Ένα «καλαμάρι» θα εξερευνήσει την Ευρώπη. The terrifying robo-squid set to scour alien oceans for signs of life

Το σχέδιο του ρομποτικού καλαμαριού που ίσως σε λίγα χρόνια βουτήξει στον υπόγειο ωκεανό της Ευρώπης για την εξερευνήσει. This rover would resemble an eel with a short antenna on its back that harvests power from locally changing magnetic fields, and could soon scour Europa looking for life. Image credit: NASA/Cornell University/NSF

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι σε βάθος δεκάδων ή και εκατοντάδων χλμ κάτω από την επιφάνεια της Ευρώπης, του παγωμένου δορυφόρου του Δία, βρίσκεται ένας ωκεανός το βάθος του οποίου εκτιμάται ότι είναι περίπου 100 χλμ! Κατά καιρούς έχουν πέσει στο τραπέζι διάφορες προτάσεις για την εξερεύνηση τόσο της επιφάνειας όσο κυρίως του ωκεανού της Ευρώπης στον οποίο ίσως να έχουν αναπτυχθεί κάποιες μορφές ζωής.

Roughly the size of Earth's moon, Europa is structurally like a liquor-filled chocolate, with a liquid ocean that could be 62 miles (100 kilometers) deep. Scientists have long thought that that sea is one of the best potential alien incubators in our solar system.

Όπως έγινε γνωστό η NASA αποφάσισε να χρηματοδοτήσει την κατασκευή ενός επαναστατικού ρομπότ εξερεύνησης του ωκεανού της Ευρώπης. Το ρομπότ αυτό θα έχει το σχήμα καλαμαριού και το πιο εντυπωσιακό του χαρακτηριστικό είναι ότι θα διαθέτει ένα προηγμένο σύστημα που θα του επιτρέπει να λειτουργεί μετατρέποντας σε ενέργεια τα μεταβαλλόμενα μαγνητικά πεδία του δορυφόρου. Αυτό και άλλα σχετικά συστήματα αναπτύσσονται για χρήση από σκάφη και συσκευές που θα κληθούν να εξερευνήσουν περιβάλλοντα στα οποία οι συμβατικές μέθοδοι παραγωγής ενέργειας όπως η ηλιακή και η πυρηνική δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Περιβάλλοντα όπως οι υπόγειοι ωκεανοί της Ευρώπης και άλλοι παρόμοιοι εξωγήινοι κόσμοι.

Γονίδιο «διαμορφώνει τις συναισθηματικές αντιδράσεις». How your brain reacts to emotional information is influenced by your genes

Caravaggio, The Musicians, c.1595. Σχετίζεται με τον νευροδιαβιβαστή νοραδρεναλίνη στον εγκέφαλο και επηρεάζει την ευαισθησία των ανθρώπων. New research finds emotional sensitivity can be encoded into a person's genetic makeup.

Ένα γονίδιο που σχετίζεται με τον νευροδιαβιβαστή νοραδρεναλίνη στον εγκέφαλο δείχνει να επηρεάζει την ευαισθησία των ανθρώπων σε συναισθηματικά φορτισμένα ερεθίσματα, υποδεικνύει μια σχετικά μικρή μελέτη στον Καναδά. Οι φορείς μιας συγκεκριμένης ποικιλίας του γονιδίου αντιδρούσαν πιο έντονα στις αρνητικές και τις θετικές εικόνες.

«Κάθε άνθρωπος πράγματι βλέπει τον κόσμο διαφορετικά. Για τους ανθρώπους με τη συγκεκριμένη γονιδιακή ποικιλομορφία, ό,τι έχει σχέση με τα συναισθήματα ξεχωρίζει πολύ περισσότερο» λέει η Ρεμπέκα Τοντ, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας στο Βανκούβερ.

Το γονίδιο

Οι φορείς μιας συγκεκριμένης γονιδιακής ποικιλίας έδειξαν να αντιδρούν περισσότερο στις λέξεις με θετικό ή αρνητικό περιεχόμενο. Image shows increased activity in the brains of ADRA2b deletion carriers. Credit: Image courtesy of University of British Columbia

H μελέτη της, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Journal of Neuroscience», αφορά το γονίδιο ADRA2b που κωδικοποιεί έναν υποδοχέα του νευροδιαβιβαστή νοραδρεναλίνη (γνωστού και ως νορεπινεφρίνη). Προηγούμενες έρευνες της δρος Τοντ είχαν δείξει ότι μια συγκεκριμένη ποικιλία του γονιδίου δείχνει να αυξάνει την εστίαση της προσοχής σε λέξεις με αρνητικό περιεχόμενο.

