Ανακαλύφθηκαν 4 γιγαντιαίες κοιλότητες στο σμήνος γαλαξιών RBS 797. Astronomers Spy Quartet of Cavities From Giant Black Holes

Μπορεί να οφείλονται σε δύο τεράστιες μαύρες τρύπες που περιφέρονται πολύ κοντά η μια γύρω από την άλλη. Στο αριστερό πλαίσιο της παραπάνω εικόνας βλέπουμε το σμήνος των γαλαξιών RBS 797 όπως το φωτογράφισε στο ορατό φως το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble της NASA. Το θερμό αέριο που περιβάλλει τους γαλαξίες είναι αόρατο, αλλά ανιχνεύεται στις ακτίνες Χ από το Chandra (δεξιά). Το ένα ζεύγος των κοιλοτήτων φαίνεται ξεκάθαρα (δεξιά και αριστερά στο κέντρο της εικόνας του Chandra με μαύρο χρώμα), ενώ το άλλο ζεύγος είναι λιγότερο ευδιάκριτο. Four enormous cavities, or bubbles, have been found at the center of a galaxy cluster using NASA's Chandra X-ray Observatory, as described in our latest press release. The left panel of this graphic shows an optical image of the galaxy cluster called RBS 797, from NASA's Hubble Space Telescope. Hot gas that envelopes the individual galaxies is invisible in optical light, but it is detected in X-rays by Chandra (right). One pair of cavities can be seen towards the left and right of center in the Chandra image as black oval-shaped regions. The other pair is less distinct, but can be found above and below the center of the image. Credit          X-ray: NASA/CXC/Univ. of Bologna/F. Ubertosi; Optical: NASA/STScl/M.Calzadilla

Τα σμήνη γαλαξιών είναι οι μεγαλύτερες δομές στο σύμπαν που συγκρατούνται εξαιτίας των βαρυτικών δυνάμεων. Συνίστανται από εκατοντάδες ή και χιλιάδες ξεχωριστούς γαλαξίες, τεράστιες ποσότητες θερμών αερίων και αόρατη σκοτεινή ύλη. Το θερμό αέριο που διαχέεται μέσα στα σμήνη περιέχει πολύ μεγαλύτερη μάζα από τους ίδιους τους γαλαξίες και εκπέμπει έντονα ακτίνες Χ, τις οποίες ανιχνεύει το τηλεσκόπιο Chandra. Ένας τεράστιος γαλαξίας βρίσκεται συνήθως στο κέντρο ενός σμήνους.

RBS 797 is a galaxy cluster located about 3.9 billion light years from Earth. Four enormous cavities, or bubbles, have been found at the center of the RBS 797 galaxy cluster using Chandra. Hot gas that envelopes the individual galaxies is invisible in optical light, but it is detected in X-rays by Chandra. Scientists have seen many pairs of X-ray cavities before in other galaxy clusters, but four in the same cluster is very rare. The researchers think the quartet of cavities represents the essentially simultaneous explosive activity of a pair of supermassive black holes at the center of the galaxy cluster. Credit: X-ray: NASA/CXC/Univ. of Bologna/F. Ubertosi; Optical: NASA/STScl/M.Calzadilla; Radio: NSF/NRAO/ALMA

Μια νέα έρευνα του τηλεσκοπίου Chandra για το σμήνος γαλαξιών RBS 797, που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 3,9 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, αποκάλυψε δύο ξεχωριστά ζεύγη κοιλοτήτων που εκτείνονται μακριά από το κέντρο του σμήνους. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ένα ζεύγος υπερμεγέθων μαύρων τρυπών, που δημιούργησαν πίδακες την ίδια περίπου στιγμή. Εάν αυτό επιβεβαιωθεί, οι δύο υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες θα είναι ένα από τα πλησιέστερα ζεύγη που έχουν ανακαλύφθηκαν ποτέ, με απόσταση μεταξύ τους περίπου 250 έτη φωτός.

