας, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των αστρονόμων, καθώς θα περάσει σε απόσταση περίπου 1,15 εκατ. χιλομέτρων, δηλαδή σχεδόν τρεις φορές όσο η απόσταση Γης-Σελήνης.

Πελώριος

Approaching in the morning twilight, Asteroid 2014 HQ124 a large Aten (550m) will pass earth at 3.2 lunar distances on the 8th June. The asteroid was discovered on April 23rd by the WISE Space Telescope, is currently out of reach to all but the southern telescopes.

Ο πελώριος αστεροειδής, διαμέτρου περίπου 350 μέτρων, ανακαλύφθηκε φέτος τον Απρίλιο από το υπέρυθρο διαστημικό τηλεσκόπιο WISE. Ο γιγάντιος βράχος ταξιδεύει με ταχύτητα 14 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο και θα φθάσει στο κοντινότερο σημείο από τον πλανήτη μας περίπου στις 9 το πρωί της Κυριακής (ώρα Ελλάδος).

A sky map from Slooh shows the path of Near Earth-Asteroid 2014 HQ124, or "The Beast." Credit: Slooh

Οι αστρονόμοι επεσήμαναν το -μάλλον ανησυχητικό- γεγονός ότι ένας τέτοιος αστεροειδής-μαμούθ ήταν άγνωστος ως τώρα και  έγινε αντιληπτός μόλις δύο μήνες προτού περάσει σχετικά κοντά από τη Γη. Το γεγονός αυτό αποτελεί άλλη μία υπενθύμιση για τους κινδύνους που απειλούν τον πλανήτη μας ανά πάσα ώρα και στιγμή.

«Ο HQ124 είναι τουλάχιστον δέκα φορές μεγαλύτερος, ίσως και 20 φορές, από τον αστεροειδή που τραυμάτισε χίλιους ανθρώπους πέρυσι στο Τσελιάμπινσκ της Σιβηρίας. Αν επρόκειτο να μας χτυπήσει, η ενέργεια που θα απελευθερωνόταν, δεν θα μετριόταν σε χιλιοτόνους, όπως οι ατομικές βόμβες που έδωσαν τέλος στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά σε μεγατόνους, όπως οι κατοπινές βόμβες υδρογόνου», δήλωσε ο αστρονόμος Μπομπ Σέρμαν του αστρονομικού παρατηρητηρίου Slooh.

Η αναζήτηση

Potentially Hazardous Asteroid 2014 HQ124 close approach.

Η NASA εκτιμά ότι έχει ανακαλυφθεί πάνω από το 90% των κοντινών στη Γη αστεροειδών που έχουν το μέγεθος βουνού ή άλλων ουρανίων σωμάτων διαμέτρου άνω του ενός χιλιομέτρου. Ένας τέτοιος τεράστιος βράχος, αν ποτέ έπεφτε στον πλανήτη μας, θα προκαλούσε ανυπολόγιστες καταστροφές.

Discovered on April 23rd by NASA's Wide-Field Infrared Survey Explorer (WISE), Near Earth-Asteroid 2014 HQ124, now nicknamed "The Beast", with an estimated diameter of a Nimitz-class aircraft carrier (325 Meters / 1066 feet) and traveling at approximately 31,000 MPH (14 km/s), will race by Earth this week at a worrisome three lunar distances away.

Οι μικρότεροι αστεροειδείς είναι πιο δύσκολο να εντοπιστούν. Υπολογίζεται ότι γύρω στους 15.000 (διαμέτρου περίπου 140 μέτρων) γυροφέρνουν τη Γη κατά καιρούς και από αυτούς μόνο το 30% έχει βρεθεί. Όσον αφορά τους ακόμη μικρότερους, με διάμετρο κάτω των 30 μέτρων, υπάρχουν πάνω από ένα εκατομμύριο που πλησιάζουν τον πλανήτη μας και από αυτούς ούτε το 1% δεν έχει ανιχνευτεί.

