Δημήτρης Λιαντίνης, «Τα Ελληνικά»

Να υπάρχεις ελληνικός δηλώνει τέσσερες τρόπους συμπεριφοράς: Ότι δέχεσαι την αλήθεια που έρχεται μέσα από την φύση. Όχι την αλήθεια που φτιάχνει το μυαλό των ανθρώπων. Ότι ζεις σύμφωνα με την ηθική της γνώσης. Όχι με την ηθική της δεισιδαιμονίας και των προλήψεων. Ότι αποθεώνεις την εμορφιά. Γιατί η εμορφιά είναι δυνατή σαν το νου σου και φθαρτή σαν τη σάρκα σου. Και κυρίως αυτό.. Ότι αγαπάς τον άνθρωπο. Πως αλλιώς! Ο άνθρωπος είναι το πιο τραγικό πλάσμα μέσα στο σύμπαν. - Δημήτρης Λιαντίνης. Jacek Malczewski (1854–1929), Vicious Circle (1895-97), oil on canvas, 174 x 240 cm, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań, Poland. Wikimedia Commons.

«Από την άποψη της φυσικής πραγματικότητας ζωντανός άνθρωπος σημαίνει ταυτόχρονα και πεθαμένος. Αφού μια μέρα θα πεθάνει, φέρνει από τώρα που ζει δυνάμει μέσα του αυτή την κατάσταση της ανυπαρξίας του.»

Taleides Painter, Dispute between Ajax and Odysseus for Achilles’ Armour (c 520 BCE), Attic black-figure oinochoe, Kalos inscription, Musée du Louvre, Paris. Original image © Marie-Lan Nguyen, via Wikimedia Commons.

«Η ελληνική τέχνη είναι το γέννημα του αδυσώπητου αλλά και του εξαίσιου κόπου να μετουσιώσει το βάρος του κόσμου σε ελαφράδα ζωής. Η θλίψη που γέννησε στον Έλληνα η γνωριμία του με το κακό του κόσμου, με το malum physicum καθώς το λεν, παραχώρησε τη θέση της σε μία πικρή αποδοχή, σε μία συναίνεση ανάγκης με τις σκληρές δομές της φύσης.

Charles Brocas (1774–1835), Aristides (detail) (1806), oil on canvas, 235 x 183 cm, Musée des Augustins de Toulouse, Toulouse, France. Image by Didier Descouens, via Wikimedia Commons.

Και το πράγμα έγινε μ’ έναν τρόπο, ώστε την εγγενή συφορά του ανθρώπου να μην τη νοθέψει η δειλία και ο δόλος. Να μην κουκουλωθεί το κακό δηλαδή με την αυταπάτη και το ψέμα.»

George William Joy (1844-1925), Laodamia (1878), oil on canvas, 107.3 x 153.3 cm, Portsmouth City Museum, Portsmouth, England. The Athenaeum.

«Η τέχνη των ελλήνων είναι η αποτύπωση της συμπεριφοράς τους να ξεπεράσουν τον πόνο που τους έδινε η γνώση τους για τον κόσμο και για τη θέση του ανθρώπου μέσα στον κόσμο. Εάν οι έλληνες δεν έβρισκαν διέξοδο στην τέχνη τους, θα   ̓παιρναν τα βουνά και τα όρη. Κάτω από κάθε δέντρο θα μας άφηναν και από μια αγχόνη.»

Lawrence Alma-Tadema (1836–1912), Sappho (and Alcaeus) (1881), oil on canvas, 66.1 x 122 cm, Walters Art Museum, Baltimore, MD. Wikimedia Commons.

«Με την τέχνη οι έλληνες το βαθύ τους πόνο και την τιμιότητα να μην τον ψευτίσουν τα έκαμαν τραγούδι. Έτσι γεννήθηκε η ραψωδία του αοιδού, η λύρα και ο χορός του Αλκαίου και του Αλκμάνα, η διδασκαλία στα θέατρα, ο δωρικός κίονας, το αέτωμα του ναού, το άγαλμα του γλύπτη, το επιτύμβιο επίγραμμα, το πλατωνικό φιλοσόφημα.»

Diego Velázquez (1599–1660), The Triumph of Bacchus, or The Drinkers (1628-29), oil on canvas, 165 x 225 cm, Museo Nacional del Prado, Madrid, Spain. Wikimedia Commons.

«Γνωρίζουμε πως την τραγωδία των ελλήνων τη γέννησε το δράμα της ζωής του Διονύσου. Και ο θεός Διόνυσος εικόνιζε μυθικά την πορεία της φύσης από το γέννημό στη χαρά της αύξησης, στην οδύνη του θανάτου, στην ταφή του σπόρου, και στον ξαναγεννημό. Την ώρα που πεθαίνει ο παππούς έχει κιόλας γεννηθεί το εγγόνι του.»

Luc-Olivier Merson (1846–1920), The Soldier of Marathon (1869), further details not known. Wikimedia Commons.