Οι αστρονόμοι έχουν δει παρόμοιες κοιλότητες ακτίνων Χ στο παρελθόν και σε άλλα σμήνη γαλαξιών. Ένα ζεύγος τέτοιων κοιλοτήτων θεωρείται είναι ένα υποπροϊόν εκρήξεων κοντά σε μια γιγάντια μαύρη τρύπα σε έναν μεγάλο γαλαξία στο κέντρο ενός σμήνος. Οι εκρήξεις τροφοδοτούν πίδακες σε αντίθετες κατευθύνσεις, οι οποίες απομακρύνουν το αέριο για να δημιουργήσουν ένα ζεύγος κοιλοτήτων. Όμως, για να δημιουργηθούνται τέσσερις κοιλότητες όπως στο σμήνος RBS 797 πρέπει να συμβαίνει ένα πιο περίπλοκο φαινόμενο.

τεράστιων μαύρων τρυπών, οι οποίες εκτοξεύουν πίδακες προς κάθετες κατευθύνσεις σχεδόν ταυτόχρονα. Μια άλλη πιθανή εξήγηση για τις τέσσερις κοιλότητες είναι να υπάρχει μόνο μία υπερμεγέθης μαύρη τρύπα — με πίδακες που με κάποιο τρόπο καταφέρνουν να αλλάζουν κατεύθυνση αρκετά γρήγορα. Η ανάλυση των δεδομένων Chandra δείχνει ότι η διαφορά ηλικίας των κοιλοτήτων ανατολής-δύσης και βορρά-νότου είναι μικρότερη από 10 εκατομμύρια χρόνια.

Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την ερμηνεία του φαινομένου περιέχονται στην δημοσίευση με τίτλο: ‘The deepest Chandra view of RBS 797: evidence for two pairs of equidistant X-ray cavities.’

Πηγές: https://chandra.harvard.edu/photo/2021/rbs797/?fbclid=IwAR0hMo2ea5XoyYcDIqPV_bTbF24GfelARld82WmTA3DuyqYCZXve7OVgE1s - https://physicsgg.me/2021/12/21/

 

 

Ανακαλύφθηκε τεράστιος εξωπλανήτης γύρω από το μεγαλύτερο αστρικό «δίδυμο». An unexpected giant planet is orbiting a massive pair of stars

Ευρωπαίοι και Αμερικανοί αστρονόμοι ανακοίνωσαν ότι ανακάλυψαν και «φωτογράφησαν» ένα νέο αέριο γιγάντιο εξωπλανήτη γύρω από το διπλό αστρικό σύστημα Βήτα Κενταύρου. This image shows the most massive planet-hosting star pair to date, b Centauri, and its giant planet b Centauri b. This is the first time astronomers have directly observed a planet orbiting a star pair this massive and hot.  The star pair, which has a total mass of at least six times that of the Sun, is the bright object in the top left corner of the image, the bright and dark rings around it being optical artefacts. The planet, visible as a bright dot in the lower right of the frame (noted by the arrow), is ten times as massive as Jupiter and orbits the pair at 100 times the distance Jupiter orbits the Sun. The other bright dot in the image (top right) is a background star. By taking different images at different times, astronomers were able to distinguish the planet from the background stars. The image was captured by the SPHERE instrument on ESO’s Very Large Telescope and using a coronagraph, which blocked the light from the massive star system and allowed astronomers to detect the faint planet. Credit: ESO/Janson et al.

Ευρωπαίοι και Αμερικανοί αστρονόμοι ανακοίνωσαν ότι ανακάλυψαν και «φωτογράφησαν» ένα νέο αέριο γιγάντιο εξωπλανήτη γύρω από το διπλό αστρικό σύστημα Βήτα Κενταύρου, που είναι ορατό με γυμνά μάτια. Ο εξωπλανήτης είναι περίπου δεκαπλάσιος από τον Δία σε μάζα και κινείται γύρω όχι από ένα αλλά από δύο άστρα, των οποίων η συνδυασμένη μάζα είναι σχεδόν δεκαπλάσια του Ήλιου.