Η νέα μελέτη δείχνει ότι η εν λόγω ποικιλία, ή αλληλόμορφο, αυξάνει την ευαισθησία σε συναισθηματικά ερεθίσματα «πιο πολύ από ό,τι θα προβλέπαμε» λέει η καθηγήτρια. Η ομάδα της υπέβαλε σε τομογραφίες 39 εθελοντές, από τους οποίους οι 21 έφεραν το συγκεκριμένο αλληλόμορφο. Στη διάρκεια της εξέτασης οι εθελοντές κλήθηκαν να κοιτάξουν μια σειρά εικόνων με θετικό, αρνητικό ή ουδέτερο περιεχόμενο, και να βαθμολογήσουν την ποσότητα του θορύβου σε κάθε εικόνα.

Οι φορείς

Artemisia Gentileschi, Judith and her Maidservant, 1613–14. Oil on canvas, Palazzo Pitti, Florence. Researchers say the genetic variation could explain why some people are more dramatic than others.

Σε σχέση με όσους δεν έφεραν το αλληλόμορφο, οι φορείς της γονιδιακής ποικιλίας απάντησαν ότι έβλεπαν μειωμένα επίπεδα θορύβου στις θετικές και τις αρνητικές εικόνες. Αυτό εκλαμβάνεται ως ένδειξη αυξημένης ευαισθησίας. Επιπλέον, οι τομογραφίες έδειξαν ότι οι φορείς είχαν αυξημένη δραστηριότητα σε περιοχές του εγκεφάλου που συμμετέχουν στη ρύθμιση των συναισθημάτων και στην αξιολόγηση απολαύσεων ή απειλών.

Δεδομένου πάντως ότι το δείγμα της μελέτης ήταν μικρό, τα ευρήματα θα πρέπει να επιβεβαιωθούν με μεγαλύτερες μελέτες. Περαιτέρω έρευνες θα δείξουν επίσης αν το συγκεκριμένο αλληλόμορφο παίζει ρόλο στη μετατραυματική διαταραχή, τα επίπεδα άγχους και τους εθισμούς.  Οι ερευνητές επισημαίνουν πάντως ότι η συχνότητα της εν λόγω ποικιλίας του ADRA2b διαφέρει από εθνικότητα σε εθνικότητα. Το 50% των Καυκάσιων που εξετάστηκαν στον Καναδά ήταν φορείς, ποσοστό που πέφτει μόλις στο 10% μεταξύ των κατοίκων της Ρουάντα.

Μια Ferrari στο… Διάστημα. Ferrari Design Boss Creates A Spaceship

Μια Ferrari για βόλτες στους... αιθέρες. When he's not designing Ferraris, apparently Flavio Manzoni spends his free time designing spaceships. "I tried to imagine something that can fly in the future, since there will be less and less space available on the ground," he tells Form Trends. Manzoni says his inspiration came from a childhood fascination with aliens. "I lived in a six-story building, with a large terrace at the top. I thought that one day a UFO would land there," he says. "It disturbed me a little, but I was curious." Credit: Ferrari/Flavio Manzoni

Τι θα γινόταν αν κάποιος παράγγελνε την κατασκευή ενός διαστημικού σκάφους στη Ferrari; Το ερώτημα αυτό αποφάσισε να απαντήσει ο Φλάβιο Μαντσόνι, επικεφαλής του τμήματος σχεδιασμού της Ferrari.

 Ferrari spaceship designed by Flavio Manzoni.

Ο Μαντσόνι αναφέρει ότι δημιούργησε το σκάφος εμπνεόμενος από όσα είχε διαβάσει και δει σε βιβλία και ταινίες επιστημονικής φαντασίας της οποίας είναι λάτρης αλλά ταυτόχρονα προσπαθώντας το σκάφος να είναι συμβατό με την αισθητική, τα χρώματα και την όλη φιλοσοφία που διέπει την διάσημη ιταλική αυτοκινητοβιομηχανία. 