«Όσο ο άνθρωπος θα ζει σε τούτο το γαλαζοπράσινο πλανήτη, και όσο η πολιτική του συνείδηση θα αναζητεί το τέλειο πολίτευμα για να συμβιώνει ειρηνικά και δίκαια στις κοινωνίες του, πάντα θα σημαδεύει σα στόχο τη δημοκρατία του Σόλωνα. Θα γυρίζει προς το κέντρο της, όπως η πυξίδα γυρίζει προς το βοριά.»

Jean-Charles Nicaise Perrin (1754–1831), The Friendship of Pericles for Anaxagoras (date not known), oil on canvas. dimensions and location not known. Wikimedia Commons.

«Μ’ ενδιαφέρει λιγότερο, δηλαδή, αν ο τάδε πολίτης είναι πιο α­κουστός από μένα, απ’ όσο μ’ ενδιαφέρει να με κοιτάξει ευφρόσυνα ένα κορίτσι μέσα στους μπαχτσέδες, ή να κοιτάξω λυπημένα ένα ά­στρο που βασιλεύει και να συλλογιστώ ότι έτσι ταχιά θα βασιλέψω κι εγώ.»

Artist not known, Aspasia’s Salon (1913), detail of fresco over portal of main building in University of Athens, Greece. Wikimedia Commons.

«Δίκη θα ειπεί να μη χαρίζεσαι ποτέ στον εαυτό σου μπροστά στο άδικο, στο ψέμα, στην αδυναμία, σ’ αυτό που το νομίζεις συφέρο σου. Και όλες σου τις επιθυμίες να τις αφήνεις να ευδοκιμήσουν και να αυξηθούν όσο και το μπόι σου. Ούτε χιλιοστό περισσότερο.»

Οι έλληνες ζήσανε

Kazimierz Sichulski (1879–1942), Bachanale (1924), tempera on cardboard, 69 x 98 cm, Lviv National Art Gallery, Lviv, Ukraine. Wikimedia Commons.

«Το πρόβλημα λοιπόν διατυπώνεται έτσι: Δεν έχει νόημα να διδάσκεις τη διδακτική των Αρχαίων Ελληνικών, έστω κι αν η δεξιοτεχνία σου ξεπερνά τις «ηλεκτρικές τρίπλες» του Μαραντόνα, όταν δεν έχεις ιδέα για το τι είναι ο κλασικός κόσμος. Όταν δεν άκουσες ποτέ σου το λόγο: οι έλληνες δε γράψανε, οι έλληνες ζήσανε.»

Αγάπη είναι η υποταγή στη φυσική και στην ηθική τάξη

Ascoli Satriano’ painter, Eros (c 340-320 BCE), Red-Figure Plate, diameter 24.5 cm, Walters Art Museum, Baltimore, MD. Wikimedia Commons.

«Σχετικά με την αγάπη, την παρούσα στους χριστιανούς και την απούσα στους Έλληνες, αν θέλουμε να βρισκόμαστε σύμμετροι όχι με την πλάνη και την υποκρισία αλλά με την αλήθεια και την εντιμότητα, θα υποχρεωθούμε να αναδιατάξουμε τις θέσεις μας από τα θεμέλια τους.»

Piero della Francesca (1420–1492), Cupid Blindfolded (1452-66), fresco, Basilica di San Francesco, Arezzo, Italy. Wikimedia Commons.

Για τους Έλληνες αγάπη είναι η υποταγή στη φυσική και στην ηθική τάξη, αυτό που διαφορετικά το περιγράψανε με τη μεγαλώνυμη λέξη της Δίκης. Να επιδικάζεις στον άνθρωπο την τιμή του, να μη γίνεσαι υπέρογκος και υβριστής απέναντι στους νόμους της φύσης και στους νόμους των ανθρώπων, αυτό που οι ευρωπαίοι ερμηνευτικά το βάφτισαν ουμανισμό Και όλα αυτά χωρίς γλυκασμούς και χωρίς ηχηρότητα. Με γνώση, με πικρά και με βούληση.

Franz von Stuck (1863–1928), The Guardian of Paradise (1889), oil on canvas, 250 × 167 cm, location not known. Wikimedia Commons.

Για τους έλληνες δηλαδή, αγάπη δε σημαίνει να δίνεις τον ένα από τους δυο χιτώνες σου. Αλλά να μην επιτρέπεις στον εαυτό σου να έχει τρεις χιτώνες όταν ο διπλανός δεν έχει κανένα.

Jacopo Tintoretto (c 1518–1594), The Origin of the Milky Way (1577-79), oil on canvas, 149.4 × 168 cm, The National Gallery (Bought, 1890), London. Image courtesy of and © The National Gallery, London.

Η θέση των χριστιανών να δίνεις από τα δυο το ένα σε κείνον που δεν έχει κανένα, είναι η νοσηρή αντίδραση απέναντι στους νοσηρούς όρους. Η ελεημοσύνη δεν ταιριάζει στον αξιοπρεπή και τον περήφανο άνθρωπο. Γιατί ζητεί να λύσει το πρόβλημα προσωρινά, και εκ των ενόντων να «κουκουλώσει» μια κοινωνική αταξία.

