Γιώργος Δάγλας, «Τα πουλιά»

Τα πουλιά,

σκέφτεται ο Μήτσος,

όταν τη μαύρη νύχτα

γυρνάνε στο ρημάδι τους

κινάνε για ένα άλλο ταξίδι.

Χωρίς άρμπουρα πλοίων

σ' εξωτικά νησιά

Χωρίς καραβάνια να διασχίζουν

νύχτα την έρημο

Χωρίς έλκηθρα στις παγωμένες στέπες.

Τα πουλιά

σκέφτεται ο Μήτσος,

μελαγχολούν κι αυτά,

και γέρνει σε κάτι ξερόκλαδα

να ξεχαστεί.

Ηχογραφήθηκε το 1934. Τσιφτετέλι. Σύνθεση Δημήτρη Σέμση, Γρηγόρη Ασίκη. Ερμηνεύει η Ρόζα Εσκενάζυ. Ορχήστρα βιολί, κανονάκι, ούτι, ζίλια.

Γιώργος Δάγλας, Ποιήματα (επιλογή απ’ το έργο του, Κώστας Παπαθανασίου).

Μίνι άστρο παράγει σούπερ καταιγίδες. Red dwarf star TVLM 513-46546 has powerful magnetic field

Είναι δέκα φορές μικρότερο από τον Ήλιο αλλά έχει εκλάμψεις χιλιάδες φορές ισχυρότερες. The red dwarf star TVLM 513-46546 is small but it has powerful magnetic field that can rival the most intense magnetic regions of the sun. The star's magnetic punch could render planets orbiting around it uninhabitable. Artist impression of red dwarf star TVLM 513-46546. ALMA observations suggest that it has an amazingly powerful magnetic field, potentially associated with a flurry of solar-flare-like eruptions. Credit: NRAO/AUI/NSF; Dana Berry / SkyWorks

Ερευνητές του Κέντρου Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν χρησιμοποίησαν τη συστοιχία τηλεσκοπίων του αστεροσκοπείου ALMA στη Χιλή για να παρατηρήσουν το άστρο TVLM 513-46546, ένα ερυθρό νάνο που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 35 ετών φωτός από εμάς. Το άστρο ήταν γνωστό στους επιστήμονες αλλά μέχρι σήμερα δεν είχαν αποκαλυφθεί κάποια σημαντικά χαρακτηριστικά του. Οι παρατηρήσεις αποκαλύπτουν εξαιρετικά ενδιαφέρουσες όσο και εντυπωσιακές πληροφορίες για αυτό το άστρο. Είναι πολύ μικρό αλλά… πανίσχυρο!

Τα ευρήματα

Δείτε ένα βίντεο που έδωσαν στη δημοσιότητα οι ερευνητές για το ιδιαίτερα εντυπωσιακό σε ιδιότητες άστρο. Using Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), astronomers discovered a dim, cool dwarf star with a surprisingly powerful magnetic field. The red dwarf star TVLM 513-46546 is located about 35 light-years from Earth in the constellation Boötes. TVLM 513-46546 spins rapidly, completing a full rotation about every two hours. For the Sun, it takes about 25 days. The star is just 10 percent the mass of the Sun, but exhibits a magnetic field several hundred times stronger than the Sun's average magnetic field. Credit: NRAO/AUI/NSF; Dana Berry / SkyWorks

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το άστρο έχει μάζα δέκα φορές μικρότερη από αυτή του Ήλιου και ολοκληρώνει μια περιστροφή γύρω από τον εαυτό του σε μόλις δύο ώρες. Η πιο ενδιαφέρουσα όσο και εντυπωσιακή ανακάλυψη όμως είναι ότι το άστρο έχει μαγνητικό πεδίο εκατοντάδες φορές ισχυρότερο από αυτό του Ήλιου. Αυτό έχει αποτέλεσμα το άστρο να παράγει εκλάμψεις (βίαιες εκρήξεις στην ατμόσφαιρα του) δέκα χιλιάδες φορές πιο ισχυρές από αυτές του Ήλιου! Ανάμεσα στα άλλα οι εκλάμψεις των άστρων δημιουργούν τους λεγόμενους «ανέμους» (γιγάντιες ποσότητες φορτισμένων σωματιδίων) οι οποίοι παράγουν διάφορα φαινόμενα (π.χ σέλας) ενώ επίσης προκαλούν βλάβες στους δορυφόρους και τα ηλεκτρικά δίκτυα.