The original sketches by Manzoni.

Στη συνέχεια ο Μαντσόνι παρέδωσε τα σχέδια του σκάφους που σχεδίασε σε ένα ειδικό για να κατασκευάσει ένα τρισδιάστατο μοντέλο του σκάφους.

Ferrari spaceship designed by Flavio Manzoni.

To αποτέλεσμα είναι ομολογουμένως εντυπωσιακό αφού το σκάφος αν ποτέ κάνει την εμφάνιση του θα προκαλεί στο πέρασμα του την ίδια εντύπωση που προκαλούν και τα μοντέλα της Ferrari στους δρόμους. 

Περιμένοντας τους εξωγήινους. Waiting For The Aliens

A typical Hollywood alien is "soft, squishy and big on mucus," in the words of Seth Shostak, senior astronomer at the SETI Institute in Mountain View, Calif. These sci-fi lumps of goo are inclined to abduct us, probe us, hover above us and even walk among us (in disguise, of course). But far beyond Hollywood's limited scope, aliens might really exist. What are they like, and how would they actually handle a human encounter? Astrobiologists have deduced a few answers by combining their knowledge of life on Earth with their understanding of the cosmos as a whole. Their profile of ET might not be what you expected. Credit: Image via Shutterstock

Σ​​τις αρχές του περασμένου μήνα η Ελεν Στόφαν, επικεφαλής επιστήμων της NASA, δήλωσε ότι «μέσα σε μία δεκαετία πρόκειται να έχουμε ισχυρές ενδείξεις για την ύπαρξη ζωής πέρα από τη Γη, καθώς και οριστικές αποδείξεις μέσα στα επόμενα 20 έως 30 χρόνια». Φυσικά η Στόφαν δεν είναι ούτε η πρώτη ούτε και η τελευταία σοβαρή επιστήμων που αναφέρει κάτι παρόμοιο, αφού κατά καιρούς διάφοροι επιστήμονες, υπολογίζοντας πάντα με τα χαμηλότερα ποσοστά, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι στον γαλαξία μας πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον 50 δισεκατομμύρια πλανήτες, εκ των οποίων τουλάχιστον ένα εκατομμύριο κόσμοι είναι παρόμοιοι με τη Γη. Ακόμη και με τις πιο φτωχές προβλέψεις, το σύμπαν περιλαμβάνει 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες και άρα θα πρέπει να υπάρχουν τρισεκατομμύρια δίδυμοι πλανήτες σαν τη Γη.

Still from the 2005 film 'Alien Planet.' Credit: Discovery Channel/Evergreen Films

Οι περισσότεροι εξωβιολόγοι υποστηρίζουν ότι αν σε κάποιο κατάλληλο περιβάλλον δημιουργηθεί τυχαία ο πρώτος μονοκύτταρος οργανισμός, θα αρχίσει να ακολουθεί την αλυσίδα της εξέλιξης που δεν τελειώνει πουθενά. Έτσι το σύμπαν είναι δυνατόν να περιέχει δισεκατομμύρια φυλές όντων που θα ψάχνουν με τα μάτια τους το κενό, για να δουν αυτά που βλέπουμε κι εμείς, για να σκεφτούν αυτά που σκεφτόμαστε κι εμείς, και να αναρωτηθούν και αυτοί αν είναι μόνοι τους στο σύμπαν.

If you think it improbable that life would only happen once — and that that life would happen be us — that's now known to be a misconception. A pair of Princeton astrophysicists recently applied a new kind of statistical analysis to the early timing of the genesis of life on Earth, and determined that Earth's history says absolutely nothing about the probability of life arising elsewhere. Aliens could be everywhere; they could be nowhere. Credit: American Museum of Natural History

