Στη θεά του έρωτα που λάμπει και δύει αναφέρεται ο Δίσκος της Φαιστού. The Phaistos Disk refers to the goddess of love who glows and grows dim

Ο περίφημος Δίσκος της Φαιστού, που χρονολογείται πιθανόν στον 17ο αιώνα π. Χ., αποκαλύπτει σταδιακά τα μυστικά του. Βρετανός γλωσσολόγος ανακοινώνει ότι διάβασε ένα από τα μεγαλύτερα αρχαιολογικά αινίγματα του κόσμου. Γιατί το χαρακτηρίζει ως «Ευαγγέλιο της Μινωικής Κρήτης», τι μυστικά κρύβει και σε ποια θεότητα αναφέρεται; The Phaistos Disk that probably dates to the 17th c. BC, gradually reveals its secrets. The goddess of love, the Minoan Astarte is the key person who “unlocks” the mystery of the Phaistos Disk, according to linguist – archaeologist and coordinator of the Erasmus program, TEI of Crete, Gareth Owens. Photo: © Κωνσταντίνος Βακουφτσής

Επί πάνω από έναν αιώνα, αυτός ο δίσκος αποτελούσε ένα από τα μεγαλύτερα αινίγματα για τους αρχαιολόγους. Τι έλεγε; Σε ποιους αναφερόταν; Σε τι αποσκοπούσε; Ο Δίσκος της Φαιστού, το θρυλικό αρχαιολογικό εύρημα από την μινωική πόλη της Φαιστού στη νότια Κρήτη χρονολογείται πιθανώς στον 17ο αιώνα π.Χ., στις χαραυγές του πολιτισμού στον ελλαδικό χώρο. Και από το 1908 όταν ανακαλύφθηκε (3 Ιουνίου 1908) από τον ιταλό αρχαιολόγο Λουΐτζι Περνιέ, ήταν τόσα τα αναπάντητα ερωτήματα. Όχι όμως πια. Ο δρ. Γκάρεθ Οουενς, ο οποίος μελετά τον Δίσκο της Φαιστού επί δεκαετίες είναι για ορισμένα πράγματα βέβαιος. Άλλωστε τον έχει χαρακτηρίσει ως το «Ευαγγέλιο των Μινωιτών».

Μια μινωική θρησκευτική συλλαβική επιγραφή. “Side Α of the disk speaks of the pregnant goddess who glows and side B contains a sentence in two lines in Minoan alliteration which refers to the goddess who grows dim; The fading of Astarte/Aphrodite/Aphaia. With your help, I should like us one day in the future to translate these lines on the goddess of love and learn more”. With these words, linguist Dr Gareth Owens, a specialist in Minoan script, concluded his interesting talk entitled “The Voice of the Phaistos Disk” given at the National Hellenic Research Foundation (NHRF), in collaboration with the Technological Educational Institute (TEI) of Crete. Photo: © Κωνσταντίνος Βακουφτσής

Σήμερα ο Δίσκος της Φαιστού φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Είναι φτιαγμένος από πηλό, ενώ η μέση διάμετρός του είναι περίπου 16 εκατοστά και το μέσο πάχος του 1 εκατοστό. Στις δύο όψεις του βρίσκονται 45 διαφορετικά σύμβολα, πολλά από τα οποία αναπαριστούν εύκολα αναγνωρίσιμα αντικείμενα, όπως ανθρώπινες μορφές, ψάρια, πουλιά, έντομα, φυτά κ.ά. Συνολικά υπάρχουν 241 σύμβολα, 122 στην μία πλευρά και 119 στην άλλη, τοποθετημένα σπειροειδώς. Τα σύμβολα είναι χωρισμένα σε ομάδες με τη χρήση μικρών γραμμών που κατευθύνονται προς το κέντρο του Δίσκου.

«Η α’ πλευρά του δίσκου μιλάει για την έγκυο θεότητα που λάμπει και η β΄πλευρά έχει μια πρόταση σε δυο στίχους, με μινωική παρήχηση, που αναφέρεται στη θεότητα που δύει. Η δύση της Αστάρτης/Αφροδίτης/Αφαίας. Με τη δική σας βοήθεια θα ήθελα μια μέρα στο μέλλον να μεταφράσουμε αυτούς τους στίχους για τη θεότητα του έρωτα, να ξέρουμε πιο πολλά».

Linguist and researcher Gareth Owens (photo: AMNA).

Με αυτά τα λόγια ο γλωσσολόγος δρ Γκάρεθ Όουενς, ειδικός σε θέματα μινωικής γραφής, έκλεισε την ενδιαφέρουσα ομιλία του με τίτλο «Η Φωνή του Δίσκου της Φαιστού» που έδωσε στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (ΕΙΕ), μια διοργάνωση του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) σε συνεργασία με το ΤΕΙ Κρήτης.