Αυτή η υπερδραστηριότητα του άστρου καθιστά πρακτικά αδύνατη την ανάπτυξη συνθηκών φιλικών στη ζωή σε πλανήτες που τυχόν υπάρχουν εκεί και βρίσκονται σε κοντινή ή ακόμη και μέση απόσταση από αυτό. Για αυτό και οι νέες παρατηρήσεις θα βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση των συνθηκών που αναπτύσσονται σε πλανήτες που βρίσκονται σε συστήματα με τέτοιου είδους άστρα. Η έρευνα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal».

Πηγή: "The First Millimeter Detection of a Non-Accreting Ultracool Dwarf," P. K. G. Williams et al. 2015, accepted for publication in the Astrophysical Journal, arxiv.org/abs/1511.05559 

Δείτε πώς η Γη… αναπνέει. Watching Earth Breathe Is Very Soothing

Τον κύκλο της χλωρίδας στη Γη παρουσιάζει το εντυπωσιακό animation της NASA. Animation showing the 12-month cycle of all plant life on Earth - whether on land or in the ocean. Rather than showing a specific year, the animation shows an average yearly cycle by combining data from many satellite instruments and averaging them over multiple years. Credit: NASA's Goddard Space Flight Center.

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα ένα εντυπωσιακό animation στο οποίο παρουσιάζεται ο ετήσιος κύκλος χλωρίδας στη Γη. Όπως λένε και οι δημιουργοί του το animation δείχνει τις αναπνοές του πλανήτη μας καθώς η παγκόσμια χλωρίδα αλλάζει στη διάρκεια των εποχών του έτους.

Το animation δημιουργήθηκε από τα δεδομένα που συνέλεξε η NASA από διάφορους δορυφόρους που παρακολουθούν την Γη.

Για πρώτη φορά οι αστρονόμοι κατάφεραν να παρατηρήσουν άμεσα έναν εξωπλανήτη που τώρα σχηματίζεται. Birth of Planets! Formation of Alien Worlds Photographed for 1st Time.

Καλλιτεχνική απεικόνιση του άστρου LkCa 15, του δίσκου κοσμικής ύλης και του πλανήτη που βρίσκεται σε διαδικασία σχηματισμού. Artist's illustration of planets forming in a circumstellar disk like the one surrounding the star LkCa 15. The planets within the disk's gap sweep up material that would have otherwise fallen onto the star. Credit: NASA/JPL-Caltech

Για πρώτη φορά οι αστρονόμοι κατάφεραν να παρατηρήσουν άμεσα έναν εξωπλανήτη στη διαδικασία σχηματισμού του. Πρόκειται για έναν αέριο γίγαντα γύρω από νεαρό άστρο, με την ονομασία LkCa 15, που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 450 ετών φωτός από τη Γη, στην κατεύθυνση του αστερισμού του Ταύρου.

Οι πρώτες εικόνες

Adaptive optics observations from the Large Binocular Telescope and the Magellan Adaptive Optics System (color scale) show multiple sources in the cleared region of the LkCa 15 transition disk (gray scale). Credit: by Steph Sallum. Gray-scale image generated from submillimeter data published in Isella et al., 2014.

Το σύστημα του LkCa 15 εντοπίστηκε πριν από τέσσερα χρόνια και περιλαμβάνει έναν τεράστιο δακτύλιο σκόνης και αερίων σε σχήμα ντόνατ, που περιβάλλει ένα άστρο ηλικίας μόλις δύο εκατομμυρίων ετών, το οποίο μοιάζει με τον Ήλιο μας. Οι επιστήμονες υποπτεύονταν ότι στο εσωτερικό του δίσκου εξελισσόταν η «κυοφορία» ενός πλανήτη. Ερευνητές, με επικεφαλής τη Στεφανί Σάλουμ του Πανεπιστημίου της Αριζόνα εντόπισαν αυτόν τον πλανήτη και τράβηξαν τις πρώτες υπέρυθρες φωτογραφίες του.

Τρία σλάιντς από το «υπερηχογράφημα» που έκαναν οι ερευνητές στο αστρικό σύστημα που κυοφορεί ένα πλανήτη. Στην πρώτη και τη δεύτερη εικόνα με τον σταυρό σημειώνεται η θέση του άστρου επειδή έχει αφαιρεθεί το φως του. Στην τρίτη εικόνα απεικονίζεται και πάλι η θέση του άστρου αλλά με το βέλος σημειώνεται και η θέση του πρωτο-πλανήτη. Credit: (Kate Follette)