Φυσικά το ότι πρέπει να υπάρχει ζωή στο σύμπαν, το ότι κατά καιρούς θα πρέπει να έχουν ανθήσει διάφοροι διαστημικοί πολιτισμοί και το ότι ο άνθρωπος δεν πρέπει να είναι το μοναδικό λογικό ον ανάμεσα στα δισεκατομμύρια των γαλαξιών, είναι κάτι που πολλοί επιστήμονες αποδέχονται σήμερα σαν κάτι το πιθανό. Ο αριθμός, όμως, των πολιτισμών αυτών είναι δυνατόν να κυμαίνεται ανάλογα με τον χρόνο που μια φυλή λογικών όντων μπορεί να επιβιώσει σαν μια πλήρης τεχνολογική κοινωνία. Γι’ αυτό ο αριθμός των πολιτισμών που μπορούν να υφίστανται ταυτόχρονα μέσα στον γαλαξία μας θα πρέπει, σε τελική ανάλυση, να μην είναι και τόσο μεγάλος, οπότε και η μέση απόσταση μεταξύ τους θα πρέπει να είναι τεράστια. Σ’ ένα σύμπαν, δηλαδή, που ίσως να σφύζει από ζωή, είμαστε κατά κάποιον τρόπο απομονωμένοι σαν σε καραντίνα.

The renowned physicist Stephen Hawking once famously warned that humanity's efforts to radio communicate with extraterrestrials could be endangering us. If the aliens that detect our signals are technologically capable of coming here — proof that they are far more advanced than we — "I think the outcome would be much as when Christopher Columbus first landed in America, which didn't turn out very well for the Native Americans," Hawking said. But how can we know the first thing about ET's behavior, be it malevolent or otherwise? Shostak said we need look no farther than Earth. Aggression evolved as a trait among Earthlings because it helps us obtain and protect resources. Though aliens would have arisen and evolved under totally different conditions, pressure to secure finite resources would probably have molded their behavior, too. "I suspect resources would be finite anywhere in the universe," Shostak told Life's Little Mysteries. Credit: Universal Studios

Ίσως, πάλι, μια κάποια μέρα, αν όλα πάνε καλά, ο ανθρώπινος και κάποιος άλλος πολιτισμός ίσως μπορέσουν να συναντηθούν. Πιθανώς όχι στη δική μας εποχή, και μπορεί ούτε σε χίλια χρόνια. Ίσως ούτε σε ένα εκατομμύριο χρόνια. Αλλά κάπου, κάπως, κάποτε ίσως να συναντηθούμε. Και τότε; Πώς θα αντιδράσουν, άραγε, οι κάτοικοι του μικρού αυτού πλανήτη; Θα αποτύχουν, άραγε, να καταλάβουν πως οτιδήποτε υπάρχει, είναι και παραμένει ζωτικό κομμάτι ενός μεγαλύτερου συνόλου; Θα μπορέσουν, άραγε, να νιώσουν τον απέραντο θαυμασμό και σεβασμό που νιώθουν τα παιδιά μπροστά στην πολυπλοκότητα και την ομορφιά της φύσης που τα περιβάλλει;

Just as they would not be recognized by the local pathogens as potential hosts, aliens would also not recognize Earth's organic matter as a potential food source. They couldn't digest us. And they probably wouldn't need to, anyway. As Jacob Haqq-Misra, an astronomer at Pennsylvania State University, pointed out, "A society capable of interstellar travel should have solved their development issues such that they do not need humans for food." Credit: 20th Century Fox

Ποιες θα ήσαν, άραγε, οι δικές μας αντιδράσεις αν κάποιο πρωινό βλέπαμε να κατεβαίνει σιγά-σιγά από τον ουρανό και να προσεδαφίζεται στο κέντρο της Αθήνας ένα εξωγήινο διαστημόπλοιο; Τι θα σήμαινε, άραγε, στον καθένα από εμάς μια τέτοια επίσκεψη; Ποια θα ήταν η επίδραση που θα είχε στα φιλοσοφικά μας πιστεύω και στις θρησκευτικές μας δοξασίες; Ποια θα ήταν η σημασία μιας τέτοιας επίσκεψης στο κοινωνικό σύνολο ή στις διεθνείς σχέσεις; Ποια θα ήταν η επίδρασή της στο ανθρώπινο πνεύμα, στις ανθρώπινες συναλλαγές, στο ανθρώπινο είδος;

Human DNA can't combine with XYZ, or whatever it is that encodes alien life. "The idea that they've come for breeding purposes is more akin to wishful thinking by members of the audience who don't have good social lives," Shostak told IEEE Spectrum. "Think about how well we breed with other species on Earth, and they have DNA. It would be like trying to breed with an oak tree." Credit: Image via Shutterstock

