Δημήτρης Νανόπουλος: Ηχώ από την αρχή του Σύμπαντος. Dimitris Nanopoulos: Echoes from the beginning of the Universe

Μια διάλεξη από το θερινό σχολείο 2014 που διοργάνωσε το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών "Δημόκριτος". A lecture from the 2014 summer school organized by National Center for Scientific Research “Demokritos” in Athens, Greece with Professor of Physics Dimitri Nanopoulos to discuss the Universe and the BIG BANG! (© Colourbox)

A representation of inflation on the timeline of the universe.

Recent discoveries, the last one announced in March 2014, support strongly inflationary Cosmology, the most detailed description of the appearance and evolution of our Universe, that explains the existence of Galaxies and Stars. We will learn all about these really fascinating, ground breaking, historical developments and their implications on our everyday life.

Greece has proposed Professor Dimitri Nanopoulos, a distinguished Greek physicist, for the post of Geneva’s top research and physics center, CERN director general. Dimitri is a Distinguished Professor of Physics at Texas A&M University and the Head of the Houston Advanced Research Center (HARC) Astroparticle Physics group. Nanopoulos is currently vice-president of the Athens Academy. He has also worked as a senior research physicist at CERN for many years. His team in 1976 was the first to propose the ‘Higgs-strahlung” process, where a Higgs boson is radiating from a Z-boson, which proved to be the best way to search for a Higgs boson at the Large Electron-Positron Collider. This contribution was also recognised by Peter Higgs himself, in his acceptance speech for the 2013 Nobel Prize for Physics. Apart from his post in the Athens Academy, Nanopoulos is also holder of the Mitchell-Heep Chair in High-Energy Physics at Texas A&M Department of Physics and Astronomy and serves as head of the Houston Advanced Research Center (HARC) astroparticle physics group. Since January 2013 he has been appointed as Greece’s delegate to the CERN Council, a position he also held between 2005 and 2010. The focus of his research is on perfecting a Grand Unified Theory (GUT) that will ultimately combine gravitation, electroweak and strong forces into a single ‘theory of everything’.

Οι τελευταίες μετρήσεις της Κοσμικής Ακτινοβολίας Υποβάθρου από το PLANK και BICEP2 υποστηρίζουν σθεναρά το μοντέλο του Κοσμολογικού Πληθωρισμού, αλλά μας δημιουργούν μερικά καινούργια προβλήματα. Στη διάλεξη του Δημήτρη Νανόπουλου βλέπουμε πως αυτά μπορούν να εξηγηθούν μέσα σε ένα πλαίσιο που προτάθηκε 30 χρόνια πριν, αυτό της No-Scale Supergravity, που, και πως οι Κοσμολογικές παρατηρήσεις σχεδόν προδικάζουν τι θα δούμε στο LHC14.

Ο αντιπρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών και εκλεγμένος πρόεδρος για το 2015, διακεκριμένος καθηγητής Φυσικής Υψηλών Ενεργειών Δημήτρης Νανόπουλος προτάθηκε από την Ελλάδα για τη θέση του γενικού διευθυντή στο κορυφαίο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικής Eρευνας CERN στη Γενεύη της Ελβετίας. Ο Δ. Νανόπουλος διετέλεσε ερευνητής στο CERN και επί σειρά ετών ανήκε στο ανώτερο ερευνητικό προσωπικό του Κέντρου. Το 1975 ήταν ο πρώτος που περιέγραψε με την επιστημονική του ομάδα το μηχανισμό παραγωγής του μποζονίου Higgs, συμβολή που αναγνωρίστηκε από τον ίδιο τον Πίτερ Χιγκς κατά την ομιλία του στην τελετή απονομής του Βραβείου Νομπέλ τον Δεκέμβριο του 2013. Ο κ. Νανόπουλος είναι διακεκριμένος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Texas A&M και διευθυντής του Κέντρου Αστροσωματιδιακής Φυσικής του Κέντρου Προχωρημένων Ερευνών (HARC) στο Χιούστον, Τέξας, όπου διευθύνει ερευνητικό τμήμα του World Laboratory, που εδρεύει στη Λωζάνη. Από τον Ιανουάριο του 2013 έχει οριστεί εκπρόσωπος στο Συμβούλιο του CERN, θέση που κατείχε και από το 2005 έως το 2010. Κατά τη διάρκεια της θητείας του έχει στηρίξει πολύπλευρα την ελληνική επιστημονική κοινότητα Σωματιδιακής Φυσικής στη συμμετοχή της στα ερευνητικά προγράμματα του CERN.

