Ο ιός που γύρισε από το… κρύο. 30,000-year-old virus from permafrost is reborn

Ο γιγάντιος ιός που ήταν «κρυμμένος» στους πάγους και μοιάζει με πιθάρι. An ultrathin section of a Pithovirus particle in an infected Acanthamoeba castellanii cell observed by transmission electron microscopy with enhancement using the artistic filter "plastic packaging" provided by Adobe Photoshop CS5. Credit: Julia Bartoli and Chantal Abergel, IGS and CNRS-AMU.

Ομάδα Ρώσων και Γάλλων ερευνητών ανέλυσαν δείγματα υπεδάφους της Σιβηρίας και σε ένα από αυτά εντόπισαν έναν γιγάντιο ιό τον οποίο «ξεπάγωσαν» και επανέφεραν στη ζωή. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο σε μέγεθος ιό που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα στη Γη και, όπως διαπιστώθηκε, διατηρεί την ικανότητά του να επιτίθεται σε άλλους οργανισμούς. Όπως φαίνεται αυτός ο ιός είναι μοιραίος για τις αμοιβάδες, δεν είναι όμως επικίνδυνος για ιστούς ανθρώπων ή ποντικών στους οποίους δοκιμάστηκε. Οι ειδικοί φοβούνται ωστόσο ότι υπάρχουν και άλλοι «κατεψυγμένοι» ιοί οι οποίοι λόγω των κλιματικών αλλαγών και του λιώσιμου των πάγων είναι πιθανό να… αναστηθούν και να απειλήσουν τη χλωρίδα και την πανίδα ή ακόμη και τον άνθρωπο.

Το ιο-πιθάρι

An ultrathin section of a Pithovirus particle in an infected Acanthamoeba castellanii cell observed by transmission electron microscopy. The length of the particle is ~1.5 µm with a 0.5 µm diameter. Credit: Julia Bartoli and Chantal Abergel, IGS and CNRS-AMU.

Οι ερευνητές εντόπισαν τον ιό σε ένα δείγμα εδάφους που βρισκόταν σε βάθος 30 μέτρων στην παράκτια τούνδρα κοντά στη Θάλασσα της Ανατολικής Σιβηρίας, όπου η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι -13,4 βαθμοί Κελσίου. Διαπίστωσαν ότι πρόκειται για έναν ιό ηλικίας 30 χιλιάδων ετών ο οποίος είναι κατά 30% μεγαλύτερος από τον μεγαλύτερο μέχρι τώρα γνωστό ιό. Είναι επίσης μεγαλύτερος και από μερικά βακτήρια, πράγμα που τον καθιστά ορατό κάτω από το οπτικό μικροσκόπιο, χωρίς να χρειάζεται το πολύ ισχυρότερο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, όπως συμβαίνει με τους άλλους ιούς.

Οι ερευνητές ονόμασαν τον ιό «σιβηρικό πιθοϊό» (Pithovirus sibericum), επειδή το σχήμα του μοιάζει με αρχαιοελληνικό πιθάρι. «Είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε έναν ιό να είναι μολυσματικός, μετά από τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Η ύπαρξη του ιού μας κάνει να πιστεύουμε ότι υπάρχουν και άλλοι παθογόνοι ιοί μέσα στους πάγους» αναφέρουν ο Ζαν Μισέλ Κλαβερί και η Σαντάλ Αμπεργκέλ, καθηγητές του Πανεπιστημίου Αιξ της Μασσαλίας, που ήταν οι δύο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας. Σε αυτή συμμετείχαν και επιστήμονες του Ινστιτούτου Φυσικοχημικών και Βιολογικών Προβλημάτων των Επιστημών Εδάφους στην πόλη Πουσκίνο που βρίσκεται κοντά στη Μόσχα.

Παράξενος

“Finding a virus still capable of infecting its host after such a long time is still pretty astounding”. Prof Jonathan Ball, University of Nottingham.

Ο πιθοϊός  έχει αρκετές ιδιαιτερότητες, καθώς μόνο το ένα τρίτο των πρωτεϊνών του μοιάζουν με τις πρωτεΐνες άλλων ιών, ενώ το γονιδίωμά του αποτελείται από μόνο 500 γονίδια, έναντι 2.500 γονιδίων του έως τώρα κατόχου του ρεκόρ μεγέθους μεταξύ των ιών, του λεγόμενου «Πανδωρα-ιού», που είχε ανακαλύψει η ίδια ερευνητική ομάδα πριν από μια δεκαετία. Οι αναλύσεις έδειξαν ότι πιθοϊός και Πανδώρα-ιός έχουν μόλις πέντε κοινά γονίδια. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «PNAS».

Η ερευνητική ομάδα σχεδιάζει τώρα να αναζητήσει και άλλους γιγάντιους ιούς σε ακόμη παλαιότερα δείγματα παγωμένου υπεδάφους. Στοχεύουν στο να αναλύσουν δείγματα εδάφους ηλικίας ως και 3 εκατομμυρίων ετών για να διαπιστώσουν αν υπάρχουν εκεί κάποιοι ιοί και, αν πράγματι εντοπίσουν κάποιον, θα δοκιμάσουν να τον επαναφέρουν στη ζωή. 

Υπάρχουν πάντως και επιστήμονες που σπεύδουν να καθησυχάσουν την κοινή γνώμη. Ο ιολόγος Κέρτις Σατλ του καναδικού πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας στο Βανκούβερ τονίζει πως οι άνθρωποι ήδη αναπνέουν χιλιάδες ιούς κάθε ημέρα και καταπίνουν δισεκατομμύρια όποτε κολυμπούν στη θάλασσα, συνεπώς δεν θα έπρεπε να υπερτιμάται η δυνητική απειλή των κατεψυγμένων ιών που «ανασταίνονται».