Jean-Léon Gérôme (1824–1904), Phryné before the Areopagus (detail) (1861), oil on canvas, 80 x 128 cm, Kunsthalle Hamburg, Germany. Wikimedia Commons.

Ενώ η θέση των ελλήνων να μην αποχτήσεις τρία, όταν ο δίπλα σου δεν έχει ούτε ένα, είναι η υγεία. Σου υποδείχνει να προλαβαίνεις στοχαστικά, για να μη χρειάζεσαι ύστερα να γιατροπορεύεις ατελέσφορα.»

 Η διαφορά ανάμεσα στους Έλληνες και τους χριστιανούς

William Holman Hunt (1827–1910), The Shadow of Death (1870-73), oil on canvas, 214.2 x 168.2 cm, Manchester Art Gallery, Manchester, England. Wikimedia Commons.

«Τι ορίζει τη διαφορά ανάμεσα στους Έλληνες και στους χριστιανούς; Μια διαφορά, που από ένα σημείο και πέρα γίνεται αντίθεση, εναντίωση, ρήξη, πάλη της φωτιάς με το νερό;»

Edward Burne-Jones (1833–1898), Sibylla Delphica (1868), oil on canvas, 152.8 x 60.3 cm, Manchester Art Gallery, Manchester, England. Wikimedia Commons.

Εκείνο που ορίζει τη διαφορά είναι κάτι άλλο και σαφές, όσο και το φύλλο της Ελιάς. Αλλά γι’ αυτό ακριβώς είναι απόλυτο και ακραίο.

Raphael (1483–1520), The School of Athens (c 1509-10), fresco, 500 x 770 cm, Stanza della Segnatura, Palazzo Vaticano, The Vatican City. Wikimedia Commons.

Η διαφορά ανάμεσα στους δύο είναι πως οι Έλληνες οικοδόμησαν έναν κόσμο που στηρίζεται στην παρατήρηση και στη νόηση, ενώ οι χριστιανοί οικοδόμησαν έναν κόσμο που στηρίζεται στην υπόθεση και στη φαντασία.

Domenico Morelli (1823–1901), The Conversion of Saint Paul (1876), oil on canvas, dimensions not known, Cattedrale di Altamura, Altamura, Italy. Wikimedia Commons.

Απόσπασμα από ηχογραφημένο μάθημα του Λιαντίνη προς τους μετεκπαιδευόμενους δασκάλους του Μαράσλειου Διδασκαλείου στις 7/4/1998. (https://liantinis.org/)

Η παρατήρηση των ελλήνων είναι τέτοιας ποιότητας, ώστε πάντα να βεβαιώνεται πρακτικά από τα συμβαίνοντα στη φύση, και πάντα να αποδεικνύεται χειροπιαστά από το πείραμα στο εργαστήριο.»

Πηγή: Δημήτρης Λιαντίνης, «Τα Ελληνικά». Εκδόσες Βιβλιογονία. Επιλεγμένα αποσπάσματα από το βιβλίο - https://liantinis.org/

 

 

 

Η εξωγήινη ζωή και το μέλλον της ανθρωπότητας στο σύμπαν. What is the Great Filter, and can we survive it?

Θα καταφέρουμε να αποφύγουμε το «Μεγάλο Φίλτρο»; Ένα παράδειγμα χρονοδιαγράμματος πιθανής διάρκειας ζωής για ευφυή ζωή στον γαλαξία. Δεν υπάρχει μοτίβο για το πότε μπορεί να εμφανιστεί η ζωή, αν και υποθέτουμε ότι διάφορα «φίλτρα» όπως φαίνεται στις κάθετες γραμμές μπορεί να έχουν προκαλέσει μαζική εξαφάνιση άλλων πολιτισμών. Ο Ήλιος μας και η κίτρινη γραμμή, είναι μια αναπαράσταση του χρόνου που η ανθρωπότητα κατάφερε να επιβιώσει μέχρι σήμερα. Η ζωή στη Γη έχει ήδη ξεπεράσει τα γεγονότα φιλτραρίσματος, ωστόσο το Μεγάλο Φίλτρο βρίσκεται μπροστά και είναι άγνωστο αν θα μπορέσουμε να επιβιώσουμε ώστε να γίνουμε πολιτισμός Τύπου Ι ή πέρα από αυτόν (πράσινες κάθετες γραμμές). Υπενθυμίζεται ότι ένας πολιτισμός Τύπου I μπορεί να χρησιμοποιήσει το σύνολο της ενέργειας του μητρικού άστρου που φτάνει στον πλανήτη του (την ηλιακή ενέργεια στην περίπτωση της Γης), τα ορυκτά καύσιμα, τα βιο-καύσιμα, την πυρηνική ενέργεια, την γεωθερμική, θαλάσσια και αιολική ενέργεια. Επίσης μπορεί να ελέγχει την θερμοκρασία του πλανήτη, τα έντονα καιρικά φαινόμενα, τη σεισμική και την ηφαιστειακή δραστηριότητα. The Great Filter theory states that many other civilisations have existed during the history of the universe, but they all wiped themselves out before they got a chance to make contact. This graphic depicts intelligent civilizations as stars. The vertical lines represent Great Filters that civilizations do or don’t survive. This graphic depicts Earth’s human population (the yellow “star”) approaching its own Great Filter. How would we surpass it, and keep going? Image via NASA/ arXiv.