Όπως είναι ευνόητο ο πλανήτης αυτός που έλαβε την ονομασία LkCa 15b θα αποτελέσει πλέον μόνιμο στόχο παρατήρησης από τους αστρονόμους ώστε να κατανοήσουν σε βάθος πώς γεννιούνται οι πλανήτες - κάτι που αφορά και τον δικό μας πλανήτη. Από τους περίπου 2.000 βεβαιωμένους εξωπλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί έως σήμερα, κανείς δεν βρίσκεται σε αρχικό (πρωτο-πλανητικό) στάδιο. Οι νέες παρατηρήσεις παρουσιάζουν ενδείξεις και για άλλους εξωπλανήτες εν τη γενέσει τους, δηλαδή ενός μεγάλου αστρικού συστήματος υπό δημιουργία. Το επίτευγμα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

Ένα «Τρίγωνο» γεμάτο σκοτεινή ύλη. Dark matter dominates in nearby dwarf galaxy

Μια από τις εικόνες που έδωσαν στη δημοσιότητα οι ερευνητές από τις προσομοιώσεις που έκαναν. Αριστερά καταγράφεται η κατανομή άστρων του γαλαξία και δεξιά η συγκέντρωση σκοτεινής ύλης. Dwarf galaxies have few stars but lots of dark matter. This Caltech FIRE (Feedback in Realistic Environments) simulation from shows the predicted distribution of stars (left) and dark matter (right) around a galaxy like the Milky Way. The red circle shows a dwarf galaxy like Triangulum II. Although it has a lot of dark matter, it has very few stars. Dark matter-dominated galaxies like Triangulum II are excellent prospects for detecting the gamma-ray signal from dark matter self-annihilation. Image credit: A. Wetzel and P. Hopkins, Caltech.

Αστρονόμοι με επικεφαλής τον επίκουρο καθηγητή Έβαν Κίρμπι του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (Caltech) εντόπισαν τη μεγαλύτερη συγκέντρωση σκοτεινής ύλης που έχει παρατηρηθεί οπουδήποτε στο σύμπαν έως τώρα. Πρόκειται για τον νάνο γαλαξία του Triangulum II που έχει μόνο 1.000 άστρα και βρίσκεται στις παρυφές του δικού μας γαλαξία.

Στον... τριγωνικό γαλαξία εντοπίστηκε η μεγαλύτερη συγκέντρωση σκοτεινής ύλης. The constellation Triangulum as it can be seen by the naked eye. Image credit: Till Credner

Η μάζα του εν λόγω μίνι-γαλαξία είναι πολύ μεγαλύτερη από την συνολική μάζα των άστρων, πράγμα που σημαίνει ότι η υπόλοιπη μάζα αποτελείται από σκοτεινή ύλη. Η αναλογία σκοτεινής προς κανονική (ορατή) ύλη είναι η μεγαλύτερη στο Σύμπαν. Συνεπώς ο γαλαξίας αυτός γίνεται πλέον ο κατ' εξοχήν στόχος για τους  «κυνηγούς» της σκοτεινής ύλης. Προηγουμένως όμως θα πρέπει να επιβεβαιωθούν τα ευρήματα του Κίρμπι από άλλους επιστήμονες. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters».

Πηγή: Evan N. Kirby, Judith G. Cohen, Joshua D. Simon, Puragra Guhathakurta. TRIANGULUM II: POSSIBLY A VERY DENSE ULTRA-FAINT DWARF GALAXY. The Astrophysical Journal, 2015; 814 (1): L7 DOI: 10.1088/2041-8205/814/1/L7

Η εξαδέλφη της Γης μάλλον είναι αφιλόξενη. Radiation Superflares Leave Most Earth-Like Planet Too Radioactive For Life

Ο Kepler 438b μοιάζει με τη Γη αλλά βομβαρδίζεται από κοσμική ακτινοβολία, Kepler-438b is regularly hit by huge flares of radiation from the red dwarf Kepler-438 (artist's impression pictured) and this could render the planet uninhabitable. While our sun similarly produce flares, Kepler-438's superflares are ten times more powerful than the strongest ever observed on our star. Image credit: Mark A. Garlick | University of Warwick

Ο Kepler 438b, ο εξωπλανήτης που θεωρείται ότι μοιάζει περισσότερο στη Γη από όσους έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα, πιθανότατα είναι αφιλόξενος για οποιαδήποτε μορφή ζωής εξαιτίας της έντονης ακτινοβολίας που περιοδικά δέχεται από το μητρικό άστρο του, σύμφωνα με βρετανούς επιστήμονες.