Μπορείτε να παρακολουθήσετε την διάλεξη του Δημήτρη Νανόπουλου πατώντας ΕΔΩ:www.blod.gr/lectures.

Οι κρατήρες... X-Files. Earth's Oldest and Biggest Crater Yields New Secrets

Νέες έρευνες φέρνουν στο φως άγνωστα έως τώρα στοιχεία για τις πτώσεις αστεροειδών στη Γη κατά το μακρινό παρελθόν και τις επιπτώσεις τους στην επιφάνεια του πλανήτη. Ο Vredefort, ο μεγαλύτερος κρατήρας στη Γη, δημιουργήθηκε πριν από δύο δισ. έτη, έπειτα από μια τρομερή σύγκρουση με έναν μεγάλο αστεροειδή. In the abraded heart of South Africa's Vredefort impact crater lurk striking green-black rocks, some of the only remnants of a magma sea that once filled the gaping crater. Credit: NASA

Μπορεί η Γη να μην είναι... σουρωτήρι γεμάτη κρατήρες όπως η Σελήνη, αλλά υπάρχουν χιλιάδες μικρότεροι και μεγαλύτεροι κρατήρες στην επιφάνεια του πλανήτη μας. Κάποιοι εξ αυτών παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον, με τους επιστήμονες να τους μελετούν αφού, όπως φαίνεται, κρύβουν πολλά και σημαντικά δεδομένα για την ιστορία της Γης αλλά και του ηλιακού μας συστήματος.

Ο σούπερ κρατήρας

Also known as the Vredefort Dome, the Vredefort crater has an estimated radius of 118 miles (190 kilometers), making it the world's largest known impact structure.

Ο κρατήρας Vredefort στη Νότια Αφρική είναι ένας γιγάντιος κρατήρας-προϊόν της σύγκρουσης με έναν μεγάλο αστεροειδή πριν από εκατοντάδες εκατομμύρια έτη. Τα ευρήματα μιας πρόσφατης μελέτης δείχνουν ότι ο Vredefort είναι ο μεγαλύτερος κρατήρας της Γης.

Map of South Africa showing the location of the Vredefort Dome in South Africa. The interrupted line circle, 300 km in diameter, marks the extent of the original crater.

Ο Vredefort έχει ακτίνα 190 χλμ. και στη διάρκεια των αιώνων έχει υποστεί σημαντικές διαβρώσεις που, όπως φαίνεται, δεν επέτρεψαν έως σήμερα να αποκαλυφθούν κρίσιμες πτυχές της ταυτότητάς του.

Lisa Cupelli at an outcrop of gabbronorite at the Vredefort impact crater. Credit: Desmond Moser

Δύο ανεξάρτητες ομάδες ειδικών μελέτησαν εκ νέου τον κρατήρα αποκαλύπτοντας άκρως ενδιαφέροντα στοιχεία. Στη μία ομάδα επικεφαλής ήταν ο Ντέσμοντ Μόουζερ, γεωχρονολόγος του Πανεπιστημίου Western στο Οντάριο του Καναδά, και στη δεύτερη ομάδα επικεφαλής ήταν ο Μάθιου Χάμπερ, πλανητικός γεωλόγος του Πανεπιστημίου των Βρυξελλών. Στον κρατήρα υπάρχουν διάφορα «υλικά» (μάγμα, ορυκτά, πετρώματα κ.ά.) η προέλευση των οποίων προβληματίζει διαχρονικά τους ειδικούς.