Νεκροταφείο ιχθυόσαυρων στη Χιλή. Graveyard of Ichthyosaur Fossils Found in Chile

Το νεκροταφείο ιχθυόσαυρων βρέθηκε στο Εθνικό Πάρκο Torres del Paine της Χιλής, το οποίο αποτελεί πόλο έλξης για πεζοπόρους και λάτρεις της φύσης. Dozens of nearly complete fossils of marine reptiles known as ichthyosaurs were found in sedimentary rock near the Tyndall glacier in southern Chile. Credit: Wolfgang Stinnesbeck

Ένα τεράστιο νεκροταφείο ιχθυόσαυρων, με σαράντα έξι ακέραια απολιθώματα αυτού του είδους, αποκάλυψαν παλαιοντολόγοι στο νότιο τμήμα της Χιλής, μετέδωσε το πρακτορείο Ρόιτερς επικαλούμενο σχετική ανακοίνωση. 

The team found fossils from juveniles as well as adults, with the largest more than 16 feet long (5 meters). The skeletons were extremely well preserved — some even retained soft tissues. Credit: Eberhard Frey

Η ανακάλυψη αυτή αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα ευρήματα γι’ αυτό το είδος δεινοσαύρων μέχρι σήμερα.

Η ανακάλυψη

Κάτω από τους πάγους και τα πετρώματα στο Torres del Paine ανακαλύφθηκε το νεκροταφείο των ιχθυόσαυρων. Stinnesbeck and his team found the early Cretaceous (100 to 150 million years old) specimens near the Tyndall Glacier in the Torres del Paine National Park in Chile. Credit: Wolfgang Stinnesbeck

Τα απολιθώματα βρέθηκαν στο Εθνικό Πάρκο Torres del Paine της χώρας, το οποίο αποτελεί πόλο έλξης για πεζοπόρους και λάτρεις της φύσης. Οι ερευνητές δήλωσαν ότι οι δεινόσαυροι αυτοί, οι οποίοι ήταν θαμμένοι κάτω από τόνους βράχων και πάγου, έζησαν μεταξύ της Τριαδικής και Κρητιδικής περιόδου, δηλαδή 250 εκατομμύρια με 66 εκατομμύρια πριν.

Ichthyosaurs, whose Greek name means "fish lizards," were a group of large, fast-swimming marine reptiles that lived during the Mesozoic Era, about 245 to 90 million years ago. Credit: Wolfgang Stinnesbeck

«Αυτό το τεράστιο νεκροταφείο ιχθυόσαυρων, ο τρόπος με τον οποίο ήταν τοποθετημένα τα απολιθώματα, είναι μοναδικά», δήλωσε ο παλαιοντολόγος Κρίστιαν Σάλαζαρ.

Probably killed during a series of catastrophic mudslides, the creatures were preserved in deep-sea sediments that were later exposed by the melting glacier, the researchers say. Credit: Judith Pardo Perez

«Είναι η πιο πρόσφατη μεγάλη ανακάλυψη στην ιστορία του είδους. Η ανακάλυψη αυτή πρόκειται να δώσει απάντηση σε πολλά ερωτήματα σχετικά με την εξαφάνισή τους, τον τρόπο που ζούσαν αλλά και τις συνήθειες μετακίνησής τους», πρόσθεσε.

Οι ιχθυόσαυροι κολυμπούσαν για περίπου 200 εκ. έτη στις θάλασσες της Γης. Ichthyosaurs were predatory marine reptiles that swam the world's oceans while dinosaurs walked the land. They appeared in the Triassic period, dying out around 25 million years before the extinction event that wiped out the dinosaurs. Ichthyosaurs (literally 'fish-lizards') evolved from an as yet unidentified land reptile that moved back into the water. These huge animals rapidly diversified from being lizards with fins to developing a much more streamlined, fish-like form built for speed. One species has been calculated to have a cruising speed of 36 km/h. These enormous predators remained at the top of the food chain until they were replaced by the plesiosaurs.

Η επιχείρηση ανασκαφής των 46 απολιθωμάτων διήρκησε περίπου 3 μήνες, δήλωσε ο Σάλαζαρ, προσθέτοντας ότι είναι πιθανόν να βρεθούν και άλλα απολιθώματα αυτού του είδους στην περιοχή.

