Το ιστολόγιο "Τέχνης Σύμπαν και Φιλολογία" είναι ένας διαδικτυακός τόπος που αφιερώνεται στην προώθηση και ανάδειξη της τέχνης, της επιστήμης και της φιλολογίας. Ο συντάκτης του ιστολογίου, Κωνσταντίνος Βακουφτσής, μοιράζεται με τους αναγνώστες του τις σκέψεις του, τις αναλύσεις του και την αγάπη του για τον πολιτισμό, το σύμπαν και τη λογοτεχνία.
Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.
This Digitized Sky
Survey image shows the oldest star with a well-determined age in our galaxy.
Called the Methuselah star, HD 140283 is 190.1 light-years away. Astronomers
refined the star's age to about 14.5 billion years (which is older than the
universe), plus or minus 800 million years. Image released March 7, 2013. Credit:
Digitized Sky Survey (DSS), STScI/AURA, Palomar/Caltech, and UKSTU/AAO
Το
HD 140283 είναι ένα
άστρο που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 190 ετών φωτός από τη Γη. Εντοπίστηκε
πριν από έναν αιώνα και έκτοτε αποτελεί μόνιμο στόχο των επιστημόνων αφού
κρύβει γύρω του πολλά μυστήρια που αναζητούν απαντήσεις.
Καλλιτεχνική
απεικόνιση του HD
140283, του αρχαιότερου άστρου στο Σύμπαν. This is an
illustration of the oldest star ever found in our solar neighborhood. The aging
star, cataloged as HD 140283, lies 190.1 light-years from Earth. Astronomers
refined the star's age to about 14.5 billion years (which is older than the
universe), plus or minus 800 million years. Credit: NASA, ESA, and A. Feild and
F. Summers (STScI)
Έχει
διαπιστωθεί ότι το HD
140283 είναι το αρχαιότερο άστρο που έχουμε εντοπίσει μέχρι σήμερα. Αυτό που το
κάνει πραγματικά ξεχωριστό είναι ότι οι υπολογισμοί για την ηλικία του δείχνουν
πως μπορεί να είναι αρχαιότερο και από το ίδιο το Σύμπαν!
Οι
μετρήσεις και το μυστήριο
This artist's view
shows the oldest known star HD 140283, which is about 190.1 light-years from
Earth. Astronomers say the star looks like it is up to 14.5 billion years old,
which would be older than the universe, if true. Because the aging star is
relatively nearby, familiar stars and constellations as seen from Earth are in
the sky, but in different locations, as seen in this annotated view. At upper left is the constellation Orion,
which looks distorted from our new perspective in space. Just to the upper left
of the foreground star is the Pleiades cluster. To the lower left of the
cluster, our Sun has dimmed to an apparent magnitude of +7, placing it below
naked-eye visibility. Credit: NASA, ESA, and A. Feild and F. Summers (STScI)
Παλαιότερες
μετρήσεις και υπολογισμοί συνέκλιναν στο ότι το HD 140283 έχει ηλικία περίπου 16
δισεκατομμυρίων ετών, είναι δηλαδή δύο δισεκατομμύρια έτη μεγαλύτερο από το
Σύμπαν η ηλικία του οποίου έχει υπολογιστεί στα 13,8 δισ. έτη. Όπως είναι
ευνόητο, αυτές οι μετρήσεις έχουν «τρελάνει» του επιστήμονες που ψάχνουν να
βρουν τι συμβαίνει με το άστρο.
Astronomers used
the Hubble Space Telescope orbiting Earth to observe the Methuselah Star HD
140283 - the oldest known star in the sun's solar neighborhood. Credit: NASA
Ερευνητές
του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια με επικεφαλής τον Χάουαρντ Μποντ
χρησιμοποίησαν το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble για να μελετήσουν εκ νέου το άστρο.
Υποστηρίζουν ότι κατάφεραν να επανεκτιμήσουν την ηλικία του η οποία είναι σαφώς
μικρότερη από εκείνη που αναφερόταν μέχρι σήμερα αλλά και πάλι όχι τόσο μικρή
ώστε να λυθεί το μυστήριο. Σύμφωνα με τον νέο υπολογισμό που δημοσιεύεται στην
επιθεώρηση «AstrophysicalJournalLetters»,
το HD 140283 έχει ηλικία
14,5 δισ. έτη με απόκλιση ± 800 έτη.
This is a backyard
view of the sky surrounding the ancient star, cataloged as HD 140283, which
lies 190.1 light-years from Earth. The star is the oldest known to astronomers
to date. Image released March 7, 2013. Credit: A. Fujii and Z. Levay (STScI)
Η
κρατούσα θεωρία αναφέρει ότι η Μεγάλη Έκρηξη από την οποία προέκυψε το Σύμπαν
συνέβη πριν από 13,8 δισ. έτη και στη συνέχεια μεσολάβησε ένα διάστημα μερικών
εκατοντάδων εκατομμυρίων ετών ώστε να υπάρξουν οι προϋποθέσεις και οι
διεργασίες που οδήγησαν στη δημιουργία των πρώτων άστρων. Έτσι ακόμη και αν
δεχτούμε την μίνιμουμ ηλικία του άστρου, δηλαδή τα 13,7 δισ. έτη, το HD 140283 ακόμη και με τη νέα μέτρηση
παραμένει όχι μόνο το αρχαιότερο αλλά και το πιο μυστηριώδες άστρο.
Ορισμένοι
ειδικοί πάντως υποστηρίζουν ότι κάποιο λάθος γίνεται στις μεθόδους μέτρησης της
ηλικίας του άστρου και ότι κάποια στιγμή θα βρεθεί η πραγματική του ηλικία που
θα είναι κοσμικά συμβατή.
