Χωρισμός. Separation

Edvard Munch, Separation, 1896

...όταν τελειώσει το αίσθημα δεν αναγνωρίζει τον εαυτό του

Αδειάζω, όλ' αδειάζω τη στιγμή απ' το παρόν

και μπαίνω σ' άλλο τώρα, πηχτό κι αδιαίρετο.

Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ

Edvard Munch, Separation, 1894

Χρησιμοποίησα κάθε τέχνασμα

για να σε συγκινήσω, ψέματα, κόπωση, ακόμη κι αυτό του πάθους,

μα τώρα βλέπω μόνη λύση τον οριστικό χωρισμό.

Προσθέτω πως είμαι πρόθυμος να επωμισθώ την ευθύνη.

Edvard Munch, Les yeux dans les yeux, 1884

Συγκατανεύεις. Ο φθινοπωρινός αέρας ξαφνικά δυναμώνει, αγριεύει'

Ένα καθαρό βάζο με ξερά φύλλα δονείται ασταμάτητα.

Κοιτάζουμε αμίλητοι. Όταν μιλάω και πάλι

ο έρωτας θάβεται μέσα μου βαθιά, για πάντα.

Μετάφραση: Χάρης Βλαβιανός

James Merril

ΕΡΑΣΤΕΣ

André Masson, Couple dans la nuit, 1958

Κι επειδή

δε βρήκε δύναμη άλλη

ν' αντιτάξει στην κραυγή

έφυγε

ανάμεσα απ' το βαθύ νερό

που τους χώριζε'

τ' άστρα δεν είδε

ν' ανάβουν πάλι ένα ένα

στη μικρή τους γειτονιά

νήστεψε για λίγο καιρό,

ύστερα βρήκε μια καινούργια

γωνιά ξένη

για να κρύψει το άχρηστο βιβλίο.

Κι όταν ύστερα από καιρό

-αρχές χειμώνα-

τυχαία συναντήθηκαν

δυο ξένοι

"βρήκες γωνιά να ζεσταθείς

κι ετούτο το χειμώνα;"

τον ρώτησε' και το βαθύ

νερό τους χώρισε

για άλλη μια φορά.

Κώστας Σταυρόπουλος

ΗΟΝOUR

Edvard Munch, Separation, 1896

Γιατί φεύγουν οι άνθρωποι; Ο χωρισμός είναι ένας μικρός θάνατος. Αυτό που μέχρι τώρα σου έδινε ζωή, είναι αυτό που τώρα σου την αφαιρεί. Σαν κινούμενη άμμος σε κυκλώνει η απουσία. Κι εσύ βυθίζεσαι εκεί μέσα... χάνεσαι... και ψάχνεις. Και πρέπει τώρα να επαναπροσδιοριστείς... χωρίς να το έχεις επιλέξει.

Από το πρόγραμμα της παράστασης του θεάτρου Άλμα (2004-2005).

Joanna Murray-Smith

ΤI ΣΗΜΕΡΑ, ΤΙ ΑΥΡΙΟ, ΤΙ ΤΩΡΑ

Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα

ας καθαρίσουμε μια ώρα αρχύτερα

Του χωρισμού μας έφτασε η ώρα

Μπορεί και για τους δυο να ’ναι καλύτερα,

ας καθαρίσουμε μια ώρα αρχύτερα

Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα

κι αν περιμένουμε, τι θα κερδίσουμε;

Βασίλης Τσιτσάνης / Γεράσιμος Τσάκαλος

Χωρισμός

Edvard Munch, Separation, 1896

Ήρθες και τίποτα δεν άντεξε πλάι σου

Έφυγες και τίποτα δε χάθηκε μαζί σου

Στα χέρια μου κρατώ και την ελπίδα και τη μνήμη σου

Το αίμα μου περνάει μέσ’ από σένα

Μοίρασα τον ίσκιο μου με σένα

Τίποτα δε μου λείπει· γιατί τίποτα δε χάθηκε μαζί σου.