Επιστροφή στα Αντικύθηρα. Return to Antikythera

Αμερικανοί δύτες θα εξερευνήσουν εκ νέου το διάσημο ναυάγιο για νέα ευρήματα. In the spring of 1900, two sponge fishing boats from the island of Simi came to anchor off the east coast of Antikythera. Waiting for calm seas before proceeding to their intended fishing grounds, the spoge divers decided to dive along the island’s coast. Diver Ilias Stadiatis happened upon the wreck at depths reported between 42  and 50 m, and he brought to the surface an arm from a bronze statue. In November that year, sponge boat captain Dimitrios Kontos alerted the authorities in Athens of the discovery. Reaction was swift: the Hellenic Royal Navy vessel Mykali was dispatched to the island to support recovery operations, followed soon by the civilian steam ship Syros and later the Navy torpedo boat Aigialeia. Over the course of the next several months, the divers braved winter storms and dives beyond 50 m. They shared a single diving suit and helmet, taking turns of ten minutes twice per day. Despite the divers’ great skill and personal bravery, two men were severely injured and another diver lost his life. By the end of the operation in September 1901, only five men were still fit to dive.

Το 80 π.Χ ένα ρωμαϊκό καράβι βυθίζεται ανοιχτά των Αντικυθήρων. Το 1900 Σύμιοι σφουγγαράδες εντοπίζουν το ναυάγιο σε βάθος 45-60 μέτρων. Ανάμεσα στα ευρήματα είναι και ένα παράξενο αντικείμενο το οποίο η μελέτη του οποίου απέδειξε ότι ήταν ένα πολύπλοκο όργανο και σύμφωνα με τους ειδικούς ο αρχαιότερος υπολογιστής που γνωρίζουμε. 

Ο μηχανισμός ο οποίος ανασύρθηκε από το βάθος της θάλασσας στα Αντικύθηρα, εδώ και περισσότερο από εκατό χρόνια, κίνησε αμέσως το ενδιαφέρον κάθε είδους ερευνητών της αρχαιότητας. Ήταν ένας αστρολάβος; Ήταν ένα πλανητάριο, ένα αστρονομικό ρολόι; Ή κάτι άλλο; Η επιστημονική έρευνα προχωρούσε πολλές φορές στα σκοτεινά, αφήνοντας περιθώριο στη φαντασία, που δεν ήθελε και πολύ να ξεπεράσει τα όρια της λογικής. Ότι πρόκειται για έναν μηχανισμό είναι σίγουρο, και μάλιστα για τον πιο σύνθετο μηχανισμό της αρχαιότητας (2ος-1ος αιώνας π.Χ.), που δεν έχει παρόμοιό του στα 1.300 χρόνια που ακολουθούν. Είναι επίσης βέβαιο ότι σχετίζεται με φαινόμενα του ουρανού και ότι αποτελεί ένα είδος πολύπλοκου μηχανικού υπολογιστή. Back in 1901, the most extraordinary finding of the sponge divers was the part of a Mechanism which is since then astonishing the whole international community of experts on the ancient world. For decades, scientific investigation failed to yield much light on the purpose of this Mechanism. However research over the last half century has begun to reveal its secrets. The machine dates from around the end of the 2nd century B.C. and is the most sophisticated mechanism known from the ancient world. Nothing as complex is known for the next thousand years. The Antikythera Mechanism is now understood to be dedicated to astronomical phenomena and operates as a complex mechanical “computer” which tracks the cycles of the Solar System. But more than half of it is still missing, probably still at the bottom of the sea near the island of Antikythera. Will the new expedition discover some of the missing fragments? Photo from the Albert Rehm Archives. Courtesy of Bavarian State Library

Ήταν το πρώτο ναυάγιο που ερευνήθηκε από αρχαιολόγους και έκρυβε το μεγαλύτερο σύνολο αρχαίων θησαυρών που είχε βρεθεί ποτέ. Ωστόσο η επιχείρηση διάσωσης –που πραγματοποιήθηκε κάτω από δύσκολες συνθήκες και με ανεπαρκή εξοπλισμό- δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Έτσι, αυτό το μήνα, εφοδιασμένοι με την πιο σύγχρονη τεχνολογία κατάδυσης, οι επιστήμονες επιστρέφουν στη θέση.

Μεταξύ 1900 και 1901, οι σφουγγαράδες ανέσυραν μια σειρά από συγκλονιστικές αρχαιότητες, μεταξύ των οποίων όπλα, κοσμήματα, έπιπλα και κάποια εξαιρετικά αγάλματα. Το πιο διάσημο εύρημά τους όμως ήταν ένα στραπατσαρισμένο άμορφο σώμα, που επί μήνες είχε ξεχαστεί στην αυλή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου της Αθήνας, μέχρι που έσπασε και άνοιξε για να αποκαλύψει ένα σύνολο από γρανάζια, καντράν και επιγραφές.

