Νέα τεχνική ηλεκτρονικού μικροσκοπίου φέρνει επανάσταση στη μελέτη πρωτεϊνών και άλλων βιομορίων. Cryo–electron microscopy breaks the atomic resolution barrier at last

Η νέα τεχνική επέτρεψε τη χαρτογράφηση των ατόμων στην πρωτεΐνη αποφερριτίνη. Cryo–electron microscopy reveals the atomic details of apoferritin, a hollow, spherically shaped protein complex that stores iron. PAUL EMSLEY/MRC LABORATORY OF MOLECULAR BIOLOGY

Το πρώτο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο που σπάει το φράγμα της ατομικής ανάλυσης φέρνει επανάσταση στην μελέτη των πρωτεϊνών και άλλων βιομορίων, υπόσχεται διεθνής ομάδα ερευνητών που παρουσιάζει το επίτευγμα στο Nature.

Κανένα συμβατικό μικροσκόπιο δεν μπορεί να διακρίνει άτομα, δεδομένου ότι η διάμετρός τους είναι πολύ μικρότερη από το μήκος κύματος του ορατού φωτός.

Μέχρι σήμερα, η κύρια τεχνική για την χαρτογράφηση μεμονωμένων ατόμων μέσα σε μόρια είναι η κρυσταλλογραφία ακτίνων Χ, η οποία αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1950 και μεταξύ άλλων επέτρεψε τον προσδιορισμό της δομής του DNA. Στη μέθοδο αυτή, μια δέσμη ακτίνων Χ διαπερνά το δείγμα και πέφτει σε μια οθόνη πίσω του, σχηματίζοντας ένα αποτύπωμα που επιτρέπει τον υπολογισμό της θέσης των ατόμων.

Το πρόβλημα είναι ότι η τεχνική της κρυσταλλογραφίας λειτουργεί μόνο για μόρια που μπορούν να σχηματίσουν κρυστάλλους. Επιπλέον, δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε συνδυασμούς πρωτεϊνών ή σε πολύ μεγάλα μόρια.

The IRIG/IBS, in Grenoble, has state-of-the-art techniques in structural biology. The researchers present here the potential of cryo-microscopy, especially for biological samples. They will meet you at IBS to study your samples.

Στις περιπτώσεις αυτές, η μόνη διαθέσιμη λύση είναι η κρυο-ηλεκτρονική μικροσκοπία (cryo-EM), στην οποία το δείγμα καταψύχεται και βομβαρδίζεται από ηλεκτρόνια. Η εκτροπή των ηλεκτρονίων λόγω αλληλεπίδρασης με το δείγμα δίνει μια εικόνα της δομής του, σε χαμηλότερη όμως ανάλυση σε σχέση με την κρυσταλλογραφία.

Cryo-EM visualizes individual atoms in a protein for the first time. The cartoon shows a part of the apoferritin protein (yellow) with a tyrosine side chain highlighted in grey. Atoms are individually recognizable (red grid structures). © Holger Stark / Max Planck Institute for Biophysical Chemistry

Τουλάχιστον μέχρι σήμερα. Ερευνητές στη Γερμανία και τη Βρετανία αναφέρουν ότι αύξησαν την ανάλυση της τεχνικής στα 1,25 angstrom (0,125 νανόμετρα ή δισεκατομμυριοστά του μέτρου) ώστε να γίνουν ορατά ακόμα και μεμονωμένα άτομα. Η διάμετρος των ατόμων κυμαίνεται από 0,3 έως 3,0 angstrom.

Όπως εξηγεί ο δικτυακός τόπος του Science, η θεαματική αύξηση της ανάλυσης κατέστη εφικτή χάρη σε βελτιώσεις της δέσμης ηλεκτρονίων του μικροσκοπίου, των ανιχνευτών αλλά και του λογισμικού που χρησιμοποιείται για την απεικόνιση του στόχου.

Η εξέλιξη αναμένεται τώρα να επιταχύνει την αντικατάσταση της κρυσταλλογραφίας από την τεχνολογία cryo-EM στη δομική βιολογία. Προς το παρόν, η τεχνική είναι αποτελεσματική μόνο σε σχετικά άκαμπτες πρωτεΐνες. Ωστόσο οι ερευνητές εργάζονται για την εφαρμογή της σε λιγότερο άκαμπτες πρωτεΐνες αλλά και σε σύμπλοκα πρωτεϊνών που ήταν αδύνατο να χαρτογραφηθούν ολόκληρα μέχρι σήμερα. Οι δύο μελέτες για το τελευταίο επίτευγμα είναι διαθέσιμες εδώ και εδώ.

Πηγές: Ka Man Yip, Niels Fischer, Elham Paknia, Ashwin Chari, Holger Stark: Atomic-resolution protein structure determination by cryo-EM. Nature, October 21, 2020, http://doi.org/10.1038/s41586-020-2833-4 - https://www.mpibpc.mpg.de/17524749/pr_2023 - https://www.sciencemag.org/news/2020/10/cryo-electron-microscopy-breaks-atomic-resolution-barrier-last - https://www.in.gr/2020/10/22/tech/ilektroniko-mikroskopio-vlepei-gia-proti-fora-memonomena-atoma/

 

 

Βύρων Λεοντάρης, «Η Μαρία στο παράθυρο»

Lovis Corinth (1858–1925), Female Half-Nude by a Window (1908), oil on canvas, 100 × 75.5 cm, Private collection. Wikimedia Commons.

