Φάλαινα 200 ετών αποκαλύπτει μυστικά μακροζωίας. Bowhead Whale Genome May Hold Secret to Longevity

Τα γονίδιά της ίσως μπορούν να αυξήσουν τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου. Bowhead whales can live to be 200 years old and can also resist cancer. The sequenced genome of the cetacean gives clues to its longevity and resistance to age-related disease. Photo: Corey Accardo/NOAA

Πριν από δύο δεκαετίες, οι βιολόγοι πίστευαν ότι η φάλαινα της Γροιλανδίας ζει γύρω στα 70 χρόνια, όπως άλλα είδη φαλαινών. Αυτό όμως άλλαξε με την ανακάλυψη καμακιών του 19ου αιώνα σφηνωμένα μέσα σε κήτη που σκοτώθηκαν πρόσφατα. Όπως φαίνεται, η μεγαλόσωμη αυτή φάλαινα είναι το μακροβιότερο θηλαστικό του κόσμου, με ηλικία που φτάνει τα 200 χρόνια και τα γονίδιά της ίσως μπορούν να προσφέρουν μακροζωία και στον άνθρωπο.

Η μελέτη

Κανένα θηλαστικό δεν ζει όσο η φάλαινα της Γροιλανδίας, ένα από τα πιο ογκώδη κήτη. The Bowhead whale gets its name from its high arched lower jaw that looks like an archer’s bow. (Loke Film and Adam Schmedes/Cell Reports 2015)

Γενετιστές που μελέτησαν τη φάλαινα της Γροιλανδίας, γνωστή και ως φάλαινα μυστακοκήτος (Balaena mysticetus) θέλουν τώρα να εισάγουν γονίδιά της σε πειραματόζωα, προκειμένου να ελέγξουν αν τα γονίδια αυτά προσφέρουν μακροζωία και προστασία από τον καρκίνο και την καρδιοπάθεια.

«Το ιδανικό πείραμα θα ήταν να πάρουμε ένα γονίδιο από τη φάλαινα και να το βάλουμε σε ένα ποντίκι» δήλωσε στους Sunday Times ο Χοάο Πέντρο ντε Μαγκάλες του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ, επικεφαλής της τελευταίας μελέτης. Σε συνεργασία με ερευνητές από άλλες χώρες, ο Μαγκάλες συνέκρινε το γονιδίωμα της φάλαινας της Γροιλανδίας με το γονιδίωμα της ρυγχοφάλαινας, ενός είδους που ζει γύρω στα 30-50 χρόνια.

Η ανάλυση αποκάλυψε ότι ο μαθουσάλας φέρει μοναδικές μεταλλάξεις σε δύο γονίδια που σχετίζονται με τη διάρκεια ζωής. Είναι το γονίδιο ERCC1, το οποίο συμμετέχει στην επιδιόρθωση του DNA και προστατεύει από τον καρκίνο, και το γονίδιο PCNA, το οποίο επίσης συνδέεται με τους μηχανισμούς επιδιόρθωσης του DNA.  Ο Μαγκάλες ζητά τώρα την έγκριση χρηματοδότησης για την εισαγωγή των δύο γονιδίων σε πειραματόζωα, προκειμένου να μελετηθεί η δράση τους.

Μαθουσάλας

Bowhead whales are found in the Arctic and are among the planet’s largest and longest-living creatures. Creative Commons

Η φάλαινα της Γροιλανδίας είναι από τα μεγαλύτερα είδη φαλαινών με μήκος που φτάνει τα 20 μέτρα και βάρος μέχρι 100 τόνους. Σε αντίθεση με άλλες φάλαινες, οι οποίες μεταναστεύουν σε θερμότερα νερά για να γεννήσουν, η φάλαινα μυστακοκήτος περνά όλη της ζωή στα παγωμένα νερά της Αρκτικής.

Κυνηγήθηκε άγρια από τους φαλαινοθήρες μέχρι την απαγόρευση της φαλαινοθηρίας το 1996, και σήμερα ο πληθυσμός της είναι περίπου 26.000 άτομα, το μισό από ό,τι εκτιμάται ότι ήταν πριν αρχίσει το κυνήγι. Κανείς δεν φανταζόταν ότι το κήτος είναι τόσο μακρόβιο μέχρι τη δεκαετία του 1990, όταν άρχισαν να ανακαλύπτονται φάλαινες της Γροιλανδίας που έφεραν μέσα στο σώμα τους καμάκια του 19ου αιώνα, φτιαγμένα από ελεφαντόδοντο, σχιστόλιθο ή ιαδεΐτη. Τα παλαιότερα έχουν ηλικία σχεδόν δύο αιώνων. Το τελευταίο περιστατικό καταγράφηκε το 2007, όταν Εσκιμώοι σκότωσαν μια φάλαινα της Γροιλανδίας που είχε σφηνωμένο στο λαιμό της ένα καμάκι της  δεκαετίας του 1880.