Μοιάζει πολύ αλλά…

Καλλιτεχνική απεικόνιση του εξωπλανήτη Kepler 438b που έχει ομοιότητες με τη Γη αλλά ίσως δεν είναι φιλόξενος στη ζωή όπως αρχικά πίστευαν οι επιστήμονες. An Earth-like planet orbiting a star that has formed a planetary nebula. Earlier in its life, this planet may have resembled the newly discovered Kepler 438b. Illustration: David A Aguilar/CfA

Ο εν λόγω πλανήτης, ο οποίος ανακαλύφθηκε φέτος από αμερικανούς αστρονόμους με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου «Kepler», βρίσκεται στην κορυφή του «Δείκτη Ομοιότητας με τη Γη», καθώς είναι παρόμοιος τόσο σε μέγεθος, όσο και σε θερμοκρασία (άρα θα μπορούσε να έχει νερό σε υγρή μορφή και συνεπώς ζωή), όμως είναι πιο κοντά στο άστρο του, έναν ερυθρό νάνο, από ό,τι η Γη στον Ήλιο.

Για τον λόγο αυτό, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Warwick, με επικεφαλής τον αστροφυσικό δρ. Ντέηβιντ Αρμστρονγκ, εκτιμούν ότι η ατμόσφαιρά του έχει σταδιακά καταστραφεί εξαιτίας των τεραστίων ποσοτήτων ακτινοβολίας που κατά καιρούς δέχεται από το κοντινό άστρο του.

Οι εκλάμψεις

Scientists believe the radiation  may have destroyed the planet's atmosphere. Earlier this year, Kepler-438b topped a Nasa's list (pictured) of eight Earth-like planets thought to be able to support life. This could change now after Warwick University's discovery.

Οι περιοδικές αυτές ηλιακές/αστρικές εκλάμψεις και εκτινάξεις στεμματικής μάζας στέλνουν προς τον εξωπλανήτη ποσότητες ενέργειας δεκαπλάσιες σε σχέση με αυτές που δέχεται η Γη από τον Ήλιο, ισοδύναμες με ενέργεια 100 δισεκατομμυρίων τόνων ΤΝΤ.

Αντίθετα με τον σχετικά ήσυχο Ήλιο μας, το άστρο του εξωπλανήτη στέλνει στο διάστημα ισχυρές δόσεις ακτινοβολίας ανά λίγες εκατοντάδες μέρες, κάθε μία από τις οποίες είναι ισχυρότερη από την πιο ισχυρή που έχει ποτέ καταγραφεί να προέρχεται από τον Ήλιο.

Η πιθανότατη εξαφάνιση της προστατευτικής ατμόσφαιρας αφήνει τον Κέπλερ-438b έκθετο στις επιβλαβείς επιπτώσεις διαφόρων ειδών ακτινοβολίας (υπεριώδης, ακτίνες-Χ, σωματιδιακή), με αποτέλεσμα δύσκολα θα μπορούσε ένας έμβιος οργανισμός να επιβιώσει στην επιφάνεια του εξωπλανήτη. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Monthly Notices of the Royal Astronomical Society».

Ο πλανήτης του… Αιόλου. Astronomers Measure Wind Velocities on Hot Jupiter Exoplanet

Σε κοντινό εξωπλανήτη πνέουν άνεμοι ταχύτητας περίπου εννέα χιλιάδων χλμ/λεπτό! HD 189733b is shown here in front of its host star, HD 189733; a belt of wind around the equator of the planet travels at 5,400 mph from the heated day side to the night side. Image credit: Mark A. Garlick / University of Warwick.

Το 2005 εντοπίστηκε σε απόσταση 63 ετών φωτός από εμάς ένας ακόμη εξωπλανήτης που έλαβε την κωδική ονομασία HD 189733b. Ηταν ένας γίγαντας αερίου ο οποίος παρουσίαζε εξαιρετικό ενδιαφέρον για αυτό και οι επιστήμονες τον παρατηρούν συνέχεια. Εχει αποδειχθεί ότι έχει γαλάζιο χρώμα όπως και η Γη αλλά και μια σειρά από εντυπωσιακά ατμοσφαιρικά φαινόμενα. Οι επιστήμονες γνώριζαν ότι στον HD 189733b πνέουν πολύ ισχυροί άνεμοι.

Ομάδα ερευνητών από το βρετανικό Πανεπιστήμιο Warwick διαπίστωσε ότι στον εξωπλανήτη δημιουργούνται άνεμοι που κινούνται με ταχύτητες περίπου εννέα χιλιάδων χλμ/λεπτό! Η νέα ανακάλυψη έγινε με τη χρήση του τηλεσκοπίου Harps στη Χιλή και προστίθεται στις υπόλοιπες στον HD 189733b ο οποίος είναι πλέον ο πρώτος εξωπλανήτης στον οποίο έχουν οι επιστήμονες καταφέρει να έχουν μια ολοκληρωμένη εικόνα καιρικών συνθηκών σε ένα εξωπλανήτη.