«Εγώ είμαι που είχα πει: θα σ’ αγαπώ για πάντα.

Μα όσο περνούν τα χρόνια το για πάντα

όλο και τρέμει πιο πολύ σαν αναφιλητό

κι η αγάπη είναι μια λέξη που αποφεύγουμε

όπως τα μάτια αυτών που γύρισαν από εξορία – και που

θα ξαναπάν […]

Από μια μοναξιά σ’ άλλη περνάμε – αυτό είναι όλο,

αφήνουμε τα χέρια που κρατούσαμε ως τώρα

(χωρίς να μάθουμε ποτέ μας πως μας είχαν χρόνια πριν

εγκαταλείψει)

ζητώντας άλλα χέρια που κι αυτά θα μας εγκαταλείψουν

– μα τι χέρια να ‘ναι αυτά;

Τουλάχιστον αυτή τη μοναξιά την είχες συνηθίσει,

ήξερες πια τους τοίχους, τις γωνιές, να μη σκοντάφτεις στο

σκοτάδι,

ήξερες να μην πέφτεις πάνω στις πληγές των άλλων

γνώριζες τα βήματα του «κανείς…»

και το συρτό αλύχτημα της επιθυμίας στα σωθικά σου.

Τουλάχιστον αυτή τη μοναξιά την ήξερες,

γιατί γυρεύεις άλλη; …

– Όχι, μη, μη μου μορφάζεις στο σκοτάδι σαν πληγή,

δεν είμαι εγώ που στήνω αυτό το δίλημμα,

εγώ παραμιλώ – άμμος μεθυσμένη από ήλιους και κύματα,

άμμος που πίστη δεν κρατάει, μα επιθυμία μονάχα…

Παραμιλώ γιατί φοβάμαι

το ξέγδαρμα της μέρας που περνάει και φεύγει

τη σκόνη στα γαρίφαλα των βάζων

τους στοιχειωμένους δρόμους, τ’ αυτοκίνητο

που σταματάει μπροστά στον κήπο

– να, σβήνει τώρα τα χρυσά λεπρά του μάτια,

άκου τον παφλασμό της πόρτας του (σα να πέφτει

και να πνίγεται ένα κορμί στην ίδια του σκιά).

Έρχονται φίλοι που άλλοτε αγωνίζονταν, και τώρα

σταδιοδρομούν,

γεμίζουνε τις κάμαρες προσέχοντας να μην αγγίξου

τα χθεσινά τους λόγια που έμειναν με βλέφαρα ανοιχτά

πάνω στους τοίχους,

πίνουν, καπνίζουν σαν ερείπια

μαθαίνοντας ο ένας στον άλλον πως γίνεται κανείς,

από άνθρωπος, σκιά – φοβάμαι,

είναι στιγμές που κιτρινίζουν τα πόδια μου

κι ας είμαι ακόμα νέα, νέα πολύ,

τριγυρισμένη από θροΐσματα αστεριών

και στίχους νοτισμένους απ’ το πρόσωπό σου…

Με τα βαριά πολυταξιδεμένα μου ριγμένα τώρα

απ’ τους ανέμους σ’ άλλα πρόσωπα,

πόσο θα σε κρατήσω ακόμα, πόσο,

φως κουρασμένο μέσα μου,

άσπιλη νοσταλγία – πόσο ακόμα; –

με τα μαλλιά ριγμένα τώρα σ’ άλλα πρόσωπα…»

Aksel Waldemar Johannessen (1880–1922), The Artist’s Daughter Aasa at the Window (1922), oil on canvas, 89 × 75 cm, Private collection. Wikimedia Commons.

Βύρων Λεοντάρης, «Ψυχοστασία», Ύψιλον/ βιβλία

 

Επιστήμονες κατέγραψαν το μικρότερο διάστημα χρόνου. Meet the zeptosecond, the shortest unit of time ever measured

Nicolas Poussin (1594–1665), A Dance to the Music of Time (c 1634-6), oil on canvas, 82.5 × 104 cm, The Wallace Collection, London. Wikimedia Commons. Επιστήμονες στη Γερμανία μέτρησαν την πιο σύντομη διάρκεια του χρόνου που έχει ποτέ μετρηθεί, σημειώνοντας έτσι ένα νέο παγκόσμιο ρεκόρ στη μέτρηση των μικρών χρονικών διαστημάτων. Πρόκειται για το χρόνο που χρειάζεται ένα σωματίδιο του φωτός (φωτόνιο) για να διασχίσει ένα μόριο υδρογόνου και ισούται με περίπου 247 zeptoseconds. Αυτό είναι το μικρότερο χρονικό διάστημα που έχει μετρηθεί μέχρι σήμερα πάνω στη Γη. Scientists have measured the shortest unit of time ever: the time it takes a light particle to cross a hydrogen molecule. That time, for the record, is 247 zeptoseconds. A zeptosecond is a trillionth of a billionth of a second, or a decimal point followed by 20 zeroes and a 1.