Το επιπλέον δευτερόλεπτο του 2015 απειλεί να αναστατώσει το Διαδίκτυο. Leap second: French time lords add one second to 2015

Salvador Dali, Persistance de la mémoire, Persistence of the memory, 1931. Huile sur Toile, 24,1x33 cm, New-York, The Museum of Modern Art. Η διεθνής υπηρεσία που παρακολουθεί την περιστροφή της Γης ανακοίνωσε ότι το 2015 προγραμματίζεται να διαρκέσει λίγο περισσότερο. Software companies are bracing themsevles for glitches after the Paris Observatory announced it will add a leap second to 2015.

Η διεθνής υπηρεσία που παρακολουθεί την περιστροφή της Γης ανακοίνωσε ότι το 2015 προγραμματίζεται να διαρκέσει ένα επιπλέον δευτερόλεπτο -μια αλλαγή που απειλεί να φέρει αναστάτωση στις υποδομές του Διαδικτύου, όπως συνέβη και την προηγούμενη φορά.

Η προσθήκη

Παράταση ενός δευτερολέπτου για το 2015. Photo: GETTY

Όπως ανακοίνωσε η Διεθνής Υπηρεσία Περιστροφής της Γης στο Αστεροσκοπείο του Παρισιού, ένα εμβόλιμο δευτερόλεπτο θα προστεθεί στη στάνταρτ διεθνή ώρα στις 11.59 το βράδυ στις 30 Ιουνίου.  Η προσθήκη θα διορθώσει την απόκλιση που έχει συσσωρευτεί τα τελευταία χρόνια ανάμεσα στην αστρονομική ώρα, η οποία υπολογίζεται με βάση την περιστροφή της Γης, και το λεγόμενο «Συγχρονισμένο Παγκόσμιο Χρόνο» (UTC), ένα στάνταρτ που βασίζεται σε μετρήσεις από ατομικά ρολόγια σε όλο τον κόσμο.

Τα ατομικά ρολόγια μετρούν το χρόνο με απόλυτα σταθερό ρυθμό, ενώ η αστρονομική ώρα παρουσιάζει μικρές αποκλίσεις. Μια ποικιλία παραγόντων, όπως η βαρυτική αλληλεπίδραση της Γης με τη Σελήνη, αυξομειώνουν την ταχύτητα περιστροφής του πλανήτη και επομένως και τη διάρκεια του 24ώρου.

Θεωρητικά, η ταχύτητα περιστροφής της Γης μπορεί να αυξηθεί, οπότε θα έπρεπε να προστεθεί στη διεθνή ώρα ένα αρνητικό εμβόλιμο δευτερόλεπτο. Αυτό, όμως, είναι σπάνιο. Το σύνηθες είναι η προσθήκη θετικών δευτερολέπτων, αφού τις τελευταίες δεκαετίες η περίοδος περιστροφής της Γης τείνει να μειώνεται κατά περίπου 2 χιλιοστά του δευτερολέπτου την ημέρα.

Κατάργηση;

Clocks in a school displaying time zone differences in Liphook, Hampshire. Photo: Alamy

Εμβόλιμα δευτερόλεπτα έχουν προστεθεί συνολικά 25 φορές από την πρώτη εφαρμογή του μέτρου το 1972, πέντε χρόνια μετά την αλλαγή του ορισμού του δευτερολέπτου έτσι ώστε να βασίζεται στον ατομικό χρόνο και όχι στον αστρονομικό.

Σήμερα, οι ΗΠΑ και άλλες χώρες ζητούν κατάργηση των εμβόλιμων δευτερολέπτων λόγω των προβλημάτων που δημιουργούν στην υποδομή του Διαδικτύου και τους δορυφόρους GPS. Η προσθήκη του τελευταίου εμβόλιμου δευτερολέπτου το 2012 γονάτισε δικτυακούς τόπους όπως το Reddit, το LinkedIn, το StumbleUpon και το Foursquare, ενώ προβλήματα εμφανίστηκαν και στο λειτουργικό σύστημα Linux και τα προγράμματα γραμμένα στη γλώσσα Java.

Η Google ήταν έτοιμη για την αλλαγή χάρη σε μια αναβάθμιση λογισμικού που ονομάστηκε «εμβόλιμο πασάλειμμα». Ουσιαστικά η αναβάθμιση προσθέτει πολλά εμβόλιμα χιλιοστά του δευτερολέπτου πριν από την άφιξη του επίσημου εμβόλιμου δευτερόλεπτου, έτσι ώστε να μην είναι απότομη η μεταβολή. Λόγω των δυνητικών επιπτώσεων στα υπολογιστικά συστήματα, οι ΗΠΑ θέλουν σήμερα να καταργήσουν εντελώς τα εμβόλιμα δευτερόλεπτα.

Διαφωνίες

The Earth's rotation is irregular and is slowing down by two thousandths of a second per day. Photo: REX

Άλλες χώρες διαφωνούν, καθώς η κατάργηση του μέτρου θα σήμαινε ότι το διεθνές στάνταρτ μέτρησης του χρόνου, η ώρα UTC, θα αποσυνδεόταν μια για πάντα από την αστρονομική ώρα που βασίζεται στην περιστροφή της Γης. Μεταξύ των χωρών που αντιδρούν είναι η Βρετανία, καθώς η κατάργηση των εμβόλιμων δευτερολέπτων ουσιαστικά θα καταργούσε και την Ώρα Γκρίνουιτς, την αστρονομική ώρα που μετράται στον πρώτο μεσημβρινό της Γης κοντά στο Λονδίνο.