Πάνος Θασίτης

ΝΥΧΤΑ ΧΩΡΙΣΜΟΥ

Edvard Munch, Despair, 1893-4

Μονάχα όποιος πολύ πόνεσε από έρωτα χαμένο

νιώθει, πόσο του χωρισμού η νύχτα είναι ως την αυγή σκληρή.

Για να ξεχάσω τη θλίψη, σαν τρελλός στους δρόμους τριγυρνώ.

Ποιό κυπαρίσσι δε ζηλεύει την κορμοστασιά αυτής που αγαπώ;

Σ’ εκείνη που μ’ αρνήθηκε το μήνυμά μου ποιός θα πάει;

Κι αν συ από μένα έφυγες, σ’ έχω ακόμα στην καρδιά μου!

Να ορκιστώ «στη ζωή σου», έναν όρκο θα πω τόσο μεγάλο,

λοιπόν «στη σκόνη των ποδιών σου», δεν αξίζω τίποτ’ άλλο.

Έρημο κι αν μ’ άφησες και μού ’φερες τόση δυστυχία,

γίνομαι ολάκερος θυσία στον πόθο να σε ξαναδώ.

Έλα εκεί που αρχίζει ο δρόμος σου. Θα με βρεις ξαπλωμένο,

να με ποδοπατήσεις θέλω σαν παλιό χαλί, ξεθωριασμένο.

Όταν με πέπλο έχεις σκεπάσει το λεπτό κορμί σου,

θαρρούν όλοι πως το πέπλο σου ρόδο έχει καλύψει.

Καρτερώντας σε απόκαμα. Ούτε ν’ αναστενάξω δεν μπορώ.

Έλα να δεις πως στην καρδιά μου έχω βάρος σα βουνό.

Μετάφραση: Ι. Βασιλείου

ΣΑΑΝΤΙ (13ος αιώνας)

Εβδομήντα δύο μολύβια για τη νέα σχολική χρονιά, Seventy-two pencils for the new school year

Εβδομήντα δύο μολύβια για τη νέα σχολική χρονιά. 72 Pencils is a geometric construction of 72 pencils, assembled into a work of art.  Restricted to a signed limited edition of twenty-five, each shares a common form, yet each is unique.  The form is an arrangement of four intersecting hexagonal tubes that penetrate each other in a fascinating three-dimensional lattice.  Each of the sculptures in the edition is constructed with a different type of pencil, so each is a one-of-a-kind object.

Τα «72 μολύβια» είναι ένα γλυπτό του διάσημου εικαστικού, μαθηματικού και καθηγητή στο Stony Brook University, George W. Hart. Σηματοδοτεί με πρωτότυπο τρόπο το ξεκίνημα της νέας σχολικής χρονιάς. Πρόκειται για μια γεωμετρική σύνθεση στην οποία διασταυρώνονται τέσσερις εξαγωνικοί “σωλήνες” από μολύβια, που διαπερνούν ο ένας τον άλλον, αποκαλύπτοντας ένα συναρπαστικό τρισδιάστατο πλέγμα.

The above instance was commissioned by John Sullivan, with specially printed ISAMA pencils. The view shows how it looks along a three-fold axis of symmetry. For some viewers, part of the interest lies in the form of the interior.  The four hexagonal tubes are hollow, so the sculpture as a whole is hollow.  But, what shape is its cavity? What would someone on the inside see?  To the mathematician, the answer is "the rhombic dodecahedron," a geometric solid bounded by twelve rhombuses.