Οι
φυσικοί του CERN έχουν τώρα στη διάθεσή τους τριπλάσια δεδομένα σε σχέση με
αυτά που διέθεταν τον περασμένο Ιούλιο όταν ανακοινώθηκε η ανακάλυψη του
μποζονίου Higgs.
Εντυπωσιακό
γράφημα – animation που δείχνει την συσσώρευση δεδομένων της ομάδας ATLAS
σχετικά με το μποζόνιο Higgs από την αρχή της έρευνας στον Μεγάλο Επιταχυντή
Αδρονίων (LHC) του CERN. The Higgs boson – so far – in a real data animation
from ATLAS.
«Το
κλειδί για να μπορέσουμε να επιβεβαιώσουμε ότι το σωματίδιο είναι ένα μποζόνιο
Higgs είναι η μέτρηση της ιδιοστροφορμής του δήλωσε στη «Ρεπούμπλικα» ο
διευθυντής ερευνών του CERN Σέρτζιο Μπερτολούτσι.
Η
τελευταία εκτίμηση της μάζας του μποζονίου Higgs σε GeV: 126.8 ± 0.2(stat) ±
0.7(syst) από την ομάδα ATLAS στο συνέδριο “Rencontres de Moriond”.
«Οι
νέες μετρήσεις ενισχύουν την υπόθεση ότι το σωματίδιο έχει μηδενική
ιδιοστροφορμή, όπως θα περιμέναμε να έχει το μποζόνιο του Higgs. Δεν μπορούμε,
ωστόσο, ακόμη να αποκλείσουμε εντελώς την υπόθεση ότι η ιδιοστροφορμή είναι ίση
με δύο» σημείωσε. Σύμφωνα με τον ιταλό επιστήμονα, εάν επιβεβαιωθεί η μέτρηση
της μηδενικής ιδιοστροφορμής τότε ο ίδιος και οι συνάδελφοί του θα μπορέσουν να
πουν με βεβαιότητα ότι το σωματίδιο είναι ένα σωματίδιο του Higgs. «Λέω ένα
Higgs γιατί δεν έχουμε ακόμη αρκετές αποδείξεις. Γι’ αυτό θα χρειαστούν ακόμη
πολλά χρόνια μελέτης».
Η
εκτίμηση μάζας του μποζονίου Higgs σε GeV: 125.8 ± 0.5(stat) ±0.2(syst) από την
ομάδα CMS στο συνέδριο Moriond.
Η Προέλευση της
Μάζας.
«Δεν
έχω κανέναν ενδοιασμό να σας πω ότι πρόκειται για το μποζόνιο του Higgs», λέει
ο Τζόε Ινκαντέλα, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας και επικεφαλής της
μίας εκ των δύο πολυπληθών ομάδων επιστημόνων στο CERN – του CMS – που
αφοσιώθηκαν στον εντοπισμό του. Και αν τελικά δεν είναι, προσθέτει, «δεν θα
μασήσω τα λόγια μου. Μπροστά μας θα έχουμε κάτι ακόμη πιο ενδιαφέρον»….
Η
περιοχή ElysiumPlanitiaστον Άρη πλημμύρισε πριν από 500 εκατομμύρια έτη. Τhe
location of the ~ 1000 km Marte Vallis channel system on Mars. Marte Vallis is
filled with young lavas obscuring the source and morphology of the channels.
The dashed box highlights the area shown in Fig. 2. The background shows the
global topography of Mars (MOLA colorized elevation above a MOLA hillshade
image). Credit: NASA/MOLA
Team/Smithsonian
Για
πρώτη φορά οι επιστήμονες έχουν στα χέρια τους στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ο
άνυδρος σήμερα Άρης βίωσε στο παρελθόν τουλάχιστον έναν μεγάλο κατακλυσμό.
Εντοπίστηκε μια περιοχή που φέρει εμφανή τα σημάδια πλημμύρας και οι
επιστήμονες συνεχίζουν την έρευνα για να αποκαλύψουν τόσο την έκταση των
πλημμυρών όσο και τον ρόλο που έπαιξαν στις κλιματικές αλλαγές που συνέβησαν
στον Κόκκινο Πλανήτη.
Ο
χάρτης
3D visualization of
the buried Marte Vallis channels beneath the martian surface. Marte Vallis
consists of multiple perched channels formed around streamlined islands. These
channels feed a deeper and wider main channel. Please note the surface has been
elevated, and scaled by a factor of 1/100 for clarity. The color scale
represents the elevation of the buried channels relative to a martian datum
(Note: the reason the values are negative is because the elevation of the
surface of Mars in this region is also a negative – below average global
elevation). Credit: Smithsonian/NASA/JPL-Caltech/Sapienza University of Rome/MOLA
Team/USG
Τα
τελευταία χρόνια έχουν εντοπιστεί στην επιφάνεια αλλά και στο υπέδαφος του Άρη
πολλές γεωλογικές διαμορφώσεις που παραπέμπουν σε διαφόρων ειδών κανάλια μέσα
στα οποία έρεε νερό στο μακρινό αλλά και πιο πρόσφατο παρελθόν του πλανήτη.
Ομάδα επιστημόνων χρησιμοποίησε το ραντάρ του δορυφόρου MRO που βρίσκεται σε
τροχιά γύρω από τον Άρη και τον εξερευνά.
Την
ομάδα αποτελούν επιστήμονες της NASA, του Ινστιτούτου Smithsonian και του
Ινστιτούτου Ερευνών Southwest στις ΗΠΑ. Επικέντρωσαν την προσοχή τους στην
περιοχή Elysium Planitia που βρίσκεται στον ισημερινό του Άρη και στο παρελθόν
είχε πληγεί από την ηφαιστειακή δραστηριότητα στον πλανήτη.
