Στο
κέντρο του γαλαξιακού ζεύγους Antennae
(μεγάλη εικόνα) εντοπίστηκε μια περιοχή (μεσαία ένθετη εικόνα) στην οποία
βρίσκεται το επίμαχο σφαιρωτό σμήνος που σημειώνεται μέσα στο τετράγωνο. Στην
τρίτη εικόνα κάτω εικονίζεται το σφαιρωτό σμήνος στο οποίο θα ξεκινήσει σύντομα
η μαζική παραγωγή άστρων. The Antennae galaxies, shown in visible light in a
Hubble image (upper image), were studied with ALMA, revealing extensive clouds
of molecular gas (center right image). One cloud (bottom image) is incredibly
dense and massive, yet apparently star free, suggesting it is the first example
of a prenatal globular cluster ever identified. Credit: NASA/ESA Hubble, B.
Whitmore (STScI); K. Johnson, U.Va.; ALMA (NRAO/ESO/NAOJ); B. Saxton
(NRAO/AUI/NSF).
Μια
εκπληκτική ανακάλυψη έκαναν ερευνητές στις ΗΠΑ. Χρησιμοποιώντας τα πανίσχυρα
ραδιοτηλεσκόπια του αστεροσκοπείου ALMA στην έρημο Ατακάμα στη Χιλή επιστήμονες του Πανεπιστημίου της
Βιρτζίνια εντόπισαν ένα σφαιρωτό σμήνος εντελώς διαφορετικό από όσα γνωρίζουμε.
Τα σφαιρικά σμήνη που γνωρίζουμε έχουν ηλικία δισ. ετών και είναι γεμάτα άστρα
μεγάλης λαμπρότητας. Στο σφαιρωτό σμήνος που εντόπισαν οι ερευνητές τα άστρα βρίσκονται
υπό… εκκόλαψη. Δεν έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα άλλο σφαιρωτό σμήνος σε αυτή
την εμβρυακή κατάσταση και όπως είναι ευνόητο η ανακάλυψη θα προσφέρει πολύτιμα
στοιχεία στους επιστήμονες για αυτές τις κοσμικές δομές αλλά και γενικότερα για
τις διεργασίες γέννηση άστρων σε μαζική κλίμακα.
Animation of ALMA
data depicting dense cores of molecular gas in the Antennae galaxies. The
yellow object at the center is the first prenatal example of a globular cluster
ever identified. Credit: K. Johnson, U.Va.; NRAO/AUI/NSF; ALMA (NRAO/ESO/NAOJ).
«Είναι σαν να ανακάλυπταν παλαιοντολόγοι ένα
αβγό δεινοσαύρου το οποίο βρισκόταν στην τελική φάση εκκόλαψης και σύντομα θα
έβγαινε μέσα από αυτό ένα δεινοσαυράκι» αναφέρουν χαρακτηριστικά οι
ερευνητές που δημοσιεύουν την ανακάλυψη τους στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal». Οι ερευνητές εκτιμούν ότι στο σφαιρωτό
σμήνος που βρίσκεται στο γαλαξιακό ζεύγος Antennae υπάρχει κοσμική ύλη ικανή να παράξει
περισσότερα από 50 εκ. άστρα σαν τον Ήλιο.
Τα
σφαιρωτά σμήνη
Με
τον όρο σφαιρωτό σμήνος (ή σφαιρωτό αστρικό σμήνος) οι αστρονόμοι περιγράφουν
μία σχετικώς πυκνή συγκέντρωση αστέρων με σφαιρικό ή σχεδόν σφαιρικό σχήμα, που
περιφέρονται γύρω από το κέντρο ενός γαλαξία ως δορυφόροι του. Οι αστέρες που
αποτελούν τα σφαιρωτά σμήνη είναι ισχυρώς δεσμευμένοι από τη βαρύτητα του κάθε
σμήνους, γεγονός που δίνει στα σμήνη αυτά το σφαιρικό τους σχήμα. Η μελέτη των
σφαιρωτών αστρικών σμηνών είναι εξαιρετικά σημαντική για να συνθέσουν οι
επιστήμονες το παζλ των κοσμικών διεργασιών που οδήγησαν στη μαζική παραγωγή
άστρων στο πρώιμο Σύμπαν, η οποία σηματοδότησε τη δημιουργία των γαλαξιών.
Το
γαλαξιακό ζευγάρι
ALMA image of dense
cores of molecular gas in the Antennae galaxies. The round yellow object near
the center may be the first prenatal example of a globular cluster ever
identified. It is surrounded by a giant molecular cloud. Credit: K. Johnson,
U.Va.; ALMA (NRAO/ESO/NAOJ).
Οι
γαλαξίες Antennae αποτελούν τα τελευταία χρόνια ένα από τους αγαπημένους
στόχους των επιστημόνων. Πρόκειται για ένα ζεύγος γαλαξιών το κωδικό όνομα των
οποίων είναι NGC 4038/4039. Βρίσκονται σε απόσταση 62 εκατομμυρίων ετών φωτός
από τη Γη και είναι σε προχωρημένο στάδιο συγχώνευσης. Οι βαρυτικές δυνάμεις
που ασκεί ο ένας γαλαξίας στον άλλον λόγω βαρύτητας έχουν δημιουργήσει δύο
βραχίονες που εκτείνονται σε τεράστιες αποστάσεις και δημιουργούν ένα
εντυπωσιακό γαλαξιακό σύμπλεγμα.