Γαλάζιο και άσπρο στη Χώρα της Νάξου. Blue and white in Chora of Naxos

Πρωτεύουσα και λιμάνι του νησιού η Χώρα είναι κτισμένη στη θέση της αρχαίας πόλης, στη μέση της δυτικής ακτής του νησιού.

Established where Naxos’s ancient city once stood, Chora, the island’s capital and port, is located on the central west coast. 

Λευκά αιγαιοπελαγίτικα σπίτια, παλιά πέτρινα αρχοντικά, στενά δρομάκια και καμάρες είναι τα χαρακτηριστικά του οικισμού που απλώνεται γύρω και μέσα στο μεσαιωνικό κάστρο του Σανούδου. 

Whitewashed Aegean-style houses, old stone-built mansions, narrow alleys and arches characterize the main town, spread around and within the medieval castle, or Kastro, built by Crusader Marco Sanudo in the 13th century. 

Η μεσαιωνική πόλη περιελάμβανε το τείχος, του οποίου τμήμα ήταν οι εξωτερικοί τοίχοι των περιφερειακών σπιτιών, το παλάτι του Δούκα, τα αρχοντικά των ευγενών γύρω από το παλάτι και δώδεκα πύργους. Είχε τρεις εισόδους, και στη μία απ’ αυτές, την Τρανή Πόρτα, σώζεται σήμερα η ξύλινη πόρτα. Από τη μεσαιωνική πόλη επίσης σώζονται ο πύργος του Σανούδου, το αρχοντικό Δελαρόκα-Μπαρότσι, το κτίριο της σχολής Ουρσουλινών, η μητρόπολη των καθολικών, και η εμπορική σχολή των Ιησουιτών, όπου σήμερα στεγάζεται το Αρχαιολογικό Μουσείο, με πλούσια ευρήματα από τη νεολιθική εποχή μέχρι τα παλαιοχριστιανικά χρόνια έξω από το κάστρο αναπτύχθηκαν αργότερα δύο οικισμοί. Το Μπούργο δυτικά, με τους πιο εύπορους  κατοίκους, και το Νιο Χωριό νότια.

The medieval city was built within a wall, part of which stood as the exterior walling of homes on the outskirts and included the Duke’s Palace, the mansions of nobles around the palace, and twelve towers. The city was accessed via three gates. At one of these, known as Trani Porta, the heavy wooden door survives to this very day. Other surviving medieval landmarks include Sanudo’s Tower, the Della Rocca-Barozzi mansion, the Ursulines school building, the Catholic cathedral and the Jesuit School of Commerce –nowadays housing the Archaeological Museum, with rich finds from the Neolithic to early Christian years. After Kastro was built, two neighborhoods developed beyond its walls. One of these, Burgo, to the west, was home for the city’s more affluent citizens. The other, Nio, was located to the south.       

Η Χώρα της Νάξου δίνει τη σπάνια ευκαιρία στον επισκέπτη να περιηγηθεί στους πολυσύχναστους δρόμους μιας νησιωτικής πρωτεύουσας και την ίδια στιγμή να χαθεί μέσα στα μεσαιωνικά σοκάκια του Κάστρου και να ταξιδέψει πίσω στο χρόνο. Για το λόγο αυτό η Χώρα της Νάξου παραμένει μια από τις αγαπημένες πόλεις των επισκεπτών των Κυκλάδων.

Naxos’s main town is unique in that it offers visitors the opportunity to explore the busy modern streets and also roam through the castle’s medieval alleys for a trip back in time. This prospect makes Naxos’s main town one of the most popular destinations for visitors touring the Cyclades.    

Σε ελάχιστα μέρη στην Ελλάδα μπορεί κάποιος να γυρίσει πίσω στον χρόνο και να αισθανθεί πώς ήταν μια μεσαιωνική πόλη σε όλη της την αρχιτεκτονική δομή και λεπτομέρεια. Ένα από αυτά είναι το Κάστρο της Νάξου. 

Ο λόγος είναι ότι από τότε που χτίστηκε το ενετικό αυτό κάστρο, κατοικείται ανελλιπώς μέχρι σήμερα. Ακόμα υπάρχουν μεταξύ των κατοίκων απόγονοι των πρώτων Γάλλων και Ενετών ευγενών που έφθασαν στο νησί της Νάξου μετά την 4η Σταυροφορία. Η τοπική παράδοση αφηγείται ότι το έκτισε ο Μάρκος Σανούδος. Το Κάστρο δεν επικοινωνούσε με τη θάλασσα, αλλά με το εσωτερικό του νησιού, για λόγους προστασίας.

«Ήτανε μια φορά μάτια μου κι ένα καιρό, μια όμορφη κυρά, αρχόντισσα, να σε χαρώ»... Μια καστροπολιτεία μπορεί να σου αποκαλύψει πλήθος μυστικά. Πόσω μάλλον αυτή που συνεχίζει να ζει τη ζωή της από τότε που χτίστηκε για να γίνει έδρα του Δουκάτου του Αιγαίου ως σήμερα. Αμέσως μόλις περάσεις την Τρανή Πύλη του κάστρου της Νάξου δίπλα στον πύργο της Απεραθίτισσας, το αρχοντικό δεξιά, που οι τοίχοι του είναι και τα τείχη του κάστρου, αρχίζει να σου διηγείται ιστορίες. Τα ξύλα του πύργου των ευγενών οικογενειών της Βενετιάς Della RoccaΒarozzi που χτίστηκε τον 13ο αιώνα, οι πέτρες, ο ήχος που κάνει ένας κούφιος τοίχος, μια κρύπτη που δεν έχει ακόμη αποκαλυφθεί, σου λένε ένα παραμύθι γεμάτο μυστήριο, που μπορεί να είναι και αληθινό.

Ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα και πολυφωτογραφημένα αρχαία μνημεία των Κυκλάδων, αλλά και όλης της Ελλάδας, βρίσκεται στο νησί της Νάξου. Είναι αδύνατο να μην το αναγνωρίσετε φθάνοντας στο νησί: Καθώς το πλοίο μπαίνει στο λιμάνι, θα δείτε πάνω στο νησάκι Παλάτια τα ερείπια του Ναού του Απόλλωνα, ενώ ακόμα και από πολύ μακριά ξεχωρίζει η επιβλητική μαρμάρινη είσοδος του ναού, που ονομάζεται Πορτάρα.

Ένας στίχος του Μιχάλη Περιστεράκη από το ποίημα «Μπάλος στα Παλάτια» χαρακτηρίζει με τον καλύτερο τρόπο την εμβληματική Πορτάρα. Γενικώς οι πύλες παίζουν σπουδαίο ρόλο στη ζωή της πολιτείας της Νάξου. Βγαίνεις από την Τρανή Πύλη του Κάστρου και κατεβαίνεις τα σκαλοπάτια για την Παλαιά Αγορά και χάνεσαι στα στενά σοκάκια της, κάτω από τα τόξα. Από τις τρεις πύλες της Παλαιάς Αγοράς- την Εβραϊκή, την Καθολική με την Παναγία των Χιόνων δίπλα της και την Ορθόδοξη με τον Προφήτη Ηλία- βγαίνεις στην προκυμαία και πηγαίνεις αριστερά ή δεξιά για την Γκρόττα, την παραλία με τη βυθισμένη αρχαία πόλη, απέναντι στην οποία είναι το νησάκι Παλάτια με την Πορτάρα. 

Το όνομα αυτής της Ιωνικού ρυθμού μαρμάρινης πύλης από υπέροχο Μάρμαρο Νάξου, βάρους 80 τόνων, αποτελεί μια ταιριαστή μεταφορά για την εμπειρία που περιμένει τους επισκέπτες του νησιού….για την είσοδο σε έναν μαγευτικό κόσμο μύθων, πολιτισμού, φύσης και ανθρώπων.

Δυόμισι χιλιάδες χρόνια έχουν περάσει από τότε που οι πολυμήχανοι αρχιτέκτονες έκτισαν το μνημείο στη θέση που δεσπόζει σήμερα  και η «μεγάλη πόρτα» συνεχίζει μέχρι σήμερα να ατενίζει το Αιγαίο πέλαγος και να  καλωσορίζει τους επισκέπτες που καταφθάνουν εκεί από τα βάθη της οικουμένης…

Portara, a huge marble gate and the single remaining part of an unfinished temple of Apollo of 530 BC, is Naxos’s emblem and main landmark. Standing on the islet of Palatia, at the entrance to Naxos harbor, it comprises four marble parts weighing about 20 tons each. Its construction was initiated by the tyrant Lygdamis in the 6th century BC, according to the specifications of the temples of Olympic Zeus in Athens and of the goddess Hera on Samos.

It measured 59m in length and 28m in width, and its entrance was on the western side –an unusual feature for an Ionian-style temple. The monumental gate seen today, which led from the vestibule to the main part of the temple, lies amidst traces of its foundations and those of a peripheral colonnade that was never completed.

An arched Christian church was built on the ruins in the 6th or 7th century. The islet of Palatia has been associated with the worship of Ariadne –a Cretan princess- and Dionysus, the god of wine and merriment. 

Because, according to mythology, Dionysus abducted the princess at the beachside of Palatia, the islet is considered the place where Dionysian festivities were first held. Portara today is connected with the Naxos mainland via a paved footpath. The spot offers one of the most enchanting sunsets in Greece.

Την ώρα του ηλιοβασιλέματος η πύλη που έμεινε όρθια από τον μαρμάρινο αρχαϊκό ναό ζει την πιο ρομαντική στιγμή της. Ο κατακόκκινος ήλιος ακουμπά την Πάρο και τις καρδιές των ανθρώπων που καθισμένοι στις αρχαίες πέτρες απολαμβάνουν τη μοναδική στιγμή. Τα πυρωμένα από τον ήλιο που φεύγει μάρμαρα μεταφέρουν τη θέρμη τους και στα σώματα που ακίνητα λούζονται στο λυκόφως.

There are few places in Greece where one may go back in time and get a feeling of what a medieval town was like –architectural structure and details still intact. The fortified citadel of Naxos, or Kastro, is one of these. The reason may be attributed to the fact that this Venetian castle has been continuously inhabited since its construction. Descendants of the early French and Venetian nobles who reached Naxos following the Fourth Crusade continue to be among the dwellers here. 

According to tradition, the castle was constructed by the Venetian crusader Marco Sanudo in the 13th century Some of the walling of the renowned Sanudo tower still remains but its greater part was taken up, much later, by the Ursuline School. There is no evidence, however, that this was the palace of Sanudo, who founded the Duchy of the Archipelago.

For defensive reasons, Kastro was not exposed to the sea, but the island’s hinterland instead. It had three gates, the paraporti, its southern gate and main entrance for visitors; the northern entrance, or renowned Trani Porta; as well as a southeastern gate, the Piso Paraporti, which has not been saved. Passing through the surviving gates, the visitor enters another world of tranquility, narrow alleys, courtyards adorned with flowers, and old mansions with coats of arms on their lintels. 

Photo credit: Konstantinos Vakouftsis