Την πιο σύντομη -μέχρι στιγμής- διάρκεια του χρόνου κατάφεραν να μετρήσουν επιστήμονες από τη Γερμανία, καταρρίπτοντας το παγκόσμιο ρεκόρ στη μέτρηση των μικρών χρονικών διαστημάτων.

Πρόκειται ειδικότερα, για τον χρόνο που χρειάζεται ένα σωματίδιο του φωτός (σ.σ. φωτόνιο) για να διασχίσει ένα μόριο υδρογόνου. Δηλαδή, περίπου 247 zeptoseconds. Αυτό πλέον, είναι και το μικρότερο χρονικό διάστημα, το οποίο έχει μετρηθεί μέχρι σήμερα στην παγκόσμια επιστημονική ιστορία.

The photon (yellow, coming from the left) produces electron waves out of the electron cloud (grey) of the hydrogen molecule (red: nucleus), which interfere with each other (interference pattern: violet-white). The interference pattern is slightly skewed to the right, allowing the calculation of how long the photon required to get from one atom to the next. Credit: Sven Grundmann, Goethe University Frankfurt

Ένα zeptosecond ισούται με το ένα τρισεκατομμυριοστό του ενός δισεκατομμυριοστού του ενός δευτερολέπτου ή αλλιώς 10^-21 δευτερόλεπτα ή πιο απλά, ο αριθμός 0 ακολουθούμενος μετά την υποδιαστολή από 20 μηδενικά και το 1.

Για πρώτη φορά, το 2016 οι επιστήμονες είχαν εισέλθει στην απειροελάχιστα μικρή χρονική επικράτεια των zeptoseconds, ενώ μερικά χρόνια νωρίτερα, το 1999, είχε δοθεί το βραβείο Νόμπελ για τη μέτρηση χρονικών διαστημάτων της τάξης των femtoseconds, δηλαδή εκατομμυριοστών του δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου (10^-15 δευτερόλεπτα) με τη βοήθεια βραχέων παλμών λέιζερ.

Για να δημιουργηθούν και να διασπαστούν οι χημικοί δεσμοί ανάμεσα στα άτομα, χρειάζονται κάποια femtoseconds, αλλά για να ταξιδέψει το φως διαμέσου ενός μορίου υδρογόνου, ο χρόνος είναι πολύ μικρότερος, μόνο μερικά zeptoseconds.

Τώρα, για πρώτη φορά, οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου Γκέτε στη Φρανκφούρτη και του επιταχυντή σωματιδίων DESY στο Αμβούργο, με επικεφαλής τον καθηγητή φυσικής Ράινχαρντ Ντέρνερ,μέτρησαν -με τη βοήθεια ακτίνων Χ και του υπερυψηλής ακριβείας μικροσκοπίου COLTRIMS- μια διαδικασία, η οποία είναι κατά αρκετές τάξεις μεγέθους πιο σύντομης διάρκειας σε σχέση με τα femtoseconds.

Πηγές: Zeptosecond Birth Time Delay in Molecular Photoionization, Science (2020). DOI: 10.1126/science.abb9318 - https://www.livescience.com/zeptosecond-shortest-time-unit-measured.html - https://www.naftemporiki.gr/story/1647720/247-zeptoseconds-to-pio-suntomo-xroniko-diastima-pou-exei-metrithei

 

 

Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, «Η άρνηση της Ιφιγένειας»

Charles de La Fosse (1636–1716), The Sacrifice of Iphigenia (1680), oil on canvas, 224 x 212 cm, Château de Versailles, Versailles, France. Wikimedia Commons.

Αχνοφαίνονται τα πλεούμενα, Ιφιγένεια.

Λιβάνι στρώθηκαν τα σκαλοπάτια

προς τη θάλασσα.

Το βήμα σου, το φόρεμα και τα μαλλιά

απεσταλμένοι του ανέμου.

 

Έρχονταν μια μια δυο δυο οι νύχτες

στις ρώγες των δαχτύλων σου

και στην κορφή της πλάτης

αβασίλευτος πάντα ένας ήλιος.

 

Ανήμπορη να μετρήσεις τους αμπελώνες

Τα χωράφια και τους ελαιώνες σου

Χανόσουν σε καλοκαιριάτικο όνειρο.

 

Εκεί στο ξύλινο μπαλκόνι σου

Θέριευαν τα γεράνια

Μεγάλωναν τα σπιτικά πουλιά

Κι έπαιζες τα δειλινά με χαϊμαλιά

Και ιστορίες αγάπης.

 

Βασιλοκόρη

Ξέχναγες τα ωραία σάνταλά σου

Όταν ο λιονταρογέννητος ουρανός

Σε γυναικεία του στιγμή

Ακουμπούσε στα γόνατά σου.