Συντετριμμένοι από τόσες βασικές ερωτήσεις ψάχνουμε μέσα από την κοσμική μοναξιά μας να βρούμε απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα για τα είδη των εξωγήινων πολιτισμών. Μήπως άραγε η δίψα για μάθηση και περιπέτεια μεταφέρει τους πολιτισμούς αυτούς στα βάθη του Διαστήματος ή μήπως χάνουν αυτό το ενδιαφέρον και επιστρέφουν σε μιαν απλή, μη τεχνολογική ύπαρξη; Μήπως άραγε οι πολύ προοδευμένοι πλανήτες ενώνονται και συνυπάρχουν σ’ ένα είδος γαλαξιακής κοινωνίας ανταλλάσσοντας επιστημονικές γνώσεις και ανακαλύψεις; Υπάρχουν άραγε πολιτισμοί που μπορούν να ελέγξουν τη φύση με τέτοιο τρόπο, ώστε οποιαδήποτε επαφή μαζί τους να ξεπερνούσε την πιο παράφορη φαντασία μας;

Πολλοί πιστεύουν ότι μια τέτοια επίσκεψη ίσως να έλυνε πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα, αφού σαν αρχαιότερος από τον δικό μας, θα έχει κατορθώσει προ πολλού να υπερνικήσει προβλήματα όπως είναι η πείνα και ο υπερπληθυσμός, η φτώχεια και οι αρρώστιες, η μόλυνση του περιβάλλοντος και ο συνεχής κίνδυνος του πολέμου. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι θα πρέπει εμείς μόνοι μας να βρούμε τη λύση των προβλημάτων μας, χωρίς να ελπίζουμε στη βοήθεια εξωγήινων «από μηχανής θεών». Γιατί στον δρόμο ίσως ανακαλύψουμε «πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν».

Διονύσης Π. Σιμόπουλος, επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου.

Πηγή: kathimerini.gr

Τα σουπερνόβα αποκτούν «πατατοειδές» σχήμα όταν εκρήγνυνται. Supernova blast shows stars die in lopsided explosions

Προσομοίωση μιας έκρηξης σουπερνόβα Τύπου ΙΙ στα αρχικά στάδια. Ο πυρήνας (γαλάζιο) εκπέμπει νετρίνα που διαταράσσουν το υλικό και δημιουργούν ασυμμετρίες. A closer look at a supernova confirms simulations that an asymmetric explosion is required to trigger stellar death (Image: Drasco/Calpoly San Luis Obsipo).

Το τιτάνιο-44 (⁴⁴Ti ) είναι ένα ραδιενεργό ισότοπο που παράγεται κατά τη διάρκεια της έκρηξης των υπερκαινοφανών αστέρων (σουπερνόβα). Έχει χρόνο ημιζωής περίπου 60 χρόνια και κατά τη διάσπασή του εκπέμπονται εκτός από ποζιτρόνια, ακτίνες γ και Χ. Παρατηρώντας τις ακτίνες γ και Χ προκύπτουν συμπεράσματα για την εξέλιξη της πυρηνοσύνθεσης κατά τη διάρκεια της έκρηξης των σουπερνόβα.

Ο πυρήνας ⁴⁴Ti παρατηρήθηκε στο υπόλειμμα του σουπερνόβα Cassiopeia A (Cas A) από το διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων Χ της NASA, NuSTAR.

Από την μελέτη των ακτίνων Χ που εκπέμπει το ραδιενεργό υλικό του υπολείμματος, προκύπτει η κατανομή αυτών των υλικών μετά την έκρηξη, η οποία με τη σειρά της μπορεί να συγκριθεί με την κατανομή από τις προσομοιώσεις σε υπολογιστή που βασίζονται στα θεωρητικά μοντέλα έκρηξης σουπερνόβα.

This is an artist’s impression of the SN 1987A remnant. The image is based on real data and reveals the cold, inner regions of the remnant, in red, where tremendous amounts of dust were detected and imaged by ALMA. This inner region is contrasted with the outer shell, lacy white and blue circles, where the blast wave from the supernova is colliding with the envelope of gas ejected from the star prior to its powerful detonation. Image credit: ALMA / ESO / NAOJ / NRAO / Alexandra Angelich, NRAO / AUI / NSF.