Οι επιστήμονες χρειάστηκαν περισσότερα από εκατό χρόνια για να αποκωδικοποιήσουν τον τρόπο λειτουργίας αυτών των σκουριασμένων θραυσμάτων, με ακτίνες Χ και σάρωση από αξονικό τομογράφο, και να βρεθούν μπροστά σε έναν πολύπλοκο ωρολογιακό μηχανισμό που χρησιμοποιούνταν για να υπολογίζει τις κινήσεις των ουράνιων σωμάτων και των πλανητών στο στερέωμα.

Βαφτίστηκε Μηχανισμός των Αντικυθήρων και είχε δείκτες με τη βοήθεια των οποίων αναπαριστώνταν οι θέσεις του ήλιου, της σελήνης και των πλανητών στον ουρανό, καθώς και ένα αστρολογικό ημερολόγιο, επίσης προβλέπονταν οι εκλείψεις, αλλά και προσδιοριζόταν ο χρόνος τέλεσης αθλητικών αγώνων, όπως οι Ολυμπιακοί.

100 χρόνια χρειάστηκαν οι επιστήμονες για να αποκωδικοποιήσουν τον τρόπο λειτουργίας του Μηχανισμού των Αντικυθήρων. It took more than 100 years to work out how the Antikythera mechanism worked.

Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό τεχνολογικό επίτευγμα που έφερε επανάσταση στην αντίληψή μας για τις ικανότητες των αρχαίων Ελλήνων. Τίποτε που να πλησιάζει έστω την πολυπλοκότητα αυτού του μηχανισμού δεν είναι γνωστό για τα επόμενα τουλάχιστον χίλια χρόνια και την εμφάνιση των μηχανικών ρολογιών στη μεσαιωνική Ευρώπη.

Υπάρχουν ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα, όπως το από πού προέρχεται και ποιος τον κατασκεύασε (ο Ποσειδώνιος, ένας φιλόσοφος που έζησε στη Ρόδο τον 1ο αιώνα π.Χ. είναι ένας υποψήφιος, ενώ και ο ιδιοφυής Αρχιμήδης του 3ου αι. π.Χ. μπορεί να εφηύρε αυτού του είδους τη συσκευή). Ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια όμως γύρω από τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων κρύβεται στο ναυάγιο όπου βρέθηκε. Τι άλλο υπάρχει θαμμένο εκεί κάτω;

Το ναυάγιο βρίσκεται σε βάθος 60 μέτρων, μέσα στα παγωμένα, διαρκώς ταραγμένα νερά και ανάμεσα σε βράχια – ένα δυσπρόσιτο μέρος. Οι σφουγγαράδες που ανέσυραν το φορτίο του φορούσαν ογκώδεις μεταλλικές στολές δυτών και είχαν μικρή επίγνωση των κινδύνων της κατάδυσης σε τέτοιο βάθος. Όταν εγκατέλειψαν το εγχείρημά τους, δύο από αυτούς ήταν παράλυτοι από τη νόσο των δυτών και ένας ήταν νεκρός. Άφησαν πίσω τους ιστορίες εγκαταλειμμένων θησαυρών, μεταξύ των οποίων εκείνη για μεγάλων διαστάσεων μαρμάρινα αγάλματα που κύλισαν στις απότομες υποθαλάσσιες πλαγιές και έφτασαν σε σημεία απρόσιτα.

Στις ΗΠΑ γίνονται αυτό το διάστημα δοκιμές σε μια προηγμένη στολή κατάδυσης με την οποία θαλάσσιοι αρχαιολόγοι σκοπεύουν τον προσεχή Σεπτέμβριο να βουτήξουν στο ναυάγιο με στόχο να εντοπίσουν ένα δεύτερο μηχανισμό που πιθανώς να υπήρχε στο καράβι.