 

Ιφιγένεια, κάθε καΐκι κι ένας άγριος Απρίλης

Κάθε γοργόνα πλώρης

Κι ένα γιορτερό ακρογιάλι.

 

Γέροντες σοφοί

Πριν απ᾽ την αρχή των δέντρων

Γέροντες πολύξεροι

Είχαν διηγηθεί

— πριν ακόμη γεννηθεί η Αφροδίτη

πίσω από τα σύννεφα —

την ιστορία της κοπέλας

που φιλική ήταν στους ανέμους.

Κι εσύ

— μάρμαρο το φως

δέσμια κρατά την κεφαλή σου —

μίλησες στη θάλασσα την Παναγιά

γλυκά σκυμμένη

στο γιο της το Σεπτέμβρη

για τους πολεμιστές

και τις κακές τους σκέψεις.

 

Δεν πιστεύουν οι πολεμιστές.

Ταύροι είναι

Με ήλιους ζωγραφιστούς στις πανοπλίες

Και τις κνήμες

Βαριά φυτεμένες στο χώμα.

Δεν πιστεύουν στους καρπούς της αναμονής

στις θάλασσες που επιστρέφουν

όλο και πιο πλούσιες —

αναγεννιούνται κι οι βυθοί.

 

Χρειάζεται ο καιρός του πουλαριού

Των ψηλών κάκτων

της νεροφίδας

και των αστεριών ως να ξαναφανούν.

Χρειάζεται η αιωνιότητα της εμπιστοσύνης.

Μιλάνε για τη μάχη

Τη θρέφουν μαζί με τ᾽ άλογα

Και τις αγριοπέρδικες.

Όλα είναι έτοιμα, λένε.

Τα αιχμηρά όπλα, τα ηνία,

Η γη ανασκαμμένη για τα σώματα

Ο θυμός, οι φωνές των γυναικών.

Κι ο άνεμος;

Φάνηκαν τα πρώτα δελφίνια, Ιφιγένεια.

Τα πουλιά και τα καράβια ακολουθούν.

Κλαρί λεμονανού άνθιζ᾽ η καλοσύνη

Στο περβόλι σου.

Κι όμως ο λαιμός σου προσφέρεται

Αόρατο μονοπάτι του κακού.

 

Θόρυβος στ᾽ ακρογιάλι.

Στις πλάκες του λιμανιού

Πατήματα αντρών, τρεξίματα

Μαντάτα, πρόσωπα.

Αρνήθηκε, είπαν.

 

Αρνήθηκε η Ιφιγένεια.

Για την αγάπη, έλεγε,

για τη γλυκιά καρδιά

για ειρηνικές πολίχνες

να φροντίσουμε τα καρποφόρα

τις βροχές να δεχτούμε στην ώρα τους

για τις βοσκές

για τους αγγέλους.

 

Αρνήθηκε.

 

Να μην φτάσουν οι πολεμιστές

Να ομορφύνουν τα κάστρα

Απ᾽ τον κισσό

Να τρανέψουν τα παιδιά.

Για τη χαρά, είπε

Κι ανέβηκε στους ουρανούς.

 

Έκπληκτοι οι στρατιωτικοί

Ανέβαλαν τον πόλεμο

Και την Ελένη βρήκαν ταπεινή

Να ετοιμάζει το δείπνο.

Louis Billotey (1883-1940), Iphigenia (1935), media and dimensions not known, Musée d’Art et d’Industrie de Roubaix, Roubaix, France. Wikimedia Commons.

Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ. 1963. Λύκοι και σύννεφα. Αθήνα: Ζάρβανος. Και στον συγκεντρωτικό τόμο: Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ. 1999. Ποιήματα (1963–1977). Αθήνα: Καστανιώτης.

 

 

Το «μυστικό» των χιονισμένων βουνών του Πλούτωνα. The Mountains of Pluto Are Snowcapped, But Not for the Same Reasons as on Earth

Αριστερά το όρος «Κθούλου» στον Πλούτωνα και δεξιά οι Άλπεις στην Γη. Δυο παρόμοια τοπία που δημιουργούνται με εντελώς διαφορετικές διαδικασίες. At left, the “Cthulhu” region near Pluto’s equator, at right the Alps on Earth. Two identical landscapes created by highly different processes. © NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Southwest Research Institute © Thomas Pesquet/ESA

Το 2015 το διαστημόπλοιο New Horizons ανακάλυψε εντυπωσιακά χιονισμένα βουνά στον Πλούτωνα, τα οποία θυμίζουν πολύ βουνά στη Γη- ένα τοπίο που είχε ποτέ ξανά παρατηρηθεί αλλού στο ηλιακό μας σύστημα. Ωστόσο, στον πλανήτη μας οι ατμοσφαιρικές θερμοκρασίες μειώνονται όσο αυξάνεται το ύψος, ενώ στον Πλούτωνα αυξάνονται, λόγω της ηλιακής ακτινοβολίας- οπότε και τίθεται το ερώτημα: Από πού προερχόταν ο πάγος;

Στην Γη το χιόνι συμπυκνώνονται σε υψόμετρο επειδή μάζες αέρα διαστέλλονται αδιαβατικά κατά την διάρκεια της ανόδου τους στην ατμόσφαιρα και έτσι ψύχονται (με ρυθμό περίπου 1°C ανά 100 m). Στον Πλούτωνα ο πάγος μεθανίου σχηματίζεται στις κορυφές των βουνών όταν είναι αρκετά ψηλά διότι εκεί η ατμόσφαιρά του είναι πλούσια σε μεθάνιο ευνοώντας την συμπύκνωσή του. On Earth snow condenses at altitude because air dilates during ascending movements, and thus cools (at the rate of 1°C approximately every 100 m). On Pluto, methane ice forms on the peaks of mountains when they are high enough to reach upper atmospheric levels, which are hotter and rich in methane. © Tanguy Bertrand et al.