Η
περιοχή έγινε πεδίο ροής και συγκέντρωσης λάβας. Στην περιοχή αυτή υπάρχει ένα
μεγάλο κανάλι, το Marte Vallis που είναι θαμμένο κάτω από τη λάβα. Οι μετρήσεις
που έχουν γίνει δείχνουν ότι το κανάλι αυτό έχει μήκος 185 χλμ. Με τα δεδομένα
από το ραντάρ οι ερευνητές δημιούργησαν έναν τρισδιάστατο χάρτη του Marte
Vallis. Ο χάρτης αποκάλυψε ότι το κανάλι έχει διπλάσιο βάθος από εκείνο που
θεωρούσαμε ότι έχει.
Ο
κατακλυσμός
Our interpretation
of the geologic history of Eastern Elysium Planitia. (a) Before the formation
of Marte Vallis, the Cerberus Fossae fracture system cuts across the volcanic
plains of Elysium Planitia. We see three seperate geologic layers betheath the
surfase of the plains. (b) Floods erupt form Cerberus Fossea, the first phase
of erosion carves channels around streamlined islands. (c) During the second
phase, flow is concentrated in a single channel that is eroded below the level
of the other channels. (d) After the floods, volcanic eruptions cover the
surface of eastern Elysium Planitia with lava, which bury a portion of Cerberus
Fossae and infill the Marte Vallis channels. With SHARAD, we have mapped out
the subsurface boundaries between the three geologic layers. From identifying
where there are incisions through one or two of these boundaries, we were able
to map out the shape and scale of the channels. The surface was generated from
modifying the NASA Viking Merged Color Mosaic data set. Credit: Smithsonian/NASA
Σύμφωνα
με τους ερευνητές τα χαρακτηριστικά του Marte Vallis παραπέμπουν σε πλημμύρα.
Εκτιμούν ότι κάποια εποχή ο Άρης βίωσε γιγάντιες, όπως τις χαρακτηρίζουν,
πλημμύρες που έπαιξαν κομβικό ρόλο στις δραματικές κλιματικές μεταβολές του
Κόκκινου Πλανήτη. Όσον αφορά την πλημμύρα στο Marte Vallis οι ερευνητές
υπολογίζουν ότι συνέβη πριν από περίπου 500 εκατομμύρια έτη.
«Τα
νέα ευρήματα δείχνουν ότι το μέγεθος της διάβρωσης στο κανάλι είχε υποεκτιμηθεί
και το βάθος του καναλιού είναι τουλάχιστον διπλάσιο από όσο πιστεύαμε. Η πηγή
των πλημμυρών φαίνεται ότι είναι μεγάλα αποθέματα νερού που βρίσκονταν βαθιά
στο υπέδαφος του Άρη. Έντονη τεκτονική και ηφαιστειακή δραστηριότητα άνοιξε
δρόμους στο νερό για να ανέβει στην επιφάνεια. Η μελέτη μας εκτός των άλλων
αποδεικνύει και τη χρησιμότητα των ραντάρ με τα οποία είναι εξοπλισμένοι οι
δορυφόροι που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον Άρη. Μπορούν να μας βοηθήσουν
να εντοπίσουμε στοιχεία για την παρουσία του νερού στην επιφάνεια του Άρη και
τον ρόλο που έπαιξε στη διαμόρφωση της» αναφέρει ο Γκάρεθ Μόργκαν, επιστήμονας
της NASA και μέλος της ερευνητικής ομάδας. Η έρευνα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση
«Science».
Πώς
κατάφεραν οι Βίκινγκ να φτάσουν στην Αμερική, δεδομένου ότι δεν γνώριζαν τη
χρήση της πυξίδας, και δεν έβλεπαν καν τα άστρα στο διαρκές φως του αρκτικού
καλοκαιριού; Ίσως τους βοήθησε η θρυλική «ηλιόπετρα», ένας κρύσταλλος που
γινόταν φωτεινός ή σκοτεινός ανάλογα με τη θέση του Ήλιου και την κατεύθυνση
του πολωμένου φωτός.
Η
θεωρία της ηλιόπετρας δείχνει τώρα να επιβεβαιώνεται μετά την ανακάλυψη ενός
τέτοιου κρυστάλλου σε βρετανικό πλοίο που ναυάγησε στη Μάγχη το 1592.
Παρουσιάζοντας
τις νέες ενδείξεις στην επιθεώρηση Proceedings of the Royal Society A, οι
βρετανοί και γάλλοι ερευνητές επισημαίνουν ότι ο κρύσταλλος είχε κοπεί
προσεκτικά και βρισκόταν πολύ κοντά στα όργανα πλοήγησης του σκάφους.
Χωρίς
πυξίδα
Romancing the sunstone.
Physicists think Vikings could have used calcite crystals in a device like this
to navigate on cloudy days. Credit:
Guy Ropars
Στις
περισσότερες περιοχές του κόσμου, οι αρχαίοι ναυτικοί έβρισκαν το δρόμο τους
μετρώντας τις θέσεις των ουράνιων σωμάτων με αστρολάβο ή εξάντα. Οι αρχαίοι
Κινέζοι, μάλιστα, είχαν εφεύρει την πυξίδα τον 3ο αιώνα π.Χ.
Στην
Ευρώπη, όμως, η πυξίδα δεν ήταν γνωστή μέχρι τις αρχές του 14ου αιώνα, πολύ
μετά την ακμή των Βίκινγκ, από τον 8ο έως τον 11ο αιώνα μ.Χ. Ούτως ή άλλως, η
πυξίδα μάλλον θα ήταν άχρηστη τόσο κοντά στον (μαγνητικό) Βόρειο Πόλο όπου
άκμασαν οι Βίκινγκ.