Η Ώρα Γκρίνουιτς πρακτικά συμπίπτει με την ώρα UTC, έχει όμως διαφορετικό ορισμό και χρησιμοποιείται επισήμως όλο και λιγότερο. Όπως δήλωσε ο Ρόρι ΜακΊβοϊ του Βασιλικού Αστεροσκοπείου του Γκρίνουιτς, η διατήρηση ή κατάργηση των εμβόλιμων δευτερολέπτων είναι αντικείμενο παθιασμένων συζητήσεων εδώ και 12 χρόνια. Τελική απόφαση θα μπορούσε να ληφθεί φέτος στο Παγκόσμιο Συνέδριο Ραδιοεπικοινωνιών που θα πραγματοποιηθεί το Νοέμβριο στη Γενεύη.

Η μουσική είναι πράγματι η «παγκόσμια γλώσσα». Music cuts across cultures

Raoul Dufy, Console jaune au violon, Comfort yellow with the violin, 1949. Huile sur Toile, 100x79 cm, Collection Zacks, Toronto. Όπως φαίνεται πράγματι η μουσική «αγκαλιάζει» με τον ίδιο τρόπο τους ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη. Whether you are a Pygmy in the Congolese rainforest or a hipster in downtown Montreal, certain aspects of music will touch you in exactly the same ways. Researchers found that although the groups felt quite differently about whether specific pieces of music made them feel good or bad, their subjective and physiological responses to how exciting or calming they found the music to be appeared to be universal.

Τον 19ο αιώνα μια μεγάλη μορφή της αμερικανικής λογοτεχνίας ο Χένρι Γουόντσγουρθ Λονγκφέλοου είχε αποκαλέσει τη μουσική «παγκόσμια γλώσσα της ανθρωπότητας». Μια νέα έρευνα έρχεται να δείξει πως η μουσική έχει μια καθολική επίδραση στους ανθρώπους, η οποία ξεπερνά τα σύνορα και τις διαφορετικές κουλτούρες. Καναδοί και Γερμανοί επιστήμονες συνέκριναν τις αντιδράσεις μιας απομονωμένης φυλής Πυγμαίων του Κογκό με τις αντιδράσεις των μοντέρνων κατοίκων του Μόντρεαλ στα ίδια μουσικά ακούσματα και συμπέραναν ότι, σε σημαντικό βαθμό, οι άνθρωποι αντιδρούν συναισθηματικά με παρόμοιους τρόπους σε αυτό που ακούνε.

Το πείραμα της... ζούγκλας

Νέα μελέτη αποδεικνύει ότι επιδρά το ίδιο σε ανθρώπους διαφορετικών πολιτισμών. The researchers played 19 short musical extracts (11 western and 8 Pygmy) of between about 30 and 90 seconds to forty Pygmies in the Congo and then to forty Canadians in Montreal. Because all the Mbenzélé Pygmies sing regularly for ceremonial purposes, the Canadians who were recruited for the study were all either amateur or professional musicians. Credit: Image courtesy of McGill University

Ερευνητές των καναδικών πανεπιστημίων ΜακΓκιλ και Μόντρεαλ, καθώς και του Τεχνικού Πανεπιστημίου του Βερολίνου, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθέωρηση «Frontiers in Psychology», ταξίδεψαν στα βάθη των δασών της κεντρικής Αφρικής, όπου συνάντησαν τη φυλή Μπενζελέ των Πυγμαίων, οι οποίοι ζουν απομονωμένοι χωρίς πρόσβαση σε ηλεκτρισμό, ραδιόφωνο, τηλεόραση και άλλες σύγχρονες ανέσεις.

Οι επιστήμονες, αφού έβαλαν τους Πυγμαίους να ακούσουν διάφορα μουσικά κομμάτια και κατέγραψαν τις αντιδράσεις τους, έκαναν το ίδιο -με ακριβώς την ίδια μουσική- με μια ομάδα Καναδών που ζούσαν στο Μόντρεαλ. Η κοινή μουσική που άκουσαν οι δύο τόσο διαφορετικές ομάδες (40 Πυγμαίων και 40 Καναδών) περιλάμβανε τόσο «δυτικά» κομμάτια, όσο και μουσική των Μπενζελέ, συνολικά 19 μουσικά αποσπάσματα διάρκειας 30 έως 90 δευτερολέπτων.

Επειδή όλα τα μέλη της συγκεκριμένης φυλής Πυγμαίων τραγουδούν τακτικά για τελετουργικούς λόγους, οι ερευνητές -για λόγους σύγκρισης- περιέλαβαν στην ομάδα των καναδών εθελοντών μόνο ερασιτέχνες ή επαγγελματίες μουσικούς. Αν και οι δύο ομάδες ένιωσαν αρκετά διαφορετικά για το κατά πόσο μερικά κομμάτια μουσικής τους φαίνονταν ωραία ή άσχημα, υπήρχε «ομοφωνία», τόσο σε υποκειμενικό (ψυχολογικό), όσο και σε αντικειμενικό (σωματικό) επίπεδο, κατά πόσο η μουσική ήταν ηρεμιστική ή διεγερτική.