Διεθνής ομάδα της οποίας ηγήθηκαν επιστήμονες του CNRS (Γαλλία) πραγματοποίησαν σχετική έρευνα, και στο πλαίσιό της διαπίστωσαν πρώτα πως το «χιόνι» στα όρη του Πλούτωνα αποτελείται από παγωμένο μεθάνιο. Μετά, για να κατανοήσουν πώς θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα τέτοιο τοπίο υπό τόσο διαφορετικές συνθήκες, χρησιμοποίησαν ένα κλιματικό μοντέλο για τον πλανήτη- νάνο, που αποκάλυψε ότι, λόγω της ιδιαίτερης δυναμικής της, η ατμόσφαιρα του Πλούτωνα είναι πλούσια σε αέριο μεθάνιο στα ύψη. Ως αποτέλεσμα, οι κορυφές των βουνών φτάνουν αυτή την «εμπλουτισμένη» ζώνη που υπάρχει αρκετό μεθάνιο για να συμπυκνώνεται, ενώ σε χαμηλότερα ύψη η περιεκτικότητα είναι πολύ μικρή.

Πηγές: https://www.cnrs.fr/en/mountains-pluto-are-snowcapped-not-same-reasons-earth - https://www.naftemporiki.gr/story/1646427/to-mustiko-ton-xionismenon-bounon-tou-ploutona

 

 

Θάνατος από «μακαρονοποίηση»: Οι τελευταίες στιγμές ενός άστρου που καταστρέφεται από μια μαύρη τρύπα. Death by Spaghettification: ESO Telescopes Record Last Moments of Star Devoured by a Black Hole

Μία σπάνια έκλυση φωτός, που εξέπεμψε ένα άστρο καθώς «καταβροχθιζόταν» από μια κολοσσιαία μαύρη τρύπα, εντοπίστηκε από επιστήμονες που χρησιμοποιούσαν τηλεσκόπια ανά τον κόσμο. This illustration depicts a star (in the foreground) experiencing spaghettification as it’s sucked in by a supermassive black hole (in the background) during a ‘tidal disruption event’. In a new study, done with the help of ESO’s Very Large Telescope and ESO’s New Technology Telescope, a team of astronomers found that when a black hole devours a star, it can launch a powerful blast of material outwards. Credit: ESO/M. Kornmesser

Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως «tidal disruption event» και είναι η πλησιέστερη έκλαμψη τέτοιου είδους που έχει καταγραφεί ποτέ. Προκαλείται όταν ένα άστρο περνά πολύ κοντά από μια μαύρη τρύπα και η τεράστια βαρυτική της έλξη το κομματιάζει σε λεπτές λωρίδες υλικού- μια διαδικασία που είναι γνωστή ως «spaghettification» (μετατροπή σε σπαγκέτι). Κατά τη διαδικασία αυτή μέρος του υλικού πέφτει στη μαύρη τρύπα, εκλύοντας μια φωτεινή έκλαμψη ενέργειας, την οποία οι αστρονόμοι μπορούν να εντοπίσουν.

Using telescopes from ESO and other organisations around the world, astronomers have spotted a rare blast of light from a star being ripped apart by a supermassive black hole. This video summarises the findings. Credit: ESO

Αυτά τα φαινόμενα είναι σπάνια και δεν μπορούν πάντοτε να μελετώνται εύκολα, επειδή παρεμβάλλονται σκόνη και συντρίμμια. Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων, της οποίας ηγήθηκαν ερευνητές του University of Birmingham, ήταν σε θέση να μελετήσει το συμβάν αυτό με άνευ προηγουμένου λεπτομέρεια, επειδή εντοπίστηκε λίγο πριν την καταστροφή του άστρου.

This image shows the sky around the location of AT2019qiz, at the very centre of the frame. This picture was created from images in the Digitized Sky Survey 2. Credit: ESO/Digitized Sky Survey 2. Acknowledgement: Davide De Martin

Χρησιμοποιώντας το Very Large Telescope και το New Technology Telescope, το διεθνές δίκτυο τηλεσκοπίων του Las Cumbres Observatory και το Neil Gehrels Swift Observatory, οι επιστήμονες ήταν σε θέση να παρατηρήσουν την έκλαμψη, στην οποία δόθηκε το όνομα AT2019qiz, σε μια περίοδο έξι μηνών, καθώς γινόταν φωτεινότερη και μετά έχανε τη λαμπρότητά της. Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν στο Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.