A 3-billion-year-old shocked zircon that survived the Vredefort impact. Credit: Desmond Moser

Με βάση τις νέες αναλύσεις οριοθετήθηκε η χρονική περίοδος κατά την οποία δημιουργήθηκε ο κρατήρας. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι η σύγκρουση με τον αστεροειδή που τον δημιούργησε συνέβη πριν από 2,2 δισ. έτη. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ερευνητών, ο αστεροειδής αυτός είχε διάμετρο 10 χλμ. και η πτώση του δημιούργησε μια... τρύπα δέκα φορές πιο βαθιά από το Γκραν Κάνιον. Οι ερευνητές εκτιμούν επίσης ότι όταν σχηματίστηκε ο Vredefort είχε διάμετρο 300 χλμ. Πιστεύουν επίσης ότι η τρομερή σύγκρουση εκτόξευσε τεράστιες ποσότητες στερεάς αλλά και εξατμισμένης ύλης στην ατμόσφαιρα, η οποία στη συνέχεια ταξίδεψε σε απόσταση 2.500 χλμ. και έπεσε σε μια πρωτοήπειρο από την οποία προέκυψαν στη συνέχεια η Σκανδιναβία και η Βορειοδυτική Ρωσία.

Ο αρχαιότερος

Oldest Impact Crater on Earth Discovered in Greenland. An artist’s rendition of how a giant meteorite impact in a marine area might have looked like in the first second of crater formation. (Illustration: Carsten Egestal Thuesen, GEUS)

Ένας κρατήρας διαμέτρου 100 χλμ., ο οποίος βρέθηκε στην περιοχή Μάνιτσοκ της Δυτικής Γροιλανδίας, είναι το αποτέλεσμα μιας πρόσκρουσης στη Γη αστεροειδούς ή κομήτη που συνέβη πριν από περίπου 3 δισ. έτη και είναι ο αρχαιότερος που έχει εντοπιστεί έως σήμερα.

The area around the town of Maniitsoq in Greenland where the remains of the meteorite impact were discovered. (Graphic: GEUS)

Ο κρατήρας δημιουργήθηκε όταν οι νεογέννητοι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος βομβαρδίζονταν ανηλεώς από τα υλικά που είχαν περισσέψει κατά τον σχηματισμό του ηλιακού συστήματος.

Ο πιο μυστηριώδης

Discovered by helicopter pilots, who posted video footage of their find in the remote Yamal peninsula on Youtube, the the scar in the otherwise barren tundra situated about 30 kilometers from Russia’s Bovanenkovo natural gas field. Picture: Barcroft Media

Ερευνητική αποστολή στην οποία συμμετέχουν το ρωσικό υπουργείο Εκτάκτων Καταστάσεων και η Ρωσική Ακαδημία Επιστημών ξεκίνησε πριν από λίγες εβδομάδες την προσπάθεια εξερεύνησης ενός μυστηριώδους κρατήρα στη Σιβηρία - πρόκειται για μια παράξενη, φαινομενικά απύθμενη τρύπα η διάμετρος της οποίας εκτιμάται στα 80 μέτρα. Για την προέλευση του κρατήρα έχουν αναπτυχθεί διάφορες πιθανές και απίθανες θεωρίες.

Εξωγήινο διαστημόπλοιο; Χτύπημα μετεωρίτη; Ή μήπως υπόγεια έκρηξη φυσικού αερίου; Μέχρι στιγμής κανείς δεν έχει λύσει το μυστήριο του γιγάντιου κρατήρα που βιντεοσκοπήθηκε στη χερσόνησο Γιαμάλ της Σιβηρίας, της οποίας το όνομα σημαίνει στην ντόπια διάλεκτο «το τέλος του κόσμου». Εξήγηση ακόμη δεν υπάρχει, ωστόσο η θεωρία της πρόσκρουσης μετεωρίτη διαψεύστηκε κατηγορηματικά από το παράρτημα του υπουργείου Εκτάκτων Καταστάσεων στο Γιαμάλ. Το έδαφος της περιοχής παραμένει μόνιμα κατεψυγμένο και, σύμφωνα με μια δεύτερη θεωρία, η τοπική τήξη του εδάφους οδήγησε στην εκρηκτική απελευθέρωση φυσικού αερίου, περίπου όπως συμβαίνει και στο άνοιγμα μιας σαμπάνιας.