Οι μουσικές

Raoul Dufy, Le Concert Rouge, The Red Concert, 1946, 33x41 cm, Collection Peter A. Rübel, New York.

Η δυτική μουσική ήταν κυρίως κλασική ορχηστρική (Μπραμς, Λιστ, Μέντελσον κ.α.) και περιλάμβανε αποσπάσματα από  γνωστές κινηματογραφικές ταινίες (όπως ο «Πόλεμος των Άστρων», η «Λίστα του Σίντλερ» και το «Ψυχώ»), καλύπτοντας μια ευρεία γκάμα συναισθημάτων. Η μουσική των Πυγμαίων ήταν πολυφωνική φωνητική μουσική, που αποσκοπεί στο να κατευνάσει τον θυμό ενός ενήλικα ή το κλάμα του μωρού, να ανακουφίσει τον πόνο του θανάτου, να ευχηθεί καλή τύχη σε έναν κυνηγό κ.α.

Οι ερευνητές ζήτησαν από τους Πυγμαίους και Καναδούς ακροατές να βαθμολογήσουν αυτά που άκουγαν και να εκφράσουν κατά πόσο τους έκαναν να νιώθουν ηρεμία ή το αντίθετο. Παράλληλα, οι επιστήμονες κατέγραφαν -μέσω βιοαισθητήρων- τις φυσιολογικές αντιδράσεις των ακροατών, όπως τους παλμούς της καρδιάς τους, τον ρυθμό της αναπνοής, τον ιδρώτα των χεριών τους κ.α.

«Η μεγάλη μας ανακάλυψη είναι ότι οι ακροατές από πολύ διαφορετικές ομάδες ανθρώπων αντέδρασαν με παρόμοιους τρόπους στο κατά πόσο η μουσική τούς ηρεμούσε ή τούς διέγειρε» δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Χάουκε Έγκερμαν. Όπως είπε, οι άνθρωποι φαίνονται να αντιδρούν παρόμοια στον ρυθμό της μουσικής, στον τόνο της και στο ηχόχρωμά της.

Η βασική διαφορά μεταξύ Πυγμαίων και Καναδών ακροατών ήταν ότι οι δεύτεροι δήλωσαν πως ένιωθαν μια πολύ μεγαλύτερη γκάμα συναισθημάτων, θετικών και αρνητικών, όταν άκουγαν τη δυτική μουσική «τους», από ό,τι οι Πυγμαίοι, όταν άκουγαν είτε τη δική τους, είτε τη δυτική μουσική. Αυτό πιθανώς οφείλεται, κατά τους επιστήμονες, στο ότι η μουσική παίζει διαφορετικό ρόλο στην κουλτούρα ενός Δυτικού από ό,τι στην κουλτούρα ενός Πυγμαίου.

«Τα αρνητικά συναισθήματα διαταράσσουν την αρμονία του δάσους στην κουλτούρα των Πυγμαίων, γι' αυτό θεωρούνται επικίνδυνα» δήλωσε η ερευνήτρια Ναταλί Φερνάντο, που μελετά την μουσική των Μπενζελέ εδώ και δέκα χρόνια. «Αν ένα μωρό κλαίει, οι Μπενζελέ θα τραγουδήσουν ένα χαρούμενο τραγούδι, ενώ το ίδιο θα κάνουν και όταν οι άνδρες φοβούνται να πάνε για κυνήγι. Γενικά, η μουσική χρησιμοποιείται στην κουλτούρα τους για να εξοβελίσει όλα τα αρνητικά συναισθήματα, έτσι δεν είναι παράξενο που αισθάνονται πως όλη η μουσική που ακούνε, τους κάνει να νιώθουν ωραία». Αντίθετα, στη Δύση οι άνθρωποι συχνά ακούνε μουσική που μπορεί να τους αγχώνει, να τους φοβίζει και γενικά να τους δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα.

Ο ιός του κοινού κρυολογήματος «προτιμά» τις κρύες μύτες. Common cold 'prefers cold noses'

Félix Vallotton, La Malade, The Patient, 1892. Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι πιο αδύναμο σε χαμηλότερες θερμοκρασίες, επιτρέποντας στον ιό να αναπτυχθεί ευκολότερα. The virus behind the common cold is much happier in a cold nose, US researchers suggest.

Ο ιός που προκαλεί το κοινό κρυολόγημα «προτιμά» τις κρύες μύτες από ό,τι τις ζεστές, σύμφωνα με νέα αμερικανική έρευνα που δείχνει ότι, το ανοσοποιητικό σύστημα είναι πιο αδύναμο σε χαμηλότερες θερμοκρασίες, επιτρέποντας στον ιό να αναπτυχθεί ευκολότερα.