«Μπορέσαμε να διερευνήσουμε με λεπτομέρεια τι συμβαίνει όταν ένα άστρο “τρώγεται” από ένα τέτοιο θηρίο» είπε ο Ματ Νίκολ, ερευνητής της Royal Astronomical Society στο University of Birmingham- με τη Σαμάθα Όουτς, επίσης του ίδιου πανεπιστημίου, να σημειώνει πως όταν μια μαύρη τρύπα «καταπίνει» ένα άστρο, μπορεί να εκτοξεύσει με μεγάλη δύναμη υλικό προς τα έξω, το οποίο παρεμβάλλεται και εμποδίζει την καθαρή και ακριβή παρατήρηση. «Αυτό συμβαίνει επειδή η ενέργεια που απελευθερώνεται καθώς η μαύρη τρύπα “τρώει” αστρική ύλη διώχνει τα υπολείμματα του άστρου έξω».

Eστιάζοντας στην έκλαμψη AT2019qiz. This video sequence zooms in on the galaxy where the AT2019qiz tidal disruption event is taking place. This phenomenon, a blast of light from a star being ripped apart by a supermassive black hole, has been studied by ESO telescopes. Credit: ESO/Digitized Sky Survey 2/N. Risinger (skysurvey.org). Music: Astral Electronics

Στην περίπτωση του AT2019qiz, οι αστρονόμοι μπόρεσαν να αντιληφθούν το φαινόμενο αρκετά νωρίς ώστε να παρατηρήσουν τη διαδικασία στο σύνολό της, καθώς εντοπίστηκαν γρήγορα εκπομπές από αυτό, μετά την καταστροφή του άστρου. «Οι παρατηρήσεις έδειξαν πως το άστρο είχε περίπου την ίδια μάζα με τον ήλιο μας, και ότι έχασε περίπου τη μισή αυτής από τη μαύρη τρύπα- που έχει ένα εκατομμύριο φορές μεγαλύτερη μάζα» είπε ο Νίκολ.

Πηγές: An outflow powers the optical rise of the nearby, fast-evolving tidaldisruption event AT2019qiz - https://www.eso.org/public/news/eso2018/ - https://www.naftemporiki.gr/story/1645754/oi-teleutaies-stigmes-enos-astrou-pou-katastrefetai-apo-mia-mauri-trupa 

 

 

Μάνος Χατζιδάκις, «Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι». Manos Hadjidakis, “Neonazism is not the others”

David Haughton, Eight Angry Men (Germany & England), 2018. Acrylic on Hardboard, 34 x 48 inches. Copyright David A. Haughton.

«Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του.

Édouard Vuillard (1868–1940), Children Reading (1909), oil on board, 14.5 x 26 cm, MuMa Musée d’art moderne André Malraux, Le Havre, France. Wikimedia Commons.

Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία. Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια. Όμως μια τέτοια παιδεία δεν ευνοείται από τις πολιτικές παρατάξεις και από όλες τις κυβερνήσεις, διότι κατασκευάζει ελεύθερους και ανυπότακτους πολίτες μη χρήσιμους για το ευτελές παιχνίδι των κομμάτων και της πολιτικής. Κι αποτελεί πολιτική «παράδοση» η πεποίθηση πως τα κτήνη, με κατάλληλη τακτική και αντιμετώπιση, καθοδηγούνται, τιθασεύονται.

William Blake (1757–1827), The Great Red Dragon and the Beast from the Sea (c 1805), pen and ink with watercolor over graphite on paper, 40.1 x 35.6 cm, The National Gallery of Art (Rosenwald Collection), Washington, DC. Courtesy of The National Gallery of Art.

Ενώ τα πουλιά… Για τα πουλιά, μόνον οι δολοφόνοι, οι άθλιοι κυνηγοί αρμόζουν, με τις «ευγενικές παντός έθνους παραδόσεις». Κι είναι φορές που το κτήνος πολλαπλασιαζόμενο κάτω από συγκυρίες και με τη μορφή «λαϊκών αιτημάτων και διεκδικήσεων» σχηματίζει φαινόμενα λοιμώδους νόσου που προσβάλλει μεγάλες ανθρώπινες μάζες και επιβάλλει θανατηφόρες επιδημίες.

Thomas Calloway “Tom” Lea III (1907-2001), The 2000 Yard Stare (1944), oil on canvas, 91.4 x 71.1 cm, U.S. Army Center of Military History, Fort Belvoir, VA. By US Army, Tom Lea, via Wikimedia Commons.