Ο κρατήρας βρίσκεται μόλις 30 χιλιόμετρα από τις γεωτρήσεις φυσικού αερίου στο Μποβανένκοβο. Μια τρίτη θεωρία θέλει τον λάκκο να σχηματίστηκε από την εκρηκτική ανάφλεξη φυσικού αερίου που ήρθε σε επαφή με αλάτι το οποίο παραμένει στο υπέδαφος από την τελευταία εποχή των παγετώνων, όταν η περιοχή βρισκόταν κάτω από τη θάλασσα. Το μόνο που θεωρείται βέβαιο είναι ότι το χώμα που περιβάλλει τον κρατήρα πρέπει να εκτινάχθηκε από το εσωτερικό του. Και το σκούρο χρώμα στις πλαγιές του κρατήρα μαρτυρά ότι το φαινόμενο σχετίζεται με «θερμικές διαδικασίες», όπως μια έκρηξη φυσικού αερίου.

Ο άγνωστος

A river gorge cut into the tundra of northwestern Victoria Island shows steeply tilted sedimentary rock strata. These deformed beds represent the central uplift caused by rebound after the meteor impact that formed the Prince Albert crater. Credit: University of Saskatchewan, Brian Pratt

Μια εντυπωσιακή όσο και αναπάντεχη ανακάλυψη έκαναν πριν από δύο χρόνια ερευνητές του Πανεπιστημίου Saskatchewan στον Καναδά. Διαπίστωσαν ότι ένας ιδιόμορφος γεωλογικός σχηματισμός στο νησί Βικτόρια που βρίσκεται στο Αρκτικό Αρχιπέλαγος του Καναδά είναι ένας γιγάντιος κρατήρας ο οποίος δημιουργήθηκε από την πτώση ενός τεράστιου μετεωρίτη πριν από πολλά εκατομμύρια έτη. Ο κρατήρας έχει διάμετρο 25 χλμ. και, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις των ερευνητών, η ηλικία του είναι κάπου ανάμεσα στα 130 και 350 εκατομμύρια έτη. Η ανακάλυψη είναι σημαντική εξαιτίας, εκτός των άλλων, του μεγέθους του κρατήρα, ο οποίος ονομάστηκε «Πρίγκιπας Αλβέρτος» από το όνομα της περιοχής στην οποία βρίσκεται το Πανεπιστήμιο. Οι μετεωρίτες είναι μικρά κομμάτια που αποσπώνται από αστεροειδείς ή κομήτες οι οποίοι εισέρχονται στην ατμόσφαιρα της Γης. Το μέγεθος του κρατήρα υποδεικνύει ότι δημιουργός του ήταν ένας πολύ μεγάλος μετεωρίτης. Έως σήμερα στη Γη έχουν εντοπιστεί περίπου 180 κρατήρες που δημιουργήθηκαν από μετεωρίτες.

Πηγή: Το Βήμα Online

Ο Ερωτικός Πικάσο. The Erotic Picasso

Όταν ρωτήθηκε για τη σχέση ανάμεσα στην τέχνη και τη σεξουαλικότητα, ο Πάμπλο Πικάσο κάποτε απάντησε, «Είναι το ίδιο πράγμα.» When questioned about the relationship between art and sexuality, Pablo Picasso once replied, "It's the same thing."

Μολονότι ο Πάμπλο Πικάσο είναι ο γνωστότερος καλλιτέχνης του 20ού αιώνα, ένα σημαντικό κομμάτι του δημιουργικού του έργου παρέμενε μέχρι πρότινος άγνωστο στο ευρύ κοινό. Πρόκειται για εκατοντάδες έργα του με ερωτικά θέματα τα οποία κοσμούν κυρίως ιδιωτικές συλλογές. 

Από τα εφηβικά του χρόνια ως τα βαθιά γεράματα (πέθανε 92 ετών) ο Πικάσο δεν σταμάτησε ποτέ να εμπνέεται από τον έρωτα. 

Σπουδαστής της Σχολής Καλών Τεχνών της Βαρκελώνης ο 20χρονος Πάμπλο ανακάλυψε την απαγορευμένη γοητεία των κακόφημων συνοικιών και των οίκων ανοχής. Τις εμπειρίες του αυτές ο Πικάσο θα τις μετουσιώσει αργότερα στις Δεσποινίδες της Αβινιόν, θεμέλιο λίθο του κυβισμού. 