Οι
τρομεροί Σκανδιναβοί δεν μπορούσαν καν να χρησιμοποιήσουν τη θέση των άστρων,
που εξαφανίζονταν για μήνες το αρκτικό καλοκαίρι, ούτε και τη θέση του Ήλιου, συνήθως
κρυμμένου από συννεφιασμένους ουρανούς.
Πώς
κατάφεραν τότε να εξαπλωθούν στη Σκανδιναβία, στη Βόρεια Ευρώπη, στα βρετανικά
νησιά και στη Βόρεια Αμερική;
Σύμφωνα
με μια ισλανδική σάγκα που αφορά τον Βασιλιά Όλαφ και τον θρυλικό ήρωα
Σίγκουρντ, οι ναυτικοί πλοηγούνταν με τη βοήθεια της ηλιόπετρας (sólarsteinn):
μιας πέτρας που έδειχνε τη θέση του Ήλιου ακόμα και στη βαριά συννεφιά.
Σύμφωνα
με τον θρύλο, ο Βασιλιάς Όλαφ «άρπαξε μια ηλιόπετρα, κοίταξε τον ουρανό, είδε
από πού ερχόταν το φως, και από αυτό συμπέρανε τη θέση του αόρατου Ήλιου».
Το
1967, ο δανός αρχαιολόγος Τόρκιλντ Ράμσκου πρότεινε την υπόθεση ότι η θρυλική
ηλιόπετρα ήταν ένας διαφανής κρύσταλλος καλσίτη, ένα πέτρωμα που υπάρχει στη
Σκανδιναβία και ονομάζεται άστριος.
Ο
κρύσταλλος αυτός είναι πολωμένος, και μπορεί να φαίνεται σκοτεινός ή φωτεινός
ανάλογα με τον προσανατολισμό του σε σχέση με τη θέση του Ήλιου.
Πράγματι,
οι αναλύσεις στον κρύσταλλο του βρετανικού ναυαγίου έδειξαν ότι είναι πράγματι
καλσίτης.
Ηλεκτρομαγνητικό
κύμα
Το
φως είναι ηλεκτρομαγνητικά κύματα που ταλαντώνονται κάθετα στη διεύθυνση που
ταξιδεύει μια φωτεινή αχτίδα.
Τα
μόρια των αερίων της ατμόσφαιρας πολώνουν το φως, δηλαδή αναγκάζουν τα
ηλεκτρομαγνητικά κύματα του φωτός να ταλαντώνονται όλα στο ίδιο επίπεδο.
Δεδομένου
ότι οι κρύσταλλοι του άστριου είναι πολωμένοι, αφήνουν να περάσει από μέσα τους
μόνο το φως που ταλαντώνεται σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση.
Και
αυτό σημαίνει, θεωρητικά τουλάχιστον, ότι οι Βίκινγκ θα μπορούσαν να κοιτάζουν
τον ουρανό μέσα από τον κρύσταλλο για να υπολογίσουν τη θέση του Ήλιου.
Οι
πρώτες ενδείξεις υπέρ της θεωρίας ήρθαν το 2011, όταν η Σουζάν Άκερσον,
βιολόγος από το Πανεπιστήμιο της Λουντ στη Σουηδία, η οποία διέσχισε με
παγοθραυστικό τον Αρκτικό Ωκεανό, διαπίστωσε ότι ο άστριος πράγματι μπορεί να
δείχνει τη θέση του Ήλιου.
Τώρα,
η ανακάλυψη ενός κρυστάλλου άστριου δίπλα στα όργανα πλοήγησης ενός πλοίου του
16ου αιώνα δείχνει ότι η ηλιόπετρα παρέμεινε χρήσιμη στους ναυτικούς πολλούς
αιώνες μετά τους Βίκινγκ.
The brightest
galaxy visible from our own Milky Way Galaxy is the Large Magellanic Cloud
(LMC). Visible predominantly from Earth's Southern Hemisphere, the LMC is the
second closest galaxy, neighbor to the Small Magellanic Cloud, and one of
eleven known dwarf galaxies that orbit our Milky Way Galaxy. The LMC is an
irregular galaxy composed of a bar of older red stars, clouds of younger blue
stars, and a bright red star forming region visible near the top of the above
image called the Tarantula Nebula. The brightest supernova of modern times,
SN1987A, occurred in the LMC. Credit
& Copyright: AURA/NOAO/NSF
Ομάδα
επιστημόνων στη Χιλή κατάφεραν να υπολογίσουν με ακρίβεια την απόσταση που μας
χωρίζει από το Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου. Πρόκειται για έναν γειτονικό μας
γαλαξία που αποτελεί μόνιμο στόχο παρατήρησης των επιστημόνων αφού φιλοξενεί
πολλές περιοχές γέννησης νέων άστρων.
The most accurate
measurement yet of the distance to the Large Magellanic Cloud helps scientists
determine the scale of the universe (NASA/JPL)
Αυτή
τη φορά όμως οι επιστήμονες δεν προσπάθησαν να μελετήσουν κάποια φαινόμενα σε
αυτόν αλλά να μετρήσουν με ακρίβεια την απόστασή του από τη Γη. Η νέα μέτρηση
θεωρείται πολύ σημαντική αφού αναμένεται να αποτελέσει τη βάση για τον
υπολογισμό της απόστασης απομακρυσμένων κοσμικών αντικειμένων και έτσι να
υπολογιστεί ακριβέστερα το μέγεθος του Σύμπαντος και ο ρυθμός της διαστολής
του.