Μια παρόμοια μελέτη έγινε από τους Boggs et al, οι οποίοι μελετώντας τα απομεινάρια ενός άλλου σουπερνόβα, του SN1987A, δημιούργησαν μια προσομοίωση της έκρηξης. [⁴⁴Ti gamma-ray emission lines from SN1987A reveal an asymmetric explosion].

Η προσομοίωση της έκρηξης του σουπερνόβα 1987A φαίνεται στο βίντεο που ακολουθεί:

Το εξαιρετικά ασύμμετρο σχήμα της έκρηξης, συμφωνεί με την αντίστοιχη προσομοίωση του σουπερνόβα Cas A. H έκρηξη καθοδηγείται από τα νετρίνα που εκπέμπονται από το κέντρο του άστρου, τα οποία παράγουν θερμότητα και αναταράξεις, προκαλώντας έτσι τις αποκλίσεις από το σφαιρικό σχήμα.

Πηγή: www.newscientist.com

Οφιόσχημος κίονας θα ξανακοσμήσει τους Δελφούς. The “Serpent Column” will once again adorn Delphi

A bronze replica of the Serpent Column supporting the tripod of the Battle of Plataea will be built and placed in the archaeological site of Delphi, after the unanimous decision of the Central Archaeological Council. The Serpent Column was initially an offering dedicated to Apollo at Delphi in 447 BC by the 31 Greek city-states which had fought in the Battle of Plataea. A digital reconstruction of the serpent column. Only the stone base remains at Delphi, and the reproduction will sit atop it. Credit: Ethnos

Ένα ορειχάλκινο αντίγραφο του οφιόσχημου κίονα που στήριζε τον τρίποδα της Μάχης των Πλαταιών, ανάθημα το οποίο είχαν αφιερώσει στους Δελφούς το 477 π.Χ. και οι 31 ελληνικές πόλεις που πολέμησαν στη μάχη, θα κατασκευαστεί και θα τοποθετηθεί στον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών, σύμφωνα με την ομόφωνη θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου.

O ορειχάλκινος κίονας, με τη μορφή τριών φιδιών, παρέμενε στην αρχική του θέση μέχρι και τον 4ο αι. μ.Χ., οπότε μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο. The Serpent Column in Constantinople. The Obelisk of Theodosius is seen in the background.

Το ιδιαίτερα δύσκολο εγχείρημα –που παρουσιάστηκε με λεπτομέρειες στο ΚΑΣ, τα μέλη του οποίου το υποδέχτηκαν με πολλά θετικά σχόλια– αναμένεται να προσελκύσει το ενδιαφέρον των επισκεπτών, αλλά και να επανορθώσει ένα «ιστορικό» λάθος, που όμως αν δεν είχε συμβεί, το αυθεντικό μνημείο θα είχε χαθεί για πάντα. Κι αυτό γιατί ο ορειχάλκινος κίονας με τη μορφή τριών φιδιών, ύψους 6 μέτρων, που παρέμενε στην αρχική του θέση μέχρι και τον 4ο αι. μ.Χ., αποσπάστηκε και μεταφέρθηκε στη νέα Ρώμη, την Κωνσταντινούπολη, από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο. Εκεί στήθηκε στο μέσον του Ιππόδρομου, σημείο όπου διατηρείται έως και σήμερα, μαρτυρώντας την εξέχουσα συμβολική σημασία που είχε για τη νέα πρωτεύουσα. Το γεγονός, δε, ότι είναι το μοναδικό χάλκινο ανάθημα της ελληνικής αρχαιότητας, που διατηρήθηκε ορατό ανά τους αιώνες, χωρίς ποτέ να χαθεί, το κάνει ακόμα πιο σημαντικό.

Drawing of the inscription on the Serpent Column.