Πρόκειται για το πιο καυτό και πιο μεγάλο σε μάζα αστρικό σύστημα με εξωπλανήτη που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Μερικοί αστρονόμοι δεν πίστευαν ότι είναι δυνατό να βρεθούν πλανήτες – και μάλιστα τόσο μεγάλοι – γύρω από τόσο μεγάλα και καυτά άστρα.

This artist’s impression shows a close up of the planet b Centauri b, which orbits a binary system with mass at least six times that of the Sun. This is the most massive and hottest planet-hosting star system found to date. The planet is ten times as massive as Jupiter and orbits the two-star system at 100 times the distance Jupiter orbits the Sun. Credit: ESO/L. Calçada

Ο εξωπλανήτης με την ονομασία b Centauri b ή b Centauri (AB)b βρίσκεται σε απόσταση περίπου 325 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Κενταύρου. Κινείται σε μεγάλη απόσταση από τα άστρα του διπλού του αστρικού συστήματος, 560 φορές μεγαλύτερη από την απόσταση Γης-Ήλιου ή 100 φορές την απόσταση Δία-Ήλιου, μια από τις μεγαλύτερες αποστάσεις ανάμεσα σε έναν εξωπλανήτη και στο άστρο του που έχουν ποτέ παρατηρηθεί.

Εκτιμάται επίσης ότι η μάζα του πλανήτη είναι σχεδόν 11 φορές μεγαλύτερη εκείνης του Δία, γεγονός που τον καθιστά έναν από τους πιο γιγάντιους εξωπλανήτες που έχουν ποτέ βρεθεί, ενώ η ηλικία του άστρου του είναι μόνο 15 εκατομμυρίων ετών και η μάζα του άστρου του τουλάχιστον εξαπλάσια εκείνης του Ήλιου. Το βασικό άστρο του διπλού συστήματος είναι τύπου Β, τουλάχιστον τρεις φορές πιο καυτό από τον Ήλιο, και λόγω της τόσο υψηλής θερμοκρασίας του εκπέμπει μεγάλες ποσότητες υπεριώδους και ακτίνων Χ-ακτινοβολίας.

ESO’s Very Large Telescope has captured an image of a planet orbiting b Centauri, a pair of stars that can be seen with the naked eye. Find out why this next-door planetary system is extreme in this short video. Credit: ESO

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Σουηδό αστρονόμο Μάρκους Γιάνσον του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, οι οποίοι παρατήρησαν τον πλανήτη με το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στη Χιλή, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature».

Οι αστρονόμοι επεσήμαναν ότι έως τώρα δεν υπήρχαν παρατηρήσεις αέριων εξωπλανητών γύρω από άστρα που έχουν μάζα μεγαλύτερη από τρεις ηλιακές μάζες. Στη συγκεκριμένη όμως περίπτωση ο εν λόγω εξωπλανήτης κινείται γύρω από δύο άστρα που έχουν συνδυασμένη μάζα έξι έως δέκα φορές μεγαλύτερη του Ήλιου. Η ανακάλυψη επιβεβαιώνει ότι είναι δυνατό να υπάρξουν πλανήτες σε τέτοια ακραία αστρικά περιβάλλοντα.

«Είχαμε πάντα μια αντίληψη πολύ επηρεασμένη από το δικό μας ηλιακό σύστημα, όσον αφορά το πώς υποτίθεται ότι μπορεί να μοιάζει ένα σύστημα πλανητών. Τα τελευταία δέκα χρόνια όμως, η ανακάλυψη πολλών πλανητικών συστημάτων με απρόσμενους και τελείως διαφορετικούς σχηματισμούς μάς έχει οδηγήσει να διευρύνουμε την προηγούμενη ιστορικά στενή άποψή μας. Η νέα ανακάλυψη έρχεται να προσθέσει ένα νέο συναρπαστικό κεφάλαιο σε αυτή την ιστορία, αυτή τη φορά αναφορικά με μεγάλα άστρα», ανέφερε ο Γερμανός αστρονόμος Ματίας Σάμλαντ του Ινστιτούτου Αστρονομίας Μαξ Πλανκ της Χαϊδελβέργης.