Ορισμένοι θεατές του γλυπτού δεν θαυμάζουν μόνο την εξωτερική του όψη, αλλά θεωρούν αρκετά ενδιαφέρουσα και την εσωτερική του φόρμα. Οι τέσσερις εξαγωνικοί “σωλήνες” είναι άδειοι, έτσι ώστε ολόκληρο το γλυπτό να είναι κενό στο εσωτερικό του. Tι σχήμα έχει, όμως, αυτή κενή κοιλότητα; Τι μπορεί να δει κάποιος σε αυτήν αν την παρατηρήσει ; Η απάντηση ενός μαθηματικού θα ήταν: «βλέπω ένα ρομβοειδές δωδεκάεδρο», ένα γεωμετρικό στερεό που οριοθετείται από δώδεκα ρόμβους.

Geometer George W. Hart with his "12-part sculpture puzzle".

Αν θέλετε να θαυμάσετε μερικά ακόμα έργα τέχνης του μαθηματικού και γλύπτη George W. Hart μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του στη διεύθυνση: www.georgehart.com.

Αύγουστος στη Θεσσαλονίκη, August in Thessaloniki

«Τι είναι θεός; Τι μη θεός και τι τ’ ανάμεσό τους;» αναρωτιέται ο Χορός στην Ελένη. Οι διαμάχες των θεών παιδεύουν τους ανθρώπους, πόλεμοι γίνονται για φαντάσματα. Μετά την πανωλεθρία στις Συρακούσες, ο Ευριπίδης γράφει το 412 π.Χ. ένα έργο στα όρια της τραγικωμωδίας. Δεκαεπτά χρόνια από την έναρξη της τρωικής εκστρατείας, η Ελένη συναντά πάλι τον Μενέλαο και ανατρέπει το μύθο της άπιστης γυναίκας.

Η Ελένη, αν και έχει πλούσια παραμυθένια δράση, έρωτα, ανατροπές και αίσιο τέλος, χαρακτηρίζεται από έντονο φιλοσοφικό υπόβαθρο. Παραγωγή: ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καλαμάτας - ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Αγρινίου

Η Πέμη Ζούνη ερμήνευσε το ρόλο της Ελένης, ενώ ο Αντώνης Καφετζόπουλος ως Μενέλαος κατάφερε να κινηθεί στα πλαίσια της ιλαροτραγωδίας, χωρίς να υπονομεύσει την τραγική  διάσταση του δράματος.

Ανοικτό Θέατρο Συκεών-Μάνος Κατράκης. Σκηνοθεσία: Βασίλης Νικολαΐδης.

Ο Αγαμέμνων είναι το πρώτο μέρος της τριλογίας Ορέστεια, της μόνης τριλογίας που έχει διασωθεί στο αρχαίο θέατρο. Θεωρείται μία από τις κορυφαίες τραγωδίες του αρχαίου δράματος και φυσικά της παγκόσμιας δραματουργίας.

Ο ποιητικός λόγος φτάνει σε πολύ μεγάλα ύψη, με ιδιοφυείς μεταφορές και βαθιά νοήματα για την ανθρώπινη φύση, την έννοια της ευθύνης και την μοίρα. Οι μορφές είναι εμβληματικές, σε επικά ύψη, αλλά όχι εξιδανικευμένες. 

Στο έργο κυριαρχεί τόσο το μίσος, ένα μίσος χολερικό, όσο και η αλαζονεία της εξουσίας. Ο Αγαμέμνονας, που πατάει στο κόκκινο χαλί, μια τιμή που αρμόζει μόνο σε Θεούς, είναι ένας αλαζονικός βασιλιάς. Και η Κλυταιμνήστρα έχει την ίδια πομπώδη έπαρση.

Ο Μηνάς Χατζησάββας ως Αγαμέμνων δίνει μια υποδειγματική ερμηνεία και ξεχωρίζει από όλους τους ηθοποιούς. Βγάζει την έπαρση της εξουσίας στον αφελή βασιλιά, που παγιδεύεται από την γυναίκα του και χρωματίζει πολύπλευρα και με αποτελεσματικό τρόπο τον ρόλο του, θυμίζοντας παράλληλα και απολυταρχικούς ηγέτες της πρόσφατης ιστορίας.