Ο εξωτικός γαλάζιος βόλος

Using observations from the High Accuracy Radial velocity Planet Searcher (HARPS), a high-precision spectrograph on ESO’s 3.6-m telescope at La Silla Observatory, astronomers have managed to measure wind velocities on opposite sides of an exoplanet called HD 189733b, the closest hot Jupiter to the Solar System. This image shows the planet HD 189733b with the Sun, Sirius and Alpha Centauri in the background. Image credit: NASA / ESA / G. Bacon / AURA / STScI

Το γαλάζιο χρώμα είναι όπως φαίνεται η μόνη ομοιότητα ανάμεσα στη Γη και τον HD 189733b. Ο εξωπλανήτης ανήκει σε μια κατηγορία σωμάτων που ονομάζονται «καυτοί Δίες» -γίγαντες από αέριο που κινούνται σε πολύ μικρή απόσταση από το μητρικό τους άστρο. Λόγω της πολύ μικρής απόστασης, η περίοδος περιφοράς του HD 189733b είναι ίδια με την περίοδο περιστροφής -με άλλα λόγια, μία μέρα σε αυτόν τον παράξενο πλανήτη διαρκεί όσο ένα έτος.

Και αυτό σημαίνει ότι η μία πλευρά του πλανήτη κοιτάζει μόνιμα προς το άστρο, και ψήνεται στους 1.000 βαθμούς Κελσίου, ενώ η άλλη πλευρά παραμένει βυθισμένη στην αιώνια, παγωμένη νύχτα. Η διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα στα δύο ημισφαίρια είναι αυτή σύμφωνα με τους επιστήμονες που προκαλεί τους... υπερηχητικούς ανέμους.

Researchers from the University of Warwick have directly measured the weather on a planet outside our solar system for the very first time. And, it gets pretty windy. The winds of exoplanet HD 189733b were recorded at over 5,400 miles per hour. That's more than a mile per second—seven times the speed of sound. The brutal gusts of wind were noticed in the process of measuring the exoplanet's velocities using highly advanced spectroscopy techniques. Tom Louden, with the university's astrophysics department, said, “This is the first ever weather map from outside of our solar system. Whilst we have previously known of wind on exoplanets, we have never before been able to directly measure and map a weather system.” Researchers hope the methods used to measure the weather patterns on HD 189733b will someday be used to further our understanding of Earth-like planets. HD 189733b isn't much like Earth at all—a so-called "Hot Jupiter"—it's not only enormous, but scorching, with a temperature exceeding 2000 degrees Fahrenheit. 

Ψηλά στην ταραγμένη ατμόσφαιρα του εξωπλανήτη οι επιστήμονες εκτιμούν ότι σωματίδια πυριτίου λιώνουν από τη ζέστη και σχηματίζουν σταγονίδια γυαλιού, τα οποία πέφτουν προς τα κάτω υπό τη μορφή μιας βίαιης θύελλας. Τα σταγονίδια γυαλιού σκεδάζουν το γαλάζιο χρώμα περισσότερο από ό,τι το κόκκινο, δίνοντας έτσι στον πλανήτη το χαρακτηριστικό του χρώμα.

Πηγή: Astrophysical Journal Letters (arXiv.org preprint).

Ανακαλύφθηκε σημαντικός εξωπλανήτης σε πολύ κοντινό ηλιακό σύστημα. Closest Earth-size Alien Planet Found, May Be a Venus Twin

Καλλιτεχνική απεικόνιση του... πιο σημαντικού εξωπλανήτη που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα. A team of astronomers has discovered a new rocky, Earth-sized exoplanet orbiting a star approximately 39 light-years away. In this artist’s conception GJ 1132b circles a red dwarf star. Image credit: Dana Berry.

Οι «κυνηγοί» των εξωπλανητών ανακοίνωσαν ότι έκαναν μία από τις σημαντικότερες έως σήμερα ανακαλύψεις τους: βρήκαν έναν βραχώδη καυτό πλανήτη με ατμόσφαιρα, ο οποίος φαίνεται να μοιάζει πολύ με την Αφροδίτη και βρίσκεται σε απόσταση 39 ετών φωτός από τη Γη (περίπου 370 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα). Πρόκειται για τον κοντινότερο εξωπλανήτη που έχει ποτέ ανακαλυφθεί στο μέγεθος περίπου της Γης, καθώς έχει διάμετρο 14.800 χιλιομέτρων, έναντι 12.700 χιλιομέτρων της Γης και 12.100 χλμ. της Αφροδίτης.

