Τεράστια ορθογώνια τάφρος στη Σελήνη. 'Strikingly Geometric' Shapes Hidden on Moon's Surface

Με κόκκινο έχει σημειωθεί το γεωλογικό σχήμα που αποτελεί την τάφρο. The full moon as seen from the Earth, with the Ocean of Storms (Procellarum) border structures superimposed in red. Scientists now think this huge feature on the moon was formed by lunar lava early in the moon's formation, and not a cataclysmic impact. Credit: Kopernik Observatory/NASA/Colorado School of Mines/MIT/JPL/Goddard Space Flight Center

Ένα τεράστιο γεωλογικό σχηματισμό με σχήμα ορθογωνίου παραλληλογράμμου, θαμμένο λίγο κάτω από την επιφάνεια στη φωτεινή πλευρά της Σελήνης, ανακάλυψαν οι επιστήμονες με τη βοήθεια των ευρημάτων των «δίδυμων» δορυφόρων της αποστολής Grail της NASA. 

Οι δορυφόροι το 2012 είχαν χαρτογραφήσει τις ανωμαλίες του βαρυτικού πεδίου του φεγγαριού, οι οποίες εξαρτώνται από τις διακυμάνσεις της επιφανειακής και υπόγειας γεωμορφολογίας.

This series of images show the moon as seen in visible light (left), its topography (center; red is high terrain, blue is low), and NASA's GRAIL gravity measurements (right). The moon's Ocean of Storms is a broad region of low topography covered in dark mare basalt, with gravity measurements revealing a giant rectangular pattern of structures around the area. Credit: NASA/Colorado School of Mines/MIT/JPL/Goddard Space Flight Center

Ο μυστηριώδης γεωλογικός σχηματισμός βρίσκεται κάτω από τη μεγαλύτερη «θάλασσα» της Σελήνης (τον λεγόμενο «Ωκεανό των Καταιγίδων») και ήταν άγνωστος έως τώρα. Η ανακάλυψη σημαίνει ότι ο «Ωκεανός» δεν προέρχεται από πτώση μεγάλου αστεροειδούς, όπως πίστευαν ως τώρα οι επιστήμονες, αλλά από τις τεκτονικές διεργασίες του ίδιου του φεγγαριού.

Η πρώτη σεληνιακή τάφρος

A view of Earth's moon looking south across Oceanus Procellarum, representing how the western border structures may have looked while active. The gravity anomalies along the border structures are interpreted as ancient, solidified, lava-flooded rifts that are now buried beneath the surface of the dark volcanic plains, or maria, on the near side of the moon. This artist's concept combines gravity gradients from NASA's Gravity Recovery and Interior Laboratory (GRAIL) mission, an image mosaic from the Lunar Reconnaissance Orbiter's (LRO) Wide Angle Camera, and topography data from LRO's Lunar Orbiter Laser Altimeter. Image credit: NASA/Colorado School of Mines/MIT/JPL/GSFC.

Η τεράστια υπόγεια πεδιάδα πλάτους περίπου 2.600 χιλιομέτρων πιστεύεται ότι αποτελεί απομεινάρι παλαιών τεκτονικών τάφρων, που αργότερα γέμισαν με λάβα. Είναι η πρώτη φορά που ανακαλύπτονται τέτοιες τάφροι στη Σελήνη, ενώ έχουν ήδη βρεθεί στον Άρη και στην Αφροδίτη. Παρόμοια τεκτονική γεωμετρία φαίνεται να υπάρχει στον Εγκέλαδο, το παγωμένο φεγγάρι του Κρόνου.

Topography of Earth's moon generated from data collected by the Lunar Orbiter Laser Altimeter, aboard NASA's Lunar Reconnaissance Orbiter, with the gravity anomalies bordering the Procellarum region superimposed in blue. The border structures are shown using gravity gradients calculated with data from NASA's Gravity Recovery and Interior Laboratory (GRAIL) mission. These gravity anomalies are interpreted as ancient lava-flooded rift zones buried beneath the volcanic plains (or maria) on the nearside of the Moon. Image credit: NASA/Colorado School of Mines/MIT/GSFC/Scientific Visualization Studio

«Είναι εντυπωσιακό πόσο μεγάλος είναι αυτός ο υπόγειος γεωμετρικός σχηματισμός. Καλύπτει περίπου το 17% της επιφάνειας της Σελήνης, μια επιφάνεια ισοδύναμη με τη Β. Αμερική, την Ευρώπη και την Ασία μαζί», δήλωσε ο καθηγητής γεωφυσικής Τζέφρι Άντριους Χάνα της Σχολής Μεταλλειολόγων του Πανεπιστημίου του Κολοράντο, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, που έκανε τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature».

«Ποτέ κανείς δεν πίστευε ότι θα έβλεπε ένα τετράγωνο ή ένα παραλληλόγραμμο τόσο μεγάλο σε οποιονδήποτε πλανήτη. Αναρωτιέται επίσης κανείς τι μπορεί να κρύβεται κάτω από τις επιφάνειες όλων των άλλων πλανητών του ηλιακού μας συστήματος», πρόσθεσε.

Όσον αφορά τον μηχανισμό που δημιούργησε τον ιδιόμορφο γεωλογικό σχηματισμό, σύμφωνα με τους επιστήμονες, το υπέδαφος αυτής της περιοχής περιέχει πολλά φυσικά ραδιενεργά στοιχεία, όπως ουράνιο, θόριο και κάλιο, τα οποία θα θέρμαναν τον φλοιό του φεγγαριού, όταν αυτό βρισκόταν σε νεαρή ηλικία. Όταν αργότερα ο φλοιός ψύχθηκε, θα δημιουργήθηκαν ρωγμές στην επιφάνειά του, ανοίγοντας έτσι βαθιές τάφρους. Στη Γη η ανάλογη γεωλογική διαδικασία συνήθως παράγει εξάγωνα σχήματα.

This image of the moon shows a view looking east across the northern edge of Mare Frigoris, on the nearside of the moon, showing how the northern border structure may have looked while volcanically active.  Credit: NASA/Colorado School of Mines/MIT/JPL/Goddard Space Flight Center

Η ακριβής ημερομηνία δημιουργίας του βυθισμένου παραλληλογράμμου δεν μπορεί να υπολογιστεί ακόμη, αλλά εκτιμάται ότι οι τάφροι του γέμισαν με βασαλτική λάβα από τα τότε ενεργά ηφαίστεια του δορυφόρου μας, πριν από περίπου 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια.

Οι σκούροι «λεκέδες» της λάβας πάνω στο φωτεινότερο φόντο της επιφάνειας του «Ωκεανού των Καταιγίδων» (Oceanus Procellarum) ήταν αυτό που είχε δημιουργήσει ένα πανάρχαιο μυστήριο: την πεποίθηση των ανθρώπων ότι βλέπουν το πρόσωπο ενός ανθρώπου στο φεγγάρι. Οι παλαιοί αστρονόμοι είχαν εξάλλου εσφαλμένα περάσει για «θάλασσες» όλες τις μεγάλες πεδιάδες του φεγγαριού, γι' αυτό τις είχαν ονομάσει έτσι.