Η
έρευνα
Καλλιτεχνική
απεικόνιση ενός εκλειπτικού δυαδικού συστήματος.
Οι
ερευνητές για να κάνουν τον υπολογισμό της απόστασης χρησιμοποίησαν τα λεγόμενα
εκλειπτικά δυαδικά συστήματα. Πρόκειται για συστήματα που αποτελούνται από δύο άστρα
η τροχιακή κίνηση των οποίων είναι τέτοια που σε ένα μακρινό παρατηρητή (στη
συγκεκριμένη περίπτωση από τη Γη) μοιάζει σαν να πραγματοποιούνται συνεχώς
«αμοιβαίες» εκλείψεις σε αυτά.
Η
συνολική φωτεινότητα ενός τέτοιου συστήματος μειώνεται ελαφρά κατά τη διάρκεια
των εκλείψεων επιτρέποντας έτσι στους επιστήμονες να μετρούν διάφορες ιδιότητες
και χαρακτηριστικά τους συμπεριλαμβανομένης της απόστασής τους από τη Γη. Οι
ερευνητές αρχικά εντόπισαν οκτώ εκλειπτικά δυαδικά συστήματα στο Μεγάλο Νέφος
του Μαγγελάνου (διαδικασία που διήρκεσε 16 χρόνια) και στη συνέχεια τα
παρατηρούσαν για διάστημα οκτώ ετών.
Τα
συμπεράσματα
Υπολογίστηκε
με ακρίβεια η απόσταση του Μεγάλου Νέφους του Μαγγελάνου από τη Γη. Overview
of the Large Magellanic Cloud (ground-based image). Credits: NASA, ESA
Οι
ερευνητές υπολόγισαν ότι το Μεγάλος Νέφος του Μαγγελάνου βρίσκεται 162,983.823
έτη φωτός μακριά από τη Γη. Αυτό σημαίνει ότι ο γειτονικός γαλαξίας είναι
περίπου 400 έτη φωτός πιο κοντά από ό,τι πιστεύαμε. Μπορεί η διαφορά να μοιάζει
πολύ μικρή για τα συμπαντικά δεδομένα αλλά όπως φαίνεται είναι ικανή να
προκαλέσει αναθεώρηση μιας από τις πιο σημαντικές κοσμολογικές παραμέτρους, της
σταθεράς Χαμπλ. Με αυτή τη σταθερά υπολογίζεται ο ρυθμός διαστολής του
Σύμπαντος η οποία επιβεβαιώθηκε από τις παρατηρήσεις του κορυφαίου αμερικανού
αστρονόμου Έντγουιν Χαμπλ στη δεκαετία του 1920.
This zoom sequence
starts with a very broad view of the southern skies and closes in on one of the
closest galaxies to the Milky Way — Large Magellanic Cloud. Within this galaxy
several very faint and rare cool eclipsing binary double stars have been
identified. As the two component stars in these binaries orbit each other they
pass in front of one another and their combined brightness, seen from a
distance, decreases. By studying how the light changes, and other properties of
these systems, astronomers can measure the distances to eclipsing binaries very
accurately. A long series of observations of these objects has now led to the
most accurate determination so far of the distance to the Large Magellanic
Cloud — a crucial step in the determination of distances across the Universe.
Credit: ESO/Nick Risinger (skysurvey.org)/R. Gendler/L. Calçada. Music: movetwo
«Το
Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου αποτελεί το σημείο αναφοράς για την κλίμακα αποστάσεων
του Σύμπαντος» αναφέρει ο Γκρεγκόρζ Πιετρίνσκι του Πανεπιστημίου Concepcion στη
Χιλή που ήταν επικεφαλής της έρευνας η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση
«Nature».
Η "Αντιγνώση, τα Δεκανίκια του Καπιταλισμού" θέτει ένα πρόβλημα που ποτέ ως τότε δεν είχε ερευνηθεί αντικειμενικά και καίρια. Πώς καταποντίστηκε ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός; Γιατί; Ποιους εξυπηρετούσε ο αφανισμός του; Και γιατί θεωρήθηκε απαραίτητο να ξεριζωθεί η ελληνική παιδεία προκειμένου να επιβιώσει ο χριστιανισμός;
Οι πολιτισμοί που καταστράφηκαν ολοκληρωτικά και αφανίστηκαν από το πρόσωπο της γης δέχτηκαν επιδρομές από ορδές βαρβάρων. Όπως ο Μυκηναϊκός από τους Δωριείς και ο Χαναανικός από τους Εβραίους.
Αλλάοχριστιανισμόςεμφανίζεταισανθρησκεία. Και το ίδιο ισχυρίζεται ως σήμερα. Πώς έδρασε όμως σαν βαρβαρική επιδρομή; Και γιατί λειτούργησε σαν καταλύτης κάθε ελληνικού στοιχείου, μετερχόμενος μέσα που μόνο ο ναζισμός μεταχειρίστηκε;
Ο χριστιανισμός ισχυρίστηκε, και ισχυρίζεται ακόμη, πως μοναδικό του κίνητρο ήταν η Σωτηρία. Σύμφωνοι; Αλλά τίνος; Μα της συσσώρευσης του Πλούτου και της Εξουσίας.
Αυτός είναι ο στόχος τούτου του βιβλίου: Η απομυθοποίηση μιας απάτης, όπως στάθηκε η χριστιανική θρησκεία, που γίνεται θεμέλιο του καπιταλισμού. Και που δε θα μπορούσε να επιβιώσει χωρίς την κατάλυση του ελληνικού ορθολογισμού.