Η ανακάλυψη

This cartoon shows the transiting planet GJ 1132b to scale against its host star GJ 1132. Credit: Zach Berta-Thompson

Ο έως τώρα πιο «γήινος» εξωπλανήτης ανακαλύφθηκε φέτος τον Ιούλιο, απέχει 1.400 έτη φωτός από τη Γη. Από την άλλη, ο εξωπλανήτης HD 219134b, που ανακαλύφθηκε πρόσφατα και απέχει μόλις 21 έτη φωτός, δηλαδή είναι ακόμη πιο κοντινός, είναι πολύ μεγαλύτερος (4,5 φορές) από τη Γη.

Όμως ο νέος εξωπλανήτης που έλαβε την κωδική ονομασία GJ 1132b είναι αφενός σχεδόν ίδιου μεγέθους με τον δικό μας πλανήτη (έχει μόνο 1,2 φορές μεγαλύτερη διάμετρο και 60% μεγαλύτερη μάζα) και αφετέρου είναι αρκετά κοντά, ώστε τα υπό κατασκευή μεγάλα τηλεσκόπια επόμενης γενιάς, όπως το διαστημικό James Webb ή το επίγειο GMT, να μπορέσουν να μελετήσουν την ατμόσφαιρά του με μεγαλύτερη λεπτομέρεια σε λίγα χρόνια. Όμως ασφαλώς δεν είναι τόσο κοντά, ώστε να μπορεί να τον επισκεφθεί κάποιο διαστημόπλοιο.

O πλανήτης

A planet close to its parent star is hot like Venus, but rotates quickly and could have a substantial atmosphere. Credit: by Karl Tate, Infographics artist

Επειδή ο εξωπλανήτης κινείται πολύ κοντά στο άστρο του, τον Gliese1132, έναν ερυθρό νάνο πολύ πιο κρύο και μικρότερο από τον Ήλιο μας (το ένα πέμπτο σε μέγεθος), έχει υψηλή θερμοκρασία της τάξης των 135 έως 304 βαθμών Κελσίου.

Εντοπίστηκε ο «πιο σημαντικός εξωπλανήτης». Έτσι χαρακτηρίζουν οι επιστήμονες ένα πλανήτη δίδυμο της Αφροδίτης σε απόσταση 39 ετών φωτός. Earth-like world could be 'most important planet found outside solar system'. GJ 1132b’s star (Gliese 1132) is considerably smaller than the Sun. The rocky planet is slightly larger than the Earth and, like Venus, its surface is too hot to support liquid. Credit: Nature.com/NASA/SDO

Συνεπώς δεν αναμένεται να έχει υγρό νερό, άρα δεν θεωρείται κατοικήσιμος. Έχει πάντως αισθητά μικρότερη θερμοκρασία από κάθε άλλον επιβεβαιωμένο βραχώδη εξωπλανήτη μέχρι σήμερα.

The MEarth-South telescope array, located on Cerro Tololo in Chile, searches for planets by monitoring the brightness of nearby small stars. This photograph shows the array, comprising eight 40cm telescopes, at twilight. Credit: Jonathan Irwin

Eρευνητική ομάδα  από διάφορες χώρες, με επικεφαλής τον αστρονόμο του Πανεπιστημίου ΜΙΤ Ζάκορι Μπέρτα-Τόμσον, έκαναν την ανακάλυψή τους με τη συστοιχία ρομποτικών τηλεσκοπίων MΕarth-South στη Χιλή.

This time-lapse video shows MEarth-South discovering the planet GJ 1132b. Credit: Jonathan Irwin

«Ο απώτερος στόχος μας είναι να βρούμε μια δίδυμη Γη, αλλά στην πορεία βρήκαμε μια δίδυμη Αφροδίτη», δήλωσε ο αστρονόμος Ντέηβιντ Σαρμπονό του Κέντρου Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν. Μάλιστα, δίπλα στον GJ 1132b υπάρχουν και άλλοι εξωπλανήτες, οι οποίοι πρόκειται να μελετηθούν στο μέλλον. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

Η πρώτη ακτίνα γ από άλλο γαλαξία. Fermi satellite detects first gamma-ray pulsar in another galaxy