Κρατήστε τη μύτη ζεστή

H θερμοκρασία της μύτης παίζει κομβικό ρόλο όπως φαίνεται στην εμφάνιση κρυολογήματος. Once again, your grandma was right (you eat your vegetables, right?). She might just have said "it's cold outside, you'll catch a cold" while the recent study published in the Proceedings of the National Academy of Sciences phrases it a bit differently ("Temperature-dependent innate defense against the common cold virus limits viral replication at warm temperature in mouse airway cells"), but the general idea is the same.

Όπως αναφέρεται σε σχετικό άρθρο της επιθεώρησης «PNAS», ερευνητές του Πανεπιστημίου Yale, με επικεφαλής την καθηγήτρια Ανοσοβιολογίας Ακίκο Ιβαζάκι, συστήνουν στους ανθρώπους να κρατούν ζεστή τη μύτη τους και, όταν έχουν κρυολογήσει, να αποφεύγουν να εισπνέουν κρύο αέρα, επειδή κάτι τέτοιο ευνοεί τον πολλαπλασιασμό του ιού.

Οι επιστήμονες, έκαναν πειράματα με ρινοϊούς (αφού ο ιός του κοινού κρυολογήματος ανήκει στην κατηγορία των ρινοϊών) που βρίσκονταν σε μύτες ποντικιών με θερμοκρασίες 33 βαθμών Κελσίου ή 37 βαθμών (η φυσιολογική θερμοκρασία). Παρατήρησαν ότι ο ιός αναπτύσσεται σαφώς καλύτερα και ταχύτερα στην πιο κρύα μύτη. Μάλιστα, μια διαφορά θερμοκρασίας τεσσάρων βαθμών Κελσίου (μεταξύ 37 και 33) είναι αρκετή για να προκαλέσει μια αύξηση κατά 100 φορές στην ποσότητα του ιού του κρυολογήματος μέσα σε τρεις ημέρες.

«Γενικά, όσο χαμηλότερη είναι η θερμοκρασία, τόσο φαίνεται να εξασθενεί η έμφυτη ανοσοβιολογική απόκριση στους ιούς», εξηγεί η Δρ Ιβαζάκι. Αυτό εξηγεί γιατί το κοινό κρυολόγημα είναι συχνότερο στη διάρκεια των κρύων μηνών του χειμώνα, όταν «πέφτει» η άμυνα του οργανισμού. Αυτό επίσης εξηγεί γιατί οι ρινοϊοί προτιμούν τις μύτες, οι οποίες συνήθως είναι πιο κρύες λόγω του αέρα που εισπνέει κανείς, από ό,τι άλλα λιγότερα εκτεθειμένα και πιο ζεστά μέρη του σώματος, όπως οι πνεύμονες. Γι’ αυτό, άλλωστε, ο ιός του κρυολογήματος, αντίθετα με τον ιό της γρίπης, είναι λιγότερο ικανός να προκαλεί σοβαρές λοιμώξεις των πνευμόνων.

Rhinovirus is one of the major sources of the common cold.

Αξίζει να σημειωθεί ότι περίπου ένας στους πέντε ανθρώπους είναι φορέας ενός ρινοϊού οποιαδήποτε στιγμή. Κι ενώ συνήθως το ανοσοποιητικό σύστημα τα «βγάζει πέρα», όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος πέφτει, ο ιός «παίρνει τα πάνω του». Έτσι, η προστασία της μύτης, για παράδειγμα με ένα κασκόλ, όταν κανείς περπατά μέσα στο κρύο, θα βοηθήσει στην καταπολέμηση ενός κρυολογήματος που υφέρπει.

Οι Πύλες της Δημιουργίας σε όλο τους το μεγαλείο. Hubble goes high-def to revisit the iconic "Pillars of Creation"

Η νέα φωτογραφία που απεικονίζει με μεγάλη λεπτομέρεια τις εντυπωσιακές Πύλες της Δημιουργίας. NASA's Hubble Space Telescope has taken a bigger and sharper photograph of the iconic Eagle Nebula's "Pillars of Creation," shown at right. The original 1995 Hubble image of the gaseous towers, taken with Hubble’s Wide Field Planetary Camera 2, is shown at left. Credit left: NASA/ESA/STScI/J. Hester and P. Scowen (Arizona State University); right: NASA/ESA/The Hubble Heritage Team (STScI/AURA)

Ήταν 1 Απριλίου του 1995 όταν το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble κατέγραψε μια σειρά φωτογραφιών από μια περιοχή στο νεφέλωμα του Αετού. Επρόκειτο για 32 διαφορετικές εικόνες από τρεις γιγάντιες στήλες μοριακού υδρογόνου και σκόνης οι οποίες ήταν τόσο πυκνές που τα αέρια στο εσωτερικό τους καταρρέαν βαρυτικά σχηματίζοντας νέα άστρα. Στην κορυφή της κάθε στήλης, νεαρά φωτεινά άστρα «εκτινάσσουν» με την ενεργητική τους ακτινοβολία ύλη χαμηλής πυκνότητας, αποκαλύπτοντας έτσι τα αστρικά μαιευτήρια που κρύβονταν από κάτω.