«Διαβάζουμε τον Δίσκο της Φαιστού με τις φωνητικές αξίες της Γραμμικής Β και με τη βοήθεια της συγκριτικής γλωσσολογίας, δηλαδή συγκρίνοντας με άλλες συγγενικές γλώσσες από την ινδοευρωπαϊκή οικογένεια γλωσσών. Το να διαβάζουμε κάτι, όμως, δεν σημαίνει κατανόηση», δηλώνει ο δρ. Όουενς. “We read the Phaistos Disk with the phonetic values of Linear B and with the help of comparative linguistics , i.e. by comparing Linear B with other related languages from the Indo- European family. Reading something, however, does not mean understanding it”, says Dr Owens. Photo: © Κωνσταντίνος Βακουφτσής

«Είναι 61 λέξεις στις δύο πλευρές και 18 στίχοι σαν σονέτο με ομοιοκαταληξία. Έξι λέξεις μιλάνε για το φως και έξι λέξεις για τη δύση του φωτός. Τρεις λέξεις μιλάνε για την έγκυο θεότητα και άλλες 10 για τη θεότητα με διάφορα επίθετα», επισήμανε ο δρ Όουενς, απευθυνόμενος, σε άπταιστα ελληνικά, στο πολυπληθές ακροατήριο που κατέκλυσε το αμφιθέατρο του ΕΙΕ για να ακούσει την πειραματική ερμηνεία του για τις περισσότερες από τις μισές λέξεις του δίσκου, η οποία έχει βασιστεί σε πολυετή επιστημονική έρευνα.

«Λέξεις και μια ολόκληρη πρόταση από τον Δίσκο της Φαιστού βρέθηκαν και σε άλλες μινωικές θρησκευτικές συλλαβικές επιγραφές και στο σπήλαιο του Αρκαλοχωρίου και στο Βουνό Γιούχτα δίπλα στις Αρχάνες και στην Κνωσό. Οι θρησκευτικές αυτές επιγραφές εντοπίστηκαν και με τάματα, συνεπώς οι μινωικές λέξεις που ήταν με τα μινωικά τάματα έχουν σχέση και με τη θρησκεία και με την υγεία. Άρα έχουμε ένα λογικό περιεχόμενο (context), ότι δηλαδή ο Δίσκος της Φαιστού είναι μια μινωική θρησκευτική συλλαβική επιγραφή που διαβάζεται με επιγραφική συνέχεια και έχει σχέση με σχεδόν παράλληλα κείμενα τα οποία σχετίζονται με ιερούς τόπους και με τάματα, δηλαδή με ευχές και προσευχές και πάνω από όλα με την υγεία», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ο ίδιος δεν παρέλειψε επίσης να πει ότι «χωρίς τους καλούς φίλους και συναδέλφους δεν θα είχαμε φτάσει στην ανάγνωση, που πιστεύω ότι είναι η καλύτερη δυνατή που υπάρχει τα τελευταία 110 χρόνια ή τους τελευταίους 37 αιώνες που κάποιος ή κάποια διάβασε τον Δίσκο στην Κρήτη ίσως για τελευταία φορά, 500 χρόνια πριν από τον Τρωικό Πόλεμο» συμπληρώνοντας: «Φυσικά έχω κάνει λάθη. Παίρνω όλη την ευθύνη πάνω μου. Αλλά έχουμε κάνει και μια προσπάθεια. Δεν υπάρχει κάποιος που δεν έχει κάνει λάθη, απλώς υπάρχει κάποιος που δεν έχει κάνει την προσπάθεια. Απόψε θα ήθελα να μοιραστώ αυτή την προσπάθεια μαζί σας με την ελπίδα ότι θα κάνουμε βελτιώσεις και διορθώσεις μαζί. Με την ανάγνωσή μας πιστεύουμε πλέον ότι μπορούμε να διαβάζουμε το 99% από τον Δίσκο της Φαιστού με τις φωνητικές αξίες της μυκηναϊκής Γραμμικής γραφής Β. Έχουμε συνολικά 242 σημεία γραφής, δηλαδή συλλαβογράμματα, με 45 διαφορετικά σημεία. Ήρθε η ώρα να κάνουμε το επόμενο βήμα στην κατανόηση» πρόσθεσε. Και τόνισε:

Figurine of Astarte with a horned headdress, Louvre Museum.

«Τώρα μπορούμε να μιλάμε για το τι μπορεί να σημαίνουν πιο πολλές από τις μισές λέξεις του δίσκου» και πως για το 10% από τις 61 λέξεις «έχουμε ενδείξεις γλωσσολογικές ότι σημαίνουν κάτι» χωρίς να γνωρίζουμε την ακριβή σημασία τους. «Ίσως η φωνή μιας μινωικής Σαπφούς ή Υπατίας μιλάει για την Αστάρτη της μινωικής Κρήτης, τη θεότητα του έρωτα. Ο δίσκος έχει 18 στίχους με ομοιοκαταληξία, με ποιητική παρήχηση. Μήπως μιλάμε για στίχους σαν το σονέτο του Σαίξπηρ; Ή μήπως για κάτι σαν τις μαντινάδες από την Κρήτη;» αναρωτήθηκε, μυώντας το κοινό του στα μυστικά του Δίσκου της Φαιστού, που ακόμα έχει πολλά να αποκαλύψει.

Πηγές: ΑΠΕ-ΜΠΕ - http://www.archaeology.wiki/blog/2018/02/09/102801/