Εντυπωσιακή και ιστορική ανακάλυψη από το τηλεσκόπιο Fermi. NASA's Fermi Gamma-ray Space Telescope has detected the first extragalactic gamma-ray pulsar, PSR J0540-6919, near the Tarantula Nebula (top center) star-forming region in the Large Magellanic Cloud, a satellite galaxy that orbits our own Milky Way. Fermi detects a second pulsar (right) as well but not its pulses. PSR J0540-6919 now holds the record as the highest-luminosity gamma-ray pulsar. The angular distance between the pulsars corresponds to about half the apparent size of a full moon. Background: An image of the Tarantula Nebula and its surroundings in visible light. Credit: NASA's Goddard Space Flight Center; background: ESO/R. Fosbury (ST-ECF)

Ομάδα ερευνητών στη Γαλλία χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο Fermi εντόπισε μια παλλόμενη πηγή ακτινοβολίας γ σε άλλο γαλαξία. Είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται αυτού του είδους η ακτινοβολία έξω από τον γαλαξία μας και είναι φυσικά η πιο μακρινή που γνωρίζουμε.

Η πηγή

The Large Magellanic Cloud (pictured) is one of the Milky Way's nearest neighbours, 163,000 light years away. It is the third closest galaxy to our own. Astronomers say the discovery of the powerful gamma-ray pulsar PSR J0540–6919 in its midst may change our knowledge of how pulsars produce light.

Η ακτινοβολία εντοπίστηκε στις παρυφές του νεφελώματος της Ταραντούλας σε απόσταση περίπου 160 χιλιάδων ετών φωτός από τη Γη. Το νεφέλωμα βρίσκεται στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος, ένα μικρό γειτονικό μας γαλαξία.

The Tranatula Nebula (pictured) is thought to be an intense area of star formation but the new discovery of a bright gamma-ray pulsar at its heart suggests much of the energy emitted by this region may come from this single object. It means astronomers may need to alter their view of what is happening in this region.

Το νεφέλωμα της Ταραντούλας αποτελεί μόνιμο στόχο των αστρονόμων αφού πρόκειται για ένα τεράστιο εργοστάσιο παραγωγής άστρων. Έχει διάμετρο περίπου χίλια έτη φωτός. Χρωστά το όνομά του στο γεγονός ότι οι  επιστήμονες που το βάφτισαν θεώρησαν ότι το σχήμα του και ειδικά οι πιο λαμπρές περιοχές του θυμίζουν (πολύ αμυδρά είναι η αλήθεια) τη γνωστή αράχνη.

A gamma-ray view of the same region shown above in visible wavelengths. Lighter colors indicate greater numbers of gamma rays with energies between 2 and 200 billion electron volts. For comparison, visible light ranges between 2 and 3 electron volts. The two pulsars, PSR J0540−6919 (left) and PSR J0537−6910, clearly stand out. Credit: NASA/DOE/Fermi LAT Collaboration

Ονομάζεται επίσης 30 Δοράδος και αποτελεί ένα γιγάντιο κοσμικό μαιευτήριο μέσα στο οποίο γεννιούνται κατά εκατομμύρια νέα άστρα. Είναι δε τόσο λαμπρό που οι ειδικοί λένε πως αν ήταν κοντά μας σε απόσταση ίση με αυτή του νεφελώματος του Ωρίωνα, θα κάλυπτε τον μισό ουρανό μας και το φως του θα μετέτρεπε τη νύχτα σε ημέρα.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες είναι η πιο γόνιμη αλλά και πιο λαμπρή περιοχή όχι μόνο στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος αλλά σε ολόκληρο το γαλαξιακό σμήνος στο οποίο ανήκει ο γαλαξίας μας. Δεν εντυπωσιάζει όμως μόνο ο αριθμός αλλά και το μέγεθος των άστρων που «γεννά» η συγκεκριμένη περιοχή. Είναι χαρακτηριστικό ότι ορισμένα από αυτά έχουν μάζα 100 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου.