This NASA Hubble Space Telescope image, taken in near-infrared light, transforms the pillars into eerie, wispy silhouettes, which are seen against a background of myriad stars. The near-infrared light can penetrate much of the gas and dust, revealing stars behind the nebula as well as hidden away inside the pillars. Some of the gas and dust clouds are so dense that even the near-infrared light cannot penetrate them. New stars embedded in the tops of the pillars, however, are apparent as bright sources that are unseen in the visible image. Credit: NASA/ESA/The Hubble Heritage Team (STScI/AURA)

Οι επιστήμονες τις ονόμασαν «Πυλώνες της Δημιουργίας» και οι τεχνικοί της NASA συνέθεσαν τις 32 εικόνες δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό πορτρέτο των Πυλών. Πρόκειται για μια φωτογραφία την οποία ειδικοί και κοινό ξεχώρισαν μέσα από τις περίπου 150 χιλιάδες εικόνες που έχει καταγράψει το διαστημικό τηλεσκόπιο. Η φωτογραφία έγινε η διασημότερη φωτογραφία που έχει τραβήξει διαχρονικά το Hubble και αποτελεί το σήμα κατατεθέν του τηλεσκοπίου. Θεωρείται μάλιστα η διασημότερη διαστημική φωτογραφία του 20ου αιώνα.

Δείτε ολόκληρη τη νέα βελτιωμένη εικόνα. NASA's Hubble Space Telescope has revisited the famous Pillars of Creation, revealing a sharper and wider view of the structures in this visible-light image. Astronomers combined several Hubble exposures to assemble the wider view. The towering pillars are about 5 light-years tall. The dark, finger-like feature at bottom right may be a smaller version of the giant pillars. The new image was taken with Hubble's versatile and sharp-eyed Wide Field Camera 3. Credit: NASA/ESA/The Hubble Heritage Team (STScI/AURA)

Η NASA μπαίνοντας η νέα χρονιά στην οποία συμπληρώνονται 20 χρόνια από την λήψη της εμβληματικής εικόνας έδωσε στη δημοσιότητα μια νέα «εκδοχή» της. Η νέα εικόνα είναι υψηλότερης ανάλυσης και λεπτομέρειας από την «πρωτότυπη» αποκαλύπτοντας έτσι σε όλο τους το μεγαλείο τους Πυλώνες της Δημιουργίας. Το 2007 αστρόνομοι ανακοίνωσαν ότι το κοσμικό ωστικό κύμα από την έκρηξη ενός υπερκαινοφανούς αστέρα διέλυσε τις εντυπωσιακές στήλες.

Βρέθηκαν δύο alter ego της Γης! Kepler Just Found the Most Earth-Like Exoplanets Ever Discovered!

Καλλιτεχνική απεικόνιση ενός εκ των πλανητών που μοιάζουν πολύ με τη Γη. The two most Earth-like planets of the group are Kepler-438b and Kepler-442b. Both orbit red dwarf stars that are smaller and cooler than our Sun. Kepler-438b circles its star every 35 days, while Kepler-442b completes one orbit every 112 days. With a diameter just 12 percent bigger than Earth, Kepler-438b has a 70-percent chance of being rocky, according to the team's calculations. Kepler-442b is about one-third larger than Earth, but still has a 60-percent chance of being rocky. Image by David A. Aguilar / Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics

Αστρονόμοι στις ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι εντόπισαν οκτώ νέους εξωπλανήτες, που βρίσκονται στη «φιλόξενη» ζώνη των μητρικών άστρων τους, δηλαδή σε κατάλληλη απόσταση από αυτά - ούτε πολύ κοντά, ούτε πολύ μακρυά- για να διαθέτουν νερό και πιθανώς συνθήκες παρόμοιες με αυτές της Γης. Τουλάχιστον δύο από αυτούς θεωρούνται οι πιο όμοιοι με τη Γη που έχουν ποτέ βρεθεί.

Αυξημένες πιθανότητες

Καλλιτεχνική απεικόνιση των οκτών νέων πλανητών που εντοπίστηκαν και μοιάζουν φιλικοί στη ζωή. NASA Kepler's Hall of Fame: Of the more than 1,000 verified planets found by NASA's Kepler Space Telescope, eight are less than twice Earth-size and in their stars' habitable zone. All eight orbit stars cooler and smaller than our sun. The search continues for Earth-size habitable zone worlds around sun-like stars.

Η ανακοίνωση έγινε σε συνέντευξη Τύπου στο πλαίσιο του ετήσιου συνεδρίου της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας. «Οι περισσότεροι από αυτούς τους πλανήτες έχουν καλές πιθανότητες να είναι βραχώδεις σαν τη Γη», σύμφωνα με τον επικεφαλής ερευνητή Γκιγέρμο Τόρες του Κέντρου Αστροφυσικής Harvard-Smithsonian. Η ανακάλυψη διπλασιάζει τον αριθμό των μικρών εξωπλανητών, που έχουν διάμετρο έως διπλάσια σε σχέση με εκείνη του δικού μας πλανήτη και οι οποίοι πιστεύεται ότι είναι δυνητικά φιλόξενοι για ζωή.