Το 1950 ο φυσικός Enrico Fermi με το διάσημο ερώτημά του «που βρίσκονται;» επεσήμανε το θεμελιώδες παράδοξο σχετικά με τους εξωγήινους. Μόνο στον δικό μας Γαλαξία υπάρχουν δισεκατομμύρια εξωπλανήτες – και ακόμα κι αν ένα πολύ μικρό ποσοστό τους μοιάζει με τη Γη, εξακολουθούν να υπάρχουν πάρα πολλοί στους οποίους θα μπορούσε να έχει εμφανιστεί ζωή. Όμως, δεν έχουμε ενδείξεις για ύπαρξη ζωής οπουδήποτε αλλού. Οι ουρανοί παραμένουν σιωπηλοί, στο διάστημα δεν συνωστίζονται πανέξυπνες εξωγήινες συσκευές, και τα λιγοστά μέρη που έχουν επισκεφτεί οι δικές μας διαστημικές συσκευές δείχνουν άγονα.

Αυτό το μικρό σε έκταση αλλά πυκνό σε σημασίες δοκίμιο σηματοδοτεί μια μεγάλη στροφή στο έργο του Φρόυντ. Γραμμένο λίγο μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και επηρεασμένο, ενδεχομένως, από τις δυνάμεις καταστροφής που αυτός αποδέσμευσε, θα εγκαταλείψει την καθιερωμένη μέχρι τότε ψυχαναλυτική αντίληψη ότι τα ψυχικά φαινόμενα κυριαρχούνται από την παντοδυναμία της αρχής της ευχαρίστησης, εισάγοντας μια έννοια περισσότερο πρωτόγονη, περισσότερο καθοριστική, περισσότερο ζοφερή, την ενόρμηση του θανάτου. Ο Φρόυντ μελετά φαινόμενα όπως αυτό της ψυχαναγκαστικής επανάληψης και αναζητά έρεισμα στη βιολογία και στη μελέτη των στοιχειωδών μορφών ζωής, για να υποστηρίξει ότι κάθε οργανική ζωή διέπεται από την επιστροφή σε μια προγενέστερη κατάσταση και, σε τελευταία ανάλυση, στην ηρεμία της ανόργανης ύλης. Έχοντας πλήρη επίγνωση για την παράτολμη εικοτολογία του, ο συγγραφέας θα μετασχηματίσει κάθε προηγούμενη αντίθεση που διέπει την ψυχική ζωή σ? αυτήν των δυνάμεων του Έρωτα και του Θανάτου και θα υποστηρίξει το «παράδοξο» ότι τελικός σκοπός της ζωής, αυτόν που υπηρετεί και η ίδια η αρχή της ευχαρίστησης, είναι ο ίδιος ο θάνατος. Θεωρώντας δεδομένη την ενόρμηση του θανάτου, ο Φρόυντ κατηύθυνε τους αναλυτές να αντιλαμβάνονται την επιθετικότητα ως μια καθαυτή ενόρμηση. Μετά το δοκίμιο αυτό η ψυχική σύγκρουση άρχισε πλέον να θεωρείται ότι προέρχεται από έναν θεμελιώδη ανταγωνισμό ανάμεσα στον Έρωτα και τον Θάνατο, την ενόρμηση της ζωής και την ενόρμηση του θανάτου, τη λίμπιντο και την επιθετικότητα.

Θα έχει και η ανθρωπότητα την ίδια τύχη; Μήπως τελικά επικρατεί το «ένστικτο του θανάτου»; (την πιθανή ύπαρξη του οποίου πρότεινε ο Φρόυντ μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στο βιβλίο του «Πέραν της αρχής της ηδονής», απογοητευμένος από την εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας).

Ένα παράδειγμα χρονοδιαγράμματος πιθανής διάρκειας ζωής για ευφυή ζωή στον γαλαξία. Δεν υπάρχει μοτίβο για το πότε μπορεί να εμφανιστεί η ζωή, αν και υποθέτουμε ότι διάφορα «φίλτρα» όπως φαίνεται στις κάθετες γραμμές μπορεί να έχουν προκαλέσει μαζική εξαφάνιση άλλων πολιτισμών. Ο Ήλιος μας και η κίτρινη γραμμή, είναι μια αναπαράσταση του χρόνου που η ανθρωπότητα κατάφερε να επιβιώσει μέχρι σήμερα. Η ζωή στη Γη έχει ήδη ξεπεράσει τα γεγονότα φιλτραρίσματος, ωστόσο το Μεγάλο Φίλτρο βρίσκεται μπροστά και είναι άγνωστο αν θα μπορέσουμε να επιβιώσουμε ώστε να γίνουμε πολιτισμός Τύπου Ι ή πέρα από αυτόν (πράσινες κάθετες γραμμές). Υπενθυμίζεται ότι ένας πολιτισμός Τύπου I μπορεί να χρησιμοποιήσει το σύνολο της ενέργειας του μητρικού άστρου που φτάνει στον πλανήτη του (την ηλιακή ενέργεια στην περίπτωση της Γης), τα ορυκτά καύσιμα, τα βιοκαύσιμα, την πυρηνική ενέργεια, την γεωθερμική, θαλάσσια και αιολική ενέργεια. Επίσης μπορεί να ελέγχει την θερμοκρασία του πλανήτη, τα έντονα καιρικά φαινόμενα, τη σεισμική και την ηφαιστειακή δραστηριότητα.