Πηγή: M. Ackermann, A. Albert, L. Baldini, J. Ballet, G. Barbiellini, C. Barbieri, D. Bastieri, R. Bellazzini, E. Bissaldi, R. Bonino, E. Bottacini, T. J. Brandt, J. Bregeon, P. Bruel, R. Buehler, G. A. Caliandro, R. A. Cameron, P. A. Caraveo, C. Cecchi, E. Charles, A. Chekhtman, C. C. Cheung, J. Chiang, G. Chiaro, S. Ciprini, J. Cohen-Tanugi, A. Cuoco, S. Cutini, F. D'Ammando, F. d. P. R. Desiante, S. W. Digel, L. Di Venere, P. S. Drell, C. Favuzzi, S. J. Fegan, E. C. Ferrara, A. Franckowiak, S. Funk, P. Fusco, F. Gargano, D. Gasparrini, N. Giglietto, F. Giordano, G. Godfrey, I. A. Grenier, M.- H. Grondin, J. E. Grove, L. Guillemot, S. Guiriec, K. Hagiwara, A. K. Harding, E. Hays, J. W. Hewitt, A. B. Hill, D. Horan, T. J. Johnson, J. Knodlseder, M. Kuss, S. Larsson, L. Latronico, M. Lemoine-Goumard, J. Li, L. Li, F. Longo, F. Loparco, M. N. Lovellette, P. Lubrano, S. Maldera, A. Manfreda, F. Marshall, P. Martin, M. Mayer, M. N. Mazziotta, P. F. Michelson, N. Mirabal, T. Mizuno, M. E. Monzani, A. Morselli, I. V. Moskalenko, S. Murgia, G. Naletto, E. Nuss, T. Ohsugi, M. Orienti, E. Orlando, D. Paneque, M. Pesce-Rollins, F. Piron, G. Pivato, T. A. Porter, S. Raino, R. Rando, M. Razzano, A. Reimer, O. Reimer, T. Reposeur, R. W. Romani, P. M. S. Parkinson, A. Schulz, C. Sgro, E. J. Siskind, D. A. Smith, F. Spada, G. Spandre, P. Spinelli, D. J. Suson, H. Takahashi, J. B. Thayer, D. J. Thompson, L. Tibaldo, D. F. Torres, Y. Uchiyama, G. Vianello, K. S. Wood, M. Wood, L. Zampieri. An extremely bright gamma-ray pulsar in the Large Magellanic Cloud. Science, 2015; 350 (6262): 801 DOI: 10.1126/science.aac7400

Κωνσταντίνος Καβάφης, «Το πρώτο σκαλί». C.P. Cavafy, “The First Step”

Edward Hopper, Steps in Paris, Escaliers à Paris, 1906.

Εις τον Θεόκριτο παραπονιούνταν

μια μέρα ο νέος ποιητής Ευμένης :

«Τώρα δυο χρόνια πέρασαν που γράφω

κ’ ένα ειδύλλιο έκαμα μονάχα.

Το μόνον άρτιον μου έργον είναι.

Αλλοίμονον, είν’ υψηλή το βλέπω,

πολύ υψηλή της Ποιήσεως η σκάλα

κι απ’ το σκαλί το πρώτο εδώ που είμαι

ποτέ δεν θ’ ανεβώ ο δυστυχισμένος».

Είπ’ ο Θεόκριτος : «Αυτά τα λόγια

ανάρμοστα και βλασφημίες είναι.

Κι αν είσαι στο σκαλί το πρώτο, πρέπει

νάσαι περήφανος κ’ ευτυχισμένος.

Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι`

τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.

Κι αυτό ακόμη το σκαλί το πρώτο

πολύ από τον κοινό τον κόσμο απέχει.

Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο

πρέπει με το δικαίωμα σου νάσαι

πολίτης εις των ιδεών την πόλι.

Και δύσκολο στην πόλι εκείνην είναι

και σπάνιο να σε πολιτικογραφήσουν.

Στην αγορά της βρίσκεις Νομοθέτας

που δεν γελά κανένας τυχοδιώκτης.

Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι`

τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα».

Mark Rothko, Interior,  1936. 

C.P. Cavafy, “The First Step”

Mark Rothko, Entrance to Subway (Subway Scene), 1938.

The young poet Evmenis

complained one day to Theocritos:

“I have been writing for two years now

and I have composed just one idyll.

It’s my only completed work.

I see, sadly, that the ladder of Poetry

is tall, extremely tall;

and from this first step I now stand on

I will never climb any higher.”

Theocritos replied: “Words like that

are improper, blasphemous.

Just to be on the first step

should make you happy and proud.

To have come this far is no small achievement:

what you have done is a glorious thing.

Even this first step

is a long way above the ordinary world.

To stand on this step

you must be in your own right

a member of the city of ideas.

And it is a hard, unusual thing

to be enrolled as a citizen of that city.

Its councils are full of Legislators

no charlatan can fool.

To have come this far is no small achievement:

what you have done already is a glorious thing.”

Mark Rothko, Phalanx of the Mind, 1945.

(C.P. Cavafy, Collected Poems. Translated by Edmund Keeley and Philip Sherrard. Edited by George Savidis. Revised Edition. Princeton University Press, 1992)