Διαφορετικά θα εξακολουθήσει να εκκρεμεί ένα ζητούμενο: Από τον Ελληνικό πολιτισμό γεννιέται η Ταυτότητα του Ανθρώπου. Γιατί ο χριστιανισμός καταργεί αυτήν την Ταυτότητα για να σώσει δήθεν τον άνθρωπο;
«Δεν
πουλώ ύφος, στυλ, λογοτεχνία. Δεν γράφω διηγήματα. Καταθέτω γεγονότα και
συμπτώματα της εποχής που ζω. Όλα όσα γράφω συνέβησαν. Σε μένα ή σε άλλους.
Χρόνια τώρα σπαταλιέμαι, παρακολουθώντας όλα κι όλους.»
Η Λιλή Ζωγράφου (1922-1998) γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης, όπου πέρασε τα παιδικά της χρόνια. Ο πατέρας της ήταν εκδότης εφημερίδας με ιδιαίτερα φιλελεύθερες ιδέες για την εποχή του και πάθος για τη δημοσιογραφία. Η Ζωγράφου φοίτησε στο Λύκειο Κοραής και στο καθολικό γυμνάσιο των Ουρσουλίνων στη Νάξο. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής φυλακίστηκε για αντιστασιακή δράση ενώ ήταν έγκυος και γέννησε στη φυλακή. Μετά την απελευθέρωση εργάστηκε ως δημοσιογράφος. Τη διετία 1953-1954 έζησε στο Παρίσι. Από τη θέση του δημοσιογράφου αντιτάχθηκε στη δικτατορία του Παπαδόπουλου. Σήμερα ζει στην Αθήνα. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1950 με τη συλλογή από νουβέλλες Αγάπη, γνωστή έγινε όμως εννιά χρόνια αργότερα με την έκδοση του βιβλίου της Νίκος Καζαντζάκης - ένας τραγικός, απομυθοποιητική και ψυχαναλυτική προσέγγιση της προσωπικότητας του συγγραφέα. Συζητήσεις προκάλεσε και το δοκίμιό της "Αντίγνωση - Τα δεκανίκια του καπιταλισμού" στο οποίο υποστήριξε τη θεωρία της περί του χριστιανισμού ως θεμελιακού όρου για την επικράτηση του καπιταλισμού ανά τον κόσμο. Το πιο γνωστό έργο της είναι το μυθιστόρημα "Η Συβαρίτισσα" με έντονα αυτοβιογραφικό χρώμα και εμφανείς επιρροές από τη νιτσεϊκή φιλοσοφία. Το θεατρικό έργο της "Τιμή ευκαιρίας για τον παράδεισο" παραστάθηκε το 1976 από τη Β΄ σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Όταν
λέμε ότι το σύμπαν δημιουργήθηκε από «τίποτε» σε πρώτη φάση θα μπορούσαμε να
θεωρούμε ως τίποτε τον κενό χώρο.
(…)
ο κενός χώρος είναι πολύπλοκος. Μοιάζει με σούπα δυνάμει σωματιδίων που
κοχλάζουν, και τα οποία δημιουργούνται σε χρονικά διαστήματα τόσο σύντομα ώστε
δεν μπορούμε να τα δούμε άμεσα. Τα δυνάμει σωματίδια υποδηλώνουν μια βασική
ιδιότητα των κβαντικών συστημάτων. Στην καρδιά της κβαντικής μηχανικής
βρίσκεται ο κανόνας που λέει, πως όταν δεν υπάρχει παρατηρητής, τα πάντα
μπορούν να γίνουν.
Τα
συστήματα, δηλαδή, συνεχίζουν να εξελίσσονται, έστω και στιγμιαία, ανάμεσα σε
όλες τις δυνατές καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν επιτρέπονταν.
Αυτές οι «κβαντικές διακυμάνσεις» αποκαλύπτουν ένα βασικό χαρακτηριστικό του
κβαντικού κόσμου: από το τίποτε μπορεί να παραχθεί κάτι.(…)
Ωστόσο
αν λάβουμε υπόψη μας τη σύνθεση κβαντικής μηχανικής και γενικής σχετικότητας,
μπορούμε να επεκτείνουμε το επιχείρημα για να υποστηρίξουμε την αναγκαστική
δημιουργία του ίδιου του χώρου.(…)
Η
επέκταση της κβαντικής μηχανικής με σκοπό να συμπεριλάβουμε ένα τέτοιο
ενδεχόμενο δεν είναι εύκολη υπόθεση, αλλά προς αυτή την κατεύθυνση κινείται ο
φορμαλισμός που ανέπτυξε ο Richard Feynman, και οδήγησε στη σύγχρονη κατανόηση
της προέλευσης των αντισωματιδίων. Οι μέθοδοι του Feynman εστιάζονται στο
βασικό γεγονός, ότι τα κβαντομηχανικά συστήματα εξερευνούν όλες τις δυνατές
διαδρομές, ακόμη κι εκείνες που κλασικά απαγορεύονται, καθώς εξελίσσονται στον
χρόνο.
Για
να το διερευνήσει, ο Feynman ανέπτυξε έναν «φορμαλισμό άθροισης διαδρομών». Σε
αυτή τη μέθοδο, εξετάζουμε όλες τις δυνατές διαδρομές που μπορεί να ακολουθήσει
ένα σωματίδιο μεταξύ δυο σημείων. Έπειτα, αποδίδουμε σε κάθε διαδρομή μια
σταθμισμένη πιθανότητα, που βασίζεται σε καλά ορισμένες αρχές της κβαντικής
μηχανικής και, στη συνέχεια, αθροίζουμε όλες τις διαδρομές ώστε να καταλήξουμε
σε τελικές (πιθανοκρατικές) προβλέψεις για την κίνηση των σωματιδίων.