Οι δύο πιο «γήινοι» εξωπλανήτες μεταξύ των οκτώ είναι ο Kepler -438b και ο Kepler -442b. Και οι δύο βρίσκονται σε τροχιά γύρω από δύο άστρα ερυθρούς νάνους, τα οποία είναι μικρότερα και πιο κρύα από τον Ήλιο μας. Ο πρώτος εξωπλανήτης, που βρίσκεται σε απόσταση 470 ετών φωτός από τη Γη, διαγράφει μια πλήρη τροχιά πέριξ του άστρου του σε 35 μέρες (αυτή είναι δηλαδή η διάρκεια του έτους του), ενώ ο δεύτερος εξωπλανήτης, που βρίσκεται σε απόσταση 1.100 ετών φωτός, έχει έτος 112 ημερών.

Έχοντας διάμετρο μόλις 12% μεγαλύτερη από αυτή της Γης, ο Κέπλερ-438b έχει 70% πιθανότητα να είναι βραχώδης, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των αστρονόμων, ενώ ο Κέπλερ-442b είναι περίπου 30% μεγαλύτερος από τη Γη και έχει πιθανότητα 60% να είναι βραχώδης.

O ορισμός της ζωής

Στο γράφημα παρουσιάζεται η κοσμική κλίμακα φιλοξενίας της ζωής. Οι πλανήτες που βρίσκονται πιο κοντά στο μητρικό τους άστρο έχουν ιδιαίτερα αυξημένες θερμοκρασίες και εκείνοι που βρίσκονται πολύ μακριά ιδιαίτερα χαμηλές δημιουργώντας συνθήκες που δεν ευνοούν την παρουσία της ζωής. Οι πλανήτες που βρίσκονται στο ενδιάμεσο και διαθέτουν θερμοκρασίες τέτοιες που να επιτρέπουν την παρουσία του νερού σε υγρή μορφή είναι πιο φιλικοί στη παρουσία της ζωής. Σύμφωνα με τους ειδικούς μάλιστα όσο πιο μικρό είναι το μέγεθος ενός πλανήτη που βρίσκεται στη φιλόξενη ζώνη και πλησιάζει το μέγεθος της Γης τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να μπορεί να υπάρξει σε αυτόν τον πλανήτη ζωή. The “Goldilocks” zone around a star is where a planet is neither too hot nor too cold to support liquid water. Illustration by Petigura/UC Berkeley, Howard/UH-Manoa, Marcy/UC Berkeley.

Ένας εξωπλανήτης θεωρείται δυνητικά «φιλόξενος» για ζωή, όταν δέχεται περίπου τόση ηλιακή ακτινοβολία, όση η Γη, έτσι ώστε το νερό στην επιφάνειά του ούτε να βράζει και να εξατμίζεται, ούτε να παγώνει. Ο Kepler -438b δέχεται περίπου 40% περισσότερο αστρικό (ηλιακό) φως από ό,τι η Γη (συγκριτικά η καυτή Αφροδίτη δέχεται διπλάσια ηλιακή ακτινοβολία σε σχέση με τον πλανήτη μας) και οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι έχει πιθανότητα 70% να βρίσκεται στη σωστή απόσταση από το άστρο του για να έχει υγρό νερό και να είναι κατάλληλος για ζωή. Ο Kepler -442b δέχεται περίπου τα δύο τρία της ηλιακής ακτινοβολίας που πέφτει στη Γη και οι πιθανότητες είναι πάρα πολλές (της τάξης του 97%) να βρίσκεται στην «κατοικήσιμη» ζώνη του άστρου του.

«Δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν οποιοσδήποτε από αυτούς τους εξωπλανήτες είναι πραγματικά κατοικήσιμος. Αυτό που μπορούμε να πούμε, είναι πως είναι υποψήφιοι για κάτι τέτοιο», δήλωσε ο αστρονόμος Ντέηβιντ Κίπινγκ, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Artist's impression of Kepler-186f which may have conditions suitable to life, scientists believe. Photo: PA

Πριν τη νέα ανακάλυψη, οι δύο πιο «γήινοι» εξωπλανήτες που είχαν βρεθεί, ήσαν ο Κέπλερ-186f (με μέγεθος 10% μεγαλύτερο της Γης, ο οποίος δέχεται το ένα τρίτο της ηλιακής ακτινοβολίας που πέφτει στον πλανήτη μας) και ο Κέπλερ-62f (με μέγεθος 40% μεγαλύτερο της Γης), ο οποίος δέχεται το 41% της ηλιακής ακτινοβολίας του πλανήτη μας.

Η διδακτική σχέση. The teaching relationship

Antonio de Puga, Old Man Teaching a Boy to Read, 1630.

Τούτον τον καιρό οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων αγωνίζονται σε πολλά μέτωπα. Διαθεσιμότητες, απολύσεις, μειώσεις, ελλείμματα, ψευδο-αξιολογήσεις, γραφειοκρατική ασφυξία, το άγχος να καλυφθεί η περιβόητη διδακτέα ύλη. Και μαζί ο καθημερινός αγώνας στην τάξη. Μέσα στη διδακτική σχέση και για τη διδακτική σχέση. Όπου αρχίζουν όλα.

René Magritte, The Son of Man, 1964. Oil on canvas, 116 cm × 89 cm, Private Collection.