Τα προβλήματα

Το πλοίο των Αντικυθήρων με το πολύτιμο φορτίο του είναι απίθανο να ταξίδευε μόνο του. Όταν βυθίστηκε, ίσως ναυάγησαν και άλλα πλοία του ίδιου στόλου. Θα μπορούσε άραγε ένα από αυτά να περιέχει έναν δεύτερο Μηχανισμό των Αντικυθήρων; Εδώ και εκατό χρόνια, η συσκευή αυτή που εμπνέει δέος, είναι το μοναδικό τεκμήριο και το μόνο κλειδί κατανόησης μιας τεχνολογίας που παρέμενε χαμένη επί χιλιετίες. Αυτό ίσως -απλά ίσως- αλλάξει τώρα. Marine archaeologist-technician Dr Brendan Foley from the Woods Hole Oceanographic Institution caused quite a stir while presenting the findings of the most recent underwater archaeological survey conducted at the Antikythera Shipwreck site in Greece, during the annual meeting of the Archaeological Institute of America in Seattle. Dr Foley suggested that despite common and current belief, the famous Antikythera Shipwreck could actually comprise of two ships instead of one. Moreover, the sea floor could hold more artifacts like the unique Antikythera Mechanism that is on display at the National Archaeological Museum of Athens and is shrouded with mystery about its workings and possible uses.

Οι υπάρχουσες στολές κατάδυσης δεν επιτρέπουν σε δύτες που εξερευνούν ναυάγια να παραμένουν για ικανό χρονικό διάστημα κάτω από το νερό. Για ναυάγια που βρίσκονται σε βάθη μεγαλύτερα από μερικές δεκάδες μέτρα από την επιφάνεια χρησιμοποιούνται ρομποτικά υποβρύχια που πραγματοποιούν τις έρευνες. Στις έρευνες που έγιναν στον ναυάγιο το 1900 οι δύτες είχαν στη διάθεση τους χρόνο μόλις 5 λεπτά για να κάνουν έρευνες πριν η πίεση του νερού γίνει απειλητική. Το 1976 έρευνες στο ναυάγιο των Αντικυθήρων πραγματοποίησε και ο Ζακ Υβ Κουστώ που μαζί με την ομάδα του χρησιμοποίησαν ένα ειδικό σύστημα που λειτουργούσε σαν ηλεκτρική σκούπα. Με το σύστημα αυτό ο Κουστώ και οι συνεργάτες του «ρούφηξαν» ότι υπήρχε σε ένα σημείο του ναυαγίου χωρίς τελικά να ανακαλύψουν κάτι. Ομως κατέστη σαφές ότι τέτοια συστήματα είναι πιθανό να καταστρέψουν εύθραυστα αντικείμενα.

Η στολή

Η στολή Exosuit θα χρησιμοποιηθεί για την εξερεύνηση του ναυαγίου των Αντικυθήρων. Exosuit is a one-of-a-kind diving system made by Nuytco. Owned by JF White Contracting (a project sponsor), the Exosuit looks like something from science fiction: Ironman for underwater science. With Exosuit, divers can safely descend to 1000 feet (300+ m) and stay for hours, without having to decompress on the way back to the surface.

Στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας Woods Hole στη Μασαχουσέτη δοκιμάζεται μια νέα στολή κατάδυσης. Η Exosuit, όπως ονομάζεται η στολή, είναι σύμφωνα με τους δημιουργούς της ένα «φορετό υποβρύχιο». Η στολή είναι δημιουργία της εταιρίας ρομποτικών συστημάτων Nuytco Research που ιδρύθηκε στον Καναδά και εν συνεχεία εξαγοράστηκε από την αμερικανική εταιρεία J.F.White. Είναι κατασκευασμένη από ένα κράμα αλουμινίου με αρθρωτές κλειδώσεις οι οποίες διευκολύνουν στο μέγιστο δυνατό βαθμό τις κινήσεις των χεριών και των ποδιών ενός δύτη. Η στολή διαθέτει προωθητήρες με τους οποίους ο δύτης στην ουσία… πιλοτάρει τη στολή.

Ένα καλώδιο (εν είδη ομφάλιου λώρου) που συνδέει τη στολή με το πλοίο τροφοδοτεί συνεχώς με ενέργεια τη στολή ώστε να βρίσκονται μόνιμα σε λειτουργία οι προωθητήρες, η παροχή οξυγόνου και γενικά όλα τα συστήματα συντήρησης και επικοινωνίας του δύτη. Το καλώδιο λειτουργεί επίσης ως μέσο μετάδοσης δεδομένων (ήχου, βίντεο, κλπ) από και προς τον δύτη.