Ο
Stephen Hawking ήταν ένας από τους πρώτους επιστήμονες που αξιοποίησαν πλήρως
την ιδέα, στην ανάπτυξη μιας κβαντομηχανικής θεωρίας του χωροχρόνου (την ένωση
του τρισδιάστατου χώρου μας με τη μία διάσταση του χρόνου από την οποία
προκύπτει ένα τετραδιάστατο ενοποιημένο χωροχρονικό σύστημα, όπως απαιτείται
από την ειδική θεωρία της σχετικότητας του Einstein).
Η
μέθοδος Feynman, εστιάζοντας σε όλες τις δυνατές διαδρομές, συνεπαγόταν
αποτελέσματα ανεξάρτητα από τις συγκεκριμένες χωρικές και χρονικές τιμές που αποδίδει
κάποιος σε κάθε σημείο της διαδρομής. Επειδή, σύμφωνα με τη σχετικότητα,
διαφορετικοί παρατηρητές που βρίσκονται σε σχετική κίνηση μεταξύ τους μετρούν
διαφορετικά τις αποστάσεις και τους χρόνους, συνεπώς αποδίδουν διαφορετικές
τιμές σε κάθε σημείο του χώρου και του χρόνου, ένας φορμαλισμός ανεξάρτητος από
τις διαφορετικές τιμές που αποδίδουν οι διαφορετικοί παρατηρητές σε κάθε σημείο
στον χώρο και στον χρόνο, είναι ιδιαιτέρως χρήσιμος.
Και
είναι εξαιρετικά χρήσιμος στην περίπτωση της γενικής σχετικότητας, όπου ο
προσδιορισμός των χωρικών και χρονικών σημείων γίνεται εντελώς αυθαίρετα και
διαφορετικοί παρατηρητές σε διαφορετικά σημεία σε ένα βαρυτικό πεδίο μετρούν
αποστάσεις και χρόνους διαφορετικά. Στη γενική σχετικότητα, όλα όσα
προσδιορίζουν τελικά τη συμπεριφορά των συστημάτων είναι γεωμετρικές ποσότητες,
όπως η καμπυλότητα, η οποία αποδεικνύεται ανεξάρτητη από όλες τις μεθόδους
προσδιορισμού τιμών.
Η
γενική σχετικότητα – από όσα τουλάχιστον γνωρίζουμε – δεν βρίσκεται σε πλήρη
συμφωνία με την κβαντική μηχανική, συνεπώς δεν υπάρχει καμιά απολύτως ξεκάθαρη
μέθοδος ορισμού της τεχνικής άθροισης διαδρομών του Feynman στο πλαίσιο της
γενικής σχετικότητας. Γι’ αυτό πρέπει να κάνουμε κάποιες εικασίες με βάση την
αληθοφάνειά τους και κατόπιν να ελέγχουμε το νόημα των αποτελεσμάτων. Αν,
λοιπόν, θέλουμε να εξετάσουμε την κβαντική δυναμική του χώρου και του χρόνου,
πρέπει να διερευνήσουμε κάθε ξεχωριστή «άθροιση διαδρομών», καθεμία από τις
οποίες αντιστοιχεί σε μια διαφορετική γεωμετρία που μπορεί να υιοθετήσει ο
χώρος κατά τα ενδιάμεσα στάδια οποιασδήποτε διαδικασίας, όταν κυριαρχεί η
κβαντική απροσδιοριστία. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να λάβουμε υπόψη χώρους σε
αυθαιρέτως μεγάλο βαθμό καμπυλωμένους σε μικρές αποστάσεις και μικρά χρονικά
διαστήματα (τόσο μικρές αποστάσεις και μικρά χρονικά διαστήματα (τόσο μικρές
και τόσο σύντομα που δεν μπορούμε να τα μετρήσουμε, με αποτέλεσμα να κυριαρχεί
η κβαντική παραδοξότητα). Αυτοί οι αλλόκοτοι σχηματισμοί δεν μπορούν να
παρατηρηθούν από μεγάλου μεγέθους κλασικούς παρατηρητές, όπως είμαστε εμείς.
Ας
εξετάσουμε, όμως, κάποια ακόμη πιο αλλόκοτα ενδεχόμενα.
Θυμηθείτε
ότι στην κβαντική θεωρία του ηλεκτρομαγνητισμού, σωματίδια μπορούν να
εμφανίζονται αυθαιρέτως από τον κενό χώρο, αρκεί να εξαφανίζονται πάλι μέσα σε
ένα χρονικό διάστημα που καθορίζεται από την αρχή της αβεβαιότητας. Μήπως,
λοιπόν, και στην κβαντική άθροιση των δυνατών χωροχρονικών σχηματισμών του
Feynman, θα έπρεπε να εξετάσουμε την πιθανότητα αυθόρμητης εμφάνισης και
εξαφάνισης μικρών, πιθανώς συμπαγών χώρων; Γενικότερα, τι μπορούμε να πούμε για
χώρους που ίσως διαθέτουν «τρύπες» ή «λαβές», σαν ντόνατς βουτηγμένα στον
χωρόχρονο;
"A Universe
From Nothing" - Lawrence Krauss, Richard Dawkins.
Τα
ερωτήματα παραμένουν ανοιχτά. Ωστόσο, αν δεν βρεθεί ένας καλός λόγος για να
αποκλειστούν τέτοιοι σχηματισμοί από την κβαντομηχανική άθροιση που προσδιορίζει
τις ιδιότητες του εξελισσόμενου Σύμπαντος – και μέχρι στιγμής δεν γνωρίζω
κάποιον τέτοιο λόγο – τότε, στο πλαίσιο μιας γενικής αρχής που ισχύει
οπουδήποτε στη φύση (δηλαδή, πως οτιδήποτε δεν απαγορεύεται από τους νόμους της
φυσικής πρέπει στην πραγματικότητα να συμβεί), η εξέταση αυτών των ενδεχομένων
φαντάζει άκρως λογική.