Ο καθηγητής Yuval Noah Harari εξηγεί πώς θα αλλάξει ο κόσμος μας τα επόμενα χρόνια από την επανάσταση της τεχνητής νοημοσύνης. Σύνδεσμος δεύτερου μέρους με τις ερωτήσεις του κοινού: https://www.youtube.com/watch?v=fxHJV... Σύνδεσμος αρχικού βίντεο: https://www.youtube.com/watch?v=XOmQq... Μετάφραση στην ελληνική γλώσσα: Άκης Πετρόπουλος. Τελική επιμέλεια: Πολιτισμός Τύπου 1

Σε ένα πρόσφατο άρθρο των Jiang et al με τίτλο ‘Αποφεύγοντας το «Μεγάλο Φίλτρο»: Η Εξωγήινη Ζωή και το Μέλλον της Ανθρωπότητας στο Σύμπαν‘, προτείνονται πολλά πιθανά σενάρια για «το τέλος του πολιτισμού μας», συμπεριλαμβανομένων ανθρωπογενών και φυσικών κινδύνων, τα οποία όμως θα μπορούσαν να αποφευχθούν. Θεωρούν πολλά υποψήφια καταστροφικά σενάρια: πυρηνικό πόλεμο, παθογόνα και πανδημίες, τεχνητή νοημοσύνη, πρόσκρουση αστεροειδών-κομητών και κλιματική αλλαγή.

The Great Filter theory suggests that all life must overcome certain challenges, and at least one hurdle is nearly impossible to clear. Pixabay

Σύμφωνα με τους ερευνητές, έχουμε αγνοήσει εδώ και καιρό το «Μεγάλο Φίλτρο» που εξαπλώνεται γρήγορα, παρότι απειλεί να μας καταστρέψει ολοκληρωτικά, αφού ο ρυθμός της τεχνολογικής εξέλιξης του πολιτισμού μας σχετίζεται άμεσα με την δριμύτητα του αφανισμού μας. Απαιτείται λοιπόν μια περίοδος ενδοσκόπησης, ακολουθούμενη από κατάλληλες βελτιώσεις για να προσεγγίσουμε σωστά τη δύσκολη θέση μας και να βρούμε την έξοδο από αυτήν.

Δεν υπάρχει κανένα γνωστό θεωρητικό όριο για το πόσο μακριά θα μπορούσε να προχωρήσει η ανθρωπότητα στο μακρινό μέλλον, λαμβάνοντας υπόψη τα ανεξάντλητα αποθέματα ύλης και ενέργειας που βρίσκονται πέρα από την εύθραυστη ατμόσφαιρα της Γης, σε ένα σύμπαν με πολύ περισσότερο χρόνο μπροστά του από τα μόλις 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια, που έχουν ήδη περάσει από την γέννησή του. Η ανθρωπότητα έχει την δυνατότητα να εξελιχθεί σε πολιτισμό Τύπου ΙΙ, ακόμη και σε πολιτισμό Τύπου ΙΙΙ – δεν είναι πέρα από κάθε πιθανότητα.

The Great Filter is so difficult to identify because, among other reasons, other worlds experience wildly different environments than Earth. This artist's concept depicts what the view may be like on a planet in the Trappist-1 system. Credit: NASA/JPL-Caltech

Για να προετοιμάσουμε το ταξίδι μας, μπορούμε πιθανότατα να υπολογίζουμε ότι το εσωτερικό ηλιακό σύστημα θα παραμείνει κατοικήσιμο για ακόμα μερικά δισεκατομμύρια χρόνια, έως ότου ο Ήλιος αρχίζει να διαστέλλεται προς την κατάσταση του ερυθρού γίγαντα. Κι αν η ανθρωπότητα καταφέρει να ξεπεράσει το Μεγάλο Φίλτρο, υπάρχει αρκετός χρόνος να προετοιμαστεί για τις επόμενες προκλήσεις, ώστε να μεταναστεύσει προς τα άστρα βρίσκοντας το νέο σπίτι μας.

Πηγές: https://www.universetoday.com/152113/avoiding-the-great-filter-how-long-until-were-living-across-the-solar-system/ - https://earthsky.org/space/avoiding-the-great-filter-earth-alien-civilizations/ - Robin Hanson: The Great Filter – Are We Almost Past It? -  Avoiding the “Great Filter”: Extraterrestrial Life and Humanity’s Future in the Universe - https://physicsgg.me/2022/11/21/

 

 

 

 

Δήμητρα Μήττα, «Ετεοκλής Λαβδακίδης»

Paulus Hoffman, Man and computer, 2011, Oil, Height 60cm, Width 80cm.