Στη μακρόχρονη δημιουργική καριέρα του ο Πικάσο, παράλληλα με τα άλλα πασίγνωστα έργα του, φιλοτεχνούσε, με μία δόση ενοχής αλλά και με περιπαιχτική διάθεση, ερωτικά φιλιά, περιπαθείς εναγκαλισμούς, συνουσίες εξωπραγματικές, όπως γυναίκες να ζευγαρώνουν με ταύρους. 

Οι σημειώσεις και τα σκίτσα της πρώτης περιόδου αποτελούν ένα ασεβές αυτοβιογραφικό χρονικό ωμού ρεαλισμού της νεανικής του ηλικίας, όταν ως φοιτητής στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βαρκελώνης περιφερόταν σε κακόφημα στέκια και οίκους ανοχής.

  

Στα σχέδια των τελευταίων ετών οι διάφορες διαμορφώσεις, οι προοπτικές και οι τεχνικές της αναπαράστασης τροφοδοτούν τις εικόνες με ένα τόσο ισχυρό ερωτικό βάρος, ώστε να τοποθετούν το θεατή στη θέση ενός απροκάλυπτου ηδονοβλεψία, στον οποίο και απευθύνεται η σκηνή. 

Το ανθρώπινο σώμα και η ερωτική επιθυμία αποτυπώνονται άλλοτε με τη χρήση τολμηρών κυβιστικών και φουτουριστικών στοιχείων, άλλοτε υπό μια εξπρεσιονιστική ματιά, άλλοτε με την επιστροφή στο νεοκλασικισμό και άλλοτε υπό τη μορφή σουρεαλιστικών συνθέσεων.

Παρά τις υφολογικές αυτές παραλλαγές, πρόκειται απλά για επιτηδευμένες παραμορφώσεις του ιδίου θέματος, του έρωτα. Ενός έρωτα ωμού και βίαιου.

Τα απόκρυφα σημεία του γυναικείου σώματος ασκούσαν μεγάλη γοητεία στον Πικάσο, ιδιαίτερα προς το τέλος της ζωής του. Στα 80 του, λόγου χάρη, ο καλλιτέχνης δείχνει μια εμμονή στα γυναικεία σεξουαλικά όργανα τα οποία παρουσιάζει με εξαιρετική ωμότητα, για να τονίσει ότι γι' αυτόν πλέον είναι απαγορευμένος καρπός: «Η ηλικία μας αναγκάζει να κόψουμε το τσιγάρο, αλλά η επιθυμία παραμένει. Το ίδιο ισχύει και για τον έρωτα» είχε πει φλεγματικά. 

A group of paintings and sketches from 1899 to 1905 provide an anecdotal account of Picasso's experiences in the brothels of Barcelona and Paris at the turn of the century. By the 1930s, this early naturalism was sublimated into erotic symbolism. 

The paintings and sculptures from this period represent rounded anthropomorphic forms and phallic protuberances intertwine alongside the iconic couplings of girls, gods and Minotaurs, while female toreadors are impaled on the horns of bulls. 

Finally, the complex engravings and sloppy paintings of the last decade of Picasso's life mark a return to a more anatomically detailed style.

For Picasso and his contemporaries, sex presented an escape from the stultifying morality of the Catholic Church and the bourgeois hypocrisy that went with it. 

Ποιον θα σόκαραν σήμερα οι ηδονικές «Δεσποινίδες της Αβινιόν»; Κι όμως, στα χρόνια του Πικάσο η απεικόνιση του ερωτισμού πρόσφερε μιας πρώτης τάξεως διέξοδο από τον αστικό πουριτανισμό της εποχής. Αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Πέρα από εποχές, ο Πικάσο λάτρευε να αποενοχοποιεί, μέσα από τα έργα του, την ερωτική επιθυμία και τον αισθησιασμό. Άλλωστε, ο ίδιος είχε πει «η τέχνη και η σεξουαλικότητα είναι το ίδιο πράγμα».

Ο Πικάσο διαλέγει έναν από τους κοντινούς του φίλους για ν’ απεικονίσει μια πεολειχία. Ο Ισίδωρος Νονέλ με μια Γυναίκα. Σχέδιο, 1902-1903. Μουσείο Πικάσο, Βαρκελώνη. Πηγή: Στεφανί Μπονβισίνι, Ζακ Αταλί, «Η ιστορία του έρωτα».