Το γύψινο εκμαγείο του οφιόσχημου στηρίγματος κατασκευάστηκε και μεταφέρθηκε από την Κωνσταντινούπολη στο Μουσείο των Δελφών –όπου και φυλάσσεται σε αποθήκη από το 1980– μετά από πρωτοβουλία του τέως Εφόρου Αρχαιοτήτων, καθηγητή Πέτρου Θέμελη. Μάλιστα, στο αντίγραφο αυτό διατηρούνται σε καλή κατάσταση οι εγχάρακτες επιγραφές με τα ονόματα των ελληνικών πόλεων που συμμετείχαν στη μάχη των Πλαταιών (Λακεδαιμόνιοι, Αθηναίοι, Κορίνθιοι, Θεσπιείς, Τήνιοι, Λευκάδιοι, Κύθνιοι, Σίφνιοι κ.ά.), ονόματα τα οποία έχουν σχεδόν σβηστεί από το πρωτότυπο, λόγω της οξείδωσης και της μακραίωνης παραμονής του στις καιρικές συνθήκες.

Ottoman miniature from the Surname-i Vehbi, showing the Column with the three serpent heads, in a celebration at the Hippodrome in 1582.

Ο χάλκινος οφιόσχημος κίονας, που σύμφωνα με τον Ηρόδοτο είχε κατασκευαστεί από περσικά λάφυρα, αποτελούνταν από τρία στριφογυριστά φίδια, στο σώμα των οποίων ήταν χαραγμένα τα ονόματα των πόλεων που είχαν πολεμήσει στην ένδοξη μάχη. Τα κεφάλια των φιδιών στήριζαν χρυσό λέβητα, τον οποίον έλιωσαν οι Φωκείς για να καλύψουν τις ανάγκες του Γ’ Ιερού Πολέμου.

Bronze head of the serpent from the column at the Hippodrome. Kept at the Istanbul Archaelogical Museum. First half of 5th century.

Είναι, δε, γνωστό από μικρογραφίες της οθωμανικής περιόδου ότι ο κίονας με τις τρεις κεφαλές των όφεων ήταν ακέραιος έως και τον 16ο αι. Από αυτές πλέον σώζεται μόνο η μια, αποκομμένη από τον κορμό της που δεν διατηρήθηκε, η οποία βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ (Ελ. Μάρκου).

Η Αθήνα μέσα από το βλέμμα των περιηγητών του 19ου αιώνα. Athens through the eyes of 19th century European travellers

James Athenian Stuart, View of the Gate of Athene Archegetis, 1750-60. “Between these two hills [Anchesmos and Museum] at the foot of the Acropolis, Athens revealed itself to me: flat roofs intermixed with minarets, cypresses, ruins, isolated columns; the domes of its mosques, crowned with big storks’ nests made an agreeable effect in the sun’s rays,” writes François-René de Chateaubriand in the Record of a Journey from Paris to Jerusalem and Back (1811).

«Ανάμεσα στους λόφους των Μουσών (Φιλοπάππου) και του Αγχεσμού (Λυκαβηττού) και κάτω από την Ακρόπολη, η Αθήνα αποκαλύφθηκε μπροστά μου: πλατιές στέγες και, ανάμεσά τους, μιναρέδες, κυπαρίσσια, ερείπια, μοναχικές κολώνες· οι τρούλοι από τα τζαμιά, στεφανωμένοι με φωλιές πελαργών και λουσμένοι στο φως του ήλιου, ήταν ένα όμορφο θέαμα», γράφει ο François-René de Chateaubriand, στο Οδοιπορικό από το Παρίσι στην Ιερουσαλήμ και από την Ιερουσαλήμ στο Παρίσι (1811).

Ο χορός των δερβίσηδων στον πύργο των Ανέμων. Επιχρωματισμένη χαλκογραφία του Edward Dodwell από το βιβλίο του «Views in Greece» (Λονδίνο, 1819). Dance of the Derwisches in the Tower of the Winds. Source: Edward Dodwell, Views in Greece (London, 1819). The Onassis Cultural Centre-Athens in collaboration with Big Olive (bigolive.org) invite you to a walk in the footsteps of European travellers who were captivated by Athens before and after the struggle for Independence, in the framework of the exhibition “Strange cities: Athens”.