- O Ετεοκλής, ο Τεό, δεν μπήκε καν στον κόπο να επιχειρήσει σχέσεις, ρίχτηκε στη δουλειά. 

¾-- Με υπολογιστές είχε να κάνει.

¾ -= Όλη μέρα μπροστά σε μία οθόνη. Κι όταν γυρνούσε στο σπίτι του, πάλι μπροστά στην οθόνη,

¾-- λάτρευε ό,τι είχε να κάνει με την εικόνα.

¾--Έφτιαξε και ένα blog με τέτοιου είδους αναρτήσεις -έργα τέχνης, ποιήματα, τραγούδια-,

¾     έβαλε και μια λεπτομέρεια του προσώπου του,

¾-   ωραία μάτια είχε, γιατί να μην τα προβάλει;

¾-   και να 'σου τα like στο προφίλ του, και να 'σου οι γνωριμίες, κυρίως οι κυρίες γοητεύονταν από τους υπαινιγμούς των ποιημάτων που αναρτούσε, από τα δικά του υπαινικτικά σχόλια στις δικές τους αναρτήσεις,

¾-και να 'σου οι γνωριμίες, να 'σου οι ανταλλαγές μηνυμάτων,

¾-  “και τι ωραία μάτια έχεις...”,

¾- και να 'σου και κάποιες που τον ερωτεύονταν. Εξαφανιζόταν μόλις καμιά τους του έγραφε ότι παίρνει τα μπογαλάκια της και του 'ρχεται να κάνουν μαζί το ρομαντικό ταξίδι της γνωριμίας τους,

¾- τις διέγραφε από “φίλες” και εύρισκε την υγειά του.

Jean-Léon Gérôme (1824–1904), Optician’s Sign (1902), oil on canvas, 87 x 66 cm, Private collection. Wikimedia Commons.

¾- Στο μεταξύ φίλους με σάρκα και οστά δεν είχε. 

¾- Ψάξε ψάξε στο διαδίκτυο αναπόφευκτα έπεσε και σε κάτι χαζοπαίχνιδα, μπάλες του ίδιου χρώματος που ο παίκτης έπρεπε να τις χτυπήσει, μπαμ, ακουγόταν μια κανονιά μόλις κατέρρεαν οι μπάλες,

¾- και να 'σου να τις χτυπάει, και να 'σου όταν τα πράγματα πήγαιναν στραβά να κατεβαίνουν καινούριες μπάλες μέχρι που έφταναν στο τέλος του τεραίν και έχανε.

¾- Κωλομηχάνημα.

¾- Άρχισε να κυνηγά τη νίκη,

¾- με μανία χτυπούσε μπάλες με τις ώρες,

¾- καμιά νίκη,

¾- πώς ήταν ρυθμισμένα έτσι τα ρημάδια;

¾- Μετά διαπίστωσε πόσες ώρες στεκόταν απέναντι από τις χρωματιστές του μπάλες,

¾- προσπάθησε να βάλει χρονικά πλαφόν,

¾     “θα παίζω λίγο το μεσημέρι μετά το φαγητό, για να ξεκουράζομαι”,

¾     είχε βρει και τη δικαιολογία –“για να ξεκουράζομαι”.

¾     Πάτησε όλα τα όρια, αυτό το “λίγο πριν...” ή “λίγο μετά...”, “νά, μια φορά μόνο να νικήσω το άτιμο το μηχάνημα...”. Αλλά αυτή η φορά δεν ερχόταν, άσε που κάποιες φορές που έμοιαζε ότι θα τα καταφέρει, τον έπιανε μια αγωνία ότι το παιχνίδι θα τελείωνε και δεν θα επιτρεπόταν να το ξεκινήσει ξανά.

¾     Παρακαλούσε λοιπόν να χάσει.

¾     Το λίγο πριν από τον ύπνο του δημιούργησε ένα πρόβλημα,

¾     πόσο θα ήταν αυτό το λίγο πριν;

Laura Chasman , Oliver at 20. Gouache on museum mounting board, 2010, Collection of the artist.

¾     Δυστυχώς, ήταν πολύ, κι όταν έκλεινε απότομα την οθόνη και έγερνε στο μαξιλάρι του, από την ένταση δεν μπορούσε να κοιμηθεί, ένιωθε μπάλες να πέφτουν από το ταβάνι, μπαλόνια να αιωρούνται μαλακά παντού και να κατακλύζουν τον χώρο.

¾     Στριφογυρνούσε από εδώ και από εκεί, χτυπούσε το ξυπνητήρι, ράκος πήγαινε στη δουλειά.

¾     Οι επιδόσεις του έπεσαν, ήρθαν οι πρώτες προειδοποιήσεις από τους από πάνω του.