Πρόσφατη περίπτωση ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Μόνο που ο πόλεμος αυτός μας δημιούργησε για ένα διάστημα μιαν αρκετά μεγάλη πλάνη, μιαν ψευδαίσθηση. Πιστέψαμε όλοι μας πως σ’ αυτό τον πόλεμο η Δημοκρατία πολέμησε το φασισμό και τον νίκησε. Σκεφθείτε: η «Δημοκρατία», εμείς με τον Μεταξά κυβερνήτη και σύμμαχο τον Στάλιν, πολεμήσαμε το ναζισμό, σαν ιδεολογία άσχετη από μας τους ίδιους. Και τον… νικήσαμε. Τι ουτοπία και τι θράσος. Αγνοώντας πως απαλλασσόμενοι από την ευθύνη του κτηνώδους μέρους του εαυτού μας και τοποθετώντας το σε μια άλλη εθνότητα υποταγμένη ολοκληρωτικά σ’ αυτό, δεν νικούσαμε κανένα φασισμό αλλά απλώς μιαν άλλη εθνότητα επικίνδυνη που επιθυμούσε να μας υποτάξει.

Ένας πόλεμος σαν τόσους άλλους από επικίνδυνους ανόητους σε άλλους ανόητους, περιστασιακά ακίνδυνους. Και φυσικά όλα τα περί «Ελευθερίας», «Δημοκρατίας», και «λίκνων πνευματικών και μη», για τις απαίδευτες στήλες των εφημερίδων και τους αφελείς αναγνώστες. Ποτέ δεν θα νικήσει η Ελευθερία, αφού τη στηρίζουν και τη μεταφέρουν άνθρωποι, που εννοούν να μεταβιβάζουν τις δικές τους ευθύνες στους άλλους.

Émile Friant (1863–1932), All Saints’ Day (1888), oil on canvas, 254 × 334 cm, Musée des beaux-arts de Nancy, Nancy, France. Wikimedia Commons.

(Κάτι σαν την ηθική των γερόντων χριστιανών. Το καλό και το κακό έξω από μας. Στον Χριστό και τον διάβολο. Κι ένας Θεός που συγχωρεί τις αδυναμίες μας εφόσον κι όταν τον θυμηθούμε μες στην ανευθυνότητα του βίου μας. Επιδιώκοντας πάντα να εξασφαλίσουμε τη μετά θάνατον εξακολουθητική παρουσία μας. Αδυνατώντας να συλλάβουμε την έννοια της απουσίας μας. Το ότι μπορεί να υπάρχει ο κόσμος δίχως εμάς και δίχως τον Καντιώτη τον Φλωρίνης).

Δεν θέλω να επεκταθώ. Φοβάμαι πως δεν έχω τα εφόδια για μια θεωρητική ανάπτυξη, ούτε την κατάλληλη γλώσσα για τις απαιτήσεις του όλου θέματος. Όμως το θέμα με καίει. Και πριν πολλά χρόνια επιχείρησα να το αποσαφηνίσω μέσα μου. Σήμερα ξέρω πως διέβλεπα με την ευαισθησία μου τις εξελίξεις και την επανεμφάνιση του τέρατος. Και δεν εννοούσα να συνηθίσω την ολοένα αυξανόμενη παρουσία του. Πάντα εννοώ να τρομάζω.

David Haughton, Three Angry Men (Greece and USA), 2018. Acrylic on Hardboard, 30 x 40 inches. Copyright David A. Haughton.

Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι. Οι μισητοί δολοφόνοι, που βρίσκουν όμως κατανόηση από τις διωκτικές αρχές λόγω μιας περίεργης αλλά όχι και ανεξήγητης συγγενικής ομοιότητος. Που τους έχουν συνηθίσει οι αρχές και οι κυβερνήσεις σαν μια πολιτική προέκτασή τους ή σαν μια επιτρεπτή αντίθεση, δίχως ιδιαίτερη σημασία που να προκαλεί ανησυχία. (Τελευταία διάβασα πως στην Πάτρα, απέναντι στο αστυνομικό τμήμα άνοιξε τα γραφεία του ένα νεοναζιστικό κόμμα. Καμιά ανησυχία ούτε για τους φασίστες, ούτε για τους αστυνομικούς. Ούτε φυσικά για τους περιοίκους).

Ο εθνικισμός είναι κι αυτός νεοναζισμός. Τα κουρεμένα κεφάλια των στρατιωτών, έστω και παρά τη θέλησή τους, ευνοούν την έξοδο της σκέψης και της κρίσης, ώστε να υποτάσσονται και να γίνονται κατάλληλοι για την αποδοχή διαταγών και κατευθύνσεων προς κάποιο θάνατο. Δικόν τους ή των άλλων. Η εμπειρία μου διδάσκει πως η αληθινή σκέψη, ο προβληματισμός οφείλει κάπου να σταματά. Δεν συμφέρει. Γι’ αυτό και σταματώ. Ο ερασιτεχνισμός μου στην επικέντρωση κι ανάπτυξη του θέματος κινδυνεύει να γίνει ευάλωτος από τους εχθρούς. Όμως οφείλω να διακηρύξω το πάθος μου για μια πραγματική κι απρόσκοπτη ανθρώπινη ελευθερία.