The iron-man looking exosuit allows a diver to descend to 1000 feet for hours at a time without need for decompressing upon returning to the surface. Credit: American Museum of Natural History

Σε περίπτωση προβλήματος στο καλώδιο η στολή διαθέτει μπαταρίες οι οποίες διατηρούν σε λειτουργία όλα τα συστήματα της εκτός από τη χρήση των προωθητήρων. Η στολή διαθέτει και εξωτερικό σύστημα ελέγχου ώστε να μπορεί κάποιος από το πλοίο να αναλάβει τον έλεγχο της σε περίπτωση ανάγκης. Αν για παράδειγμα, πάθει κάτι ο δύτη να μπορεί κάποιος να τον επαναφέρει στο πλοίο.

Απαραίτητη

The team plans to run a test of the suit this summer off the coast of Rhodes island, at a site called the Canyons. If all goes well, the team will proceed with the exploration of the Antikythera shipwreck.

Η χρήση μιας τέτοιας προηγμένης στολής κρίθηκε απολύτως απαραίτητη για τη συγκεκριμένη αποστολή. Αυτό γιατί το ναυάγιο των Αντικυθήρων βρίσκεται πλέον σε βάθος 120 μέτρων ενώ επίσης είναι πιθανό να υπάρχουν εκεί εύθραυστα αντικείμενα για τα οποία πρέπει οι δύτες να έχουν όσο το δυνατόν καλύτερη αίσθηση της αφής για να μην τα καταστρέψουν.

Σύμφωνα με τον προγραμματισμό αν δεν υπάρξει κάποιο πρόβλημα στις δοκιμές η στολή θα χρησιμοποιηθεί τον Ιούλιο σε μια αποστολή ανεύρεσης οργανισμών με ιδιότητες βιοφωσφορισμού σε μια υποθαλάσσια περιοχή 160 χλμ. ανοικτά των βορειοανατολικών ακτών των ΗΠΑ η οποία ονομάζεται «Τα Φαράγγια».

Βρήκαν το άστρο του… Σάουρον. Eye of Sauron star spotted by planet-hunting camera

Φωτογράφησαν άστρο που μοιάζει με το μάτι του Κακού στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών. This Eye of Sauron is the magnificent ringed star HR 4796A, in the southern constellation of Centaurus. It is one of the first images produced by SPHERE, the Spectro-Polarimetric High-contrast Exoplanet Research instrument, installed last month on the ESO's Very Large Telescope atop Cerro Paranal in Chile. To a typical optical telescope, HR 4796A's dark centre is a blazing disk of starlight that swamps the weaker glow of the dust ring. SPHERE filters out the star's light to acquire exceptionally sharp images like this. The instrument also corrects for the effects of Earth's atmosphere and can differentiate between starlight and a planet's glow, on the basis of the colour and polarisation of light. These talents will allow SPHERE to discover planets orbiting distant stars and study them with spectacular clarity. Credit: ESO/J.-L. Beuzit et al./SPHERE Consortium

Ονομάζεται HR 4769A και βρίσκεται σε απόσταση 237 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Κενταύρου. Πρόκειται για ένα άστρο γύρω από το οποίο έχει σχηματιστεί ένας δίσκος κοσμικής σκόνης. Το διαστημικό τηλεσκόπιο VLT του Νότιου Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου στη Χιλή κατέφερε να τραβήξει μια εντυπωσιακή φωτογραφία στην οποία οι αντιθέσεις φωτός ανάμεσα στο άστρο και τον δίσκο δημιουργεί μια εικόνα που θυμίζει το μάτι του Σάουρον, του ηγέτη των σκοτεινών δυνάμεων στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών.

The star HR 7581 (Iota Sgr) was observed in SPHERE survey mode (parallel observation in the near infrared with the dual imaging camera [left] and the integral field spectrograph [right]). A very low mass star, more than 4000 times fainter that its parent star, was discovered orbiting Iota Sgr at a tiny separation of 0.24". This is a vital demonstration of the power of SPHERE to image faint objects very close to bright ones. The bright star itself has been suppressed almost completely by SPHERE, to allow the faint companion to appear as a clear bright spot to the upper right of the centre. This shows the great potential for SPHERE to detect exoplanets. Credit: ESO/J.-L. Beuzit et al./SPHERE Consortium

Στη λήψη της φωτογραφίας βασικό ρόλο έπαιξαν τα φίλτρα SPHERE του VLT τα οποία σύμφωνα με τους αστρονόμους θα βοηθήσουν τους αστρονόμους όχι μόνο να εντοπίζουν πλανήτες που κινούνται γύρω από μακρινά άστρα αλλά και να τους μελετούν.