Επίσης, ιδιαίτερα καλή ήταν η Καρυοφιλλιά Καραμπέτη. Πειστική στον ρόλο της σκληρής και αλαζονικής βασίλισσας Κλυταιμνήστρας, με ένταση στην φωνή της και ένα διονυσιακό πάθος στην στιγμή που εμφανίζεται λουσμένη με αίμα στην σκηνή.

Όσο για τον χορό, η χρήση έμπειρων ηθοποιών και η σκηνοθετική επιλογή να λειτουργούν κυρίως ως μονάδες, δίνει μια νέα οπτική στον ρόλο του.

Η σκηνογραφία είχε αρκετά επιτυχημένες επιλογές. Όσο για την σκηνή με το φονικό, που η σκηνή πλημμυρίζει με αίμα, είναι λίγο σαν να προσπαθεί να συνδυάσει βίαιες εικόνες του μεταμοντέρνου θεάτρου με την ζωγραφική του Τζάκσον Πόλοκ.

Γενικά, ο «Αγαμέμνων» του Αισχύλου από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. ΚΟΖΑΝΗΣ στο Ανοικτό Θέατρο Συκεών «Μάνος Κατράκης» βασίζεται σε ένα πάρα πολύ δυνατό κείμενο με φοβερό λόγο και βαθιά νοήματα.

Από την πορεία διαμαρτυρίας στη Θεσσαλονίκη την 29-8-2013. Δυναμική η παρουσία των Καθηγητών και έπεται συνέχεια !

Το Myrό Antiques House και η Myrό Gallery, στο πλαίσιο της προσπάθειας του ιδρυτή τους Σταύρου Μυρωνίδη και της ομάδας συνεργατών του για την ανανέωση της ελληνικής εικαστικής ταυτότητας και της ανάδειξης της στο εξωτερικό, ανακοινώθηκε στην αρχή του καλοκαιριού του 2013 η Greek Marble Initiative, μία πρωτοβουλία για την διεθνή ανάδειξη του ελληνικού μαρμάρου και της σύγχρονης γλυπτικής σε μάρμαρο, η οποία θα αναλάβει σειρά πρωτοβουλιών προς αυτή την κατεύθυνση.

Έκλειψη Ηλίου στον Άρη όπως την είδε το Curiosity. Curiosity Mars rover views eclipse of the Sun by Phobos

Ο μεγαλύτερος από τους δυο δορυφόρους του Άρη, o Φόβος, περνάει μπροστά από τον Ήλιο. Tα τρία στιγμιότυπα λήφθηκαν με διαφορά 3 δευτερολέπτων. This set of three images shows views three seconds apart as the larger of Mars' two moons, Phobos, passed directly in front of the sun as seen by NASA's Mars rover Curiosity. Curiosity photographed this annular, or ring, eclipse with the telephoto-lens camera of the rover's Mast Camera pair (right Mastcam) on Aug. 17, 2013, the 369th Martian day, or sol, of Curiosity's work on Mars. Credit: NASA/JPL-Caltech/Malin Space Science Systems/Texas A&M Univ.

Το Curiosity έβαλε στο μάτι τους δορυφόρους του Άρη, Φόβο (διάμετρος 22.2 km) και Δείμο (12.6 km).

Στις 17 Αυγούστου, το ρομπότ Curiosity έστρεψε την κάμερά του ξανά στον ουρανό την στιγμή που ο Φόβος, περνούσε μπροστά από τον Ήλιο.

Το αντίστοιχο φαινόμενο στη Γη, όταν η Σελήνη διέρχεται ακριβώς μπροστά από τον Ήλιο, θα γινόταν ορατό ως ολική έκλειψη του Ηλίου, δεδομένου ότι το φαινόμενο μέγεθος της Σελήνης είναι (εντελώς) συμπτωματικά ίδιο με το φαινόμενο μέγεθος του Ήλιου.