CMB data (top)
versus closed, flat, and open universe predictions. Flat universe (bottom
middle) is best match: Image courtesy of NASA/JPL.
Όπως
έχει τονίσει ο Stephen Hawking, μια κβαντική θεωρία της βαρύτητας επιτρέπει τη
δημιουργία, έστω και στιγμιαίως του ίδιου του χώρου εκεί που πριν δεν υπήρχε.
Παρότι με το επιστημονικό έργο του δεν επιχειρούσε να πραγματευθεί το αίνιγμα
του «κάτι από το τίποτε», η κβαντική βαρύτητα έρχεται να δώσει απάντηση σε αυτό
ακριβώς το ερώτημα.
Τα
«δυνάμει» σύμπαντα – οι πιθανοί μικροί συμπαγείς χώροι που μπορούν να
εμφανιστούν και να εξαφανιστούν σε χρονικές κλίμακες τόσο μικρές ώστε
αδυνατούμε να τους μετρήσουμε άμεσα – είναι συναρπαστικές θεωρητικές δομές,
ωστόσο δεν φαίνεται να εξηγούν πως μπορεί να προκύψει μακροπρόθεσμα κάτι από το
τίποτε, περισσότερο απ’ όσο το εξηγούν τα δυνάμει σωματίδια που ενοικούν τον
κατά τα άλλα κενό χώρο.
Join
critically-acclaimed author and evolutionary biologist Richard Dawkins and
world-renowned theoretical physicist and author Lawrence Krauss as they discuss
biology, cosmology, religion, and a host of other topics. The authors will also
discuss their new books. Dawkins recently published The Magic of Reality: How
We Know What's Really True, an exploration of the magic of discovery embodied
in the practice of science. Written for all age groups, the book moves forward
from historical examples of supernatural explanations of natural phenomena to
focus on the actual science behind how the world works.
Krauss's latest
book, A Universe from Nothing: Why There is Something Rather than Nothing,
explains the scientific advances that provide insight into how the universe
formed. Krauss tackles the age-old assumption that something cannot arise from
nothing by arguing that not only can something arise from nothing, but
something will always arise from nothing.
Δεν
πρέπει βεβαίως να ξεχνάμε ότι ένα μη μηδενικό πραγματικό ηλεκτρικό πεδίο,
παρατηρήσιμο σε μεγάλες αποστάσεις από το φορτισμένο σωματίδιο – πηγή του,
μπορεί να προκύψει από τη σύμφωνη εκπομπή πολλών εν δυνάμει φωτονίων μηδενικής
ενέργειας, από το φορτίο. Αυτό συμβαίνει επειδή η εκπομπή δυνάμει φωτονίων μηδενικής
ενέργειας δεν παραβιάζει τη διατήρηση της ενέργειας. Συνεπώς, με βάση την αρχή
της αβεβαιότητας του Heisenberg, η ύπαρξή τους δεν περιορίζεται σε πού μικρά
χρονικά διαστήματα.
(Θυμηθείτε,
επίσης, ότι η αρχή της αβεβαιότητας του Heisenberg δηλώνει πως η αβεβαιότητα
που χαρακτηρίζει τη μέτρηση της ενέργειας ενός σωματιδίου, και συνεπώς την
πιθανότητα η ενέργειά του να αλλάξει ελαφρώς εξαιτίας της εκπομπής και της
απορρόφησης δυνάμει φωτονίων, είναι αντιστρόφως ανάλογη προς τον χρόνο
παρατήρησής του. Επομένως, τα δυνάμει σωματίδια μπορούν ουσιαστικά να
αφαιρέσουν ατιμωρητί μηδενική ενέργεια – δηλαδή, μπορούν να υπάρξουν για
αυθαιρέτως μεγάλα χρονικά διαστήματα και να διανύσουν αυθαιρέτως μεγάλες
αποστάσεις, πριν απορροφηθούν … οδηγώντας έτσι στην πιθανή ύπαρξη
αλληλεπιδράσεων μακράς εμβέλειας μεταξύ φορτισμένων σωματιδίων. Αν το φωτόνιο
είχε μάζα, και επομένως έφερε μη μηδενική ενέργεια εξαιτίας μιας μάζας ηρεμίας,
η αρχή της αβεβαιότητας του Heisenberg θα συνεπαγόταν ότι το ηλεκτρικό πεδίο θα
είχε μικρή εμβέλεια, επειδή τα φωτόνια θα διαδίδονταν για μικρά μόνο χρονικά
διαστήματα πριν απορροφηθούν ξανά).
Σύμφωνα
με ένα παρόμοιο επιχείρημα, δεν αποκλείεται η ύπαρξη ενός σύμπαντος που θα
μπορούσε να εμφανιστεί αυθορμήτως χωρίς να χρειάζεται να εξαφανιστεί αμέσως
μετά, εξαιτίας των περιορισμών που θέτουν η αρχή της αβεβαιότητας και η
διατήρηση της ενέργειας. Δηλαδή, ένα συμπαγές σύμπαν με μηδενική ολική
ενέργεια.(…)
Απόσπασμα
από το βιβλίο του Lawrence M. Krauss: “ΕΝΑ
ΣΥΜΠΑΝ ΑΠΟ ΤΟ ΤΙΠΟΤΕ”, μετάφραση: Νίκος Αποστολόπουλος - εκδόσεις Τραυλός.