¾     Δικαιολογήθηκε όπως όπως και τους ζήτησε να δουλεύει από το σπίτι, εξάλλου όλη του η δουλειά με υπολογιστές είχε να κάνει. Το δέχτηκαν, ανέβηκαν οι επιδόσεις του, γιατί δούλευε όλο το εικοσιτετράωρο, δουλειά και παιχνίδι.

Salman Toor , East Village Iqbal Bano, Painted in 2018, oil on panel, 61 × 61 cm.

¾  - Ύστερα, κάποια στιγμή το νίκησε το μηχάνημα, εξόντωσε όλες τις μπάλες προτού αυτές φτάσουν στο δάπεδο και για πρώτη φορά άκουσε από το μηχάνημα ένα νικητήριο σάλπισμα. Ήταν νικητής. Μπράβο, μπράβο, ζήτω, ένιωσε καλά. Γύρισε στη δουλειά του, κανονικά την κάρτα του το πρωί στο γραφείο, επιστροφή στο σπίτι, καμιά εκπομπή στην τηλεόραση, ύπνος, ομαλοποιήθηκε η ζωή του. Αλλά ο διάβολος..., ο διάβολος πήρε τη μορφή μιας σκέψης και του εμφανίστηκε την ώρα που τον έπαιρνε γλυκά ο ύπνος: “Κι αν η νίκη ήταν τυχαία; Αν έγινε..., έτσι..., μια φορά μόνο, από σύμπτωση και όχι από ικανότητα; Αν σε λυπήθηκε το μηχάνημα;”

¾    - Τούρμπο έγινε ο Τεό, αυτός δεν ήθελε να χρωστάει χάρες σε κανέναν, δεν ήθελε να τον λυπάται κανένας, τι; τζάμπα και βερεσέ απομονώθηκε τόσα χρόνια από όλους;

¾     -  Σηκώθηκε κατακόκκινος από θυμό, άνοιξε με ορμή το μηχάνημα, “οι δυο μας τώρα”.

¾    - Ξημερώθηκε, πήγε στη δουλειά κουτουλώντας, ο ένας καφές μετά τον άλλον του διέγειραν το νευρικό σύστημα,

¾     και το έντερο…

¾   -  Προσοχή, δεν πρέπει κανένας να καταλάβει τίποτε, το πράγμα χρειάζεται στρατηγική,

¾     κυρίως πρέπει να μάθει να κρύβεται,

¾     έπρεπε να αναπτύξει τις στρατηγικές του κρυψίματος.

¾  -Τις επόμενες μέρες, όταν οι συνάδελφοι του έλεγαν, “κομμένο σε βλέπουμε”, “ε με την κοπέλα μου το ρίξαμε λίγο έξω χθες”. Τη φράση αυτή την έλεγε συχνά και επειδή δεν μπορούσε πια να τη λέει επινόησε: “μένει σε άλλη πόλη, έρχεται όποτε μπορεί, και όταν μπορεί το ξενυχτάμε”, και άφηνε υπονοούμενα για ωραίες βραδιές -ποιες βραδιές, ποια κοπέλα, ποιο όργανο...

¾     Τα συμφώνησε με τον εαυτό του: θα παίζει μόνο την ώρα που θα είναι στην τουαλέτα για τις σωματικές του ανάγκες, τόσο μόνο. Εγκατέστησε τον υπολογιστή πάνω στο πλυντήριο, και κάθε φορά που καθόταν στη λεκάνη της τουαλέτας, έριχνε τις μπαλιές του.

¾     Έλα όμως που παρασυρόταν και έμενε με τον υπολογιστή πάνω στα γυμνά γόνατα, άσε που από την αγωνία για την επόμενη μπαλιά που θα άνοιγε ρήγμα στις στενά τοποθετημένες πλάι πλάι μπάλες του αντιπάλου, σφιγγόταν,

¾     κατάντησε δυσκοίλιος,

¾     ή μήπως ήταν και αυτό μια τεχνική να καθυστερεί στη λεκάνη για να παρατείνει την παραμονή του εκεί πιστός στην υπόσχεσή του ότι θα παίζει μόνο στην τουαλέτα; Όπως και να έχει, το ρολόι έτρεχε,

¾     να τώρα σηκώνομαι, προλαβαίνω να φτάσω έγκαιρα στη δουλειά,

¾     αρκεί βέβαια να μην συναντήσει στον δρόμο ούτε ένα εμπόδιο και αρκεί να βρει παρκάρισμα ακριβώς στην πόρτα της δουλειάς του.

¾     Σηκωνόταν από το κάθισμα της λεκάνης, η στεφάνη κολλούσε στον πισινό του, γκραγκ ακουγόταν καθώς έπεφτε κάτω, τον κόκκινο κύκλο στον πισινό του δεν τον έβλεπε, τον ένιωθε όμως,

¾     κυρίως τα μουδιασμένα πόδια του που δεν μπορούσε να τα κουμαντάρει,

¾     επέμενε να τα πατάει για να τα βιάσει να σταθούν στη θέση τους,

¾     - το αίμα να κυκλοφορήσει σωστά και να σταθεί όρθιος. “Πάλι καθυστερήσατε κύριε Λάβδα”,

¾     - η ψυχρή φωνή του κλητήρα που έλεγχε τις προσελεύσεις.