Σε έναν περίπατο στα βήματα Ευρωπαίων περιηγητών που επισκέφθηκαν την Αθήνα, πριν και μετά την Ανεξαρτησία, όταν η «ασιατικά άναρχη» οθωμανική πόλη χανόταν δίνοντας τη θέση της σε μια νέα πρωτεύουσα, που αναδυόταν μέσα από τα ερείπια ενός αρχαίου πολιτισμού, μας καλούν το Ίδρυμα Ωνάση και η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, με τη συνεργασία της Big Olive (bigolive.org), στο πλαίσιο της έκθεσης «Παράξενες Πόλεις: Αθήνα».

James Athenian Stuart, View of the Caryatid Porch, the Erechtheion, the west end of the Temple of Minerva Polias, and the Pandrosium on the Acropolis, Athens. 1750-60. So if you want to see where they planted tomatoes for the first time in Athens, which the oldest building still in use in the cityis, or where the different neighbourhoods had their hamams during the period of Turkish rule, you just have to follow the “Strange Itineraries: Athens through the eyes of 19th century European travellers”, the guided tours following in the footsteps of the travellers who visited Athens in the 19th century.

«Παράξενες Διαδρομές: Η Αθήνα μέσα από το βλέμμα των περιηγητών του 19ου αιώνα» είναι το θέμα των ξεναγήσεων, στη διάρκεια των οποίων μπορούμε να εξερευνήσουμε τις διαδρομές αυτών των ρομαντικών ταξιδιωτών και να ανακαλύψουμε τις πτυχές της «προ» και «μετά» επαναστατικής Αθήνας.

Ο βοεβόδας της Αθήνας Mohammed Rushien Efendi. Επιχρωματισμένη λιθογραφία του Louis Dupré από το βιβλίο του, «Voyage à Athènes et à Constantinople» (Παρίσι, 1825). Mohammed Rushien Efendi, voivod of Athens. Source: Louis Dupré, Voyage à Athènes et à Constantinople (Paris, 1825).

Μυρωδιές, ήχοι, μελωδίες, ενδυμασίες, θρησκευτικές πρακτικές, έθιμα και παραδόσεις, όλα εκείνα τα στοιχεία που στα μάτια των ξένων περιηγητών έκαναν την Αθήνα να φαντάζει μια «παράξενη πόλη», ζωντανεύουν ξανά όχι μόνο μέσα από τις διαδρομές τους, αλλά και τις γκραβούρες και τα γραπτά τους κείμενα, που θα παρουσιάζονται συνοδεύοντας την ξενάγηση.

James Athenian Stuart, View of the Temple of Theseus, 1750-60. The tours will take place every Thursday and every Saturday from 9 May to 20 June 2015 from 18:00-20:00. The price is 6 €. The tours will be in English and in Greek. Groups will consist of no more than 15 and no fewer than 5 people. Starting point: Diplareios School. Finishing point: Onassis Foundation, Dionysiou Areopagitou

Ρομαντικά ποιήματα του Λόρδου Βύρωνα, αποτυπώσεις αρχαίων μνημείων από τον James «Athenian» Stuart, αλλά και αναμνήσεις του μεγάλου παραμυθά Hans Christian Andersen από την Αθήνα του Όθωνα, βοηθούν τη φαντασία μας να ανασυνθέσει την τοπογραφία της πόλης στην ύστερη οθωμανική περίοδο. Την επιλογή των κειμένων και την ιστορική τεκμηρίωση του περιπάτου έχει αναλάβει ο Βαλκανιολόγος-Ιστορικός Νίκος Νικολαΐδης.

Πληροφορίες

Οι διαδρομές θα πραγματοποιούνται από τις 9 Μαΐου έως τις 20 Ιουνίου 2015, κάθε Πέμπτη (14, 21, 28 Μαΐου και 4, 11, 18 Ιουνίου) και κάθε Σάββατο (9, 16, 23, 30 Μαΐου και 6, 13, 20 Ιουνίου), και ώρες 18:00-20:00.

Κόστος διαδρομής: 6 €. Κρατήσεις και πληροφορίες: τηλ. 213 017 8049, e-mail: a.pappa@sgt.gr. Οι ξεναγήσεις θα πραγματοποιούνται στα ελληνικά ή τα αγγλικά, ανάλογα με τη ζήτηση.

Αφετηρία: Διπλάρειος Σχολή (πλατεία Θεάτρου 3). Τερματισμός: Ίδρυμα Ωνάση, Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Αμαλίας.