These six images from NASA's Mars rover Curiosity show the two moons of Mars moments before (left three) and after (right three) the larger moon, Phobos, occulted Deimos on Aug. 1, 2013. On each side, the top image is earlier in time than the ones beneath it. Credit: NASA/JPL-Caltech/Malin Space Science Systems/Texas A&M Univ.

Αυτό δεν συμβαίνει με τα αντίστοιχα φαινόμενα μεγέθη Φόβου και Ήλιου, στον Άρη. Ο Φόβος, ένας διαστημικός βράχος με ακανόνιστο σχήμα, είναι πολύ μικρός για να καλύψει τον δίσκο του Ήλιου.

«Αυτό είναι ότι πιο κοντινό σε μια ολική έκλειψη που μπορεί κανείς να δει στον Άρη» δήλωσε ο Mark Lemmon του Πανεπιστημίου του Texas και μέλος της ερευνητικής ομάδας που αναλύει τις εικόνες της Mastcam, της κύριας κάμερας του Curiosity. Επιπλέον, η παρατηρήσεις αυτές έδειξαν πως η θέση του Φόβου την ώρα της έκλειψης ήταν δύο με τρία χιλιόμετρα πιο κοντά στο κέντρο του ηλιακού δίσκου σε σχέση με τις προβλέψεις της ερευνητικής ομάδας.

Η μαύρη τρύπα του Γαλαξία «φτύνει» το φαγητό της, Sagittarius A*: NASA'S Chandra Catches Our Galaxy's Giant Black Hole Rejecting Food

Ο Τοξότης Α*, η μαύρη τρύπα στο κέντρο του Γαλαξία, στις νέες απεικονίσεις του τηλεσκοπίου CHANDRA της NASA. Supermassive black hole Sagittarius A* at the heart of the Milky Way galaxy. (Credit: X-ray: NASA/UMass/D.Wang et al., IR: NASA/STScI)

Ο Τοξότης Α*, η μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία μας, αποδεικνύεται τελικά μάλλον επιλεκτικός στο… φαγητό. Ερευνητές ανακάλυψαν ότι δεν «καταβροχθίζει» υλικά με τον ρυθμό που θα αναμενόταν αλλά αντιθέτως τα «φτύνει» εκτοξεύοντάς τα, μάλλον επειδή είναι πολύ καυτά. Η ανακάλυψη, η οποία εξηγεί γιατί η «δική μας» μαύρη τρύπα έχει τόσο χαμηλή ακτινοβολία σε σχέση με άλλες, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την κατανόηση των μελανών οπών από τους επιστήμονες. Υποδηλώνει επίσης ότι ίσως αυτή η συμπεριφορά του Τοξότη Α* εμποδίζει τη γέννηση νέων άστρων στο κέντρο του Γαλαξία.

«Ακατάδεκτη» μαύρη τρύπα

Καλλιτεχνική απεικόνιση του Τοξότη Α*. Illustration of Sagittarius A*.

Οι επιστήμονες θεωρούν ότι οι περισσότεροι γαλαξίες έχουν στο κέντρο τους μεγάλες μαύρες τρύπες, με μάζα ίση με αυτή εκατομμυρίων ή και δισεκατομμυρίων ήλιων. Πολλές από αυτές τις μελανές οπές φαίνονται να καταπίνουν μανιωδώς υλικά από το περιβάλλον τους παράγοντας τις φωτεινές πηγές που είναι γνωστές ως κβάζαρ. Ο Τοξότης Α* ωστόσο, ο οποίος απέχει 26.000 έτη φωτός από τη Γη και έχει μάζα περίπου 4 εκατ. ήλιους, δεν είναι τόσο φωτεινός ούτε, όπως αποδεικνύεται, τόσο αδηφάγος.