Η διδακτική σχέση είναι σχέση ενσώματη. Δεν περιορίζεται σε λόγια, αλλά περιλαμβάνει τον τόνο, την ένταση, το χρώμα και τους κυματισμούς της φωνής, το βλέμμα, το χαμόγελο, την έκφραση του προσώπου, τη χειρονομία, την κίνηση του σώματος ολόκληρου. Η κιμωλία και ο πίνακας είναι οργανική επέκταση των παραπάνω. Ακόμη κι αν -ή επειδή- είναι κακής ποιότητας και λερώνουν. Προτζέκτορες, επιδιασκόπια και λοιπά υποκατάστατα αποστειρώνουν τη διδακτική σχέση. Την εξαϋλώνουν τείνοντας τελικά να την καταργήσουν.

Η διδακτική σχέση είναι σχέση διακινδύνευσης και σχέση αναγνώρισης. Σχέση αμοιβαίας ενθάρρυνσης και αμοιβαίας κριτικής. Σχέση ευθύνης. Εκεί η αυτενέργεια αρθρώνεται με σεβασμό. Και, ως σχέση, ασκεί, δηλαδή διδάσκει έμπρακτα, αυτόν τον σεβασμό. Αυτό και μόνον αυτό είναι το περιεχόμενο της αναγκαίας πειθαρχίας.

Plato in his academy, drawing after a painting by Swedish painter Carl Johan Wahlbom.

Θεμελιώδες αιτούμενο της διδακτικής σχέσης είναι να διαλύει φόβους και αναστολές απέναντι στη γνώση. Να καθιστά την τάξη τόπο ελεύθερης διατύπωσης της απορίας, γιατί η απορία είναι δύναμη και τα παιδιά ξέρουν πάντα περισσότερα απ' ό,τι αφήνουν να φανεί. Και ταυτόχρονα να καθιστά τον μόχθο που οδηγεί στη γνώση αγαπητό, την ίδια τη γνώση απολαυστική. Με βάση την απαράβατη αρχή ότι όποιος έχει μάθει να μιλάει μπορεί να μάθει οτιδήποτε. Εφόσον ενδιαφέρεται. Δηλαδή, αν ο δάσκαλος τον πείσει έμπρακτα και διά του παραδείγματος να αφεθεί στη σαγήνη της γνώσης και των δρόμων που οδηγούν σ' εκείνη.

Marie Bashkirtseff, In the Studio, depicts an art school life drawing session, 1881. Dnipropetrovsk State Art Museum, Dnipropetrovsk, Ukraine.

Στόχος της διδακτικής σχέσης είναι να αναδεικνύει τις κλίσεις (πάντα υπάρχουν) και να καλλιεργεί τα ταλέντα (πάντα στον πληθυντικό) που κάθε μαθητής και μαθήτρια διαθέτει, ίσως ανεπίγνωστα. Για τον καθένα χωριστά, αλλά και για όλους μαζί. Συν-λογικά. Να τονώνει και να εδραιώνει αυτοπεποίθηση. Με αιδώ και περίσκεψη. Χωρίς αλαζονεία. Ώστε διδάσκοντες και διδασκόμενοι να ανακαλύπτουν από κοινού κλίσεις και να συνενώνουν ταλέντα.

Τα παραπάνω κατανοούνται εύκολα από δασκάλους και μαθητές. Γιατί απορρέουν άμεσα από τον ίδιο τον διδακτικό μόχθο. Αλλά είναι δύσκολα στην εφαρμογή. Γιατί η διδακτική σχέση εμπλέκεται με μύρια έξωθεν επιβαλλόμενα εμπόδια. Που αποσκοπούν, σχεδόν από πρόθεση, να αποστερήσουν τη διδακτική σχέση από τη σάρκα της. Προς όφελος μιας στεγνής και τελικά αδυσώπητης γραφειοκρατίας που εξυπηρετεί αυτόματα τους εξαρχής ευνοημένους από το εκπαιδευτικό σύστημα.

Νικόλαος Γύζης, Αράχνη, 1884.

Παρά τα λογής εμπόδια, δεν μας επιτρέπεται να αμελούμε ή να υποβαθμίζουμε το μέτωπο της διδακτικής σχέσης. Γιατί από εκεί αρχίζουν όλα. Οφείλουμε να αναλάβουμε τις πρωτοβουλίες που ονειρευόμαστε, εκεί όπου βρισκόμαστε και όπως μπορούμε να τις οργανώσουμε. Διευρύνοντας κάθε στιγμή μέσα στην τάξη και γύρω από την τάξη τα όρια του εφικτού. Χωρίς να περιμένουμε. Γιατί η διδακτική σχέση είναι υπόθεση της κοινωνίας. Όχι μιας κυβέρνησης. Ούτε καν μιας κυβέρνησης της Αριστεράς. Όσο δεν αναλαμβάνουμε τέτοιες πρωτοβουλίες, τόσο παραμένουμε έρμαια της τρέχουσας μοίρας μας. Αφού το μέλλον αρχίζει πάντα από τη διδακτική σχέση. Και από σήμερα.

Αριστείδης Μπαλτάς

Πηγή: Η Αυγή Online