Πηγές:  Nature, DOI: 10.1038/s41586-021-04124-8 - https://www.eso.org/public/news/eso2118/ - https://www.newscientist.com/article/2300742-an-unexpected-giant-planet-is-orbiting-a-massive-pair-of-stars/ - https://www.kathimerini.gr/world/561621622/diastima-anakalyfthike-terastios-exoplanitis-gyro-apo-to-megalytero-astriko-didymo/

 

 

Νικόλαος Κάλας, «Ορέστης»

Philippe-Auguste Hennequin (1762–1833), The Remorse of Orestes (1800), oil on canvas, 356 x 515 cm, Musée du Louvre, Paris. Wikimedia Commons.

Εφόνευσε τo γιo της για να μη γίνει άντρας και πήρε την κόρη της για εραστή

γλάροι κι αετοί φρουρούν το μέλαθρό της, στον κήπο μόνο ασφόδελοι θάλλουν, στα δώματα πνέει μουσική

ζουν όλη μέρα με το σώμα τους γυμνό, κατάσκιοι πέπλοι συγκρατούνε κάπως τα μαλλιά των

κάθε μήνα τα βάφουν άλλο χρώμα

τώρα η μια τα ’χει βαθυπόρφυρα και της άλλης είναι σαν βαθύ σμαράγδι

την νύχτα ξεκινούν για ορθρινές ικεσίες, όταν φτάνουν στον τάφο του παιδιού ορχούνται με τους ήχους περασμένης ολβίας

η μάνα θρηνεί τον γιο κι η κόρη τον αδερφό

«τον σκότωσα για σένα για να ’σαι πιο δικιά μου» κράζει εκείνη

«τον έκρυψα για σένα για να ’σαι πάντα κοντά μου» φωνεί η άλλη

λυγμοί διαλύουν την οδύνη, το σέλας τα παραθυρόφυλλα της βασιλικής οικοδομής

έβη ο ήλιος, κηρύχνει την ημέρα, φυσά μύρα στα λούλουδα, ανέμους στους πλοκάμους, σκορπά τα όρνια στον ουρανό

στις δώδεκα μ’ όλο το φως του καλεί τον νιο να βγει από αόρατο τάφο

ίστατ’ εκεί, γυμνός μελαγχαίτης και ωραίος και καλός — ένα θαύμα

πέφτει η μάνα ξερή από την άνομη επιθυμιά, κι η κόρη κείτεται κι αυτή

κατόπιν όλα συνεχίζονται όπως ήταν καμωμένα να συνεχισθούν

τα πάντα έρπουν προς την δύση

οι αγαπώμενες καταφεύγουν στις κλίνες των, στα καλλυντικά, στο δηλητηριώδη χυμό των ασφοδέλων

δεν είναι όμως η αιδώ το αίσθημα που γεύονται

η ντροπή είναι του κόσμου, των γλάρων των αϊτών

δεν είναι η τύψη που τις πυρώνει

μετανοούν οι πεθερές, οι νύφες, οι πένθιμοι βράχοι και τα άνθη

δεν είναι αγωνία, η αγωνία είναι για τη μουσική

δεν είναι ή αγωνία ή τύψη ή αισχύνη που αισθάνονται αυτές

αλλά ηδονή Ηδονή ΗΔΟΝΗ

τα άλλα όλα είναι του Ορέστη φαντασιοπληξίες.

Gustave Moreau (1826–1898), Orestes and the Erinyes (c 1891), oil on canvas, 180 × 120 cm, Private collection. Wikimedia Commons.

Νικόλαος Κάλας 1977. Οδός Νικήτα Ράντου. Αθήνα: Ίκαρος. [1η έκδ.: Νικήτας Ράντος. 1934. Τετράδιο Γ΄. Αθήνα].