Αναλύοντας τις απεικονίσεις του τηλεσκοπίου ακτίνων Χ CHANDRA της NASA ομάδα αστρονόμων παρατήρησε ότι λιγότερο  από το 1% των αερίων που εισέρχονται στο βαρυτικό πεδίο του Τοξότη Α* φθάνει στον ορίζοντα γεγονότων της μαύρης τρύπας – το «σημείο χωρίς επιστροφή» από όπου τίποτε πλέον δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτήν. Η υπόλοιπη, συντριπτική πλειονότητα των αερίων απωθείται και εκτοξεύεται μακριά προτού φθάσει στον ορίζοντα γεγονότων (και αποκτήσει μεγάλη φωτεινότητα) με αποτέλεσμα τη χαμηλή ακτινοβολία του Τοξότη Α*.

Υπερβολικά «καυτό» γεύμα

X-ray Image of Sagittarius A*

Για να φθάσουν στον ορίζοντα γεγονότων μιας μαύρης τρύπας – και να καταβροχθιστούν από αυτήν – τα υλικά δεν θα πρέπει να έχουν υπερβολικά υψηλές θερμοκρασίες. Εν αντιθέσει με τις «αχόρταγες» μαύρες τρύπες που παράγουν κβάζαρ οι οποίες περιβάλλονται από σχετικά ψυχρότερα (γύρω στο 1 εκατ. βαθμούς Κελσίου) και πυκνότερα αέρια, ο Τοξότης Α* περιβάλλεται από υπερβολικά καυτά (πάνω από 3 εκατ. βαθμούς Κελσίου) και αραιά αέρια, γι’ αυτό και δυσκολεύεται να τα «καταπιεί». Οι ερευνητές θεωρούν ότι τα απωθεί ώστε να χάσουν σε έναν βαθμό τη θερμότητα και την ορμή τους και να μπορέσει έτσι να απορροφήσει ένα τμημα τους εξασφαλίζοντας το «γεύμα» του.

«Το μεγαλύτερο μέρος των αερίων πρέπει να απωθηθεί έτσι ώστε μια μικρή ποσότητα από αυτά να μπορεί να φθάσει ως τη μαύρη τρύπα» εξήγησε σε δελτίο Τύπου ο Φενγκ Γιουάν του Αστεροσκοπείου της Σανγκάης στην Κίνα, εκ των συγγραφέων της μελέτης που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Science».  «Αντίθετα με ό,τι νομίζουν ορισμένοι, οι μαύρες τρύπες δεν καταβροχθίζουν οτιδήποτε έλκεται προς το μέρος τους. Ο Τοξότης Α* μάλλον διαπιστώνει ότι μεγάλο μέρος του φαγητού του δεν καταπίνεται εύκολα».

Παράθυρο στη γειτονιά μας

Η γειτονική μας ανακάλυψη θεωρείται ότι προσφέρει ένα νέο «παράθυρο» για την κατανόηση των μελανών οπών. «Πιστεύουμε ότι οι περισσότεροι μεγάλοι γαλαξίες έχουν μια μεγάλης μάζας μαύρη τρύπα στο κέντρο τους, βρίσκονται όμως υπερβολικά μακριά ώστε να μπορέσουμε να μελετήσουμε πώς η ύλη κινείται γύρω από αυτές» εξήγησε ο Ντάνιελ Γουάνγκ του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης στο Άμχερστ, επικεφαλής της μελέτης. «Ο Τοξότης Α* είναι μια από τις ελάχιστες μαύρες τρύπες που έχουμε αρκετά κοντά μας ώστε να μπορέσουμε να παρατηρήσουμε αυτές τις διαδικασίες».

Ο δρ Γουάνγκ πρόσθεσε επίσης ότι τα υπερβολικά καυτά αέρια που εκτοξεύονται από τη μαύρη τρύπα ενδέχεται να θερμαίνουν περισσότερο άλλα νέφη αερίων που βρίσκονται κοντά στο κέντρο του γαλαξία μας, εμποδίζοντας τη γέννηση νέων άστρων. «Κάτι τέτοιο θα έχει επίδραση στην εξέλιξη του Γαλαξία» τόνισε ο επιστήμονας.