¾    - Η χαρά του ήταν το Σ/κο. Κανένας δεν τον ενοχλούσε, έμπαινε στην τουαλέτα και δεν ένιωθε καμιά πίεση για να βγει.

Salman Toor , Man with Tote Bag and Laptop ,Executed in 2018, oil on panel, 91.4 by 60.9 cm.

¾     Τη Δευτέρα που δεν πήγε στη δουλειά, του έκαναν αναφορά, το ίδιο και την Τρίτη, την Τετάρτη ο προϊστάμενος ρώτησε αν είχε τηλεφωνήσει για να δηλώσει ασθένεια, παραίτηση, κάτι τέλος πάντων, τον αναζήτησαν στο τηλέφωνο, καμία απάντηση. Πέμπτη τίποτε, Παρασκευή ενημέρωσαν την αστυνομία, έσπασαν την κλειδαριά.

¾     Τον βρήκαν στην τουαλέτα,

¾     ζωντανό,

¾     τα χέρια του κοκαλωμένα πάνω στο ποντίκι του υπολογιστή, τα δάχτυλα αδύνατο να κινηθούν.

¾     Ξεκόλλησαν το ποντίκι από τα χέρια του, η παλάμη έμεινε καμπυλωμένη, σαν ακόμη να ήταν το ποντίκι από κάτω. Προσπάθησαν να τον σηκώσουν από την τουαλέτα, αδύνατον, η στεφάνη είχε γίνει ένα με το δέρμα του, φώναξαν μάστορα για να τη σπάσει σε όσα περισσότερα σημεία,

¾     όσα έμειναν πάνω του τα λείανε για να μην υπάρχουν αιχμές που θα τον πλήγωναν.

¾     Αδύνατον να του τεντώσουν τα γόνατα, τον μετέφεραν σαν να ήταν καθισμένος, τον ακούμπησαν στο χαλί του σαλονιού κάτω, τον έγειραν στο πλάι και φώναξαν φυσιοθεραπευτή, για να μπορέσει να τον ξεκολλήσει από την εμβρυική στάση.

¾     Πάνω από βδομάδα χρειάστηκε μέχρι να αποκτήσουν τα μέλη του μια σχετική ευκαμψία, κρακ ακουγόταν κάθε φορά που κατάφερνε ο φυσιοθεραπευτής να ισιώνει κάποιο μέλος. Ο κίνδυνος ήταν μην του σπάσει κάτι.

¾     Στο μεταξύ μια γυναίκα φρόντιζε για την καθαριότητά του. Του έφερνε την πάπια για τα ούρα, την πάπια για τα άλλα, τον τάιζε εκεί κάτω που ήταν σαν πεσμένη καρέκλα.

¾     Ε, κατάφεραν να τον κάνουν άνθρωπο, ήρθε η αστυνομία να του πάρει κατάθεση, τον βρήκαν να κάθεται στην πολυθρόνα κρατώντας ένα φλιτζάνι ζεστό τσάι, δεν μπόρεσαν να κρατήσουν τα γέλια τους οι άνθρωποι.

¾     «Προσπάθησα να το ελέγξω, να δεσμεύσω τον εαυτό μου με κάποιον όρκο, όμως σε ποιον να ορκιστώ; Στην υγεία μου, είπα στην αρχή, στην υγεία κάποιου άλλου, είπα μετά, αλλά ποιου; Δεν είχα κανέναν, δεν υπήρχε κανένας που να αγαπώ τόσο, ώστε να πιαστώ από αυτόν και να σωθώ, να πιαστώ από τον κίνδυνο που θα διέτρεχε αν εγώ καταπατούσα τον όρκο μου. Κάποιος να κινδυνεύσει για μένα κι εγώ να τον λυπηθώ.» 

¾     Ξαναγύρισε στο χωριό του, εκεί όπου οι άνθρωποι παντρεύονταν μεταξύ τους. 

Velyn, Philippus, Η Ιοκάστη κατηγορεί τον Ετεοκλή, 1801-5, χαλκογραφία για τη "Θηβαΐδα", από την εικονογραφημένη έκδοση "Άπαντα του Ρακίνα". Η Ιοκάστη καθισμένη σε θρόνο κατηγορεί τον Ετεοκλή που έχει έρθει από το πεδίο της μάχης, όπου πολεμά εναντίον του αδερφού του Πολυνείκη. Στα πόδια της Ιοκάστης είναι γονατισμένη η Αντιγόνη. Πίσω από την Ιοκάστη βρίσκεται η ακόλουθός της Ολυμπία που προσπαθεί να τη συγκρατήσει αγκαλιάζοντάς την. Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 2011,7059.30 © Trustees of the British Museum. Πηγή: https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/mythology/lexicon/lavdakides/page_008.html

Δήμητρα Μήττα

Απόσπασμα από το θεατρικό Θηβαΐς επί Τροία. Θεσσαλονίκη: Ρώμη 2019.