William McTaggart (1835–1910), The Emigrants Leaving the Hebrides (1883–89), oil on canvas, 94.6 x 141 cm, The Tate Gallery (Purchased 1931), London. © The Tate Gallery and Photographic Rights © Tate (2016)

Ο φασισμός στις μέρες μας φανερώνεται με δυο μορφές. Ή προκλητικός, με το πρόσχημα αντιδράσεως σε πολιτικά ή κοινωνικά γεγονότα που δεν ευνοούν την περίπτωσή τους ή παθητικός μες στον οποίο κυριαρχεί ο φόβος για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Ανοχή και παθητικότητα λοιπόν. Κι έτσι εδραιώνεται η πρόκληση. Με την ανοχή των πολλών. Προτιμότερο αργός και σιωπηλός θάνατος από την αντίδραση του ζωντανού και ευαίσθητου οργανισμού που περιέχουμε.

David Haughton, Two Angry Men V (USA - Young Trump Supporter), 2018. Acrylic on Clayboard, 16 x 20 inches. Copyright David A. Haughton.

Το φάντασμα του κτήνους παρουσιάζεται ιδιαιτέρως έντονα στους νέους. Εκεί επιδρά και το marketing. Η επιρροή από τα Μ.Μ.Ε. ενός τρόπου ζωής που ευνοεί το εμπόριο. Κι όπως η εμπορία ναρκωτικών ευνοεί τη διάδοσή τους στους νέους, έτσι και η μουσική, οι ιδέες, ο χορός και όσα σχετίζονται με τον τρόπο ζωής τους έχουν δημιουργήσει βιομηχανία και τεράστια κι αφάνταστα οικονομικά ενδιαφέρονται.

Και μη βρίσκοντας αντίσταση από μια στέρεη παιδεία όλα αυτά δημιουργούν ένα κατάλληλο έδαφος για να ανθίσει ο εγωκεντρισμός η εγωπάθεια, η κενότητα και φυσικά κάθε κτηνώδες ένστιχτο στο εσωτερικό τους. Προσέξτε το χορό τους με τις ομοιόμορφες στρατιωτικές κινήσεις, μακρά από κάθε διάθεση επαφής και επικοινωνίας. Το τραγούδι τους με τις συνθηματικές επαναλαμβανόμενες λέξεις, η απουσία του βιβλίου και της σκέψης από τη συμπεριφορά τους και ο στόχος για μια άνετη σταδιοδρομία κέρδους και εύκολης επιτυχίας.

David Haughton, One Angry Man III (Poland), 2018. Acrylic on Clayboard, 16 x 20 inches. Copyright David A. Haughton.

Βιώνουμε μέρα με τη μέρα περισσότερο το τμήμα του εαυτού μας – που ή φοβάται ή δεν σκέφτεται, επιδιώκοντας όσο γίνεται περισσότερα οφέλη. Ώσπου να βρεθεί ο κατάλληλος «αρχηγός» που θα ηγηθεί αυτό το κατάπτυστο περιεχόμενό μας. Και τότε θα ‘ναι αργά για ν’ αντιδράσουμε. Ο νεοναζισμός είμαστε εσείς κι εμείς – όπως στη γνωστή παράσταση του Πιραντέλο. Είμαστε εσείς, εμείς και τα παιδιά μας. Δεχόμαστε να ‘μαστε απάνθρωποι μπρος στους φορείς του AIDS, από άγνοια αλλά και τόσο «ανθρώπινοι» και συγκαταβατικοί μπροστά στα ανθρωποειδή ερπετά του φασισμού, πάλι από άγνοια, αλλά κι από φόβο κι από συνήθεια.

Jacek Malczewski (1854–1929), Thanatos II (1899), oil on canvas, 124 × 73 cm, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź, Poland. Wikimedia Commons.

Και το Κακό ελλοχεύει χωρίς προφύλαξη, χωρίς ντροπή. Ο νεοναζισμός δεν είναι θεωρία, σκέψη και αναρχία. Είναι μια παράσταση. Εσείς κι εμείς. Και πρωταγωνιστεί ο Θάνατος.»

Ο κορυφαίος Έλληνας συνθέτης, ποιητής, τραγουδοποιός, μαέστρος και πιανίστας Μάνος Χατζιδάκις έγραψε τον Φεβρουάριο του 1993, λίγους μήνες πριν τον θάνατό του, το παραπάνω κείμενο το οποίο είχε δημοσιευτεί στο πρόγραμμα αντιναζιστικής συναυλίας που είχε δώσει η Ορχήστρα των Χρωμάτων με έργα Βάιλ, Λίστ και Μπάρτον. Το ίδιο κείμενο παράλληλα είχε δημοσιευτεί και στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία».

Ο Μάνος Χατζιδάκις εξηγεί το σκεπτικό της συναυλίας της Ορχήστρας των Χρωμάτων κατά του νεοναζισμού (από συνέντευξη στον Κώστα Κωβαίο, ΕΡΤ, 1993). Manos Hadjidakis express his disgust of neonazism in an interview given in 1993. A few days later, he conducted his last concert with the Orchestra of Colours in works by Kurt Weill, Béla Bartók and Franz Liszt.

Πηγές: https://www.athensvoice.gr/politics/684597_o-neonazismos-den-einai-oi-alloi-keimeno-toy-manoy-hatzidaki» - http://panagiotisandriopoulos.blogspot.com/2012/05/blog-post_12.html